|
| |
[I. Van der Gulsicheden.]
Gheseet is ons van sunden int gemeyn Nu sullen wij van elker sunden bisonder leren ende irst begynnen op die gulsicheit Want sunte Matheus ons leert, dat wij irst vechten moeten op die gulsicheit Et en si dat wij die gulsicheit irst verwynnen, tegen wat sunden wij ons pijnen, et is al verloeren. Dat irste boeck wordt gedeilt in vier partien Dat irste boeck sal toenen XIIIj leringen die ons gulsicheit mogen doen haeten. Dat ander sal bescheiden voel der quaetheiden die daer uyt sprÜten Dat derde sal bewisen xiij quade dingen die onder hoer voert comen Dat vierde sal bewisen remedie tegen die gulsicheit.
| |
Gulsicheit salmen haten om xiiij reden wille. E
Dat irste cappittel leert ons xiiij leringen, gulsicheit mede te haten. Dat irste bewijst ons drierekunne onrecht dat den minsche geschiet wter gulsicheit Irst besmet hi sinen even kirsten daer mede. Hier op seet david: "Hoer eynde is als een graft onderdaen", dat
| |
| |
verstaet: Die hem des avonds droncken drinct, die aers ende die mont hem des morgens stinckt. Oec wie aldus gulselic leeft, en besmet hem alleen niet, mer hi is self smet Ende oec soe besmet hij die geen die nae hem sien. Dat ander is, dat ons natuer tot desen wantroest. Wij lesen in bÜeken van natueren, dat onder allen dieren van groten leeden soe en heeft der gheen soe cleynen mont Als die minsche doet Ende hier bi is ons beduydt, dat wy ons voedsel altijt gesaetlic solden nemen ende overmaet solden schuwen. Die dorde is, dat in gulsicheit die duvel rust Hier op bescrijft ons Sunte Matheus: "Als die onsuver geest, dat is die duvel, uyt enen minsche rÜmen moet, ter stont wandelt hi dan bi die droege steden Off hi daer rust mocht vijnden, mer neen hij". Die droge steden beduyden die minschen, die gesaetlic ende wael leven, in dusdanigen en vijndt hij geen rust, mer in die gheen die gulselic leven Dat vierde is dat ducwijl uyt gulsicheit vernomen is comende vestingen, stridingen ende groet discort, dat droncken lude ducke gevelt. Proverbiarius seet: "Een dinck vol van allen geschal is dronckenscap, die welke onder allen creaturen
| |
| |
qualicken cleedt ende daer ducwile veel leeds aff comt". Al en queem daer niet aff, nochtant eest onbequeem te sien den even kersten. Die vijfte is gulsicheit mede te verhaten, dat is die groete onweerdicheit, die men gade in deser sunden doet Want si aenbeden ende mijnnen boven gade dat onedelste dat si hebben, dat is den vuylen buyck. Hier op scrijft sunte Augustinus: "Dat dinck wordt meest geoeffent vanden man, daer hij meest mynnen aen heeft". Dese afgoderie is voel arger dan daer die heydene in leven Want die heyden aenbeden gout, silver of gesteente Ende die gulsige minschen aenbeden oeren vuylen buyck boven gade den scepper, die niet en is dan eerde, mist ende vÜylheit.
