De spieghel der menscheliker behoudenesse

(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse– rechtenstatus


XXIII
[Folio 59b]
Iynt capitel, dat hier nu Staet voorscreven, hebbic u Gheseit, als mi tlatijn ghewouch, Hoe onse here zijn cruce drouch Up die propre scoudren zijn. Nu zullen wij horen den rechten fijn, Also mi tlatijn doet bekant, Hoe cristus bat over zinen viant Zinen vader om ghenaden, Die hem alle de pine daden. Ons zeit der scrifture lere, Dattie iueden onsen here Al dien nacht zo zere trahinen Ende bespotten ende pinen Ende met gheiselen hebben ghesleghen Zo zere ./ dat hi niet ghedraghen Ne mochte tcruce, weet voor waer, Zo cranc was hi ende tcruus zo zwaer Vander pinen, die zij hem doen. Doe creghen die iueden enen symoen Gheheiten ./ also ict las, Die een tyrenensis was Ende gheboren van tyrenen, Uten enen lande, staet daer henen, Ende die moest onsen here jhesus Helpen draghen zijn zwaer cruus, Daer hi zo was verladen mede, Twelke symoen gherne deden.
[Folio 59c]
Ende als hi was ten berghe comen Ende hem die iueden hadden vernomen, Zo minghede zij te ziere pine Mirre ende galle met ayzine. Dit was een harde bitter dranc, Die de iueden al ghemanc, Vul aercheden ende quaetheden, Deen onder tander minghen deden. Also david die prophete In zinen woorden wel doet weten, Dat hi voor gods gheborte weert Wilen heift ghepropheteert. Die rudders namen tcruce zwaer Ende leident uptie erde daer, Ende hebben onsen here ghemaect Van zinen cledren al naect, Ende recten zine tedre lede Up dat cruus, dat es waerhede. Eerst zo hebben zij over waer Zijn een hand ghenaghelt daer Met enen naghel harde vaste, Die ander hand met enen baste Trecten zij zere utermaten Ende rectense toten andren gate Ende nagheletse ooc daer aen, Also zij dander hadden ghedaen. Ende als dit al ghewac [dus] Ghinghen zij ten voeten van jhesus Ende recten die met sterken banden Ten gate ./ also zij daden de handen, Ende naghelden als lieden wrede Met enen naghel die voeten bede Up des helighen crucen hout; Dit was pine menichfout. Dattie iueden aldus zere Pijnden die leeden van onsen here, Des vermaent god. ende zeit up dit Inden zouter bi davit, Daer staen ghescreven dese woort Mijn voeten hebzij dorboort Ende hebben alle die beene mine Ghetelt ende dorsocht met pinen. Als jhesus al dese pine zoude Liden ./ ende gherne liden woude
[Folio 59d]
Ende al die wrede bitterhede, Die hem tvolc der iueden dede, Ende hijt zo minlike ghedoocht, Zo heift hi hemlieden ghetoocht Zine grote minne ende caritate Vriendelijc boven alre mate. Want hi bad den vader zine Over die hem zulke pine Daden ./ ende zulke noot Ende diene brochten daer na ter doot. Ende hi zeide: lieve vader, Vergheift hemlieden algader, Die mi doen al dit verdriet, Wa<n>t zij doen / ne weetsij niet. Hier heift hi ons allen wel Ghegheven een goed exempel, Dat wij zouden in allen zinnen Onsen viand dor hem minnen. Ende voor hem bidden met allen zinnen, Dan zijn wij, des bem ic vroeder, Die kinder gods ende ooc zijn broeder. Cristus onse lieve here Heift ons ghegheven dese lere, Dat wij dor hem, es mi bekant, Minnen zouden onsen viant Met herten ende met zinne al. Ende bi redenen hi dit beval Ende gheboot ooc, dat hi woude Dat elc zinen viand minnen zoude, Om dat wij zouden allegader Wesen kindren vanden vader Vanden helighen gods zone, Die inden hemel spannet crone. Elc dit bi redenen merken can, Hen es gheen wonder dat een man Met herten mint zinen vrient, Die duecht an hem heift verdient Met goeden woorden, met goeden daden. Met rechte gheleec hi den quaden, Die desen vriend niet minnen zoude, Maer die zinen viant woude Met goeder herten minnen zere, Ja, diene mesdoet ./ ende persequere
[Folio 60a]
Ende hem ooc wel zij bekant Dat hi zij zijn vulle viant, Mint hi om gode met herten desen, Ene grote dueghet wi dit lesen. Ter materien ic weder kere. Als die rudders onsen here Hadden zijn ghebenedide lijf Up dat cruce ghenaghelt stijf Met drien naghelen onzoete, Dor elc hand een ./ ende een dor die voete, Also ic hier te voren zeide, Hieven zij up zine helighe lede Ende zinen lechame levende hoghe Al in de lucht te zwaren ghedoghe, Ghelijc dat men noch heden ziet, Dat men raden te rechten pliet. Men wille zecghen in waerre dinc Dat onse here zo hoghe hinc, Dat maria vander erde Niet conde reiken zine voete werde. Ende dat was hem te merre scame, Dat zijn ghebenedide lechame Hinc ant cruce also te blouwen Elken die wilde, an te scouwen; Dus waest hem te meerre scoffieringhe. Dese helighe bedinghe, Die god bad den vader zijn Over die hem daden pijn Ende aldus hebben ghepersequeert, Was wilen wel ghefigureert
[Folio 60b]
