Logo DBNL
Spieghel der sonden (proza) (1901)

Spieghel der sonden (proza)

(1901)–Anoniem Spieghel der sonden, Die–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[V] Hier begijnt dat tractaet vander hoverdien.

Vander traecheit geseet is Nu laet ons voert hoeren vander hoverdien Die een coninck heit boven alle sunden. . . . .. In drien manieren sal men onderwisen van

oer. Ten irsten salmen mit veel reden onderwisen hoe men se haten sall. Ten anderen salmen apenbaeren die sunden die daer aff comen. Ten dorden salmen leren die medecine daermen se mede verwijnnen sall. . . . ..

Hoverdie heit coninginne boven allen anderen sunden, ende is een teyken daer die duvel die sine bi kent. El

Dat irste Cappittel wt geeft, hoe die hoverdie Alre sÜnden coninc is. . . . ... Ysaias seet: "wee dier hoverdien crone, want si alre diepste inder eerden valt". Hoverdie heit Coningynne, om dat si nergent alleen en is; gelijc dat die prince altoes volc bi hem heeft, die oer nae volgen Alsoe volgen der hoverdien altoes sunden nae. Ecclesiasticus seet: "Hoverdie is beginsel van allen sunden ende die si aen helt, wort vervult van mennichvoldicheit der sunden". Sunte Bernaert die selve verclaert ende seet: "Hoverdie is van elker quaetheit begijnne ende in allen verliese mede" . . . ... Ondenkenlic ist oec hoe men dat guet verquijst om der hoverdien. Dat volc maket nÜ si cleder boven mate Wijdt of alte enge, dat eyschet hoverdie tot oeren staet.

Een ander reden Waerom hoveride boven anderen sunden herscappie hevet

Soe waer si mogentheit heeft, mit groter pijnen machmen se nauwe veriagen, gelijc een prince die een casteel besit dat mogende is, hi en geves niet geerne over onbestormt. Al soude men andere sÜnden wten minschen verdriven, is hoverdie daer mede in gemenget, si salt alleen verderven. . . . ..

Die derde is, dat si een teyken is daer die duvel onder schÜelt ende bekent vanden genen die hem toe behoeren; job seet: "Die duvel is een coninc ende een prince over al /10459-10734/ die kijnder der hoverdien". Sunte gregorius seet: "Dat apenbaerste teyken der quader is hoverdi". Gelijc den schilt knape, die dat teyken voert, biden welken men weet onder wat prince dat hi is. ... Ende gelijc dat den hoverdigen commerlic is bugen of wiken, also is armoede te liden den riken. ... Hoverdie is een sunde, die luttel ander sunden slachtet Want wie wokert of stelt of oncuysch is of ander vuyl sunden van veel ander manieren hantiert, hi decket waer hi mach. Mer hoverdie biet oer altoes voer ende oer dunct dat oer nyemants gelijc is, ist in woerden, in gaen, in consten ende in alre manieren sonder scheemte. Aldus hout si hoer ten even kersten wart.

Hoverdie hatet got boven anderen sunden ende heeft der duck grote wrake aff gedaen. Em

Dat ander Cappittel leert hoe hoverdie oer tot gade wert heeft, ende is ons wael getoent bi lucifer, die woude gade wesen gelijc, ende om sijn verheffen der hoverdien soe werp hem got wt sinen rike. Tobias leert: "En laet hoverdie nummermeer heerscappie hebben in uwen woerden". Hoverdie Waende gade vanden hemel vellen Des sit si int diepste vander hellen. Ende noch alle dage toent hoverdie oeren aert tot gade werts Ende en vermidet hoer in geenre stede noch in geenre wise, noch heilich dach noch heilich stede, ende dan geschiet si tmeest, ende dan tomen hem die wijve alre meest ende doen oer hoernen staen ten hoechsten Als si ter kircken comen. Oec comen daer mans verziert mit clederen in ongemaenierder hoverdien; hier mede nemen si mennigen simpelen minschen oer devocie in oer gebede, die mit genoechten die moye dingen aen sien ende vergeten daer mede gade Die niet alsoe zeer en haet Als den stanck der hoverdien. . . . .. Dat got die hoverdie haet, dat is om dat si oer node buget. Men siet der veel ter kircken comen, die soe stijff gebonden sijn, dat sij voer dat heilige sacrament, dat

gads licham selve is, niet oer knyen gebugen en connen Si en achten gade niet zeer, mer si comen om te sien oer partien . . . ..

Sunte gregorius seet: "Hoe hem die hoverde meer verzieren voerden minschen, hoe si in meerre onwerdicheiden sijn voer gade ende voer sijn engelen" . . . ... Het is mogelic dat si got hatet, want si steet daer nae sijn eer hem te roven Ende die een eyghen knecht wil hier wesen. . . . .. Oec soe hatet si oers selves gelijc. Elc minnet sijn gelijc natuerlic, mer hoverdie haten totter doet Elc oetmoedich minsche kent dat hij die nederste is. . . . .. Sunte gregorius seet: "Om der hoverdiger grote misdaet daer om nam got enen oetmodigen staet aen". Got sprict doer iohel den propheet totten hoverdigen minschen: "Ic seg di, berge van tempeest, die al dat lant verdervende sijts, tot di sal ic recken myne hant Als waerstu verheven als die aer ende dijn nest boven die sterren waer, ic sal die neder werpen van daer" . . . ... Ecclesiasticus seet: "Drie dingen hevet mijn ziel ghehatet, den armen hoverdigen man Ende den ouden man sot Ende den riken man vreck" . . . ... Paulus seet: "die yet waent wesen ende niet en is, hem selvet soe bedrieget hi zere".

 

/10735-10883/

Hoverdie doet den minschen sot wesen in veel manieren. En

Vole sotheiden vijnden wij apenbaer inden hoverdigen minschen. Die irste sotheit is dat hij stichten waent hoge vaste woeningen sonder fundement; hi troest hem wael op sotte dingen. Oetmodicheit ist fundament van allen doechden Ende off si dan dat te voeren niet en maken, hoe meynen si dan ter woningen geraken der hoger blijtscappen, die nummer en vergaet? Sunte gregorius seet: "Et is al tegen spoet hoe hoge dat hi tymmert, die niet en leget int begijnne dat fundament der rechter oetmoedicheit" . . . ...

Die ander sotheit is dat hi begeert dat hi verheven si, om soe veel te zeer te vallen. Die duvel doet recht mit hem luden, soe die creye mitter noten doet Als die creye die noet soe haert vijndt, dat si die keerne niet genaken en mach, soe vÜert si se hoge op wert ende dan mitten neder vallen soe breken alle die schalen, ende dan daelt si nae ende dan vijnt si se wael. Al des gelijcx doet die dÜvel mitten minschen, die hi oetmoedich siet ende niet verwijnnen en can. Soe doet hi se verheffen in ennigen stat, daer hi hem op verlet. Ende als hi merct, dat hi een heer is, so verheffet hi hem soe lanc soe meer; dan vervolget hem die

duvel in haesticheiden mit menniger list, ende soe berst hi als die noet doet. . . . .. Augustinus seet: "Hoverdie dede den engel enen duvel werden" . . . .. "hoverdie is swaer te genesen, want wie daer mede smeken is, die en kent niet sine ziecheit". Sunte Augustinus seet: "Nyemant en is vorder van sinen genesen, dan die hem selven toent gesont te wesen" . . . ... Sunte Ambrosius seet: "Wiltu niet kennen dattu quaet does, soe is dine misdaet voel te meerre Want dat begin vander salicheit is die sunde te bekennen". Die hoverdige slacht den roeck, die mit sijnre cracht op climt ende den minsche climmende ontrecht; hier op seet David: "Staphandes doe die duvelen verheven saten ende in eren Ende hem quam een twivel an der verheffingen, ende als een roeck schieden si en wech".

Hoverdige satte got aff ende vercoes tot sinen dienste arme ongeleerde minschen. Eo

Om hoveride te vlien, laet ons sien dat si got altoes hatende is Want hi liever sine dienres coes van arme ende onedel lude, die niet geleert en waeren. . . . .. Als die apostelen, dat gemeynlic ongeleerde graÜe minschen waeren, op dat hi die geleerde ende wise der werlt daer mede

schenden woude ende confuys maken. Die scrift seet: "Got die verhengedet, dat david in doetliken sunden viel Ende sunte peter sijn apostel Om dat si daer nae altoes in meerre oetmoedicheit souden leven". Ende Judas, die een van sinen apostolen was, liet hi vervaren, om dat nyemant, in wat state dat hi waer, hem verheffen en soude, mer oetmoedelic in sinen staet hem houden. Die scriftuer toentet ons apenbaer dat die dingen die den heilighen menschen geschien verhenget got, om datmen die hoverdie soude vlien. Gregorius seet: /1088411097/ "Als ons die sunden becorende sijn, ende wi die niet en consentieren ende tot elker tijt ons minlic liden, soe wircken die becoringen in ons onse salicheit ende maken ons oetmoedich". Sunte Augustinus seet: "Dat venijn der hoverdien en mach anders niet genesen werden dan mit becoringe te liden". Onse here leert ons tegen dese becoringen ende dese hoverdie te striden, doe hi seide: "alstu gebodet biste ter worscap, soe ganck in die nederste stede sitten". Ende op een ander stede seet hi: "ten en si dat gi cleyn wart als dit kijnt, gi en moget niet in gaen in dat rike der hemelen". Die glose seet: den kijnder te geliken dat is oetmoedich

te wesen Ende onse here leerden ons mit sinen exempel oetmoedich te wesen, doe hi minschelike natuer aennam Ende doe hi sijnre apostelen voet dwoech, als sunte Jan bescrivet. Ende wiltu hier meer aff lesen soe suect dat cappittel P . . . ...

