De spieghel der menscheliker behoudenesse
(1949)–Anoniem Spieghel der menscheliker behoudenisse–
Auteursrecht onbekend
[Folio 45c]
| |
Int capitel dat staet voor desen,
Daer machmen waerlijc in lesen
Hoe cristus van groter werde
Zine vianden waerp te erde.
Int capittel hier vooroghen,
Wilt god. menic nu te toghen,
Hoe judas gode van hemelrike
Gaf een groten valschelike.
Die valsche verrader judas,
Also als ic int tlatijn las,
Gaf den jueden een teykijn,
Dat aergher was dan venijn
Of al die valscheit, die men mochte
Ghepeinsen in enich ghedochte,
Ende sprac toten jueden al:
Merct wien dat ic cussen zal;
Ende dien ic cusse dat es hi,
Dien ghi wilt hebben, houten ghi.
Hoort hier enen valschen raet
Ende ene valscheit al te quaet.
Bi cussen plach men te bekinnen
Altoos teiken van goeder minnen.
Nu heift hi ghedestrueert
Die kennesse ende al onteert
Ende heift, zeit die latijnsche lesse
Teiken ghemaect der verranesse.
Dat teiken tsijn plach van lieve
Dat maect hi teiken van valschen grieve.
| |
[Folio 45d]
| |
Ende om die redene, verstaet de dinc,
Gheviel, als judas hem verhinc,
Dat hi den edelen boom ontkeerde
Ende zine smake destrueerde;
Die te voren drouch goeden wijn
Draedcht nu refuus, alst es anschijn.
Ende dat bediet, zijt zeker das,
Dat een teiken van payse was,
Dat heift hi met losen treeken
Ghemaect der verranesse teeken,
Want hi custe in vriends ghelike
Ende verriet zinen meester iamerlike.
Dese valsche groetenesse
Vander valscher verranesse,
Die zo quaet was ende zo fel,
Was wileneer beteikent wel
Bi tween lieden, daer ic af vernam,
Gheheeten joab ende amasam,
Die andren quamen te ghemoete.
Joab amasamme groete
Ende hietene broeder ende nam
Inden aerme amasam.
Als diene helsden vriendelike,
Die ander helsdene blidelike
Met goeder jonsten zonder baraet.
Joab, die moordenaer quaet,
Hadde in deen hand .j. zweerd bloot
Ende stac amasamme doot.
...
...
| |
[Folio 47a]
| |
Hadstu hem om ghenade ghebeden,
Hi was zo vul ontfaermicheden,
Hi hadde di ghesijn ghereet.
Als hi dan dus vor di steet
Ende dune groets valschelike,
Gaf hi di teekin zoetelike,
Als die wel wiste al dine daet,
Dattu daer comen waers om quaet.
Hadtstu dat teekin wel vernomen,
Als hi sprac: "vrient. waeromme bestu comen,"
Dat was te zecghen als of hi wiste
Van diere verranesse liste.
Nochtan bleef up ene stede
Dijn herte altoos in quaethede.
Noch toochdi dat hi was dijn vrient,
Al hadstuut qualic an hem verdient,
Als hi van diere verranesse
Niet ne wilde gheven kennesse
Den appostelen, daer zij zaten
In dat aventmael ende aten,
Want hi wiste wel die waerheit.
Hadde hijt hemlieden doe gheseit,
Zij zouden di met haesten groot
Stappans hebben ghesleghen doot.
Ende daer wilde god die goede
Also wesen in dine hoede,
Dattu niet waers ghesleghen doot.
Hier merke noch dijn quaetheit groot,
Dat ghi hem die valscheit doet
Ende hem met quader loont dit goet.
Ghescreven staet in doude wet:
"Oghe om oghe ende let om let,"
Maer niewer ne staet ghescreven,
Dat men om goet quaet zoude gheven.
Maer, valsche judas, ghi dat daet
Ende over goet zo ghaefdi quaet
Gode onsen here, ende nochtan hi
Zo menighe dueghet dede di.
Ende al die juede met haren scaren,
Die daer met di comen waren,
Gaven aercheit zekerlike
Om grote duecht warachtelike,
Ende vinghen gode, die om hare scout,
Nochtan staerf die doot ant hout.
| |
[Folio 47b]
| |
Ende cristus, in wien dat was omoet,
Gaf hem ./ over hare quaetheit goet
Ende wilde liden die bitter doot
Om der ghuenre zware noot,
Diene vinghen ende niet verdroughen,
Maer met gheyselen zere sloughen
Ende bespottene ooc onscone
Ende croondene met ere doornine crone.
