Spektator. Jaargang 8

[p. 209]

Appositie en de interne struktuur van de NP
Hans Bennis⁺

Samenvatting

In dit artikel wordt aangetoond dat zowel in theoretisch als in deskriptief opzicht de beschrijvingen van appositionele konstrukties door Klein en door Wiers niet adekwaat zijn. Een beschrijvingsvoorstel wordt gedaan, dat gebaseerd is op de mogelijkheden die de X-bar theorie biedt om komplementen aan te hechten op verschillende nivo's, korresponderend met een verschil in syntaktische en semantische kenmerken.

+ Dit artikel is tot stand gekomen mede dankzij financiële steun van ZWO, projektnr.: 17-23-05

Inleiding

De aanleiding voor dit artikel was de reaktie van E. Wiers op het proefschrift van M. Klein, Appositionele constructies in het Nederlands (1977), verschenen in Spektator, jrg 8, nr. 1-2. Hoewel ik het met Wiers eens ben dat Kleins proefschrift op allerlei punten niet zo overtuigend is, ben ik het met haar alternatieve oplossing ook niet altijd eens. Vandaar dat ik gepoogd heb beide analyses te vergelijken, soms een keuze tussen beide te doen, maar meestal op mijn beurt weer een analyse te geven die van de andere twee verschilt.

Werkend binnen het model van de Generatieve Grammatika, zoals die zich de laatste jaren heeft ontwikkeld (Core Grammar, Filters etc.) kom ik tot de konklusie dat gegeven de aanname dat NP's ook als komplement kunnen optreden binnen NP's, de appositionele konstruktie beschreven kan worden zonder essentiële uitbreiding van respektievelijk herschrijfregels, transformaties en kondities op regels en tevens zonder dat daardoor de semantische komponent extra belast wordt.

Ik zal eerst de partitief-konstruktie en de konstruktie van woordgroepen als een glas wijn en een emmer bramen bespreken, voordat ik toekom aan de appositionele konstruktie in strikte zin¹.

1 Allereerst komt de partitief konstruktie aan de orde omdat Kleins analyse van appositionele konstrukties voor een belangrijk deel rust op de door hem gegeven analyse van partitieven. Oók in de door mij gegeven analyse van apposities speelt de partitieve konstruktie een belangrijke rol.

1. De partitief-konstruktie

Het probleem dat hier aan de orde komt, heeft betrekking op Extrapositie van prepositionele konstituenten uit nominale konstituenten. Zoals blijkt uit (1)-(6) treedt daarbij een verschil op tussen partitieve NP's en ‘gewone’ NP's:

(1)	ik heb één van de boten van Sinterklaas gezien
(2)	ik heb één van de boten gezien van Sinterklaas
(3)	* ik heb één gezien van de boten van Sinterklaas
(4)	ik heb een kleuter van de school van Margriet gezien
(5)	* ik heb een kleuter van de school gezien van Margriet
(6)	ik heb een kleuter gezien van de school van Margriet

Als we subjacentie² als een konditie op verplaatsingsregels willen handhaven en als we extrapositie als een verplaatsingsregel beschouwen dan zijn zinnen (2) en (3) problematisch. In zin (1) is de PP van Sinterklaas op het eerste gezicht een PP die

2 Subjacentie is de konditie die inhoudt dat een kategorie niet verplaatst kan worden vanuit positie Y naar positie X (of omgekeerd) in de volgende struktuur:
...X...[α...[β...Y...]...]...X..., waar α en β cyclische knopen zijn.
Als cyclische knopen zijn te beschouwen S', N''' en P'''

[p. 210]

ingebed is in de NP de boten, die op zijn beurt weer ingebed is in de hele NP. Verplaatsing van deze PP uit de hele NP zou over meer dan één cyclische knoop gaan en dus subjacentie schenden. Toch is (2) een grammatikale zin en (3), waar subjacentie niet overtreden wordt, ongrammatikaal. Omdat hij subjacentie wil handhaven verklaart Klein dit verschil door verschillende strukturen aan te nemen:

Aangenomen dat deze strukturen korrekt zijn dan zijn er geen problemen met subjacentie bij extrapositie van PP's. In (7) kan de PP van Sinterklaas zonder probleem geëxtraponeerd worden en in (8) alleen de hoogste PP. Dit levert dus alleen de grammatikale zinnen op. Naast dit voordeel zijn er nogal wat nadelen verbonden aan een struktuur als (7) voor partitieven. Wiers voert in haar bespreking van Kleins proefschrift zeer terecht een aantal bezwaren aan tegen een dergelijke struktuur. Met vijf van de zes bezwaren die zij geeft, ben ik het volkomen eens:

-	de determinator de in (7) is niet de determinator van de hele NP
-	aangezien boten in (7) het hoofd van de NP is, zou je verwachten dat deze NP meervoudig is. Bij subject-werkwoord agreement blijkt echter het tegendeel. (één van de boten van Sinterklaas is/*zijn aangekomen)
-	NP's als één van ons zijn nooit het antecedent van het reflexivum ons maar altijd van zich, dit in tegenstelling tot wat je zou verwachten als ons de kern van de NP was. (één van ons herinnerde zich/*ons dat verhaal)
-	op grond van (7) zouden we in subjectspositie één van wij verwachten in plaats van één van ons, omdat de hele NP en dus automatisch ook het hoofd het kenmerk [+Nominatief] krijgt toegekend.
-	het hoofd van de NP kongrueert altijd kwa getal met zijn specifikator (vgl. Selkirk, 1977). Volgens (7) zou de partitief konstruktie een uitzondering zijn op deze algemene regel.

[p. 211]

Op grond van deze bezwaren konkludeer ik, met Wiers, dat Kleins analyse niet houdbaar is. Het zesde bezwaar van Wiers tegen een struktuur als (7) heeft te maken met het woordje er in zinnen met partitieve konstrukties. Op dit punt zal ik straks uitvoerig ingaan. Dat zal leiden tot een analyse die lijkt op die van Wiers, maar die op een essentieel punt afwijkt, zodanig dat vervolgens het subjacentie-probleem, dat Klein er toe bracht om een struktuurverschil te postuleren en dat bij Wiers een intuïtief-semantische verklaring krijgt, op een eenvoudige manier wordt opgelost. Om genoemde bezwaren te ondervangen, stelt Wiers voor in de NP één van de boten van Sinterklaas niet boten het hoofd te laten zijn, noch de kwantor, zoals ook al vaak is voorgesteld, maar een fonologisch leeg element van de kategorie N. Dit doet zij in navolging van onder andere Emonds (1976) en Blom (1977). Dit resulteert in de volgende struktuur:

Bij vergelijking van (8) en (9) blijkt dat beide NP's dezelfde struktuur hebben, met als verschil dat partitieven een leeg hoofd hebben.