Die seste is dat die gulsige gade oneer doet, want hy maect een koken van gads tempel overmids der vÜylheyden die hij mit mennigerhande spisen daer in bedrijft. Hier op seet Paulus: "Des levende gads tempel sidi luÜde". Die gulsige minsche mach wael een koken beduyden Want hi hem mit spisen vervÜldt, alsoe dat die natuerlicheit die spise niet verteren en mach Ende dan blijft dat voedsel bijnnen der spisen versmoert. Alsoe gi siet dat groen hoÜt sonder vlam verbarnt roeck ghevende Alsoe geeft der
| |
| |
gulsiger koeken ter kelen smoeck, die den minsche duck quest ende sieck maket ende enen anderen deert diet ruket Desen roeck maket den minsche soe swaer ende soe slaeperich, dat hy bynnen langer tijt niet gedoen en kan, dat wael gedaen weer. David seet: "Die gade niet en mogen genaken, dat sijn die gheen die altoes hem pijnen versaedt te sijn mit spijsen". Die sovende reden daer wy ons mede van gulsicheit solden onthalden, dat is dat dese sunden geset steet als enen strick inden wech daer wij gaen moeten Ende elc van desen stricken mogen wij wael ontsien Mit deser sunden soe began die dÜÜel den soen gads irste te temptieren. Sunte Augustinus leert ons woe voetsel te nemen is, ende seghet: "Voetsel steet te nutten om noet des lichams, mer niet om die genoechte off om lecker smaecks wil". Als hem die minsche voget ter spisen om smakes wil, ende niet om die noetorfte der naturen off des hongers, dan soe is daer gebreidt der gulsiger strick, daer mennich mede gevangen wort Die achtende reden daer gulsicheit mede verhaet mach werden, dat is die ongenadige torment dat got seyndt op den gulsigen, onder der duvel schaer te wesen Van desen tormenten tuget ons die ewangelie, dat daer is screyngen ende kner\singen
| |
| |
van tanden ende een onleslic vÜer Hier aff leest men vanden riken vrecken man, die inder hellen vlam sat gapende, ende dat aensicht op wart boet om enen dropel waters sijn herte mede te lesschen Dese onseide Lazarum die reliÜeren te gheven van sijnre tafelen. Och, hadden die riken dit voer ogen, als si die armen sien Ende dechten op die bitter pijn der hellen, si solden der armer clage off bede bet achten dan si doen.
| |
Gulsicheit heeft mennige quaetheit toebracht. E
Dat irste quaet, dat wter gulsicheit geschieden, geviel onser irster moeder Even Doe si voer in den appel beet ende gaf hem daer nae Adam, dat ons daer nae zeer misquam Want wij daer om alle souden verlaren hebben geweest En had ons Christus mit sijnre passien aldus swaerliken niet verloest, daer hij die bitter doet om onsen wil smaeckte. Ten anderen orkont die bibel van lot, den gherechtigen man, dat hy eens droncken was ende misdede mit sinen tween dochteren Ten dorden steet, woe die wrake op die kynder van Israhel viel om oerre gulsicheit wille Hier aff seet david: "Noch was die spise bynnen haeren monde, doe die gods wrake op hem daer daelde". Ten vierden staet inder co\ninge
| |
| |
boeck gescreven, woe absolon bider gulsicheit van dranck sinen broeder Amon doet sloech. Ten vijften mael is exempel hier aff, als wij in die scriftuer lesen als van Herodes, woe hy sunte Jan babtisten daer mede hiet onthoefden Inden welken nye smet van sunden en mocht wesen dan van den irsten vader Adam. Voel quader dingen geschien wter gulsicheit Dat irste quaet mach heiten swaerheit des geestes, die seer tontsien is Hier aff seet ons here Christus: "Den geest is seer tontsien, nemes waer, dat u herte in geenre wijs bi dronckenscap noch bi gulsicheit in spisen en verswaerdt". Die propheet ozeus seet: "Die geest wordt bider vervÜltheit der spisen off drancx alsoe swaer als off hi begraven weer". Oec seet gregorius: "woe die bÜyck meer vervÜlt is, soe die ziele daer by meer verminret is". Jheronimus seet: "Soe wie luxurie doet, is levendich doet, mer soe wie droncken drinckt, hem selven soe versleet hi ende begraeft".