Saul die coninc, also ict las,
Figureerde u doen judas
Ende ooc alder jueden mede.
Dewelke saul ./ gaf quaethede
Om goede duechdelike dinc
David zinen zwazelinc.
David hadde in zinen live
Wettelijc ghenomen te wive
Sauls dochter in waerre dinc
Ende dus was hi zijn zwaselinc.
Nu heift saul zo groot despijt
Up david ende zo groten nijt.
Die redene was, also wij lesen,
Om dat david meer was ghepresen
Dan saul zelve. vanden lieden.
Dat latijn wil mi bedieden,
Als david hadde ghesleghen doot
Gholyase den ruese groot,
Die sauls grote viand was,
Te groten lof zo haddi das,
Dat hem tvolc gaf .m. loven vul
Ende mer hondert den coninc saul.
| |
[Folio 47c]
| |
Achter straten zonghen zij dit:
"Hondert saul. ende dusent davit!"
Dat was te zecghen, als ic las,
Dattie jonghe david was
Vele meer dan saul ghepresen,
Als boven .c. dusent mach wesen.
Ende hier ute hadde groten nijt
Die coninc saul / ende despijt,
Dat hi pijnde nacht ende dach,
Hoe hine ter doot bringhen mach.
David dan, verstaet de dinc,
Die was sauls zwaselinc
Ende hadde ziere dochter, nochtan
Pijnde saul, die quade man,
Hoe hi hem best grief ghedede,
Als ic u te voren zeide.
Ende dat bediet, dat cristus quam
Van zinen rike ende an nam
Onse cranke menschelichede,
Daer hi wart onse broeder mede.
Des zoude wine te rechte minnen,
Maer die juede met allen zinnen
Quamen up gode als dine gheerden
Te vane ./ met wapine met zweerden.
David, die edel jonghe man,
Den sterken gholyas verwan,
Wies ghelike men niet ne vant,
Ende hi was sauls vulle viant;
Ende als david dit dede doe
Saul wists hem ondanc toe,
Alsoot sceen, want tallen daghen
Leide hi om hem te doden laghen.
Ende aldus in deser ghelike
Verwan god van hemelrike
Den viand ende zine temptacie
Ende behoed ons bi ziere gracie
Van hem ende van zinen scaren.
Jeghen gode die jueden ghebaren,
Spreken ende doen hem contrare,
Recht of hi hare viand ware.
David, dese goede jonghe man,
Daer ic te voren of began,
Plach hem dickent ende vele
Met ziere harpen zoete spele
| |
[Folio 47d]
| |
Die vianden te verdriven.
Nu willic vander harpe scriven
Ende es ooc zekerlike ware,
Waert dat een man bezeten ware
Ende dat hi spelen hoorde
Up der harpen zoete coorden,
Die viant ne mochtene niet tempteren
Up die tijt noch persequeren.
David dan, die jonghe man,
Daer ic te voren of began,
Jaechdem menichwaerf huut
Met ziere harpen zoete luut,
Den viant, also ict las,
Daer saul of bezeten was.
Niet dat hi al van hem sciet,
Maer up die tijt ne pijndine niet,
Dat hi dus speelde voor saul.
Ende saul nochtan, des nijts vul,
Pijndi altoos om davids dood
Ende met ere glavie na hem scoot.
Maer david an een zide zeech,
Doe vlooch die glavie in de weech.
Ende dit dedi te menigher tijt.
Hoort hier valschen quaden nijt,
Hoe hi david aercheit doet,
Die hem nochtan dede goet.
Dus heift u cristus, dar ic lyen,
Dicken van afgoderyen
Gheroupen harde zoetelike
Met goeder herten jonstelike,
Zecghende: keer weder te mi,
Ic zal gherne ontfanghen di.
Ende ooc zeicht hi in zine ghebode:
Minne ende oeffene eenen gode.
Daer meendi mede, dat wij vertyen
Zullen alle afgoderyen.
Onreyne jueden, dit dedi u,
Ende u valsche herte comt nu
Ende bereed hem wapine bloot,
Om hem te bringhen ter doot.