Dat partitieven een struktuur als (9) hebben lijkt zeer aannemelijk, alleen worden wij nu weer gekonfronteerd met het subjacentie-probleem, zoals uiteengezet aan de hand van (1)-(6). Wiers wil de overtreding van de subjacentie konditie zoals in (2) toeschrijven aan een soort semantische herinterpretatie, waardoor kern en bepaling opgevat kunnen worden als eenheid zodat een bepaling bij die bepaling opgevat kan worden als een bepaling bij die eenheid. Bezwaren tegen een dergelijke analyse zijn de volgende:

-

syntaktische verschillen zoals tussen (2) en (3) en tussen (2) en (5) worden verklaard aan de hand van een ondoorzichtig semantisch principe.

-

konsekwentie van dit voorstel is dat subjacentie niet langer een konditie op verplaatsingsregels kan zijn, maar een semantische konditie die na dergelijke herinterpretatieregels kontroleert of er tussen het verplaatste element en zijn spoor een korrekte relatie bestaat. Dit zou betekenen dat verplaatsingsregels ongebonden regels zijn. Gezien de theoretische diskussie over het onderwerp ongebonden vs gebonden regels, lijkt mij dit een claim die op z'n minst verdere argumentatie vereist. Een mogelijkheid om semantische herinterpretatie in te passen in een theoretisch kader zou zijn om aan te nemen dat extrapositie geen verplaatsingsregel is, maar dat PP's vrij buiten de NP basis-gegenereerd kunnen worden, waarna aan subjacentie onderhevige interpretatieregels een relatie leggen tussen een PP en een NP, vgl. Guérons Linking Rules (1976).

We hebben nu dus twee analyses. Klein lost het subjacentie-probleem op maar krijgt daarvoor in de plaats een aantal problemen terug. Behalve de reeds eerder genoemde bezwaren tegen struktuur (7) zijn er nog twee:

[p. 212]

-	Kleins struktuur (7) is in tegenspraak met elke versie van de X-bar theorie, die zegt dat ieder hoofd van de kategorieën N, V, A, P (major categories) gedomineerd moet worden door zijn maximale projektie (N''', V''', A''', P'''). P wordt hier echter direkt gedomineerd door NP.
-	(10) Ik heb er één gezien van de boten van Sinterklaas Gegeven de grammatikaliteit van (10) moet Klein aannemen dat de konstituent van de boten van Sinterklaas een losse basis-gegenereerde PP is, ondanks het feit dat het hier een konstruktie met een partitieve PP betreft. Dit maakt het door hem gepostuleerde verschil tussen partitieven en NP's met PP's (7)-(8) nog minder aantrekkelijk.

Aan de andere kant hebben we Wiers' analyse die alle bezwaren tegen Klein vermijdt, maar die in problemen komt met subjacentie. Er is echter een beschrijving van partitieven mogelijk die lijkt op die van Wiers en ook alle voordelen daarvan heeft, maar waarin de subjacentie konditie op verplaatsingsregels gehandhaafd kan worden en waarin geen sprake hoeft te zijn van semantische herinterpretatie.

Deze oplossing is gebaseerd op de observatie dat in een NP als één van de boten van Sinterklaas de PP van Sinterklaas niet een PP bij de NP boten hoeft te zijn, maar ook een zusterkonstituent van de PP van de boten kan zijn en dus een PP bij het lege hoofd. In dat geval zou bij extraktie van de PP geen schending van subjacentie optreden. Laten we eens kijken naar de volgende zinnen:

(11)	Ik heb één van de voetballers, die bij Ajax spelen, gisteren ontmoet
(12)	Ik heb één van de voetballers, die bij Ajax speelt, gisteren ontmoet
(13)	* Ik heb één van de voetballers gisteren ontmoet, die bij Ajax spelen
(14)	Ik heb één van de voetballers gisteren ontmoet, die bij Ajax speelt

Zoals duidelijk zal zijn gaat het in deze zinnen om het getal van het finiete werkwoord in de relatieve bijzin. Uit (11) en (12) blijkt dat dat getal zolang de relatieve zin ingebed is in de NP, kan variëren. Aangezien bij relativisatie van het subjekt het getal van het werkwoord in de bijzin altijd korrespondeert met het getal van het antecedent, heeft (11) dus een meervoudig antecedent en (12) een enkelvoudig. Dit is te verklaren door aan te nemen dat in (11) de NP voetballers het antecedent van de bijzin is en dat in (12) het lege hoofd, dat blijkens zijn specifikator één enkelvoudig is, het antecedent is. Deze NP's hebben dan de volgende strukturen³⁴:

3 Een verschil tussen struktuur (9) en struktuur (15) is dat in (9) het lege hoofd van de kategorie N is en in (15) van de kategorie N'. In Blom (1977) en Bennis (1978) wordt uitvoerig beargumenteerd dat het lege hoofd van de niet-leksikale kategorie N' moet zijn, gegeven observaties over de distributie van komplementen die kunnen voorkomen met een leeg hoofd.

4 Zin (12) heeft in tegenstelling tot zin (11) alleen een uitbreidende lezing. Dit is te verklaren als we aannemen dat beperkende bijzinnen in het komplement van N gegenereerd worden, zodat optreden bij een leeg hoofd van de kategorie N' onmogelijk is.

[p. 213]

Als we aannemen dat extrapositie een verplaatsingsregel is, en dus onderhevig aan subjacentie, dan zouden we verwachten dat alleen uit de tweede struktuur, korresponderend met (12), de S' geëxtraponeerd kan worden. Uit zinnen (13) en (14) blijkt inderdaad dat alleen de S' die gedomineerd wordt door een kategorie op de projektielijn van de hoogste N''' verplaatst kan worden. (13) is ongrammatikaal omdat extrapositie van de S' vanuit een ingebedde N''' subjacentie schendt, terwijl in (14) de S' zonder subjacentie te schenden geëxtraponeerd kan worden. Dit verschil in positie wordt nog duidelijker als we de partitieve PP topikaliseren:

(16)	Van de voetballers, die bij Ajax spelen, heb ik er één ontmoet
(17)	* Van de voetballers, die bij Ajax speelt, heb ik er één ontmoet
(18)	* Van de voetballers, heb ik er één ontmoet, die bij Ajax spelen
(19)	Van de voetballers, heb ik er één ontmoet, die bij Ajax speelt

In (16) is de partitieve PP, inklusief de ingebedde S' getopikaliseerd. In (17) daarentegen zijn twee konstituenten, nl. beide zusterkonstituenten (PP en S'), getopikaliseerd, zodat een ongrammatikale zin het gevolg is. (18) en (19) zijn om dezelfde reden ongrammatikaal resp. grammatikaal als (13) en (14).