In tubalkayms broeder al, Die bi namen hiet jubal. Tubalkaym ende jubal mede Dese broeders, daer ic of zeide, Waren zijn kindre, es mi bediet, Die bi namen lamech hiet. Ende zij lieden zekerlike Vonden die conste der musike Ende waren deerste die vonden zanc Ende van instrumenten den clanc. Tubalkaym maecte hamers luut Up enen aenbilt ./ ende daer huut Vant zijn broeder, zeit men mie, Zoete acoort ende melodye. Van deser melodyen dan Men te rechte merken can Die melodye in waren dinghen Van ons heren zoete bedinghe. Als men hem, als ic ghewouch, Met hameren ant cruce slouch, Onsen here over hemlieden zanc Der melodyen zoete gheclanc, Als hi zinen vader bat Over die hem daden dat, Ende zeide: vader verghevet hem, Van wien ic dus ghepassijt bem; Wat zij doen, zi ne wetens twint, Zijne weten niet, dat ic u kint Bem / ende u zone, vader, here, Wien zij tormenten aldus zere. Hadden die ongheloveghe lieden Ende die iueden, hoort mijn bedieden, Wel zeker ghesijn van desen, Dat jhesus gods zone hadde ghewesen, Zijne hadde om gheene dinc Also der glorien coninc Ghepersequeert al bloot, Noch ant cruce ghebrocht ter doot Zo was danne, verstaet wel mie, Der bedinghe zoete melodye, Die daer dese onse here weert, Dat in die ure zijn bekeert, Also tlatijn mi wille bedieden, Te godewaert drie dusent lieden.
[Folio 60c]
Dus machmen de iueden bedieden Ende compareren bi desen lieden, Die eerst vonden die musike, Want die iueden zekerlike Alre eerst vonden ende visieren Van crucene dese niewe manieren. Want de wet ne dede niet verstaen, Dat men yement zoude slaen Ant cruus met naglen dor handen Ende dor de voeten ./ maer met banden Zoude mer an binden enen man, Ende tot hi storve, hanghen daer an. Nu sloughen zij onsen here onzoete Met naglen dor hande ende voete, Ende maectem vast zo daer aen, Also ic te voren dede verstaen. Ende bi dien lieden zo zijn zij Te rechte ghecompareert daer bi, Ende cristus onse here weert Es te rechte ghecompareert Bi die de melodye vant, Want hi die eerste was bekant, Dewelke oyt te enighen stonden Zulke melodye heift vonden. God onse here, verstaet wel dat, In ziere passie niet ne bat Over die hem cruusten allene, Maer om die zalicheit ghemene Vander werelt altegader Bad hi zinen hemelschen vader. Ende al waest, dat wileneere Zomeghe baden onsen here Om remedie ende verlaet Vander menscheliker mesdaet, Nochtan ne waer zij in dien dinghen Bi sacrificien noch bedinghen, Noch bi enigherhande woort Van gode uptie tijt niet ghehoort. Maer jhesus cristus, onse lieve here, Bad zinen dader roupende zere In een bitterlijc vermanen Ende liet vallen heete tranen, Daer hi ons allen zalichede Voor gode impetreerde mede,
[Folio 60d]
Ende impetreerde, zijt zeker das, Dat hi an gode begherende was. Dat god aldus om onse scout Die doot leet ander crucen hout, Daer hi dus an ghenaghelt was. Prefigureerde yzayas, Wien die iueden wreedelike Ende zere onmenschelike Namen wileneer zijn leven. In scrifturen staet bescreven, Dat hem die iueden van quaden aerde Cloofden bider middelwaerde Met ere zaghe, also ict las, Die van houte ghemaect was. Ende daer bi es ons albloot Wel bediet ons heren doot, Want ghelijc dat dese man Yzayas, daer ic of began, Was gheclooft bi der middelwaert, Also ic voren hebbe verclaert, Ende dat met ere houtinre zaghe, Also was god in goeden vrydaghe Vanden fellen iueden ombequame Zijn ziele ende zijn lechame Deen vanden andren, also ict weet, Mids des cruces hout ghesceet. Maer al waest dat die joden, Als zij onsen here god doden,
[Folio 61a]
Ende zine ziele scieden vanden lechame, Die te voren waren te zamen, Nochtanne mochtsij ghesceeden niet Die godlichede, es mi bediet, Noch vander ziele / no ooc mede Vanden lechame, dats waerhede. Want al waest, verstaet al bloot, Dattie lechame was al doot, Nochtan was die godlichede Vanden vleessche niet versceeden, Noch vander ziele die gotheit Te gheenen tiden dede versceit. God ne woude achterlaten twint In die bitter doot zijn kint, Al waest dat hine om smenschen sneven Ter doot des crucen wilde gheven, Om ons te lossene daer mede Ende te bringhen ter zalichede. O zoete god, die ons ghebood, Hoe bernende ende hoe groot Was die minne, daer ghi mede Beseten hadt die menschelichede, Dat ghi uwen zone gheminde In dese aerme werelt zende, Ende ghine aldus doden laet Om die menschelike mesdaet, Om ons te lossene daer mede Ende te bringhen ter zalichede. O minne, die men up gheenen dach Ghespreken of ghepeinsen mach, Die zo groot es boven maten Vander godliker caritaten, Dat ghi uwe zone wildet gheven Up dese werelt te laten tleven Ende al tot onser zalicheden, Wij die kinder zijn der quaetheden! Wie heift ghezien of ooc ghehoort Van rechter minnen zulke woort, Of van jonsten horen lesen Die yet mach gheliken desen? Wie mach met al zinen zinnen Te vullen vertellen dese minne, De welke god de hemelsche vader Toten menschen hadde algader?