Sot sijn si die van hem selver wanen hebben dat si besitten off van gade wenen verdienen dat hijt hem verleent heeft. Ep

Laet ons sien die irste speci vanden genen die niet lien en willen dat si van gade oer guet hebben ontfangen. Sunte Beernart seet: "wie is soe ontsijnt, die weent dat hem sijn guet anders comen is, dat hi besit, anders dan van gade?" . . . .. Wij vijnden veel reden dat hij dwelt die weent dattet hem anders is comen dan van gade. Dat irste is . . . .. die aldus went van hem selven hebben als bi sijnre aventÜren, dat hi veronweert gade te loÜen off daer aff te dienen . . . ... Al dusdanige tugen wael dat si overmids onsen here niet wenen leven, want si gade genen dienst noch loff weder en goÜen. Men siet der genoech ter kircken comen, die zelden oer knyen en bugen, als si dat sacrament sien Si roepen wael genade an

onsen here, mer si hebben oer boerde daer mede, als off een voel appel in sinen bongaerd hadde ende gave den here die blade. Dat ander is, als hi soe veel heeft ontfangen van gade ende hem niet weder en geeft, als die arme biddet om gade ende en geeft hem niet des hem noet was, ende beert rechten off hi hem niet sculdich en waer te geven. Hier op seet sunte gregorius: "denct dattu heves, dat du dat bi gracien heves, ende daer om sie dattu dat den armen weder geves, want et si die lieff of leet, mit rechter scholt bistu daer toe gebonden" . . . ... Een ander hoverdie is van bijnnen, die wael kent dat si oer guet van gade hebben, mer dat meyndt hi dat sine verdiente doet. Bi schonen reden is dit grote sotheit . . . ..: irst hoe zeer hi hem tot gade gevet, jae alle sijn leven doer, hij en mach die scholt niet volgelden, daer hij tot gade in is verbonden. Sunte Bernaert seet . . . .: "off ict al sculdich bin van dat ic van hem was gemaket, wat sal ic dan doen over dat hi mi heeft vermaket?" alle dinc nae dattet behoerlic was te maken, dat en was den here mer een woert te spreken Als David seet: "hi sprac ende si worden

gemaket; hi geboet ende si worden gescapen". Mer dat weder maken den sunder en was Christus alsoe licht niet te doen, want doe hi predicten die waerheit, mennich confÜys gedogeden hijs, ende die passie ende groet torment leet hi ende gaff hem selver inder doet, daer wi mede vermaket waeren. Wat sullen wi hem dan geven, die ons irst makede ende nÜ weder wan? Sunte Bernaert seet: "al gave ic al mijn guet ende mi selven, wat is dat tegen die gaven gads te rekenen?" /11098-11323/ Merct danoff hi iet zeer doelt, die bi verdienten waent hebben dat guet dat hi heeft van gade ontfangen, die hi niet volgelden en mochte die scholt, daer hi te voeren in was verbonden.

Die ander sotheit is: die waent bi verdienten sijn versien, dat hij niet en merct dat got onser doget niet te doen en heeft, mer doen wi guet, dat comet ons te baten. Onse here seet: als gi al hebt voldaen dat u geboden is, soe sijn wij nochtant onnÜtte knechte, want wi warent sculdich te doen, Die wael doet, die doet sijns selves orber. . . . ..

Dat derde is: mennich werc, dat hij doet, rekent hi over groet, dat luttel guet is voerden here.

Job seet: "si die hem dienen, sijnt ongestade ende in sinen enghelen vant hij quaet" ende lichteliken vallen wi in quaet. Ysaias seet: "al sijn wi onsuver ende onse gerechticheit bemoddert"; dit wanen wi wael doet, nochtan quaet is. Als gregorius seet: "dat wi voer guet ducke rekenen ende gerecht, ende alst voer gade quam, onrecht ende sunde vonden wart. Dat wercke is duck voer gade vÜyl ende onreyn, dat herde schoen schijnt voerden minschen. Sunte Bernaert seet: "die barmherticheit des heren, daer is alle myne verdienste in, ende anders en mach geen verdienen sijn". David seet: "die barmherticheit des heren sal ic signen in ewicheit". . . .

Heerscappie te begeren is groete sunde. Eq

Die nae der heerscappien staen om boven den volc te sijn is anxtelic Alsoe sunte Gregorius scrivet daer hi seet: "heerscappie en is niet gegeven om dat een minsche boven veel ander minschen leven soude als een die die meeste is Mer als een die gelijc is Als Salomon seet: "wi hebben di tot enen regire geset, weest als een van hem luden". Mer die minsche sal

heerscappie hebben over die vogelen, visschen ende beesten. Als in genesi gescreven staet: "Dit sprac die gever alre gracien: "Maken wi den minschen nae onsen beelde"". Off got gelijc hem makede die minschen, waer aff comt hem heerscappie an, dat hi hem hoverdich wil dragen? Jeronimus seet: "wachte di van eren, die niet gehantiert en mach wesen sonder grote misdaet". Salomon seet: "als die felle minsche heerscappie ontfaet, soe mach dat cleyn volc wael zÜchten, dat onder hem wonen moet. Wij lesen van sunte Augustijn dat hi ontvlo wt elker stede als daer geen bisscop bijnnen en was, omdat hi vresede dat men hem bisscop woude hebben off mocht hebben gemaket. Hij is inder meester vresen, die die hoechste stede besit. Hier op scrivet Jeronimus: "die eer trect na hem misval, ende mogentheit geet allet te niet Die hem meest verheffet, die valt dan alre seers" . . . ... In apoclipsis scrivet ons sunte Johan, dat in die wterste duysterheit die duvel verdoemt wert, om dat hi hem glorificierden ende verhieff, in dat ewige torment ende droefheit gepinicht wort sonder eynde. Och wenich denct

hier an ende elc climt alsoe hoge als hi clymmen kan, ende wat der nae comt en achten si niet.

Wij vijnden een exempel van enen, hiet gadewaert, die prior was in clarivaus, ende was om sine grote doget bisscop gecoren, ende sijn abdt hem daer toe dwingen woude. Doe viel hi plat ter eerden ende /11325-11427/ sprac: "ic wil eer een vlÜchtich monick werden in verren woestinen, mer bisscop en werde ic nummermeer Soe dat hi daer aff verlaten bleeff. Daer nae als hi te sterven lach, een ander broeder hem bad, oft got woÜde gehengen, dat hi hem nae sijnre doet sinen staet woude doen te weten. Gortfridus starff cort daer nae; daer die ander stont voer den altaer, vertoenden hi hem in een visioen ende sprac: "ic broeder goedfoert, dijn broeder, bijn hier". Die ander vraechden hem hoet mit hem waer. Die ander sprac: "wael, mer mi is vertoget vander drievoldicheit, had ic ontfangen die bisscops stede, ic had ewelic verdoemt geweest". Oec leest men van sunte Gregorius, doe men hem tot enen paeus woude hebben, dat hi hem in een vat wt romen dede vueren, mer got, diet woude, apenbaerden hem

mit eenre vueriger colummen, daer hi buten verborgen lach. Merct dan wat is te besitten hogen staet off te begeren. Voer waer et is zeer vreselic als men sterven sall.

Hoverdie van clederen is misprijslic voer gade. Er

Ter sovernre specien wil ic scriven die hoverdie, die die minschen in clederen ende in gewaden bedriven. Hier aff raden die leerres inder heiliger scriften: het is te ontsien dat nÜ ter tijt op is comen mennige zierheit van clederen, om die zielen daer mede te vangen. Dese zierheit ende hoverdie in clederen achter te laeten, soe is ons noet sommige leringe der scrifturen aen te sien, die ons mogen helpen daer toe. Senica seet: geen minsche en is rijc geboeren: heeft hi datten dect ende gecleet wort, ende spise daer hi mede gevoedt wort, daer mede laet hi hem genogen, ende en begeer geen ander guet om zierheit ende om schoenheit, mer allene dat hi bewaert si van honger, dorst ende coude". Jeronimus seet: "moyheit ende vuylheit moten eÜen gelijc geschuwet sijn". Paulus seet: "ic en wil niet dat die vrouwen hem achten te zieren mit clederen tegen oeren man off tegen yemant Mer

verzieren hem mit gueden zeden, mit reynicheit ende mit scamelheit". Ecclesiasticus seet: "in uwen clederen en verblijdt u niet". Och die minsche is cranck! wie is die een behagel cleet aen doet ende sonder genoechte dat aen doet?" Die bibel gevet ons te verstaen, dat oer die coningynne hester om geen dinck en liet zieren dan als si moeste voer den coninc, ende als hijt woude gedogen, dan woude si dat si eerlic waer verziert. Mennich wijff omhanct oer nÜ mit menniger duerberre zierheit ommanierlic, diet nochtan niet en doet om oeren man, mer den volke te behagen die si sien; ende minschen buten der echtscap volgen dese manieren in hoverdiger zierheit der cleder. Paulus seet: "die megeden souden hem zieren ende pinen dat si gade behageden". Dat wijff moet sorgen den man, den kijnderen ende den baden te dienen Ende die man moet sorgen dat den wijve noet is; . . . .. ende hier om sijn si gedeilt inder herten ende achten meer te verzieren den licham dan die ziel Ende liken den genen die den roeden appel mijnnen om der scalen wille, ende en achten niet op die vrucht die daer bijnnen is ende dat is sotheit te rekenen.