Op dezelfde manier kan aangetoond worden dat het naast S' ook voor PP aannemelijk is dat deze op twee plaatsen binnen de partitieve konstruktie aangehecht kan worden:

(20)	Zij heeft één van Jans broers, met hun blonde haren gezien

[p. 214]

(21)	Zij heeft één van Jans broers, met zijn blonde haren gezien
(22)	* Zij heeft één van Jans broers gezien, met hun blonde haren
(23)	Zij heeft één van Jans broers gezien, met zijn blonde haren.
(24)	Van Jans broers met hun blonde haren heeft zij er één gezien
(25)	* Van Jans broers met zijn blonde haren heeft zij er één gezien
(26)	* Van Jans broers heeft zij er één gezien met hun blonde haren
(27)	Van Jans broers heeft zij er één gezien met zijn blonde haren

Het lijkt me dat uit deze gegevens duidelijk blijkt dat PP's en S''s in een partitieve konstruktie op verschillend nivo moeten worden aangehecht, overeenkomend met een verschil in interpretatie en een verschil in verplaatsingsmogelijkheden. Dus uitgaande van de normale NP struktuur voor partitieven (met als kenmerk een leeg hoofd van de kategorie N') hoeven we niet in problemen te komen met subjacentie als we gebruik maken van de mogelijkheden die de X-bar theorie biedt om komplementen op verschillende nivo's aan te hechten.

Alvorens in te gaan op een vergelijkbaar verschil in struktuur tussen beperkende en uitbreidende bijstellingen, moet eerst nog het woordje er in de partitief konstruktie aan de orde komen om de ongrammatikaliteit van (28) (=(3)) te verantwoorden

(28)	* Ik heb één gezien van de boten van Sinterklaas

2. er in de partitief konstruktie

Klein beargumenteert zijn partitieve struktuur (7) met de observatie dat (29) grammatikaal is in tegenstelling tot (30):

(29)	Ik heb één van de boten gezien van Sinterklaas
(30)	* Ik heb één gezien van de boten van Sinterklaas

Zoals ook Wiers opmerkt is daarentegen de volgende zin wel grammatikaal:

(31)	Ik heb er één gezien van de boten van Sinterklaas

Voor Klein is een dergelijke zin problematisch. De PP van de boten van Sinterklaas moet bij hem als afzonderlijke konstituent buiten de NP worden gegenereerd. De moeilijkheid is dan dat zijn principiële onderscheid tussen NP's die PP's bevatten enerzijds en partitieve NP's anderzijds, zoals tot uiting komt in zijn verschil in struktuur ((7) en (8)), aanzienlijk verzwakt wordt, aangezien (31) wel een konstruktie met een partitieve PP is maar desondanks een niet-partitieve struktuur moet krijgen. Hoe kunnen we nu het verschil in grammatikaliteit tussen (30) en (31) verklaren? Het er in zinnen als (31) is het kwantitatieve er, d.w.z. het er dat vergezeld gaat of kan gaan van een telwoord en gebonden is aan een lege N' (vgl. Blom 1977, Bennis 1978), bijv.:

(32)	Ik heb er één gezien
(33)	Ik heb er veel van Sinterklaas gezien
(34)	Ik heb er tien met een baard gesproken

In Bennis (1978) heb ik laten zien dat het optreden van lege nominale hoofden (nul-anaforen) beperkt is en gebonden aan een aantal oppervlakte-restrikties. Deze

[p. 215]

restrikties moeten worden uitgedrukt door regels die werken als een filter en dus de konteksten specificeren waarin een nul-anafoor kan optreden. Ik heb daar uiteengezet dat een nul-anafoor van de niet-leksikale kategorie N', in het nederlands kan voorkomen in twee konteksten:

- direkt voorafgegaan door een adjektief:

(35)	Ik heb twee mooie
(36)	Hij heeft een rode auto en ik heb een gele

of (exklusief of)

- vergezeld van (ge-c-commandeerd⁵ door) het kwantitatieve er

(37)	Ik heb er twee

Indien een nul-anafoor aan geen van beide of aan beide konteksten voldoet, dan resulteert dat in ongrammatikaliteit:

(38)	* Ik heb twee
(39)	* Ik heb er twee mooie (er ≠ lokatieve er)

Zoals blijkt bij de analyse van partitieven in 1., treffen we ook in de partitief-konstruktie nul-anaforen van de kategorie N' aan. We dienen dus de kontekstspecifikatie van nul-anaforen uit te breiden met de konstruktie waarin een lege N' direkt gevolgd wordt door een partitieve PP. We krijgen dan een filter dat inhoudt dat over het algemeen nul-anaforen ongrammatikaliteit opleveren (het ongemarkeerde geval⁶), uitgezonderd in bovengenoemde drie konstrukties, waar de nul-anafoor gebonden wordt aan A''', er, of P''' [+partitief]⁷. In het kader van Filters & Control zou zo'n filter er ongeveer als volgt uitzien:

(40)	* [N'e], tenzij	hetzij	[N'e] adjacent is aan A'''
		of	[N'e] adjacent is aan P''' [+part.]
		of	[N'e] ge-c-commandeerd wordt door er

Op grond van dit filter is zin (29) grammatikaal want er is voldaan aan de tweede ‘tenzij’-konditie, is zin (30) ongrammatikaal en is zin (31) grammatikaal gegeven de derde ‘tenzij’-konditie. Die filter voorspelt tevens de ongrammatikaliteit van de volgende zinnen:

(41)	* Ik heb één mooie van de boten van Sinterklaas gezien
(42)	* Ik heb er één van de boten van Sinterklaas gezien (er ≠ lokatief er)

De reden hiervoor is dat de nul-anafoor slechts één keer gebonden mag worden, vandaar het exclusieve of in het filter. Duidelijk is in ieder geval dat bij extrapositie van de partitieve PP aan één van de andere twee ‘tenzij’-kondities voldaan moet zijn.

Met behulp van bestaande regels en kondities, die onafhankelijk gemotiveerd zijn en met een kleine uitbreiding van de eveneens onafhankelijk gemotiveerde konditie op nul-anaforen van de kategorie N', is het dus mogelijk een verklaring te geven

5 α c-commandeert β desda
(I) α domineert β niet en β domineert α niet
(II) de eerst vertakkende knoop waardoor α wordt gedomineerd, domineert β ook

6 Vgl. Koster (1978). Het filter zou binnen zijn theorie geformuleerd kunnen worden als uitzondering op de Bounding Condition.

7 Aangezien het belangrijk is de klasse van mogelijke morfo-syntaktische kenmerken zoveel mogelijk te beperken, is het in eerste instantie niet erg aantrekkelijk om een kenmerk [+partitief] aan te nemen. Voorlopig lijkt mij dit echter de beste manier om uit te drukken dat hoewel partitieve P''''s zich in een aantal opzichten gedragen als gewone P''''s, zij toch onderscheiden moeten worden; vgl:
Ik heb één van de tachtigers gezien
* Ik heb één van de tachtigers doorgebladerd

Bovendien is het zo dat in een aantal talen, waaronder het Fins, de partitief produktief is als naamval en op één lijn staat met de andere naamvallen.