[Folio 61b]
Dat god de vader, die grote here, Den mensche minde aldus zere, Was wilen ghetoocht ende wel bediet Bi enen man, die moab hiet, De welke moab was een coninc. Scrifture zeicht in waerre dinc, Dat hi ende ooc al zijn stede Beleghen was ende zijn volc mede. Ende die poorters cleen ende groot Dogheden van hongher zulke noot Ende van durste / dat daer storven Vele poorters ende bedorven. Moab dese coninc dan, Daer ic te voren of began, Hadde die poorters met allen zinnen Bezeten in zo groter minnen Ende met jonste zo over zere, Dat hi hadde zo grote dere Up zijn volc, dat also staerf Van hongher ende van dorste bedaerf, Dat hi offerde om dat Up die mueren vander stat Zinen propren zone, dats waerhede, Over die poorters van ziere stede. Dies coninx stede, zeide men mi, Daer es de werelt beteikent bi, De welke toebehoord zekerlike Den hoghen coninc van hemelrike.
[Folio 61c]
Dese poorters vander stede, Daer es wel beteikent mede Aldat menschelike gheslachte, Dat god na ziere vorme wrachte. Die stede, als ic u dede weten, Was al omme zere bezeten; Ende de werelt was te voren, Eer dat cristus was gheboren, Zere bezeten van duvelye, Die up den mensche hadde zulke voochdye, Dat zij alle, die storven, grepen Ende met hem ter hellen slepen, Ende dit gheduerde over waer Meer dan vijfdusent jaer Vor die toecomst van onsen here. Nu waren zij vermoyt zo zere, Dese poorters vander stede, Daer ic den mensche versta mede, Dat zij bi hem selven niet Mochten lossen, es mi bediet, Die bezittenesse entie banden Vanden vreselike vianden. Ten laetsten anzach god die here, Dat zij waren verpijnt zo zere Ende bi hem selven niet worden verloost. Dit an zach die god des troost Ende vader der ontfermichede. Met alsulker goedertierhede Hadde hi zo over zere verzint Zine poorters ende ghemint, Dat hi zinen enighen zone Zende vanden hoghen throne Hier beneden om onse noot Ende leverdene in de doot. Ende dit hi aldus doen woude, Om dat hi ons verlossen zoude Vanden vianden, doet men mi weten, Die ons zo iamerlijc hadden beseten. Dese moab offerde, als ic zeide, Om zine poorters vander stede, Die hi lief hadde ende care Ende die ooc zine vriende waren; Maer god onse lieve here Dese dede noch vele mere,
[Folio 61d]
Want hi offerde, es mi bekant, Zijn kint over zinen viant. Het waren zine vianden groot, Die [zinen] zuene brochten ter doot. Ende wat moghen wij, die leven, Hem vor dese minne weder gheven, Danne wine weder met allen zinnen Ende met alre herten minnen Ende studeren ende poghen, Dat wine minnen na onse vermoghen. Laet ons dan onsen lieven here Met goeder herten minnen zere, Want hi ons eerst heift verzint, Eist recht dat menne weder mint. Minne moet hem toe behoren, Die ons dus heift ghemint voren Ende anzach met ontfermichede Die grote vreese van onser steden, Die vanden duveliken scaren Beleghen ende bezeten waren. O jhesu goedertieren ende zoete, Gheif mi, dat ic di zo moete Minnen ./ dat ic na desen live Ewelike met di blive.: Amen.

Vorige Volgende

XXIII