Die ander sotheit is dat een minsche also zeer sorchvoldich is om sinen licham ende niet om die ziel, die ewelic duren sall. . . . . Het is grote onreden dat men die deerne /11429-11597/ vrouwe maket ende die vrouwe deerne, ende dit doen die geen die den licham besorgen ende der zielen niet en achten. . . . .. Die derde sotheit mach men claer vijnden, dat is dat si . . . . van buten schoen maken ende van bijnnen vuyl ende onsuver sijn. Sunte Augustijn seet: "ic sie alle dinc verzieren dat omtrint den minschen is, ende selve blivet hi van bijnnen besmet ende onreyn" . . . ...

Overtoldeliken cleder te hebben is seer sundeliken. Es

Dat wi ons niet inden gewade en souden verbliden noch soe mennigerhande bi ons niet en souden hebben, leert ons die heilige scriftuer van onsen irsten vader Adam: hi en decte hem mit allen niet, eer hem die sunden geschieden. daer scaemte aff toe comt. Hij decten hem doe mit bladeren; eer hi sunde dede, en decten hi hem niet meer dan die sonne off die maen ende die blomen hoer schoenheit en decken, mer nae der sunden decten hi hem. Die cleder getugen dat wi ons decken voer die sunden

, want eer Adam dat gebot tebrack, genogede hem dier scoenheit. Die hem mit schonen clederen verzieren, geliken den graven der doder lude, die schoen buten bemaelt sijn, bijnnen sijn si vol vuylre worme ende stinckender beenre der doder minschen. Sunte Augustinus seet: "die lichame van den sunder is der doder zielen een graft". Sunte Matheus seet: "wee u, scriben ende pharizeen, wee u luden die gelijc den dodengrave sijt, dat buten is bescreven ende bijnnen stinckent mes". Dat ander dat ons mach doen haten wtwendige zierheit, dat is dat guet onnuttelicken ende overvloedelicken daer aen te cost te leggen, die die zierheit eyschet nae horen staet. Sunte gregorius seet: "nyemant en suect schoen cleder te dragen dan omt loff der lude" . . . ... Die cleder der irster minschen waren velle van beesten mit hare, als die bibel seet: Got makede van twe scaeps velle twe rocke, als Adam ende EÜen. Ende die minschen laten die velle vaeren ende nemen die wolle ende lijnen om die sachtticheit . . . .. ende side, costelic gesteynte, gout ende silver, daer hem die minsche nÜ mede verzieren ende dienen der hoverdien.

Gordele mit silver beslagen is onbetamelic. Et

Soe et nÜ apenbaer te sien is, soe dragen die minschen gout ende silver an oeren riemen om den buyck, die een sack vol drecks is ende stinckende boven die ander lede, ende men doet hem meest weerdicheit. Een vat dat guet wijn of nat in heeft, dat is mit houte gebonden Ende enen sack, die is mit caneel off gengeber gevÜult, is gebonden mit enen snoer Ende die minsche, die is gevult mit stinckenden sunden, moet mit silver of goude gegort sijn! Van deser ontameliker overtoeldicheit spreket david: "hore dochteren waeren om verziert als een tempel" . . . .. Die ander sake van overmate der zierheit dat is dat si veel cleder doen maken, daer si hem mede tomen ende en weten niet welc si willen aen doen, daer si die schoenste onder den luden mede weren, ende bedriven soe mennige hoverdie, beide mans ende vrouwen Ende die arme minschen mit ontfermiger clagen soe veel niet vercrigen en kan, datmen hem gave alde schoen off coÜsen die versleten waeren Si laten se liever die motten eten dan si se den armen gaven! Hier

op scrivet sinte Jan: "Gi riken, weent nÜ /11597-11715/ ende huylt om die groete keytivicheit die u toecomet sonder genade; u zierheiden ende u rijcheiden sijn van den motten verteert" . . . . "Wat helpt dan u rikelic ende u moy cleder ende gewade, als gi niet ontfermich en sijt?"

Die derde sake is inder cleder grote vermtheit, als men nÜ mennigerhande maecsel in versiert, daer hoverdie in wort bedreven Elc sueket nÜ vremde gedaente hem mede te cleden, dit is grote misdaet. Wij lesen van eenre maget die dat wrogede in oerre consciencien, dat si geverwede cleder droech Ende oer natuer gaff oer, dat si oer selven begreep ende seide: "een scaep dat nye sunde en dede, draget wolle Soe si west, ende du suekes zierheit daer veel sunden in gelegen is!"

Mencsel ende vremde schoenheit en is men niet sculdich te sueken. Ev

Een ander is datmen vremde verwen inden clederen niet seer en soude sueken, want hadt got gewilt also, hi hadde die wolle wael geverwet opten scapen. . . . .. Als hij die bloemen gemaket heeft van schoenre verwen, mer hi woude den minschen

tonen dat hem twe wege voer gelegen sijn, ende welc hi wille mach hi kiesen, hem selven behouden te wesen off verloeren. Die witte wolle dudet dat ewige leven mer die swerte bedudet een sÜndich leven, dat ewelic den minschen doet in pinen wesen. Aldus werden ter lester uren wit off swert die sielen daer, nae die wege die si gewandert hebben. Dat nÜ die wijff voertbrengen soe mennigherhande moyheit, daer si dat hoeft mede verzieren, is ontamelic te dragen ende sundelic. Die scriftuer seet: "Dat wijff sal dragen dat hovet bedect, want oer onder den man behoert te te wesen", gelijc oer got toe seide, doe si irst den appel at; ende dat si dat hovet bedect draget mitten hoeftclede, dat is om dattet oer soude schamen doen, ende nÜ ist al ter hoverdien gestelt . . . ... Een ander van der behagelheiden die die wijve driven Sommige salven oer aensicht om dat si te schoenre souden wesen, ende som vlechten vreemt haer onder oer haer oft oer waer; van die hem aldus vermaken scrivet sunte Jeronimus: "Die sijn aensicht vermaket dat got gemaket heeft, die en eert sinen scepper niet, want

got selver heeftet gemaket, dat si aldus vermaken". Dat dese gade scofiringen doen is te proven, gelijc dat een werckman, die meister sijns wercs is, toernen mach dat een ander, die des niet en kan, hem wil onderweynden sijns wercs. Got sciep den minschen nae sinen beelde ende nae sijnre gelikenisse, ende heeft oen gecoft mit hogen lone, dats mit sinen dueren bloede, mer als si hem selven vermaken, soe en ist geen wonder dat hi vergaet van hem. Ter sester onmate is . . . .. die ongeordenierde mijnne, die die wijve ter scoenheit hebben, om wilc si alle ydelheit ende behagelheit tonen; dit is al ydelheit ende swaer bedroch. Salomon seet: "ydelheit der ydelheit ende al ist ydelheit". Noch seet hi mede: "Die schoenheit des minschen is een bedriegelic ende een ydel gave, mer dat wijff dat gade ontsiet, die wort geprijst, mer oer schoenheit en salmen niet prisen", want dat scoenheit all niet is, seget die propheet Ysaias: "Die schoenheit des minschen slacht der bloemen, die inden /11715-11804/ velde staet, wes scoenheit te hant geleden is" . . . ... Dat ander is wildijt weten dat zeer grote dolheit is scoenheit te mynnen, want si duck zere deert. Jheronimus seet: "Des wives scoenheit is als een

vuerich sweert" . . . ... Die wise man Salomon seet: "het geschiet mit der scoenheit geliker wijs als vanden jongen kijnde: om dattet een sweert zeer claer siet, dat claer gemaect is, soe slaetet sijn hant geerne daer aen Ende alst hem dan gesneden heeft, soe ist zeer drovich ende misbaert". Aldus is hi die wil aenschouwen in dwaser manieren ende mynnen der wive scoenheit, die welke is als een vuerich sweert Als Salomon seet, dat aen beiden zijden snijdt, want duck lijff ende ziel doet slaet. Dat der wijve scoenheit zeer is tonsiene, is ons hier in een exempel gezet, ende wiltu meer lesen vanden ontsien der wijve, suect dat cappittel Ah.

Exempel dat des wijfs scoent den man vanget overmids haeren aengesichte. Ex

Men leset van den coninc balaam, dat hi een kijnt had, vanden welken die meisters seiden dattet blijnt soude werden, waert dattet die sonne quame te sien eert X jaer alt waer Ende doe hiet die coninc dat kint besluten daer men geen claerheit en mochte sien Ende als dese X jaer waeren leden, soe brachte men dat kijnt voer ogen ende toenden hem mennigerhande claerheit

: golt, silver ende gesteynte ende mennigerhande rikelike dingen. Telken vragede dat kijnt hoe dattet hiet, ende men seidet hem. Daer sach hi voel schoenre joffrouwen staen ende vraechden wat dat waeren Een ander berichtte hem in boerden, dattet duvelen waeren, die wael connen verleiden elken man. Als men dat kijnt van daen leiden voer sinen vader den coninc, doe vraechden hem sijn vader, wat hi meest begerende waer van dat hij irst gesien hadde. Dat kijnt antwoerden: "die duvels die die mans verleiden". Des was die coninc verveert tot dat ment hem verclaerde Dat kijnt meynden dat jonge wijff ende oer scoenheit . . . ...

Mit recht is altoes verveert dat schone wijff, om dat si gelijc is den duerbaren schat die men draget inden wech onbedect, daer si ducke berovet werden. Aldus moeten si hem simpel houden ende stil, die hem schoen ende suver willen houden ende bliven. Sunte gregorius seet: "die den schat ondect draget in den wech, die begeert beroeft te sijn".

Som wijff doet groeten arbeit om te verzieren oer figuÜre, die nochtant van naturen lelicken sijn. Si wanen hemselven mit

toemsel si hem alsoe zeer om gade te behagen, got solde hem hulpe daer toe geven, mer si en mogen niet schoen werden nae dattet die natuer irst achter gelaten heeft.