| |
Dronckenscap versmoert synne ende wijsheit inden minschen. G
Lust u dronckenscap te vlien, vijff dingen ende leringen werden hier bescreven, dronckenscap mede te verhaten. Dat irste is, dat dranck doet smekende quaet
| |
| |
, gelijc verraders plegen. Salomon seet: "Aensiet den wijn niet doer tgelas om sijnre claerheit, noch en ruyket sijn brÜusschen niet, want in desen tween schuylen sunde". Oec al gaet die dranck ten irsten suet in, int eynde snijdt hi ende wart bitter. Dat ander is die grote maledixie die got den droncken minschen seit biden propheet Ysaias: "wee u luden, die daer gaet daer u gulsicheit wijst om te aftervolgen uwer dronckenscap, ende drinckende hoÜdt geselscap van smorgens tot vespertijt toe!" Oec soe seet hy: "wee u, die soe moghende sijt tot alre tijt wijn te drincken!" Wee beduydet alsoe veel als die ewige verdoemenisse. Dat dorde is: dronckenscap doet te quijst gaen dat guet, dat den minsche toe hoert; irst soe verwerct si dat guet der gracien Ende si brenget oec toe, dat die minsche groet gebrec heeft. Ecclesiasticus seet: "wijn ende wive doen den minschen darven des hij geplogen heeft". Salomon scrijft: "Die droncken seecht: van al dat si mi sloegen noch van den lede dat si my gonden, en bedroefden ic niet noch en gevoeldes
niet". Augustinus seet: "dronckenscap neemt den minsche sijn gedechten ende sijn vrolike synne beroeft si Si verweckt oec onsuverheit
| |
| |
ende corrumpiert des minschen bloet Si cort oec dat leven ende verwalget alle salicheit". Dat vierde is een woert, seet sinte Augustinus: "Sij droncken ende si sijn haren dranck beduydt dusdanich Ende en orberen den wijn niet om hem daer mede te versaden, mer om te vervolgen dat eynde der gulsicheit ende verdrincken hem aldus selven". Gregorius seet: "Dronckenscap, diet wael merket, is als een saeft ende smekende duvel ende een suet venijn in des minschen mont, nochtant een swaer ongeneselike wonde.
| |
Dronckenscap gelijct den grave, daer synne ende wijsheit in versmoert is H
Dronckenscap is gelijckt bij enen grave, daer synne ende reden in begraven is Dit begraven is als een geestlic versmoeren. Sinte Jheronimus ons bescrijft: "Soe wie maget wil bliven off christus vrient, die schuwe den wijn gelijck hi schuwen sold venijn". Oec bescrijft hij: "Allet dat totter weelden behoert, acht dat in dinen moet gelijc den venijn". Alsoe lange als Eva tegen gulsicheit hielt inden paradise, soe bleeff si maget, mer alsoe schier als si gulsicheit had gedaen ende vanden appel had geten, soe bekenden si onsuverheit Ende aldus soe wat minsche die verwonnen is vander gulsicheit, die en sal geen ander sunde
| |
| |
wederstaen mogen. Galienus bescrivet: " die droncken minsche is een schallic alre misdaet, want hi en kan gheen quaetheit wederstaen. Alsoe sijn hem die sijnne bedorven". Om dit te verstaen soe is die mont eens minschen als een poert daer men in geet Ende gulsicheit is vrouwe van des duvels gesynne Ende daer hij woent, laet si tot allen tijden ander sunden doer lijden. Jheronimus seet: "Die buyck, die voel smeers in heeft, en maket ghenen wisen synne. Oec seet Tulius: "die gheen die te zeer is vervuldt mit spisen, en mach in gheenre wijs onsen here sijn scholt gegelden. "Ten anderen mael doet gulsicheit den minsche wesen off hi een swijn weer; hier op seet Senica: "Sommige sijn onderdanich haren bÜyck ende die sullen wij rekenen gelijc beesten ende niet gelijc minschen". Oec bescrijft ons hier aff sunte Peter, dat dese gelijc stommen dieren sijn, die dat vleesch vet ende behagel maken nae al hoeren vermogen. Ende jagen hem aldus selven in die doet Want die vleischauwer dat vetste ende dat behagelste altoes nemen ende sleet Ende aldus eest mitten minsche Soe is hi den wormen groet troest Want woe vetter vleische, woe leckerre morselen. Aldus peistert die minsche hem selven tot in die doet Ende in dit lange
| |
| |
wenen. Scrifture rekent dese minsche arger dan stomme beesten te wesen Want stom dieren hoeden hem voer putten ende stricken, daer si eens in geweest sijn so waer si se vynden voert meer Mer die minsche en huedt hem niet voer die sunden, die hi wael kendt Ende daer hi wael weet dat hem die duvel mede stricket ende inden put daer mede leidt sonder genaden, dat is die ewige doet, in dat vuyl gat der hellen, daer niet en is dan stanck, duysternisse, vrese, pijn ende anxt, ende dat gruwelike aensien der duvelen, knersingen der tanden, ende daer hoert men karmen ende singen ende dat en is anders niet dan: "Wee, we, we ons, onsaligen EÜen kynder!" hier aff is geseet int cappittel D.