Dese david, daer ghi of hoort,
Trac te conincscepe voort,
Also dat hi properlike
Na saul oyr was vanden rike.
| |
[Folio 48a]
| |
Die felle saul nochtan zochte
Hoe hine ter doot bringhen mochte,
Ende leide ooc tallen daghen
Om davids lijf te nemen laghen.
Ende god bewandelde rike ende steden
Der jueden. in weghen der waerheden.
Ende dien wech heift hi <hem> gheleert
Den jueden ende gheinstrueert.
Ende zij zouken in allen dinghen,
Hoe zij ter doot zouden bringhen
Cristuse. die hem heift ghebaet
In allen sticken ende niet ghescaet.
David, dese jonghe man ghetrouwe,
Beterde dicken sauls rouwe
Met harpen ende heefse verdreven,
Also hier voren staet ghescreven;
Ende saul, die coninc loos,
Peinse in zinen moet altoos
Hoe hi hem best rouwe dade,
Ja, van zinen live scade.
Aldus heift god, also wi lesen,
Die quellende zieken dicke ghenesen
Ende heift, also scrifturen bewijsen,
Die doden ooc doen verrisen.
Nu comen die jueden die van dien
Alle dese teikine hebben ghezien
Ende doen haerlieder wapine an,
Om hem te doden, die god ende man
Warachtich was, dat dar ic lyen,
Gheboren vander maghet marien
| |
[Folio 48b]
| |
Ghi jueden, die dus valschelijc
Gode vinghet, zijt wel ghelijc
Ende ghecompareert mocht wesen
Den valschen caym, daer wi of lesen,
Die up abelle in alre tijt
Zinen broeder hadde nijt
Ende heiftene toter doot ghehaet
Zonder redene of mesdaet.
Van desen .ij. broeders es bescreven,
Dat zij gode zouden gheven
Hare offerande / ende abel
Zine offerande gaf zo wel
Met goeder herten, als ic vernam,
Dat zoe gode wel bequam,
Ende cayms offerande niet,
Die hi gaf, es mi bediet.
Ende dit mochte de zake wesen,
Waest enighe zake / zo wi lesen,
Of enighe redene, daer huut
Nijt mocht zijn ghespruut.
Ende aldus, also ict las,
Om dat jhesus ghenoughelijc was
Den volke, daer hi wandelinghe dede,
Ende bequame voor gode mede,
Des hadden die jueden groten nijt
Ende riepen zere te diere tijt,
Datten pylatus hadde ghevaen,
Ende zeiden: "laten wine gaen,
Alle die liede groot ende cleene
Zullen gheloven an hem ghemeene."
Ay lasen, jueden van redenen blent,
Hoe zere zidi ombekent,
Dat ghi spreict alsulke woort!
Ende, oft comen waer zo voort,
Dat zij in hem gheloveden alle
Te mael die iueden bi ghetalle,
Zoudu dat emmer dinken scade?
Hoe qualike zidi des te rade!
Eist niet al goed ende zalicheit
Dat hi predict ende heift gheseit?
Weder vindi yewers openbare,
Dat zine dinghen niet zijn waer.
Of was ye in enighen stonden
In zinen woorden faute vonden
| |
[Folio 48c]
| |
Van al dat hi ghepredict heift?
Ende hine hevet ooc wel beleift,
Ic weet wel, ja hi, zonder waen.
Ter materien zo willic gaen,
Daer ic te voren af began.
Caym leedde abelle dan
Met smekenden woorden huutwaert,
Dat latijn mi wel verclaert.
Als zij buten waren comen,
Een cakebeen heift hi ghenomen
Ende heift met slaghen groot
Zinen broeder ghesleghen doot.
Dies ghelike met losen kere
Quam judas tot onsen here
Ende heeft smekende / niet om goet,
Onsen here valschelijc ghegroet,
Alsoot daer wel sceen te handen,
Want hi leverdene zinen vianden.
Caym slouch dood zinen broeder
Van vader ende ooc van moeder;
Ende die jueden beede gader
Haren broeder ende haren vader;
Dat was god, zijt zeker das,
De welke wel haer vader was,
Want hise zelve ghemaect heift
Ende al dat ye levede of nu leift
Of ooc zal leven emmermeere;
Hare broeder was ooc onse here,
Want hi dat menschelike abijt
Heift an ghedaen om haer profijt.
O zoete jhesus, helighe behoeder,
Die gheweerde te zine onse broeder,
Ontfaremt onser allegader
Ende hoet ons al, machtich vader,
Amen
|
|