[p. 216]

van het gedrag van partitieve PP's, zonder gebruik te maken van gekompliceerde, slecht te beargumenteren strukturen en zonder een krachtig en vooralsnog onduidelijk mechanisme als semantische herinterpretatie te gebruiken om problemen met subjacentie te verklaren.

3. Een glas wijn en een emmer bramen

Voordat ik overga naar echte apposities van het type mijn broer Peter en mijn broer, Peter, wil ik eerst nog konstrukties als een glas wijn en een emmer bramen aan de orde stellen.

In Putter (1976) ‘Enige overwegingen naar aanleiding van een emmer bramen’ worden dergelijke konstrukties besproken. Omdat dit een goed overzicht biedt van de voorstellen die gedaan zijn om een dergelijke konstruktie te beschrijven en omdat het uiteindelijk resulteert in een interessant voorstel, zal ik een kort overzicht ervan geven, waarna ik doorga op de door hem gesuggereerde oplossing.

Putter voert argumenten aan tegen twee typen beschrijvingen:

-	de beschrijving waarbij de eerste nominale konstituent deel uitmaakt van de specifikator van de tweede
-	de beschrijving waarbij deze konstruktie het resultaat is van een regel die een prepositie (van of met) deleert. Dus een glas wijn zou ontstaan zijn uit een glas met wijn. Argumenten tegen de eerste analyse komen enerzijds voort uit de opvatting dat de tweede NP het hoofd is, waardoor er problemen ontstaan die vergelijkbaar zijn met de problemen die zijn ontstaan bij Kleins analyse van partitieven (zie 1.), anderzijds uit het verschil tussen NP's die echt in de specifikator zitten, die een genitief s krijgen en dit soort NP's. De twee'de analyse, ontleend aan Jackendoff (1968), heeft de volgende bezwaren:
-	het Nederlands heeft altemantie van van en met (i.t.t. het Engels) zodat er niet één maar twee regels nodig zouden zijn
-	konstrukties als een kilo peren hebben geen variant met prepositie, dus zou de regel soms optioneel soms verplicht moeten zijn
-	de deletieregel kan niet altijd werken; vgl. een boek met plaatjes, *een boek plaatjes
-	de regel moet rekening houden met dominantieverhoudingen; vgl. ik lijm dat kistje met velpon

Putter doet dan in eerste instantie het voorstel om in plaats van de eerste NP in de specifikator van de tweede of een N-PP struktuur, deze konstrukties op te vatten als een N-N' struktuur, zodat de tweede nominale konstituent een N' is in het komplement van het hoofd van de eerste. Een N' om te verantwoorden dat het tweede nomen geen specificerend element kan krijgen, maar wel adjektieven:

(43)	* een kistje de sigaren
	* een kistje twee sigaren
	* een kistje Jans sigaren
(44)	een kistje dikke sigaren
	een kistje ongepoederde, cubaanse sigaren

Met een dergelijke analyse kunnen de problemen van de twee genoemde analyses

[p. 217]

voorkomen worden. Een probleem is echter dat gegeven de X-bar theorie iedere leksikale kategorie X (X=N, V, P, A) ook een maximale projektie X''' moet hebben. Als we op grond daarvan aan een kistje sigaren de volgende struktuur toekennen:



dan moet op één of andere manier verklaard worden waarom de N''' in het komplement van N geen specifikatoren mag bevatten. Putter lost dit op door aan te nemen dat er een semantische konditie is die dubbele kwantifikatie uitsluit. De semantische regels interpreteren de N-N''' konstruktie zodanig dat de eerste N''' beschouwd wordt als kwantificerend over de ingebedde N'''. Als die ingebedde N''' nog eens een kwantor zou bevatten dan ontstaat er dubbele kwantifikatie. Argumenten voor deze opvatting zijn:

- N-N''' konstrukties kunnen voorkomen als de N''' een adjektief bevat, maar alleen als het adjektief niet kwantificerend is:

(46)	* een emmer talrijke bramen

- Het kwantitatieve er mag niet gerelateerd zijn aan een lege N' in de ingebedde N'''. Dit kunnen we verklaren door aan te nemen dat de relatie tussen er en de nul-anafoor niet over meer dan één cyclische kategorie (N''') tot stand mag komen. Dit geldt voor de N-N''' oplossing maar niet voor de N-N' oplossing.

(47)	* ik heb er twee kistjes (er ≠ lokatieve er)

(zin (47) is tevens een argument tegen de analyse van de eerste N''' in de specifikator).

Dat er een interpretatieregel nodig is, die aan de eerste N''' een kwantificerende betekenis toekent, blijkt uit het feit dat N''''s die niet of nauwelijks kwantificerend zijn, toch een kwantificerende betekenis opgedrongen krijgen als ze in die positie staan:

(48)	een zee argumenten
	een bus amerikanen
	een week regen
	een regen protesten
	een berg landen
	een land bergen^8

8 Vergelijk ook de bijdrage van drs. G. van Buren in de bijlage van de NRC van 9 juli 1978, waarin zij onder de titel ‘een collectie verzamelnamen’ een reeks van dergelijke konstrukties opnoemt, zoals:
een batterij lampen
een stoot feministen
een schaar naaisters
een rits knopen

[p. 218]

Het lijkt mij dat deze analyse verreweg de beste is zowel in theoretisch als in deskriptief opzicht. De belangrijkste konklusie, in verband met de analyse van apposities, is dat gegeven deze analyse het mogelijk is om N''' in het komplement van N te hebben in het nederlands. Dit is geenszins een triviale observatie. Jackendoff's (1977) Uniform Three-Level Hypothesis maakt het in principe mogelijk om op elk nivo elke leksikale kategorie hetzij als komplement hetzij als specifikator in te voeren:

(49)	X^n→(C1)...(Cj) - X^n-1 - (Cj+1)...(Ck), where 1 ≤ n ≤ 3, and for all Ci, either Ci = Y''' for some lexical category Y or Ci is a specified grammatical formative (Jackendoff, 1977, (3.9))

Jackendoff voert echter allerlei beperkingen in op kategorieën, die op een bepaald nivo in het komplement van een bepaalde kategorie kunnen voorkomen. Eén daarvan is dat in het komplement van N alleen een N''' kan voorkomen, als die voorafgegaan wordt door een grammatikaal formatief (in het engels of). Uitgaande van de juistheid van Putters analyse, betekent dit dat we in ieder geval in het nederlands wel een N''' moeten kunnen genereren in het komplement van N. Dit houdt in dat dergelijke beperkingen zoals Jackendoff die voorstelt een taalspecifiek karakter hebben. Willen we de algemene gedachte van de Core Grammar handhaven dan lijkt het verstandig om zulke taalspecifieke kondities niet in de basisregels te verantwoorden maar als beperkingen op subkategorisatie op te vatten.