| |
Gulsicheit doet den minschen soven quade dingen. J
Merct hier voert wat gulsicheit den minsche doet Gulsicheit deert den minsche in VIj dingen. Ten irsten doet si den minsche leven in honger. Die scriftuer seet: "Si sullen honger dogen als honde". Oec seet Ozee in der bibelen: "Si sullen eten ende niet werden versaedt". Jheronimus seet: "weelde die men heeft en versaedt tot gheenre tijt, mer altoes gheeft si meer hongers". Oec soe woe een minsche des avonds meer drinckt, soe hem des morgens meer
| |
| |
dorst Ende desgelijc is die gulsige oec inder spisen All heeft hi spise die sunderlingen guet is, ander spise sal hi begeren, off hi en heeft der alsoe voel niet als hem die kele dÜnct behoÜen Off heeft hi der oec genoech, soe en is si hem niet genoech te genoge bereidt. Aldus is die vuyl sack altoes onversaet Ende als der gulsiger maeltijt is ghedaen, soe moeten si hem verwandelen om honger ende appetijt weder te maken Ende aldus jagen si den honger in sulker manieren als men dieren int velt jaget. Dander quaetheit, die si den licham doet, is dat si quest die natuer. Hier af bescrijft Job: "Als sinen buyck van spisen is versaedt, soe steet hij gespannen gelijc eenre pesen op den boge". Dese liden tot meniger tijt om die genoechte van enen dage een maent of een jaer sagen of plage off anderre qualen. Ecclesiasticus seet: "Der zielen grote bitterheit dat is voel wijns te drinken". Die dorde quaetheit is waken. Ecclesiasticus seet: "Si slaepen wael die des dages eernstelic werken, weder si luttel eten off voel Mer wanneer die ledige rike des avonts is sat geten, soe deert hem des nachtes dat avontmael, dat hi leget ende wijndt gelijc enen aele ende en kan niet te slaepen comen". Die vierde quaetheit dat is armoede
| |
| |
. Ecclesiasticus seet: "Die warckman die hem droncken pleech te drincken sal zelden tot rijcheit comen". Reden toent scriftuer waer bi Gelijc een marsman die sijn mars doet in enen corff, die bademloes is, daert all doer velt Aldus doet die gulsige: wat hi inder weken wijndt, des sonnendages geeft hijt al den sack, dat is die buyck, die herde onsekeren badem heeft, ende anders niet en is dan vuyl dreck Dat vijfte quaet is siecheit. Ecclesiasticus seet: "Siecheit en sal niet gebreken in veel spisen". Elken campvechter genoecht, dat hy sinen viant onderbrenget, mer aldus en eest mitter weelden niet Als die weelde, dat is dansen, springen, hoÜeren, leckerlike spise, costelicke morselen te eten, wijn, malemezie, garnaet, clareit te drincken den weldigen ondersaet, dat is den licham, soe geeft sy hem voel quetsingen: si neemt hem sijn cracht ende maect hem besieckt ende maect hem cropel ende brengt hem ducwile ter doot Ecclesiasticus seet vander weelden: "Ic heb vonden een wijff bitterre dan die doet, dat is weelde des vleisches, die mit oerre vuylre begeerten niet alleen eenvolt den doet toe en brenget, mer driÜolt; verstaet, woe sij toe brenget die doet der natueren; dat ander is die doet der misdaet Ende
| |
| |
die dorde is die doet des ewigen tormentes. Hier op seet ooc Salomon: "Si gaet saeft sÜet in, mer int eynde salsi bitterliken ende scarpeliken sniden". Dat seste is, dat si is een swaer quale der gansheit, omdat si spruyt inder joget ende allet leven doer, want den alden en verleedt si niet gelijc dat wael luxuri doet, si meerret gelijc wi sien dat die alden altijt wel iet leckers eten solden Ende als sijt hebben, soe en mogen sijs niet verteren; dan volget daer nae ducwile ziecheit. Sunte Gregorius seet: "Al soe veel weelden als wi driven, also veel sullen wij der plagen genieten". Salomon seet: "die gerechtige etet sijn spise ende verwlter sijn ziel in, mer die gulsige buyck en wort nummermeer sat".