Zierheiden den minschen om te hangen brenget veel quaets toe in mannen ende in wijven. Ey

Nu laet ons aensien die sunden die wter verzieringen comen. Dat irst is dat som wijve veel meer geacht souden wesen, hielden si hem als die simpel lude doen, dan si nÜ sijn, ende lieten mennigherhande ydelheit achter. /1180511941/ Ende aldus sijn si wreet gerekent voer gade, omdat sij ooren gueden naem hier verliesen mede Als paulus seet. Die ander is dat dicwile kyvingen ende onvrede daer aff comt tusschen den man ende wijff, want als dat een wijf siet dat dat ander heeft nye cleder, soe verwijt sijt oeren man, dat si niet en heeft gelijc den anderen Ende ist dat hijt oor ontseet, soe sueket si vrientscap aen enen anderen, die oer dat gelt wil geven off loven Ende dit doet al hoverdie. Som man laeten oec oer wijff ende keren hem tot anderen wijven om dat si dwaeslic

verziert sijn, die nochtant leliker sijn dan sijn wijf . . . ...

Die derde is dat si versÜmen horen kircganc, ende al comen si daer, si en hebben daer geen loen aff, want si hem verziert hebben in hoverdien, die gade contrari is. Dese verzieringe hyndert hem oer gebet Want got en hoert niet dat gebet der hoverdiger. Dat vierde is Soe wat minsche hem verziert om ander minschen tot hem to trecken in sunden, doet doetlike sunde. Ende al wouden si nochtant geen quaet doen, nochtant wouden si wael si begeert worden, ende dat is al doet sunde. Sinte Augustijn seet: "Niet alleen en ist begeren dat die ziel deert, mer begeert willen wesen".

Ander wijfs verzieren hem om boven gaen in hoverdien. Ende noch ander wijff cieren hem om te wachten oer man van anderen wijven, mer ist dat sijt onredelicken doen ende te zeer gemijnt werden van oeren mannen, soe misdoen si hier in. Hier af seet Ambrosius: "Die sijn wijff al te seer mijnt ende lieff heeft, dat is een poÜtier Want in die x gebade staet: mijnt got boven al dinck", ende hier om ist doet sunde. Bi desen voerseiden reden

soude elc man sijn wijff alsoe doen verzieren, dat si hem geen oersake en waer ten sunden. In genesis staet:" Dat wijff was den man geven in hulpen" Mer dit is al contrari Si trect den man dicwile ter hellen om oer genoechte ende hoverdie te volbrengen, ende en achten niet, wan dattet comt, op dat sijt hebben. Ende die mans volgen oec die wijfs inden sunden Ende aldus leit die een den anderen ter ewiger doet. . . . ..

erscap te houden om den riken mede te toven is sunde. Ez

Nu waer guet voert geseet vanden groten maeltiden te bereiden om die geen dies geen noet en hebben, mer al der hoverdiem toe behoert Dit mach mit vier saken geproeft sijn. Dat irst is, die daer genoet werden dat die rijc sijn ende en geen spise gebreck en hebben, ende die arme minschen sijn achter gesteken, die men sculdich is teten te gheven, gelijc ons lucas in der ewangelien bescrivet: "Als du doen wilste warscap, soe roep die arm minschen ende die crancke ende cropele, die doÜe ende blijnden, soe saltu salich wesen int eynde". Dat ander is in voel dienstbaden, die sij hebben te bewaeren. Sot is hi die hem daer in verhoget, want lucas seet inder ewangelien, hoe

die rike man lazarum badt om enen dropel waters sijn tonge mede te colen. Dat dorde is in die mennichte van spisen te bereiden costelic ende zierlic om der ydel glorien wille. Hier aff seet Senica:" Die honger en eyschet niet mennigerhande gerichten, mer die hoverdie". Al is die buyck ende mont sat van dat ter tafelen staet, die ogen en sijn noch niet sat. Dat vierde is dat zilver daer die tafel mede verziert is ende die ongemanierde glori, die ydel, die mennich minsche boven sinen staet set, ende sijn gelt /11942-11999; 15957-15991/ bet anderswaer toe behoveden. Die vijfte hoverdie plegen groete heren, dat is in pipen ende in snaerspoel die si hebben oer gaste mede te verbliden. Hier aff lesen wij in Job: "Trompen, pipen soe hebben si, ende verbliden hem in orgalen, in snaren; in rijcheiden leiden si oeren tijt Ende eer een ogenblic sijn si nedergedaelt ter hellen". Ysaias seet: "soet wijn, herpen, ackeren, quinternen, hebdi al in uwer worscappen, ende gij en siet niet wat got werken sall inden lesten dage, daer die engelen af beÜen sullen".

Dienstbaden hoverdich te sijn is seer mispriselic. E&

Nu volget hier nae aen te sien vander geenre hoverdien

diet verdienen moten daer si aff leven. Dese sijn nÜ also hoverdich ende verheffen hem alsoe mit zierheit ende mit clederen, datmen scier in veel hÜsen niet en weet, weert vrouwe off maget is. Dese sijn oec alle hoge van moede, dat si ducke oer meisters off oer vrouwen berichten Ende heiten si hem yet doen, si schelden off protelen daer tegen, die nochtant oer loen daer af nemen, te doen dat hem oer meister off vrouwe heit doen. Oec maken si duck stridingen ende kivinghen tusschen man ende wijff Ende dat comt aldus bi Ommer hebben si den enen wat liever dan den anderen Ende sprect dan ennich wat, soe helpen si dien sij tliefste hebben, ende hessen vasten toe, ende dit is groete sunde van den dienstbaden, sijn si knecht of megeden. Twe dingen heb ic vonden daer dienst baden mede om gaen ende bi verderven, dat is mit ontrouheit ende smeyken Vander ontrouwen scrivet Salomon:" die ontrou bade sal die gramscap des heren dragen". Sunte Matheus bescrivet: "die here van sinen knape seide, die den penninc quellic bestadet hadde: "werpten in die wterste duysternisse"". Van den dienst luden, die mit smei\kernyen

om gaen, scrivet sunte Matheus aff: "laet die doden die doden begraven". Van desen begraven seet sunte gregorius:" dat die doden begraven is als die een sunder den anderen sunder lovet". Die riken leven wael zeer verblijnt, die oeren knapen te ver geloven, diese verdoven mit logenen. Die hem smeikers aentrecken, slachten den genen die honich draghen wouden, omdat hem voel vliegen nae souden volgen, die hem nochtant beten. Aldus overbrenct die rike sijn guet, dat hi den smeikers pleget te geven, die se leiden int helsche vuer Dit seet Senica. . . . .. Wij lesen voel leringen dat smeikernie quaet is Salomon seet:" die smeykernie is des duvels net, onschuwelic voer den minschen gespreit". Die smeikende verteert sijns evens kerstens guet, die spreit hem heymeliken een net. Sunte Augustinus seet Dat meer hyndert des smeykers tonge dan die hant des vervolgers. Salomon seet:" beter ist wonden der berispingen ontfangen vanden vrienden, dan cussende smeekingen vanden vianden". Ecclesiasticus seet:" beter ist vanden vroeden

geleden versprekingen, dan bi den smeikeren bedrogen te sijn". Ysaias seet:" mijn volc, die ogen" . . . ... Salomon seet:" Die den quaden gerechtich heit ende den gueden verdoemt, die is gade onbequame".

 

/12011-12147/

Edel van licham en is nyemant wies wercken onedel sijn. E9

Ghenoch reden vijnden wij bescreven, dat nyemant edel en is van licham noch daer op en darf verheffen. Wij vinden vijff reden dattet dwaesheit is, die hem daer op verheffet Dat irste is om dat die edelheit vanden vleische alsoe duck quetset mit hoerre begeerten dat edelste deel, dat is die ziel, als si hem verhoverdigen doet. Hierop seet Salomon: "Nyemant en mach hem verbliden op sijnre geboerten" . . . .. Dat ander is, om dat wi alle quamen te voren van enen vader ende moeder, soe sijn wi oec allen eÜen edel gelijc adam, die irst gemaket was. Malachias die propheet seet: "is niet een onser alre vader, ende en hevet ons niet een got alle gader gescapen? Waer om veronwerdi tot enniger tijt malc anderen die broeders sijn?" Die

derde reden is daer men eerdsche edelheit om verspuwen soude, om dattet soe vuyl is die materie die wi ontfangen van vader ende moeder, daer wij aff comen ende daer wi ons aff edel heiten. . . . . Job seet vander vuylicheit: "Ic seide der vuylicheit: Du biste mijn vader ende moeder, ende den wormen seide ic: mijn suster". Nyemant en is soe schone gescapen, hi en comt to deser vuylicheit als hem dit leven eynt. Aldus danich is des vleisches edelheit. Senica seet: "Nyemant en can ic edel sien, dan dien die hem daer toe geeft gade te dienen" . . . ... Edelheit en is nÜ anders niet dan te besitten een luttel rijcheiden" . . . ...