Wiers besteedt in haar artikel ook aandacht aan konstrukties als een glas wijn. Het feit dat deze konstruktie ambigu lijkt te zijn, zoals blijkt uit de volgende twee zinnen:

(50)	De kok voegde een glas wijn aan het gerecht toe
(51)	Deze trillingen zouden een glas wijn kunnen doen breken^9

verklaart zij door aan te nemen dat er struktureel verschil is. De korresponderende strukturen zijn respektievelijk (52) en (53):

Afgezien van het feit dat een dergelijk verschil niet of nauwelijks korreleert met een verschil in syntaktische eigenschappen, zijn er een aantal argumenten aan te voeren tegen dit struktuur-verschil:

- Aangezien in (52) wijn het hoofd van de N''' is zou je verwachten dat het getal van het finiete werkwoord korrespondeert met het getal van het hoofd als de N''' subjekt is. Dit is echter niet het geval:

9 Het is zelfs de vraag of zinnen als (51) wel acceptabel zijn. De acceptabiliteit van (51) neemt verder af wanneer we een glas wijn vervangen door bijv. een kopje koffie of wijn door bananenlikeur.

[p. 219]

(54)	Twee glazen wijn werden/*werd door ons gedronken
(55)	Een emmer bramen stond/*stonden op tafel

Bovendien korrespondeert in een struktuur als (52) het getal van de speficikator niet met het getal van het hoofd.

Merkwaardig is dat Wiers dit argument hanteert om te laten zien dat Kleins analyse van partitieve konstrukties niet klopt, en vervolgens dezelfde tegenargumenten mogelijk maakt bij haar analyse van een glas wijn.

-	(56)	Ik heb twee glaasjes gedronken
	(57)	Ik rook twee pakjes per dag

Gegeven Wiers analyse (afgezien van de fakir-lezing, korresponderend met (53)) zou hier hetzij sprake moeten zijn van een losse QP in objektspositie hetzij van een N''' met een leeg hoofd.

De eerste mogelijkheid is uitgesloten omdat het toestaan van een QP in objekts-positie, en dus in een NP positie, de grammatika aanzienlijk zou kompliceren. De tweede mogelijkheid is uitgesloten vanwege de afwezigheid van het kwantitatieve er, dat verplicht is bij een leeg hoofd met een gevulde QP:

(58)	Ik heb er twee gedronken
(59)	* Ik heb twee gedronken

- Een argument dat Wiers hanteert voor het verschil in struktuur heeft te maken met de distributie van adjektieven. De ambiguïteit van een N''' als een heel glas wijn, heel een AP bij glas of een AP bij glas wijn, wijst volgens haar in die richting. Volgens mij wordt deze ambiguïteit veroorzaakt door de ambiguïteit van glas. Maar stel dat je een struktureel verschil dit verschil in betekenis zou willen laten verantwoorden, dan nog is het zeker niet zo dat dat gerelateerd zou moeten worden aan strukturen (52) en (53). Binnen de X-bar theorie ligt het voor de hand de AP op twee plaatsen binnen de NP te genereren: onder de N', in welke positie de AP een bepaling bij het hoofd glas is en onder de N'' in welk geval de AP een bepaling bij de hele N' glas wijn is:

Konkluderend lijkt het me terecht om te zeggen dat konstrukties als een glas wijn bestaan uit een N''' met in het komplement van N ook een N'''.

[p. 220]

Het verschil in betekenis zoals in zinnen (50) en (51) hoeft niet te resulteren in een verschil in struktuur, maar is veeleer afhankelijk van het feit dat N''''s als glas en emmer zowel als fysiek objekt als als aanduiding van hoeveelheid gebruikt kunnen worden.

4. Apposities

Er zijn twee soorten apposities: de uitbreidende appositie (61) en de beperkende appositie (62):

(61)	Mijn broer, Peter, houdt van zeilen
(62)	Mijn broer Peter houdt van zeilen

Klein neemt van Halitsky (1974) over dat het verschil tussen (61) en (62) korreleert met een verschil in struktuur. Hij stelt voor de uitbreidende appositie op te vatten als een gekoördineerde NP en de beperkende appositie als een NP in het komplement van de eerste N. Zodoende worden de volgende strukturen toegekend:







In deze sektie zal ik argumenten geven dat struktuur (64) de juiste struktuur is voor beperkende apposities maar dat, hoewel ik het met Klein eens ben dat er sprake moet zijn van verschil in struktuur, (63) vervangen moet worden door een struktuur waarin de uitbreidende appositie een N''' in het komplement van N' is:

Argumenten waarom de beperkende appositie een N''' in het komplement van N moet zijn (64)):

-	een zeer nauwe semantische relatie tussen appositie en de rest van de N''' (vgl. ook noot 13)
-	er kan geen konstituent tussen het hoofd en de beperkende appositie:

(66)	* het boek van Elsschot Lijmen (vgl. ook Wiers)

[p. 221]

- beperkende apposities kunnen niet voorkomen met het kwantitatieve er:

(67)	* Ik heb een vriend Jan en zij heeft er ook één Jan

(uitbreidende apposities kunnen daarentegen wel met het kwantitatieve er voorkomen:

(68)	Ik heb één vriend, Jan, en zij heeft er ook één, Piet)

De ongrammatikaliteit van (67) volgt uit het feit dat beperkende apposities aangehecht zijn onder de N'. In Blom (1977) en Bennis (1978) is aangetoond dat het lege hoofd in konstrukties met het kwantitatieve er een N' is; daardoor is expansie van de N' onmogelijk en dus kan het kwantitatieve er niet voorkomen in konstruktie met een N''' die een beperkende appositie bevat.

Kleins voornaamste argument om onderscheid te maken tussen de twee verschillende appositionele konstrukties berust op observaties van het gedrag van apposities in partitief-konstrukties. Het gaat om de verschillen in acceptabiliteit van de volgende zinnen:

(69)	twee van mijn nichtjes, Silvia en Saskia
(70)	* twee van mijn nichtjes Silvia en Saskia
(71)	* twee van mijn nichtjes, Silvia, Saskia en Paula
(72)	twee van mijn nichtjes Silvia, Saskia en Paula

Volgens strukturen (64) en (65) en de analyse van partitieven zoals beschreven in sektie 1., zijn er in de partief-konstruktie drie plaatsen waar een appositie aangehecht zou kunnen worden:

We hebben dus een uitbreidende appositie in de hoogste N''' (1) en een uitbreidende (2) en beperkende (3) appositie in de ingebedde N'''. Deze drie posities zouden moeten korresponderen met drie verschillende lezingen. Laten we nagaan in hoeverre dit juist is.