| |
Gulsicheit is een stric daer die duvel veel lude mede vanget. K
Een ander reden gulsicheit mede te verhaten is dit Soe wie mit haer bevangen is, die is mitten duvel beÜaen ende kan hem nauwe ontvlien Senica seet: "Eertsche weelde versteeck van di boven alle vuylheit, want gelijc verraders soe heeft si oer ter quaetheit geset om den minschen te worgen". Een ander reden is dit: inden mont der sunden is gulsicheit gelijc of daer enen toem in weer
| |
| |
daer se die viandt mede leidt in alre quaetheit nae sinen wille. Sunte Jacop seet: wij doen den toem in onsen mont ende maken ons selven daermede onderdaen Aldus is des dÜvels thoem gulsicheit, daer hi die minsche mede dwinget". Jachhonden ende hazewynden hebben ontsienlike monden, nochtant maect men se sat, mer der vuylre hellen gat der gulsicheit des monds en mach men in gheenre stont versaden.
| |
Gulsicheit doet den minschen leven in vuylre daet. L
Een ander is daer gulsicheit bi wordt verhaet, dats: die deser sunden pleecht, die leeft in vuylre swaerheit ende in swaerre quaetheit Ende dit mach in VIj saken sijn geseecht. Die irste sake is dat die minsche den genen dient die hem mit recht dienen solde, dats die licham. Salomon seet: "Den scallic en beteemt niet te wesen heer boven sinen prince". Als die natuerlike sot van spisen off van dranck versaedt is, dan maect hi gheern sulc rÜmoer off gebeer in toerne off speel, dat hij alle dat volc daer mede verveert, dat bi hem is. Oec alst alsoe gevalt dat een keytijff regnieren wille gelijc den coemstigen here, soe wordet tfolc daer aff verveert ende en kan des niet verdragen Aldus eest min noch meer wanneer die licham boven rijst der
| |
| |
zielen, die haer knecht wesen solde: des liden die minsche ende die heilige kircke grote storingen. Dander sake is dat hij dient eenre vroÜwen dach ende nacht, die nyeman tot vuylre genÜechlicheit voldienen en kond, dats gulsicheit Want woe wael dat si alle haer genuechte huden heeft gehadt, des anderen morgens, des dorden dages eest effen ny Oec woe een minsche leckerre spise eet, woe hij si leckerre begeert ende aldus en mach si nummermeer versaedt sijn Dat dorde is ons beteykent, dat wi claer sien dat hij tot enen onreynen werck steet, die altijt hem pijndt den vuylen sack te verzaden, daer niet in en blijft Want als die natuer dat doer drijft, soe is kenlic die vuyl onreynicheit Het is grote onsuverheit dat men den vuylen onreynen sac soe begeerlic peistert ende voedet L off LX jaer ende daer nae soe vuyl stincken sall. Dat vierde is: het schijnt dat al verloren is datmen spiset ende eert den ghenen die den /4-90/ dode verwijst is, dats die lichame, die is ter doet gewesen, soe ons alle condt is Dat noch pauwes, coninc noch keyser noch nyemant en is, hij er moet sterven.