Die vierde reden Men waer sculdich edelheit nae den licham te haten om den groeten cost die daer toe staet, want wij sien aen die edele al gemeyn dat hem een bisdom off een greefscap veel te cleyn waer hoer edelheit mede te volgen, hem dunct dattet noet weer dat hemelrijc oec oer weer, ende souden si oer edelheit behouden, si soudent oec moeten vercopen. Die vijfte sake des lichams edelheit om te haten, is om dat die edelheit van den hont schijnt boven gaen die edelheit behouden, si soudent oec moeten vercopen. Die vijfts sake des lichams edelheit om te haten, is om dat die edelheit van den hont schijnt boven gaen die edelheit des mans, want die hont heeft teyken van rechter edelheiden ende daer men hem bi kent dat hi edel is. Alsoe vole en heeft die minsche niet te tonen daer men

hem bi mach kennen off hi edel is, ten en waer dan doget die hi mochte doen. Tulius seet: "hi is sculdich edel te heiten die geenre sundiger onreynicheit dienende en is"; gelijc dat bomen die vrucht dragen, appelen of peren: die een wort geten van den wormen, die ander blijft gans. Aldus is die een edel ende die ander onedel Soe wie die beste wercken doet, dat is die edelste. . . . ..

Edele hebben in hem vijff teyken der rechter edelheit. Fa

Nu ist te weten hier nae dat vijff teyken sijn van rechter edelheit. Dat irste is miltheit ende vriheit Die edelste ende die mildste die leeft dat is got, die alle guet geeft ende die hem selven heeft gegeven in den broede, dat ewelic doet leven, niet alleen sinen vrienden, mer allen gemeynlicke, gueden ende quaden. Van hem seet sunte Matheus Dat hij wt sijnre miltheit alle dinc te geven den minsche gemaket heeft Aldus is geven rechte miltheit. Ende gelijc dat geven is een rechte vrijheit Soe is roven dorperheit boven alle /12148-12218/ dorperheit. Ende aldus hebben si tonrechte den name der rechter edelheit ontfaen, die den armen minschen dat oer nemen ende ontroven, daer si hem mede souden generen.

Dat ander teyken dair men bi kennen mach rechte edelheit dat is, datmen pleget te

dancken den genen van wien hem guet gescheit. Men vijnter veel die edel heiten, die oer ondersaten, dat sijn oer laten, die welken den thijns dien si hem te huys brengen, swaerlic moeten wijnnen ende besueren, . . . .. ende dwingen si, die hem broet voer moeten bearbeiden ende wijnnen, daer si oer weelden op bedriven ende oer edelheit. Sij waeren si sculdich lieff te hebben ende te bevreden, want om dat die pijnres souden in vreden wesen, daer om is hem dat sweert gegeven.

Dat dorde teyken van edelheiden dat is ontfermherticheit Dit behoert tot alle den genen die heerscappie besitten. Hier aff hebben wij inder figuren vander bien, die oer honich haelt bider naturen; die wilke oer zeer pijnt ende arbeit ende vlieget, ende soe wie si wont off quetset, bijnnen dier wonden laet si oer angel daer si mede stect, ende dit is waer vonden; ende oer coninc is sonder angel Daer bi is beteykent dat hi sculdich is in allen dingen genadich te sijn ende sijn wrake te doen sonder alle felheit.

Dat vierde teyken is manlicheit off stoÜte coenheit des gemodes, op dat si weren mogen ende hem daer toe setten die bose menschen te bedwingen Want daer om

is hem dat recht bevolen, dat si alle onrecht souden wederstaen, dat onder hem mochte geschien, ende weduen ende wesen te beschirmen ende die straten te beschermen Mer nÜ valtet al contrari.

Dat vijfte is: si souden vlien alle dorperlike seden ende scalcheit ende valscheheit, van rechter edelheit Mer nÜ ter tijt siet men in hem luden dat si meest hantieren lelike vuyl swaer sunden, ende setten meerre genoechte inden sunden dan die gemeyn lude die si vanden sunden souden houden, ende dit is dorperheit ende een swaer sundelic leven. Ende hier om sullen die mechtige lude nae desen leven meerre tormenten liden dan dat gemeyn volc als die wise man seet Want si sundelixts gelevet hebben ende arme lude verdruct hebben ende al edelheit achter rugge geset hebben. . . . ..

Geloven moeten wi alleen in deser manieren, soe wie behalden wil bliven. Fb

Nu wil ic voert die sunden bescriven die wter hoverdien spruten; nae der heiliger leer soe vijntmen bescreven tot vijven. Die irste dat si in mach brengen is drie manieren van dolingen; dat irste ende dat argeste is die int gelove plegen te dolen ende mit proven voert willen comen. Ic rade den leken dat si des ledich

willen sijn. Alsoe die heilige kircke heeft ontfaen onse gelove van Christo. . . . .. Sunte Paulus seet: "die simpelic gelovet die gelovet wael". Men leest van Sunte Augustinus, dat gaende ende wart daer op denckende Ende sach daer een cleyn kijnt sittende, ende had een cleyn poelken gemaect aen dat over vander zee, ende woude alle die zee daer in sceppen Ende als hi dit sach, wart hem te verstaen gegeven, gelijc dattet onmogelic weer die grote zee in dat cleyn poelken te sceppen, soe onmogelic weert hem, die gotheit te ondergronden. Om dat voel leken duck twivelen inden gelove, soe wil ic hier scriven hoe si sullen geloven.

Quicumque vult salvus esse ante omnia etc.

Soe wie wil behouden wesen, hem is noet voer alle dinc, dat hi houde die kersten gelove, welc gelove, ten si dat si dat si een ygelic houde geheel ende onbevlect, die sal anders ewelic verderven. Dit is kersten gelove, dat wi eren enen got inder drieheit inder eenheit. Niet te verenigen die drie persoenen noch te verscheiden hoer wesen, want een ander is die persoen des

vaders, een ander des soens, een ander des heiligen geest Mer des vaders, des soens ende des heiligen geest is een gotheit, gelike glorie ende mogentheit. Alsoe die vader is, alsoe is die soen ende alsoe is die heilige geest Ongescapen die vader, ongescapen die soen ende ongescapen die heilige geest. Ongemeten die vader, ongemeten die soen ende ongemeten die heilige geest Ewich is die vader, ewich die soen ende ewich die heilige geest Ende nochtant niet drie ewich, mer een ewich Ende alsoe en sijn niet drie ongescapen noch drie ongemeten, mer een ongescapen ende een ongemeten. Des gelijc is almechtich die vader, almechtich die soen ende almechtich die heilige geest Ende nochtant niet drie almechtich mer een almechtich. Alsoe is die vader got, die soen got ende die heilige geest got. Ende nochtant niet drie gade, mer een got. Alsoe is die vader heer, die soen heer ende die heilige geest heer Ende nochtant niet drie heren mer een heer, want alsoe wi bedwongen werden mit kersteliker waerheit te belien een ygeliken persoen got te wesen off heer, alsoe wort ons verbaden vander kersteliker geestlicheit te seggen drie gade off

drie heren. Die vader en is van nyemant gemaket noch geboren noch gewonnen. Die heilige geest en is van den vader ende soen niet gemaket noch gescapen noch gewonnen noch voert gaende Die soen en is allene van den vader niet gemaket noch gescapen mer gewonnen. Daer om is een vader, niet drie vader; een soen, niet drie soen; een heilige geest, niet drie heilige geest Ende in deser drieheit en is voer noch nae meerre noch minre, mer alle dese drie personen sijn even ewich ende even gelijc Alsoe dat over al, als te hant voerseet is, soe is drieheit in eenheit ende eenheit in drieheit te eren. Hier om die behouden wil bliven, sal aldus geloven vander drievoldicheit. Mer et is noet totter ewiger salicheit dat een ygelic die anneminge des lichams ons heren Jhesu Christi getrouwelic gelove Ende dit is dan dat rechte kersten gelove, dat wi geloven ende belien dat onse here Jehesus Christus, gads soen, got ende minsche is. Hi is got vanden wesen sijns vaders voer al tijt gewonnen, ende is minsche vanden wesen der moder inder werlt geboren. Volcomen got, volcomen minsche, sijn wesen hebbende van eenre redeliker zielen ende van minsche\liken

vleische. Hi is gelijc den vader nae der gotheit, mijnre dan die vader nae der minscheit Ende al is dat sake, dat hi is got ende minsche, nochtan en is hi niet twe, mer een christus. Een en is hi niet nae der verwandelingen der gotheit in den vleische, in gade Een niet altemael in eninge des wesens, mer in eenheit des persoens. Want alsoe die redelike ziel ende dat vleische een minsche is, alsoe is got ende minsche een christus Die gepassijt is om onse salicheit ende clam neder ter hellen ende des dorden dages verrees hi vander doet Hi op clam ten hemel ende sit ter rechter hant gads des almechtigen vaders, ende hier na sal hi weder comen ende richten over die toecoemst alle minschen op verstaen sullen mit oeren licham, ende sullen van oeren eygenen wercken reden geven Ende die guede dingen gedaen hebben, sullen gaen int ewige leven, ende die quade dingen gedaen hebben, int ewige vÜer. Dit is rechte kersten gelove, wilc gelove, ten en si dat een ygelic trouwelic ende vastelic geloeft, hi en mach niet behouden bliven

. . . . ..