[p. 222]

Het is uit de struktuur duidelijk dat positie (1) valt onder de kwantifikatie van de QP. Positie (2) en (3) zijn echter blijkbaar onbereikbaar voor de kwantor twee (vgl. (72)). Het lijkt me aannemelijk dit te verklaren door aan te nemen dat kwantifikatie aan domeinbeperkingen onderhevig is. Een verdere konditie is dat in partitieven de kardinaliteit van de kwantor van de ingebedde N''' groter moet zijn dan die van de dominerende N'''.

Gegeven deze beperkingen is zin (69) grammatikaal aangezien de appositie in positie (1) staat en het aantal nichtjes in de appositie overeenkomt met het aantal van de kwantor. (70) is ongrammatikaal omdat het aantal nichtjes in de beperkende appositie (en dus positie (3)) niet groter is dan twee. (71) is ongrammatikaal omdat het aantal nichtjes in de uitbreidende appositie (positie (1)) niet kongrueert met dat van de kwantor. (72) is grammatikaal omdat het aantal nichtjes in de beperkende appositie groter is dan twee. Het verschil tussen uitbreidende en beperkende apposities in de zinnen (69-72) komt alleen tot uitdrukking in de pauze tussen het hoofd van de ingebedde N''' (nichtjes) en de appositie. Deze pauze kan echter niet zo genuanceerd worden dat alleen op grond daarvan een driedeling mogelijk wordt. Geen of een hele korte pauze worden geïnterpreteerd als een beperkende appositie (3) en een duidelijke pauze als een uitbreidende appositie bij de hogere N''' (1). Dat er toch een derde nivo noodzakelijk is (2) blijkt uit de volgende observaties:

(74)	twee van de dochters van mijn tante, Saskia, Silvia en Paula,...
(75)	één van de uitvoerders van het projekt, Hans en Anneke,...

Het is duidelijk dat de apposities in (74) en (75) uitbreidende apposities zijn: er is een kommapauze, er staat een prepositie tussen de appositie en het hoofd. Als deze bijstellingen uitbreidende apposities in positie (1), dwz bij de hoogste N''', zouden zijn dan zou de regel die zegt dat apposities in die positie in getal moeten overeenkomen met de specifikator, er voor zorgen dat deze zinnen uitgefilterd zouden worden, op dezelfde manier als (71) uitgefilterd wordt. Hierdoor wordt de aanname dat er een positie (2) moet zijn voor apposities (een aanname die op grond van strukturele uniformiteit tot stand gekomen is) bevestigd. In Kleins systeem zouden zinnen als (74) en (75) als beperkende apposities opgevat moeten worden, terwijl dezelfde apposities uitbreidend zouden zijn wanneer in zinnen (74) en (75) de eerste twee woorden weggelaten zouden worden¹⁰.

Zoals uit het voorgaande blijkt spelen er in partitieven met apposities twee kriteria een rol:

-

het kriterium of een N''' in het komplement gescheiden is of kan worden van het hoofd. Dit resulteert in een onderscheid tussen uitbreidende en beperkende apposities. Een bevestiging hiervan is het feit dat als beide apposities voorkomen bij hetzelfde hoofd, de volgorde altijd beperkend-uitbreidend is: Mijn broer Martin, de beste hockeyer in de familie,...

-

het kriterium van kwantifikatie. Kwantifikatie in partitieven is gebonden aan domeinen (misschien onderhevig aan subjacentie). De kwantor van elk van beide N''''s heeft alleen betrekking op kategorieën, en dus ook op apposities, die direkt gedomineerd worden door kategorieën op de hoofdprojektielijn (N''', N'', N', N). Dit kriterium is natuurlijk niet specifiek voor partitieven met apposities maar is kenmerkend voor de partitief konstruktie in het algemeen.

10 Zinnen (74) en (75) zijn een bewijs te meer dat de partitief konstruktie beschreven moet worden zoals uiteengezet in sektie 1. en niet op de manier van Klein.

[p. 223]

Het volgende wat aan de orde moet komen is de argumentatie voor struktuur (65) voor uitbreidende apposities en tegen struktuur (63).

(63) heeft een struktuur die kenmerkend is voor nevenschikking. Desondanks wenst Klein de uitbreidende appositie niet te beschouwen als nevengeschikt aan het hoofd, maar daarentegen als ondergeschikt. Dat een struktuur die kenmerkend is voor nevenschikking gebruikt wordt om een onderschikkende relatie te beschrijven, is mijns inziens een onaantrekkelijke oplossing. Dit zou betekenen dat allerlei grammatikale relaties niet langer kunnen worden uitgedrukt aan de hand van de syntaktische struktuur. Jackendoff (1977) beschouwt koördinatie als een uitzondering op de algemene vorm van herschrijfregels zoals gegeven in (49) en zegt daar dan ook onmiddellijk bij: ‘This [coordination, H.B.] violates even the hierarchic arrangements of categories predicted by the phrase-structure schema. Furthermore, no constituent of a coordinate construction can be identified as its head.’

Kleins struktuur is dus in strijd met de X-bar theorie en aangezien er geen duidelijke argumenten voor een dergelijke opvatting zijn, lijkt het mij beter om de restrikties op basisregels zoals gegeven in de X-bar theorie te handhaven en struktuur (63) zodanig te wijzigen dat hij met de theorie in overeenstemming is. Alle andere argumenten tegen struktuur (63) zijn te herleiden tot het argument dat een nevengeschikte struktuur niet de onderlinge afhankelijkheid kan uitdrukken. Omdat de X-bar theorie de mogelijkheden schept om komplementen aan te hechten op verschillend nivo, korrelerend met een verschil in syntaktisch en semantisch gedrag, ligt het voor de hand de uitbreidende appositie op te vatten als een N''' in het kompement van N', en zodoende een struktureel verschil tussen de twee soorten apposities te handhaven binnen de theorie.

Wiers komt in navolging van Burton-Roberts (1975) tot de konklusie dat er twee soorten uitbreidende appositionele N''''s onderscheiden moeten worden:

de echte bijstelling die noch onderschikkend noch nevenschikkend met de NP verbonden is en die ook niet verwant is aan uitbreidende relatieve bijzinnen, én attributieve NP's die net als AP's en VP's wel aan uitbreidende relatieve bijzinnen verwant zijn en daar eventueel van afgeleid kunnen worden.

Dit verschil dient volgens haar niet alleen semantisch maar ook syntaktisch tot uitdrukking te komen. Het genoemde verschil komt tot uiting in de volgende zinnen:

(76)	een goede vriend van mij, Rob,...
(77)	Rob, een goede vriend van mij,...
(78)	* een goede vriend van mij, die Rob is,...
(79)	Rob, die een goede vriend van mij is,...