| |
Gulsicheit heeft vijff gedaenten die Sunte Gregorius bescrijft. M
| |
| |
Sente Gregorius scrijft ons vijff ander gedeenten, die die gulsicheit in heeft Die irste is, dat men niet laten en mach die ongheordenierde maeltijden; dusdanige mogen wael ontsien dat woert dat wij lesen in Ecclesiastico: "Wee den lande, daer die coninck een kijnt is". Biden lande saltu verstaen den stedigen dienst off verbontenis des minschen, want wij sijn scapegewijs ende ons vri wil dat is die coninc off die herde . . . .. Princen die dit lant bijnnen hebben dat sijn die vijff verstendel sijnne Als dese coninc dan kijnt is, soe eest tlant dan zeer geplaget, dat sijn die vijf verstendel sijnne ende dat inspreken van gade ende die doget die hij doen solde. Gelijc die genen die got mijnnen ende den dach altoes irst beginnen toeffenen in gade ende te eren Des gelijc plegen hem die gulsige ter spisen irst voer alle saken te oefenen ende te stellen Ende maken aldus haren got van haren buyck Oec sueken si haer gads rijck, dat is wijn, lecker dranck ende lecker spise. Die ander kunne is lecker spise of dranck te verkiesen. Hier aff tuget die bibel vanden kynderen van Ysrahel die dat hemelsche broet ontfingen; dat broet gaf smaeck van allen dingen, daer si den smaeck aff begeerden; nochtant soe en lieten
| |
| |
si hem niet genÜegen, mar alle haer begeren was omt vleische. Sunte lucas bescrijft ons vanden rijcken vrecken, die inder hellen put sat, dat hij hem altijt voer plach doen te brengen wtvercoren gherechten van spisen; willen wij dan den riken vrecken niet slachten, soe leert ons Senica ende seet: honger moet di nopen ende du en salti tot leckerre spisen niet setten".
| |
Die gulsige souden lecker spise schuwen om drie reden. N
Om drie reden wil sold hem die minsche van leckerre spise hÜeden Dat irste is, dat wij aen sullen sien die natuer vanden vate, daer wij die spise in doen Soe wat men daer in doet dat stinckt ende vervÜylt; heeft yemant een onzuver vat, daer hi in dede costelike spise off dranck, het soude hem dÜncken verloren sijn Ende aldus eest mitten licham, watmen daer in doet, eest costelic off oncostelic, al vervuylet ende stinck Oec als men dese costelike spise ofte dranck des avonts genomen heeft, des morgens en smaket hij niet weder dat costelic geweest heeft off ooc gemeynre lude spise.
Dat ander is om dat die leckerheit der spisen den licham stercket ende weeldich maket Contrari te wesen der zielen; dat is te ontsien Want aldus vicht der twe
| |
| |
tegen een, die weelde ende dat vleissche op den geest; die dan verwonnen moet sijn, dat is die gheest. Sunte bernaert seet: "Elc spise die betemelic teten is moet di genoegen sonder te maken dijnre zielen verlies". Die dorde reden is als die minsche der weelden pleget in sinen jongen dagen, soe pleget hij der van gewoenten in sinen alder. Salomon seet: "den wech diet kijnt van jonges hevet geplagen, den salt altoes geerne in sinen alder gaen".
Die vijfte specie daer sunte gregorius aff bescrijft is als yemant te veel eet; hier aff bescrijft hi selve ende seet: "Regen, die saeft velt, is zeer guet ende daer wordt een lant bij gevoedt Mer veel regens onsaeft vallende quest die vrucht ende vernielt se". Aldus doet /90-235/ min noch meer te veel spisen geten maect den licham groete swaerheit ende vernielt hem eer tijt. . . . ..