Weerdicheit moet elc doen desen vieren als men hier tonen sall. Fc

Men sal weerdicheit bieden gade, den scepper, ende den engelen, der kercken ende onsen /12309-12483/ eÜen kirsten gemeynlic. Dat wi gade weerdicheit sculdich sijn te doen, hebben ons die heiligen bescreven Want soe wie guet doet of enich dogentlick werck, die doet gade weerdicheit ende eer. . . . .. Van weerdicheit ten engelen seet sunte bernaert: "Tot dinen engel hebbe weerdicheit, waer du biste in wat stede, ende doet geen dinc voer hem in sijnre tegenwoerdicheit, du en soudeste doen voer mi". Men is oec sculdich weerdicheit der kircken ende eniger gewider stede; hier aff seet die bibel in genesi: Jacop die patriarche seide: "woe verveerlic is dese stede, hier en is anders niet dan gads huys ende die hemelsche poerte!" Der kircken is grote eer te bewisen, om dat daer in rust gads licham ende om die eer des dienstes daer si om gesticht is. Men sal oec eer bieden alrehande lude. Sunte Peter seet: "Weest om gade onder gedaen elker minscheliker creaturen". Vele reden ons leren den minschen weerdicheit te doen Want hi is, soe als ons die scriftuer seet, gebeeldet nae den beelde gads

ende vercoren ter hemelscher blijtscap. . . . .. Sunte Beernaert seet: "Du biste hem eer sculdich, voer wien du di schames sunde te doen". Men is hem eer sculdich om die weerdicheit van den engelen, den bevolen is si te bewaeren. Sunte Matheus seet: "Siet dat gi niet en veronweerden een van desen cleynen: hore engelen schouwen inden hemel mijns vaders aenschijn". Dat men dienstlude sculdich is te eren, dat bescrivet ons Cyprianus: "Soe hoe dat gi begeert dat u meister tegen u is, alsoe moetstu sijn den genen die u dienen". Senica seet: "mit dien, die onder di is, leve alsoe alstu wilste dat mit di leve dijn over heer" . . . ... Ecclesiasticus seet: "Een knecht, die di getrouwe is, die is als dijn ziel mitti, ende doe hem oft dijn broeder weer ". Al is die minsche oec een sunder, men en moet hem niet veronweerden, want got beduyt ons inder bibelen: "En doet geen ontrou den minschen, al levet hi in sunden, want et is u broeder". Ende die guet van leven sijn, moeten wi oec weerdicheit doen, want die devoten staen Jhesum tnaest. Sunte Matheus bescrivet ons wt gads monde: "Soe wie den wille van mynen vader doet, die in den hemel is, dat

is mijn broeder, suster ende moder". Lucas sprac: "Die u versmaet, die versmaet mi mede". Men sall oec den armen minschen eer ende weerdicheit bieden. Sunte gregorius seet: "arm minschen en sijn niet te veronweerden noch te bespotten, mer als voersprekers off voerbidders sal mense eren ende weerdicheit bieden. Dat ewangelium seet: "wat gi den minsten hebt gedaen, dat hebdi mi gedaen ". Hier aff is genoech geseet int Cappittel Cp. Al ist oec dat men sculdich is eer ende weerdicheit allen minschen te bieden, nochtan salmen meest eren doen diet regement over den minschen hebben, dan den gemeynen Want sunte Pauwel seet: "Elc si onderdanich den genen die mogentheit hebben ontfangen" . . . ...

Eer is men sculdich te bewisen die alderen. Fd.

Men is sculdich eer ende weerdicheit vader ende moeder beide geestlic ende werlic Van den geestliken vader seet Ecclesiasticus: "Doe den papen eersamheit ". Sunte pauwelus seet: "Sijt uwen prelaten onderdaen, want si moeten in elker tijt voer u bidden ende waken ende ten ordel rekeninge geven van uwer zielen ende van uwen leven". Merct oft yet vreselic is te wesen pastoor van

der kircken of prelaet, want hoe veel zielen als der torment ontfaet ende verloeren wort bi gebreck van leringen of castiijngen, daer moeten si reden aff geven ten joncxsten dage. /12483-12583/ Si sijn oec die geen die dagelicx biddende sijn ende mennige ziel mit oeren gebede verloesen die jamerlic liggen inden vuer ende roepen om verloesingen ende wachten nae oeren gebede Al sijn som papen quaet van leven, si moten nochtant sijn, ende men sal se eren om oer dienstes wille. Dat men den vleischeliken vader ende moeder sal eren, gebiet ons got inder bibel in dat boec Exodo, ende seet: "Eer vader ende moeder". Doe Christus, onser alre scepper, aenden cruce hinck, doe eerden hij sijn moeder ende beval si sunte Jan die al oer leven bi oer was. Jeronimus leert ons, dat wij vader ende moeder eren sullen Niet dat mense mit woerden alleen grueten sall, mer datmen oer noetorfte doen sall. . . . .. Een ander reden is, dat die kijnder vader ende moeder sculdich sijn te eren, om dat si se te voren hebben bewaert ende hebben si besorget, dat si op gecomen sijn. Dit sijn kijnder te rechte

sculdich weder te doen, als vader ende moeder tot hoeren ouder comen. Paulus seet: "kijnder, siet dat gi uwen alders doet, dat si u hebben gedaen ende got salt u lonen". Ecclesiasticus seet: "Soen, dinen alden vader ontfaet minlicken ende en vertoerndes niet in dinen leven, ende off hem sine sijnne begeven, en versmades niet, ontfermt sijns ende doet hem wachten. Die vader ende moeder eert, is als die gene die scat gadert, ende in sinen gebede sall hi van gade gehoert werden Oec wort hi in sijn older verhoget". Salomon seet in proverbium: "Die gene die sinen vader of moder verdriet off pine aen doet of verjaget off vreset, die wort geplaget mit maledictien". Noch seet Salomon: "die vader of moder yet ontrect, in enen deel is hi manslachtich". In Exodo staet Soe wie dat vader off moeder sloge, datmen hem doden soude.

Exempel dat wij vader ende moder sculdich sijn te eren. Fe

Wij lesen in historien van enen ouden rijken man, die sinen soen nae sijnre rijcheit grotelic hilicten ende droech hem op al sijn erve ende guet. Die soen ende sijn wijf inden irsten

deden si den vader grote mijnne, dat onlange durende bleeff, want dat wijff wart soe verkeert dat oer verdroet ende mishagede al dat die vader sprac, alsoe datmen hem wter cameren dede ende elkerlic wart sijns moede. Men dede hem leggen onder enen steiger, daer hij lach als een arm minsche. Doe des wijnters coude quam, begonste hi te wenen tegen sijns soens kijnt, dat achter huys plach te loepen, ende duck biden alden vader te comen Tot hem riep die oude groteheer ende badt den kijnde dattet tot sinen vader woude gaen ende bidden hem om een cleet, mede te decken voer die coÜde. Dat kijnt liep mit groter haesticheide totten vader ende bat hem om een cleet, sinen vader mede te decken. Die vader hiet dat men hem een groff haren cleet soude halen, ende dat sneet hi aen tween stucken ende gaff die een helfte den kijnde, dattet dat sinen ouden vader soude brengen. Doe dat kijnt dat sach, dat men den ouden vader aldus veronweerden, wart et zeer screyende ende badt den vader om die ander helfte; die vader en mochtet niet sien screyen ende gaff hem die ander helte

ende vrageden hem, wattet daer mede soude doen. Dat kijnt antwoerden: "ic salt wael gewonden houden hent gij tot uwen alder comt, also nÜ mijn aldervader is comen, ende dan sal ic u doen recht als gi uwen vader nÜ doet". Doe bedachte hem die soen, hoe dattet die vader hem al had gegeven, /12584-12774/ ende voert an was hij hem guedertieren van al dat hij noet hadde tot dat hij sterff.

Dat wij vader ende moeder sculdich sijn te eren, bewisen ons stomme dieren ende vogelen. Vanden cregen staet gescreven, dat si soe lange plagen te leven dat hem al oer vederen ontvielen ende bleven in den nest naket sitten om der crancheit, ende dan haelden hem oer jongen teten tot dat si weder vederen cregen off storven.

Offerhande ende tiende den papen te onthouden is grote sunde. Ff

Hier nae hoert to ontdecken veel leringen tiende ende offerhande te geven den genen die die kircken dienen . . . ....; om dattet soe edelen dienst is dat si doen nacht ende dach boven al dat men hem geven mach. Paulus seet: "off wi u geestlike

dingen sayen, soe ist redelicken dat wij die tijtlike dingen weder meyen tot onser noetorften". Die leken en moeten niet aen sien, hoe die personen der kircken die dingen orberen, want hi salt lonen der offerhande des gemeynen orbers. Een ander reden is, datmen tiende wael moet geven, dat is om die groetheit wil vanden sunden der geenre die si onthoudende sijn. Sinte Augustinus seet: "men haelt thiende van rechter scholt, ende die gene die si niet en betaelt, is besittende vremt guet, datmen ommer weder moet keren". Jheronimus seet: "Diefte is vremt guet te stelen; mer der kircken iet te onthouden ofte nemen is sacrilegie, ende dat is quader dan diefte". Een derde reden is: wat wi offeren off thiende geven, dat is ons al van gade come. . . . .. Sinte Augustinus orcondt inden persoen gads: "van dien dat ic di gaff, gif my" . . . ... Men sal gade dat beste toe schicken. . . . . Ecclesiasticus seet: "en offer en gheen quade giften, want got en ontfaet der niet". Inder bibel staet gescreven hoe cayn ende Abel oer offerhande deden; die een was ontfenclic ende die ander niet, alsoe

valtet noch alle dage. . . . . Paulus seet Dat elc elc sijn offerhande blidelic sal geven, want men geeft se gade, al ontfaen se die minschen Den bliden gever mijnt got. Elc is sculdich te geven nae sijnre macht. Die armen sijn oec sculdich blidelic te geven, want si mogen meer verdienen mit enen penninck, dien si geven, dan die riken mit hondert Al gevet die rike veel, hem blivet voel. Thobias sinen soen seide: "altoes nae dijnre mogelicheit salstu, soen, ontfermich sijn; hebstu veel, soe weest milde van dien Is oec dijn rijcheit cleyn, deel nochtan daer wat aff, soe salstu groet loen ontfaen". Sinte Lucas inder ewangelien ons bescrivet vander armer weduen die ter offerhande gaf twe coperen penninge totten tempel die Salomon stichten. "Voerwaer seg ic u, dese wedue gaff meer dan al die ander deden". Ende al en waest niet groet, die here rekendent groet, om dat sijt bet behoefft hadde gehadt, dat sijt verteert hadde. Hoe cleyn, weet mennich, hoe grote genade daer toe staet gade te offeren; hier is genoech aff geseet int cappittel der traecheit Wiltu hier aff meer lesen, suect dat cappittel Dr.