Uit het feit dat in konstrukties als (77) de eerste NP drager van het Thema moet zijn en de tweede van de Lokatie, terwijl dat in (76) precies andersom is, konkludeert zij dat beide zinnen een verschillende dieptestruktuur moeten hebben. De argumentatie voor een verschil in dieptestruktuur is mijns inziens bijzonder twijfelachtig. Dat er een semantisch verschil is tussen (76) en (77) lijkt me duidelijk. Hoe een dergelijk verschil tussen specificerend en predicerend¹¹ semantisch gepresenteerd zou moeten worden is mij onduidelijk maar dat dit soort verschillen zouden korresponderen met verschillende dieptestrukturen lijkt me onjuist.

11 De termen predicerend en specificerend worden hier op een intuitieve manier gehanteerd. Duidelijk is in ieder geval dat het verschil tussen (76) en (77) met behulp van deze termen omschreven kan worden. (76) is specificerend en (77) predicerend.

[p. 224]

(77) met de volgorde Thema-Lokatie, noemt Wiers een konstruktie met attributieve NP's en deze moet in verband gebracht worden met uitbreidende relatieve bijzinnen zoals (79). (76) is dan een konstruktie met een echte bijstelling waarvoor het kenmerkend is dat beide NP's koreferentieel zijn en dezelfde funktie hebben t.o.v. dezelfde konstituenten.

Uit voorbeeldzinnen (76) en (77) blijkt al dat wat betreft koreferentialiteit en funktie er geen verschil is tussen beide zinnen, ondanks het feit dat (77) een attributieve appositie heeft. Bovendien is het vaak niet duidelijk welk van beide NP's Thema en welke Lokatie is, vgl.:

(80)	Willem van Hanegem, de Kromme,...
(81)	de Kromme, Willem van Hanegem,...
(82)	een vriend van mij, een zoon van mijn buurman,...
(83)	een zoon van mijn buurman, een vriend van mij,...

Kenmerkend voor konstrukties met attributieve NP's is dat zij in tegenstelling tot echte bijstellingen parafraseerbaar zijn door middel van een uitbreidende relatieve bijzin.

(84)	de maker van het eerste doelpunt, René van de Kerkhof,...
(85)	de maker van het eerste doelpunt, de tweelingbroer van Willy van de Kerkhof,...

Volgens Wiers' redenering zou (84) een echte bijstelling zijn en (85), waar de appositie vervangen kan worden door een uitbreidende relatieve bijzin, een attributieve NP.

Ik kan niet inzien wat de voordelen zouden zijn van het genereren van twee verschillende strukturen voor uitbreidende apposities. Wiers zegt dat de tweedeling de volgende voordelen heeft:

-	haar analyse kan verantwoorden dat konstrukties met echte bijstellingen niet parafraseerbaar zijn door relatieve bijzinnen. We hebben zojuist gezien dat de tweedeling op z'n minst twijfelachtig is, maar zelfs indien deze volledig zou kloppen, dan nog hoeft dit absoluut niet te betekenen dat twee dieptestrukturen dit verschil moeten uitdrukken. Een eenvoudige interpretatieregel zou kunnen uitdrukken dat relatieve bijzinnen predicerend zijn, terwijl apposities ook specificerend kunnen zijn.
-	haar analyse verantwoordt dat attributieve konstituenten dezelfde distributie hebben als relatieve bijzinnen. Dit impliceert dat zij van mening is dat de types van uitbreidende apposities verschillen in distributie. De feiten waarop zij dit baseert zijn echter niet overtuigend. Zij claimt een verschil in grammatikaliteit tussen volgende twee zinnen (‘attributieve apposities kunnen niet in vraagzinnen’):

(86)	Heb je Frederiek, mijn kollega, gezien?
(87)	Heb je mijn kollega, Frederiek, gezien?

Verder maakt zij verschil in het voorkomen achteraan de zin:

[p. 225]

(88)	Ik heb Frederiek in de stad zien lopen, mijn kollega
(89)	Ik heb mijn kollega in de stad zien lopen, Frederiek

Naar mijn oordeel zijn er geen verschillen in grammatikaliteit tussen deze zinnen.

- haar analyse kan aangeven dat alleen echte bijstellingen vergezeld gaan van woordjes als namelijk, te weten, in casu. Dat selektie van zulke woordjes afhankelijk kan zijn van semantische eigenschappen van de konstruktie waarin ze optreden, is zeker geen ongebruikelijke stelling. Het voorkomen van allerlei adverbiale konstrukties is afhankelijk van semantische kwesties als scope, fokus en kwantifikatie, dus waarom zouden we ze hier relateren aan syntaktische strukturen. De bovengenoemde bepalingen geven alle drie aan dat wat volgt een deel moet zijn van wat voorafgaat, dus dat wat volgt een appositie moet zijn die geïnterpreteerd moet kunnen worden als specificerend.

In het bovenstaande heb ik beargumenteerd dat Kleins struktuur voor apposities aangepast moet worden, zodanig dat die binnen het kader van de X-bar theorie valt en verder dat Wiers' argumentatie voor een tweedeling binnen de uitbreidende apposities syntaktisch ongemotiveerd is. Het resultaat is dat apposities beschreven kunnen worden als N''''s in het komplement van N (beperkend) of van N' (uitbreidend)¹².

Gegeven deze analyse zijn er twee konstrukties die een N''' in het komplement van N hebben: de in de vorige sektie besproken konstruktie een emmer bramen en de beperkende appositie. Ondanks het feit dat deze twee veel gemeen hebben, zoals onscheidbaarheid van het hoofd door andere komplementen, onmogelijkheid van extraktie, semantische eenheid van hoofd en komplement (deze drie punten wijzen op de juistheid van de gegeven analyse binnen het kader van de X-bar theorie), zijn er ook verschillen tussen beide konstrukties:

- beperkende apposities kunnen voorkomen met determinator:

(90)	mijn broer de student
(91)	* een emmer de bramen

- de beperkende appositie heeft dezelfde referent als de hele N'''.

Er zijn echter geen duidelijke aanwijzingen dat deze verschillen aanleiding zouden moeten geven tot een struktureel onderscheid. De overeenkomst in struktuur verantwoordt de hoge mate van overeenkomst in syntaktisch gedrag, terwijl de verschillen verantwoord kunnen worden door interpretatieregels, die aan een N-N''' struktuur een passende interpretatie toekennen:

-	is de relatie specificerend, zodanig dat de tweede, ingebedde N''' opgevat kan worden als een konstante in het domein van de hogere N''', dan is er sprake van een beperkende appositie^13.
-	is de relatie hoofd-komplement zo dat de eerste N''' opgevat kan worden als kwantificerend over de tweede, waarbij een verbod op dubbele kwantifikatie het optreden van een kwantor in de ingebedde N''' onmogelijk maakt, dan hebben we te maken met de in sektie 3 behandelde konstruktie.