| |
Onmate van spisen genomen scadet den minschen in drie manieren. O
Gulsicheit heeft noch drie ander specien die spreken van overmaet Die irste is ducwile te eten, daer ducwile luttel lude op achten Nochtant soe bedarven si den gesonden minsche. Gesonde lude bedragen hem wael
| |
| |
mit twewarff des dages te eten Op dat si hem willen verbliden der gesontheit. Die meisters van medecinen scriven dat geen dinck den licham alsoe scadelic en is als datmen begeert eer te eten eer die vorste spise verteert is, want als die roe spise op die roe comt, soe en is die natuerlicheit niet mechtich dat te doen smelten Ende dan volget ducke daer nae den rede off ander ziecheit Ende dit is oec der zielen een groet quale. Dander is als die minsche soe veel manieren van spisen bereidt ende die mennigherande gerichten visiert om den vuylen sack te versaden. Senica hier op seet: "die mage haket altoes om voel smaken Ende woe si meer neemt, soet oer meer deert. Aldus den buyck die voel begeert brenget duck den mage voel hynders toe; als si spise doer oer doet jagen die die natuer niet verdragen en mach, soe moet hij dan lange stont daer af quellen". Die dorde speci is van sommigen als si spise sien die duer is, op dat si lecker si, soe willen si se hebben Ende dit doen si meer om hoverdien ende quanshÜys om eren wil dan om den buyck daermede te vÜllen Ende aldus oefenen
| |
| |
| |
Hoverdie doet duck veel verteren sonder noet. P
Merckt hier voert vander gulsicheiden dienstluden viere, die altoes der gulsicheit mede sijn. Dierste is hoverdie. Salomon seet: "honger en doet ons luden dus groet guet in spisen niet verteren, mer die hoverdie die wij daer in hebben". Wij staen daer nae der lude ogen mede te voeden Ende en dade dat ons die lude aen sien, wij solden die meeste helft des costes wael ontberen Ende des gelijcx doet hoverdie oec verteren in clederen, in dranc ende in baden, des wij al min verteren solden, en sagens die lude niet Dander is in die drie quaetheiden geseecht van drierehande manieren Die irste is in begeerten van mennigerhande spisen Dat ander is dat bereiden der mennichvoldiger gerichten Dat derde is dat men der spisen alsoe veel begeert, dat si die kele wedersteet, alsoe alst hier voer wael is geseet.
| |
Gulsicheit heeft acht boten daer men se mede weder staen mach. Q
Laet ons die remedien sien die tegen der gulsicheit geordeniert sijn. Dat irste is datmen dat woert gads gheern hoert. Got leerden ons selver dese remedie, doe die dÜÜel
| |
| |
tot Cristo seide: "Segget desen stenen dat si broet werden". Christus tot hem weder sprack: "die minsche en leeft niet alleen bi den broede, mer oec bi den woerden die uyt den monde gads comen". Ende aldus die ducke te sermoen gaet, die ontfanget daer geestlicke voetsel aff, daer sijn sijnne mede gevoedt werden: luttel is dier die dese remedie sueken of die eniger sermoen rÜeken Wie comet nÜ daer men dat woert gads seecht? Arme vroukens of sommige mans, die daer staen van verres; seit die prediker dat hem geneem is, soe bliven si daer; seecht hij anders, soe duncket hem niet sijn; qualicken hoeren si dat woert gads, die daer nae niet en leven.
Die ander remedie is bekommertheit van redeliken dingen daer geen sunden in gelegen en sijn. Salomon seet: "Die mennigerhande begeerten slaen den tragen". Die minsche die ledich is hem deert altoes drievolt honger Sijn /235-325/ oren lijden altoes honger om wat nywes te hoeren Sijn ogen liden altoes honger om werlicke ydelheit te sien Ende sinen eyndeldarme blivet altijt ydel, hoe voel spisen daer doer gaet . . . .
Die dorde remedie is dat hem die minsche daer aff sal keren daermen gulsicheit oefent soe hi varste mach. Als wij in Ecclesiastico lesen: "Du moet di van sunden pinen te vlien gelijc
| |
| |
du vlieste den serpent dat den minsche mit aensien doedet" . . . . Hebstu, minsche, hert gulsicheit te vlien, soe pijndi haer tafelen te ontberen. Ysais seet: "Doe Eva vrucht had gesien, plucte si se Ende so schier als si se in die hant had, verswalch sijt". Hier om en eest niet seker aen te sien die dingen die men wil ontberen.
Die vierde remedie is dat wij mit groeter eernsticheit merken solden, woe ons minschelike vleische nae onser doet gedaen sall wesen. Gregorius seet: "Niet beter en is des vleisches begeerten mede te temmen, dan te voerdencken die vuylheit ons vleisches nae der doot". Wiltu daer off lesen woe gedaen dattet dan sijn sall Besiedt in den cappittel "A s"
Die vifte remedie is dat wij tot allen tijden op die ewige worscap dencken solden Daer wij alle toe genoedt sijn ende op die volcomen mijnne die daer is, want daer ontfaet elc blijtscap van sijnre gesellen blijtscap Die blijtscap die daer is en kan geen man gedencken Noch en connen gheen ogen gesien noch geen mont en kan der gespreken Soe wee den ghenen die die blijtscap overgeeft om der vÜylre werrelt genuechten, daer is volmaectheit soe groet dat sy den honger salich maect Onse here sprac selver: "Salich sijn si die hongeren ende dors\ten
| |
| |
in der gerechticheit" . . . ..