Ongehoersamheit is een sunde daer alte

voel sunden wt spruten. Fg

Die derde quade sunde die wter hoverdien comt is geheiten ongehoersamheit; hier in /12774-12953/ sneven grote ende cleyn. Veel reden leert ons die scriftuer, onsen moet daer aff te trecken. Voer in die bibel is ons bewijst, dat bi deser sunden toe quam dat Adam ende oec Eva rÜmen moesten dat lant des paradijs Oec staet inder bibel, hoe dat Loths wijff verwandelden in enen sout steen, om dat si om sach, dat oer got verbaden hadde. Oec leest men van Saul den coninc, dat hi om deser sunden wil van sinen rike wart geset. Voel exempelen vijnden wi dat ongehoersamheit veel quades toe heeft gebracht.

Dat ander dat ons ongehoersamheid soude doen vlien is aen te sien hoe grote sunde ende hoe quaet si is. Dit soe mogen wij kennen . . . ., soude dese sunde werden gebetert Cristus moeste onderdaen wesen totter doet toe ende om deser sunden wil quam Christus neder ende leet mennige pijn ende versmadenisse, ende starff aenden cruce bi gehoersamheit sijns vaders, daer hi mede versoende die ongehoersamheit des minschen. . . . ..

Die dorde reden is ongehoersamheit mede te schuwen, omdat alle

sunden bi nae wt hare sprÜten. Datmen gads gebot niet en helt, is der ongehoersamheit scholt. Salomon seet: "Die sijn oer niet neder en neiget om die gebode te verstaen, die en sal in sinen gebede niet gehoert werden " . . . ... Sunte Augustinus seet: "waren wi gade onderdaen, got soude ons weder onderdaen sijn". Hoe veel quades ongehoersamheit toe brenget, al soe veel guets ende noch veel meer brenget gehoersamheit weder in. Wij lesen van Josue, om dat hi alle die gebade gads hielt trouwelic, daer om gaff hem got die genade dat hi die sonne stille hiet staen, totdat hi den strijt gewonnen hadde vanden vianden gads; hier op seet sunte Jan: "ist dat wi in onser herten niet en twivelen in gade, hebben wij alsulc betrouwen, dat wij al eyschende bidden, van hem sullen ontfaen Want wij sijn onderdanich sinen gebaden". Waest niet wonder dat die sonne stil bleef staende om die bede van enen man? . . . ... Onder alle creaturen, die got ye ghesciep Soe en is niet dan twe manieren, die hem setten tegen got, dat is die quade minsche ende die viant. Die beesten, die vogelen in der locht, ende die

vissche inden water sijn alle gehoersam gade, oec die elementen, sterren, planeten vervullen allen gads gebade, mer die quade minsche ende die viant sijn in hoverdien ende in sunden alsoe gewortelt, dat hem oetmoet onmeer heeft ende is. Sunte beernart seet in den persoen ons heren: "wat saken mach den minschen daer toe sijn, dat hi den viant getrouwer dient dan my? Die viant en hevet den minschen niet gemaket noch gescapen, mer ic alleen. Ic verloeste u allen voer mynen vader ende mit goude noch mit silver en heb ic u niet gecoft, mer mit mynen bloede dat ic over al myne lede wtstorten". Sunte Jan ons bescrivet dat die gebode Christi niet swaer en sijn. Christus sprac: "myne borden is licht ende mijn iÜc is suete". Augustinus seet: "got bevelet ons lichte dingen, op dat wi ewelic souden leven, mer roekeloes wi dat verliesen". Cristus leert ons selve oetmoet, want hij hem al sijn leven daer toe keerden, gelijc dat sunte Jan van hem scrivet: "ic quam van den hemel niet om mynen wille te doen, mer den wil mijns vaders" . . . ...

Den sonnendach ende die ander heilige dage is men sculdich te vieren ende daer op guede werken te oefenen.

Fh

Laet ons ter hoverdien sien van dengenen die /1295513088/ heilige dage niet wael en plegen te vieren Veel saken staen hier geset, die die minsche moet doen, sal hi die heilige dage wael vieren Dat irste is, dat hij sijn ambocht moet laten, dat hi te hantieren pleget. Dit seet ons die bibel in dat boec exodo: "Ses dage salstu arbeiden, doende alle dijn werck, mer den sovenden dach salstu rÜsten, du ende dijn sonen ende dijn sonen ende dijn dochteren, dijn baden ende beesten Want et is dijns heren gads sabbot" . . . ... Een ander is, dat hem die minsche van sunden moet dwaen. Jeronimus seet: "En wilt niet dra en dat zeere weghet in den sabbot. Sunte bernaert seet: "Hoge dage sijn geordeniert, om dat hem die minsche dan mach suveren van sunden, die ons altoes lagen leggen. Een derde reden is datmen op den heiligen dach wachten moet van sunden. Ende dat vierde is datmen op heilige dage guede wercken sal doen ende oefenen ten love gades . . . ..gelijc dat inden hemel ewich werc is gade te loven . . . .... Ende daer om sullen wi in heiligen dagen gade loven. Sunte Bernaert seet: "Geen dinc en is bequamer got en stede in ons te hebben, dan hem trouwelic te dienen" . . . .. Anders en heeft Christus geen huys in ons voer al dat guet dat

hi ons gedaen heeft. Dat vijfte is te spreken off te hoeren gotlike woerde. Ecclesiasticus seet: "In tiden van dijnre ledicheit scrijff vroetscap Ende wie orberen sall sijn werck, sal di te hulpen comen". Wat minschen dat hem mit voel saken becommert, en sal niet mogen verstaen wat vroetscap is. Ecclesiasticus seet: "Soen, dijn wercken en moeten niet in veel dingen sijn".

Die seste sake is Devote gedachten te hebben van doechtenlike dingen te pensen. . . . . Irst moet men pensen te gade wart, wat guet hi ons heeft gedaen ende wat hi om onser salicheit geleden heeft Ten anderen men pensen sal om dier feesten weerdicheit die ons in figuren geset is der ewiger feesten, daer die engelen ende die salige zielen gade altoes loven. Van dier hoger feesten seet sunte gregorius: "wat helpet te houden der lude feesten, ofter die hemelsche dingen niet gedocht en werden, daer die engelen feest halden?" . . . .. Ten dorden men pensen sall die guede wercken des heiligen, die men wirckt ende hem bevele in sinen gebede Sunte Bernart seget: "om der heiligen hulpe sullen wi bidden, op dat si gade voer ons bidden". Ende wi sullen mede biddende sijn, want die heer

heeftet geerne dat wi hem bidden, want hi kent claer onse armoede ende elleyndicheit. . . ... Die dese saken hentiert, die viert wael; het waer beter, dat een minsche onledich waer dan hi sunde dede; het en is daer om niet geboden dat ambocht te laten om datmen hantieren soude gulsicheit of dage sijn geschict, om datmen genade aen gade solde verwerven, ende beiagen vander misdaet vergiffenisse, die inden werckedagen sijn geschict. Men leest van enen man inder vader boeck die op enen sonnendach holt hiewe ende sine vier brack ende sijn hant wies aen die bile. Veel exempelen lesen wi dat got grote wraeke heeft gedaen die op heilige dage oer vier braken, die hier te lanc waeren te scriven. . . ...

 

/13127-13266/

Bannen moet men ontsien om sess reden. Fi

Vander ongehoersamheit van den genen, die cleyn achten datmen si inder kircken verbant Ses reden is daer toe te vijnden, dat elc den ban moet ontsien. Irst seet ons die scriftuer Dat die ban is een geestlic sweert, dat den mijnschen hijnderlic is. Sunte lucas ons verclaert Dat onder die discipulen christi twe sweerde

waeren, die beduden ons twierhande correxcien, als dat geestliken ende dat werlike. Dat werlike sweert al man ontsiet, nochtant, als Augustinus seet, is dat geestlike sweert meer te ontsien, want verveerliker is, want et raket die ziele. Dat ander waerom is, dat geestlike sweert alsoe zeer derende is, want hi wort verscheiden van allen guede, die verbannen is. Ecclesiasticus seet: "we den genen, die alleen is, want valt hi, daer en is nyemant die hem helpen mach". Salomon seet: "als broder aen broeder hulpe vynt, soe is hi als een vaste poert". Die derde reden is: verbannen te sijn slacht der laserien; beide lasarus wijff of man gewoenlic sijn si verscheiden vanden geselscap der gesonder minschen. Aldus, na der scrifturen vertonen, is hi verscheyden, een verbannen minsche, buten allen minschen. Ten vierden, die verbannen gelijct enen afgeslagenen lede, dat verscheiden is vanden licham, dat nergent toe en doech. Aldus is die minsche, die verbannen leget ende verscheiden van Cristo. Sunte Augustijn seet: "also zeer moet een kirsten minsche leet hebben verbannen te sijn, als

hem sine sunden weren die hij ye gedede". Ende ten vijften, gelijc als sunte Augustijn seet, soe is die verbannen minsche al gelevert den duvel Ende aldus levert ducwile die kerke enen heyden, die niet bekeren en wil, ende wort gecorrigiert vander werliker macht. Aldus is die verbannen minsche gegeven den duvel, die si tormenten doet in die helsche pijn. Ten sesten omdat die kirsten sal ontsien verbannen te sijn, omdat hi geen deel en heeft aent guet, datmen inder kircken doet, ende vanden missen, die men daer in singet ende leset. Woe veel profijts dat een daer af comt, en mochte men niet wt spreken. [Men en lates daer niet Mer als een hont jaget men hem daer buten].