De verdere uitwerking van dit soort interpretatieregels is afhankelijk van een theorie

12 Een probleem dat zowel door Klein als Wiers aan de orde wordt gesteld is het optreden van apposities in zinsfinale positie. Klein genereert de apposities in hun oppervlakte-positie rechtsbuiten en heeft vervolgens een interpretatieve regel die grammatikaliteit toekent op grond van gegevens uit de fonologische komponent zoals intonatiepatroon en pauze en die de appositie relateert aan zijn hoofd.
Wiers genereert echte bijstellingen in hun oppervlaktepositie en extraponeert attributieve NP's uit de NP naar de positie rechtsbuiten.
Een analyse van apposities in zinsfinale positie is mijns inziens afhankelijk van een theorie die voorspelt welke konstituenten in die positie kunnen optreden en onder welke kondities. Een dergelijke analyse zou buiten het kader van dit artikel vallen, dat zich bezighoudt met de interne struktuur van de NP.

13 Kenmerk van de beperkende appositie is dat het eerste deel een variabele is en het tweede deel een konstante, terwijl de hele N''' een uniek refererende expressie is. Een zin als:
Mijn broer Peter
impliceert niet dat er maar één broer is, maar dat er ten minste één is, en dat met Peter verwezen kan worden naar één van die broers. Daarentegen zijn in een zin als:
Mijn broer, Peter
beide leden uniek refererende expressies zodat er sprake is van maar één broer en die broer heeft als eigennaam Peter.
Ook in zinnen als:
Mijn broer de student
wordt de appositie gebruikt als uniek refererende expressie en dus als konstante in het domein van de klasse van mijn broers. Deze zin is dus semantisch onwelgevormd als er sprake zou kunnen zijn van meer dan één broer die als student aangeduid zou kunnen worden.

[p. 226]

die uitspraken doet over de vorm van en mogelijke beperkingen op semantische regels. Een verder uitgewerkte semantiek voor wat betreft onderwerpen als kwantifikatie, referentie, bereik en de relatie hoofd-komplement zou een duidelijker beeld kunnen geven van dit soort verschillen. Voor het ogenblik lijkt het mij voldoende om aan te geven wat de funktie van deze regels zou moeten zijn.

5. Konklusie

De bedoeling van dit artikel is om te laten zien dat de twee typen appositie, beperkende en uitbreidende, op een uniforme manier te beschrijven zijn, namelijk als komplement van N respektievelijk N'. De algemene herschrijfregel zoals Jackendoff die formuleert (49) maakt een dergelijke analyse mogelijk. Afzonderlijke evidentie voor het feit dat het nederlands een NP kan hebben in het komplement van een N, komt van de konstruktie een emmer bramen, die zoals uiteengezet syntaktisch niet onderscheiden hoeft te worden van een NP met een beperkende appositie. De partitief-konstruktie is aan de orde gekomen omdat een aantal problemen die optreden bij apposities in partitieve konstrukties alleen opgelost kunnen worden als een plausibele beschrijving van deze konstruktie gegeven is. De hier verdedigde oplossing, dat een partitieve konstruktie bestaat uit een partitieve PP bij een leeg hoofd, leidt tot zeer acceptabele resultaten bij de analyse van appositieven.

Wat algemener zou ik willen opmerken dat een beschrijving van konstrukties zoals de hier behandelde, afhankelijk is van een theorie over mogelijke strukturen. De X-bar theorie is voorlopig de meest uitgewerkte en meest restriktieve theorie over basisgegenereerde strukturen. Gebruik makend daarvan, blijkt het mogelijk om de behandelde konstrukties binnen het kader van die theorie te analyseren, zonder een ongemotiveerd beroep te hoeven doen op andere komponenten van de grammatika. Dat de behandelde konstrukties een aantal semantische problemen opleveren zoals specificerend vs predicerend, dubbele kwantifikatie, is iets dat alleen vanwege de relatieve onuitgewerktheid van de semantische komponent onbevredigend is.

[p. 228]

Bibliografie

Bech, G. (1952) Ueber das niederlandische Adverbialpronomen er. Travaux du Cercle Linguistique de Copenhague, vol. VIII, Copenhague/Amsterdam

Bennis, H. (1977) ‘Het kwantitatieve er in komparatief konstrukties’, in: Spektator 6, nr. 7/8, p. 384-387

Idem (1978) ‘Comparative deletion is Subdeletion’, ongepubl.ms., Universiteit van Amsterdam

Blom, A. (1977) ‘Het kwantitatieve er’, in: Spektator 6, nr. 7/8, p. 387-395

Blom, A. & S. Daalder (1977) Syntaktische theorie & taalbeschrijving, Muiderberg

Burton-Roberts, N. (1975) ‘Nominal apposition’, in: Foundations of Language 13, p. 391-419

Chomsky, N. (1977) ‘On wh-movement’, in: P. Culicover, T. Wasow & A. Akmajian (eds.), Formal Syntax New York, Academic Press

Idem (1978) ‘On binding’, ongepubl.ms., MIT

Chomsky, N. & H. Lasnik (1977) ‘Filters and Control’, in: Linguistic Inquiry 8.3, p. 425-504

Delorme, E. & R. Dougherty (1972) ‘Appositive NP Constructions: We, the men; we, men; I, a man; ETC.’ in: Foundations of Language 8, p. 2-29

Emonds, J. (1976) A Transformational Approach to English Syntax, New York, Academic Press

Guéron, J. (1976) ‘Interpretation of PP complements: a semantic filter for PP extraposition’, in: Van Riemsdijk (ed.), Green Ideas Blown Up, papers from the 1976 Amsterdam colloquium on trace theory. Publikaties van het Instituut voor Algemene Taalwetenschap nr. 13, Universiteit van Amsterdam

Halitsky, D. (1974) ‘Deep-structure appositive and complement NP's’, in: Language 50, 3, p. 446-454

Jackendoff, R. (1968) ‘Quantifiers in English’, in: Foundations of Language 4.4, p. 422-442

Idem (1977) X' Syntax: a study of phrase structure, Linguistic Inquiry Monograph no. 2, MIT Press

Klein, M. (1977) Appositionele constructies in het nederlands, diss., Katholieke Universiteit te Nijmegen

Koster, J. (1978) Locality Principles in Syntax, diss., Universiteit van Amsterdam; Foris Publications Dordrecht

Putter, P. (1976) ‘Enige overwegingen naar aanleiding van een emmer bramen’, ongepubl.ms., Universiteit van Amsterdam

Riemsdijk, H. van (1978) A case study in Syntactic Markedness; the binding nature of Prepositional Phrases, diss., Universiteit van Amsterdam; The Peter de Ridder Press, Lisse; nu gepubliceerd door Foris Publications Dordrecht

Selkirk, L. (1977) ‘Some remarks on Noun Phrase Structure’, in: P. Culicover, T. Wasow & A. Akmajian, Formal Syntax, New York, Academic Press

Wiers, E. (1978) ‘Kleins “Appositionele Constructies”’, in: Spektator 8, nr. 1/2