Dat seste remedie is gelijc als ic hier voer geseit hebbe (te merkene:) Si brenget drievoldige doot in, doet der naturen ende doet der misdaet ende der hellen doet. Sunte Augustinus seet: "Alsoe wy medecijn bi maten nemen, wolden wij alsoe voedsel nemen, wij solden leven in veel gesontheiden.
| |
Cristus armoede te gedencken ende sijn liden is bote tegen die gulsicheit ende doet den minschen schuwen vrecheit. R
Die sovende remedie gulsicheit mede te verdriven, dat is, dat wij oetmoedeliken sullen dencken op Christus liden mit luttel weelden mit groter armoeden . . . . Sunte bernaerdus seet: "Het is alte groete overdaet ende onbetamelic dat die minsche, een worm soe onweert, hier rijc begeert te wesen dor den welken die scepper van allen guede soe groete armoede wolde lijden ende quam uyt den schoet sijns enigen vaders Ende liet sijn conincrijck in den magedeliken tempel der reynre maget maria; die heer, scepper ende coninc was, makede hem, minsche, dijns gelike, om di te verloesene vander gevanckenisse des viands vander hellen Ende leiden sijn leven in armoeden ende in pijnen XXXIIj jaer lanck; om dinen wil wart hi arm ende zeer versmaet ende leet menigen honger ende dorst, groete hette ende groete coude; jamerlic ge\geiselt,
| |
| |
sijn gotlic aensicht bespegen, geleidt als een dieff, sijn ogen verbonden, ende bitterlic aenden cruce geslagen, sijn hande ende voete doerhouwen, syn side mit enen spere gheapent ende sijn gebenedide hoeft mit eenre bitterliker croenen gecroent, die tacken daer van in sijn hoeft gingen Ende aldus smaecten hij die bitter doet, hangende inden cruce mit gerecten leden. Sich, minsche, ende merket in dijns herten gront, wat mocht hy meer om dinen wil liden! Och leider! nyemant en sprekens hem nÜ danck, sijn armoede ende sijn doet is nu al vergheten; sijn passie ende sijn heilige lijden roept elc wael ter valscher orkonden ende sijn doet, sijn wonden die hij ontfinc om onsen wille heeft dat volc in gedenckenisse, mer dat is al tot des heren laster. Want dat volc coept ende vercoept daer mede; die nÜ tot elker reden, die een minsche voert\brenget, /351-469/ niet ons heren wonden en noemden, off sijn nagelen off sijn heilige preciose bloet, dat hij om onsen wil storten, sijn reden en weer niet gehoert. Aldus verwijten si cristus sijn armoede tot allen tijden Oec eest sake dat die minsche in twe dagen off drie armoede lijdt, hij salt beclagen woe hij mach Ende Christus wolde alle sijn leefdage armoede
| |
| |
om onsen wil liden!
Die achtende reden gulsicheit mede te verhaten dat is die suete gracie ons heren. Die hem aldus totter gulsicheit keren, die solden altoes in bedingen sijn dat si die here mocht in gracien brengen, hem van sunden te wachten. Sunte Jan scrijft vander gracien: "die des waters sal drincken dat ic sal geÜen, den en sall nummermeer gedorsten". Sunte Pauwels seet: "Het is den minsche herde nutte, dat hij sijn herte in alre wise in gracien voedt ende niet mit spisen, want als die synne haket nae spisen soe en comt der gods gracie niet in". Senica seet: "die in die ewige weelde wil leven, en sal hem aen die eerdsche dingen niet stellen, mer hij sal aff trecken alle begeerten die vleisch aensiet Begeerten des vleisch aff te trecken en is anders niet dan graci in hem te wesen geschoert. Wael den genen diet geboeren mach dat hem gads gracie mede is!
|
|
Auteursrecht onbekend