del glorie leert ons Christus vlien ende oec ander leerres. Fk

Die vierde quaetheit, die wter hoverdien comt, is geheiten ydel glori, van welker ons Tulius bescrivet Als een minsche iet doet, daer hi prijs of loff aff begeert, dat is ydel glori. Veel leren werden hier geseet, ydel glori mede te vlien. Inden irsten sunte Matheus ons vertellet, woe Christus twe blijnden siende maecten Daer nae sprac hi totten sienden: "siet der toe, dat gijt nyemant en segget". Sunte matheus ons noch bescri\vet

van enen lazerus, die Christus gesont maecte, dat Christus tot hem sprac: "ganc en wech ende en seg dit niet". In die ewangelie die gi duc hebt hoeren prediken, hoe dat Christus van vijff broeden ende van tween visschen vijffdusent minschen saden, ende als hi dit mirakel had ghedaen, clam hi int sceepken mit sinen discipulen, om dat hij niet en woude, dat si ydel glori ontfengen van dien mirakel, dat hi daer hadde gedaen. Sunte Jan ons bescrivet Dat Christus selver sprac: "ic en soeke mine glori niet". Swaerlic doelt hi, die in ydel glorie levet, die niet en roeket hoe quaet hi is, op dat hi guet /13266-13354/ mach heiten Jan guldenmont seet: "Ipocrijt, wat is dijn meyninghe, dattu niet prijsliken wils sijn, daer du nochtan geprijst wilste sijn?" Inder ewangelien gescreven staet: "ypocrijt, werp irst den balc wt dinen oge" . . . . "Hoe mach een minsche in gade geloven, die ydel glori sÜeket, ende niet en acht der edelre glori, die allene van gade comt". Ydel glori moeten wi vlien, want si doet den minschen twifolt quaet, int eertsche guet ende oec int geestlike guet. Men siet dat aenden riken, dat si dat guet mennichsijns verquijsten omt prisen der ydelre glorien. Dat si oec dat geestlike guet berovet, dat sijn

wi wael vroet Want wat die minsche hevet gedaen, wil hi daer ydel glori af hebben, soe en is oer waeldaet niet. . . ... Al en begeert die minsche geen prijs noch eer, die men hem biedt, nochtant ist hem swaer to onthoÜden alsment hem biet, datmen daer aff niet en verblijdt. Sunte gregorius seet: "lichte ist den minsche geen prijs te begeren, mer als hi is ontfangen, daer nae is hi swaer te wederstaen". In prospers leer gescreven staet: "als een minsche al stridende die sunden verwonnen ende verdreven heeft, soe is hem nochtant vrese bleven, off hi hem daer aff meer verblijdt in hem selven off in gade.

Exempel dat hem een heilich vader vensde dwaes te heiten om ydel glorie te vlien Fl

Van enen ouden vader lesen wi, die in enen hol heremite sat; tot hem quam een werlic bade, die hem sunderlinge zeer badt, dat hi woude comen vanden sinen soen om onsen heer Ende dese badt soe zere ende veel, dat die heilige man mit hem ginc. Doe dat volc dat vernam, quamt al mit bernenden kersen hem tegen Ende als dat die oÜde vader sach, toenden hi hem gevenstliken een sot te wesen, ende werp sijn cleder in een reÜier ende liep int water ende dwoech sijn lede

Die hem daer gebracht hadde, was gescofiert voer al dat volc, om dat hi hem alsoe ongemaniert sach. Die cleder dede hi hem weder aen, ende dede dat volc besiden gaen; hier nae ginc die man die hem gebeden had een stuck mitten oÜden vader, ende badt hem vrientliken dat hi hem dat woude verclaren Want dat volc, dat daer was, seiden alle gader dat hi den duvel bynnen hadde. Ende die olde seide: "ic en woÜde die woerde niet hoeren van hem luden om die vrese der ydelre glorien".

Dat die ydel glori grote in machte is, mogen wi merken, om dat si duck inden dienst gads gheschiet, ende dat is vreselic, want si discantieren schoen voer die lude inder kircken om den luden te behagen, mer niet om gade te dienen. Ende som lude hoeren liever quenkierende singen ende al trillende die noten breken, ende en achten niet dat men devotelic voer ende nae singet, ende dese aendencken meer der ydelheit dan den gotliken dienst. Die ydel glori mach wesen in twe manieren, dair die een aff is duvelic, ende is als een in sijnre quaetheit verblijdt. Hier op seet david: "waer omme heefstu geglorieert in quaetheiden, die mechtich biste in boes\heiden?"

Die ander ydel glorie is minschelic, ende is wanneer men blijtscap heeft int gode datmen doet om loff der lude.

Ypocrisie is een swaer sunde, die got boven ander sunden swaerlicken doemt. Fm

Nae der ydelre glorien dunct mi dat vol\gen /1335413501/ moet ypocrisie, want wie ydel glori mijnt, is geerne bekent over heilich. Ypocrisie is als hem yemant venst ende toent hem te wesen dat hij niet en is. Die scriftuer gevet ons mennigen raet, dese sunde mede te haten. Ecclesiasticus seet: "en wilt niet ypocrijt wesen int aensicht vanden luden". Matheus seet: "als gi almissen doet, en laet niet trompet voer u blasen als die ypocriten doen". Noch seet Matheus: "als gi vast off bedingen doet, soe en sijt niet drovich als die ypocriten, die den wolf slachten, die van buten tonen als den scaep, mer van bijnnen loes is". van welken ons Matheus scrivet, vanden valschen propheten die tot u comen in clederen der scape, mer van bijnnen sijn si gripende wolve. Ypocrisie salmen vlien, want die scrift seet vander wraken die hoer navolget. Vander irster seet Job: "int aenschijn van onsen lieven here en comt nemmermeer ypocrijt" . . . ... Ma\theus

bescrivet, hoe cristus sprac totten ypocriten; "we u, scriben ende pharizeen, ypocriten, die overmids uwen quaden leven gelijc sijt den grave, dat buten vermaelt is ende van bijnnen ist vol stinckender beenre ende wormen. We u, ypocriten, die aldus heilichlicken toent ende van bynnen gade niet en acht". Als ysaias seet: "Dit volc eert mi mitten lippen, mer oer herte is verre van my"., ... Jeronimus seet: "het is lichter sunde geen heilicheit te tonen voer den luden, als men daer niet nae leven en wil, dan heilicheit te tonen ende sundelic te leven.

Die reden waer om onse here ypocriten soe swaerlic doemet is dat si tonen off si gade toe hoeren ende nochtant des duvels dienres sijn. Si schijnen gads vriende ende sijn sijn viande. Men leest van antekirst, die dat hovet van quaetheiden wesen sall, dat hij meest dat volc mit ypocrisien tot hem trecken sall. Hier op seet Salomon: "geen quaetheiden en is bedecter onder ennigen dienst die men ontfeet dan die ypocriten, die simpelheit van buten tonen" . . . ... "In den laetsten tiden sullen som van hoeren geloven vallen, die om sullen gaen leren des duvels leringen, die mit ypocrisien dat volc sullen trecken tot horen partien".

Hoverdie heeft ses boeten daer

men se mede wederstaet. Fn

Nu laet ons aensien die remedien, die hoverdie mogen verdriven; ic vijnde tot sessen bescreven. Dat irst is dat men sal om pinen te gaen mit oetmoedich geselscap, want die veel mitten hoverdigen wandert, sal ten lesten hoverdich mit hem werden. Ecclesiasticus seet; "Die mitten oetmodigen om gaet, sal oetmoedicheit aen doen" . . . ... Dat ander is te pensen op die onweerdicheit des vleisches ende sijn vuyl voert comen, daert irst sijn begin aff nam. Want irst ist onreyn saet, ende ten lesten ist spise der worme, ende die licham daer men in levet, en is anders niet dan een onreyn sack vol messes Wiltu weten hoe die licham is als die ziel daer wt is, ende hoe die ziel den onbekenden wech moet wanderen, soe suect dat cappittel As. . . . .. Die dorde remedie is dat exempel der oetmoedicheit, dat ons Christus bewijsden . . . .. Hier aff is genoech geseet int cappittel R. Dat vierde is pensen om dat swaer ordel dat den hoverdigen moeten sall, ende die bitter pijn die hem staet te liden . . . ... Hier aff staet int capittel D. Dat vijfte is te merken der werlt keitivicheit: suect dat cappittel Cr. /13509-13614/ Dat seste is te pensen om des

lichams siecheit ende der zielen. Ter zielen hebben wi alzulke quale, dat wi niet lichte en connen wederstaen dat lichte gepense van enen woerde, wi en worden daer bi gestoert, ende geberen off wi ontsijnt weren Van des vleisches ziecheiden seet sunte Augustijn: "Des vleisches crancheit is alsulc dat hi niet en can geweren die luse, si en wassen hem te deren, noch oec die vloen, dat si hem des nachtes hijnderen te slaepen". . . .. Oec soe is die licham soe cranck, hevet die minsche een sweer of een ander sÜyct, het doet hem alsulc deer, dattet den licham daer neder slaet. Die minsche is wael zeer verblijnt, die hem verheft op yet dat sijn is, na al der leren die hier voer gheseet sijn, want leven wij huden, morgen sijn wij doet. Ende dan lopet dat eerdsche guet vasten voert ende duck volget die helsche pijn daer nae.


Vorige Volgende