|
| |
| |
| |
Bob van de Velde
Vrije nieuwsgaring
Notities
Te beginnen met deze aflevering van Spektator zal onder bovenstaande kop regelmatig een rubriek verschijnen waarin informatie wordt verschaft over lopend of zojuist afgesloten onderzoek, verricht door individuen of groepen die op een of andere wijze aan het Instituut voor Neerlandistiek zijn verbonden. Zo mogelijk zullen ook gegevens omtrent onderzoek dat elders wordt of is verricht, in deze rubriek een plaats vinden. Uiteraard zal ‘onderzoek’ hier in een zeer ruime zin worden opgevat. Daarnaast wordt gelegenheid gegeven in deze rubriek via vragen en antwoorden gegevens uit te wisselen. Voorlopig zal de opzet van de rubriek zo zijn dat het materiaal terwille van de overzichtelijkheid over een viertal subrubriekjes wordt verdeeld: Vermeldingen, Notities, Vragen en Antwoorden, al zal er niet steeds materiaal voor iedere subrubriek zijn. Aldus ontbreekt in deze aflevering vanzelfsprekend de subrubriek Antwoorden. Zo nodig zal ook onderscheid worden gemaakt tussen taalkunde en letterkunde. Het is de bedoeling dat in Vermeldingen mededeling wordt gedaan van ondernomen of afgerond onderzoek waarvan de resultaten beschikbaar komen, al dan niet in de vorm van een publikatie. In Notities zal melding kunnen worden gemaakt van nevenprodukten van onderzoek, toevallige vondsten en niet in artikel- of boekvorm publiceerbare restanten van onderzoek, waarmee de desbetreffende onderzoeker verder niets meer doet, maar waarvan het toch de moeite waard is ze te registreren. Teneinde de gegevens van de rubriek ook beschikbaar tehouden zal jaarlijks een apart register op Vrije Nieuwsgaring in Spektator worden opgenomen.
Voor het goed funktioneren van de rubriek is het ten zeerste gewenst dat zij die reageren op mededelingen, en met name op vragen, dit via de verzorgers van de rubriek doen of hen in ieder geval van hun reaktie op de hoogte stellen opdat hiervan ook weer melding kan worden gemaakt. Het spreekt verder vanzelf dat het slagen van de rubriek staat en valt met de medewerking van ieder die over gegevens beschikt die voor opname in de rubriek in aanmerking komen. Vooral van het kontakt met de afgestudeerden stellen de redaktie en de rubriekverzorgers zich veel voor. Aan de hand van opgedane ervaringen bij het verzorgen van de rubriek zullen in deze voorlopige opzet natuurlijk nog veranderingen kunnen worden aangebracht.
| |
| |
Om de eerste aflevering van de rubriek niet te overbelasten door direkt alle voorhanden gegevens te publiceren, zullen deze en de eerstvolgende afleveringen suksessievelijk zijn gewijd aan de vakgebieden van de onderscheidene (onder) afdelingen van het Instituut. Gemakshalve zal worden begonnen met gegevens uit de Afdeling Dokumentatie Nederlandse Letterkunde, die de verzorging van de rubriek op zich heeft genomen. Zo krijgt deze eerste keer ook min of meer het karakter van proefaflevering. Kommentaar op opzet, vormgeving en inhoud, en verder suggesties en gegevens van welke aard dan ook zullen door de verzorgers dankbaar worden ingewacht. Tenslotte mag ik voor een meer algemene verantwoording van de rubriek verwijzen naar mijn bijdrage onder dezelfde titel in de vorige aflevering van Spektator (p. 96-102).
Amsterdam, 15 december 1971
De rubriek Vrije Nieuwsgaring wordt verzorgd door medewerkers van de Afdeling Dokumentatie Nederlandse Letterkunde (in het vervolg afgekort tot Afd. DNL) van het Instituut voor Neerlandistiek, Lambert-ten-Katehuis, 3e verdieping, kamers 319 en 321, Herengracht 330-336, Amsterdam-C., tel. 020 - 21 78 78, toestellen 3276 en 3271. Ieder die op enigerlei wijze wil reageren op mededelingen in deze rubriek gedaan, wordt verzocht zich tot de Afd. DNL te wenden. Voor het geval er daarnaast ook behoefte is aan rechtstreeks kontakt met de personen of instellingen die in deze rubriek worden genoemd, worden hun adressen opgenomen in de adressenlijst elders in deze aflevering van Spektator.
| |
Vermeldingen
Aanwinstenlijst van middeleeuwse handschriften te Gent: Wie regelmatig op de hoogte wil blijven van wat er aan handschriften en oude drukken in het bezit van de grote biblioteken komt, moet daarvoor veel moeite doen. Bij mijn weten is het alleen de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek die periodiek (per half jaar) een lijst van aanwinsten van oude drukken samenstelt, terwijl het maandelijks verschijnende Bulletin van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel uitvoerig melding maakt van nieuw verworven handschriften, en ook aandacht schenkt aan zeer kostbaar geachte oude drukken. De andere biblioteken doen eens in de zoveel jaar een boekje verschijnen met de vermelding van aanwinsten, evenwel vrijwel altijd een selektie daaruit, terwijl bovendien de bestreken periode alle aktualiteit belemmert. Van de
| |
| |
Rijksuniversiteitsbibliotheek te Gent bezitten we zo'n propagandawerk onder de titel Schatten van de Universiteitsbibliotheek uit 1967. Dat bevatte slechts enkele van de Gentse schatten en was bedoeld ‘om de rijkdom en de verscheidenheid van haar bezit aan te tonen.’ (p. 3) Daarbij werd ook de hoop uitgesproken meer van de bezittingen aan hen publiek kenbaar te kunnen maken, en dat is er nu, tenminste voor wat de middeleeuwse codices (tot ca. 1550) betreft, van gekomen. Onlangs verscheen: Albert Derolez, Beknopte catalogus van de middeleeuwse handschriften in de universiteitsbibliotheek te Gent verworven sinds 1852, Gent 1971. Van 1852 dateert de laatste Gentse handschriftencatalogus (van Jules de Saint-Genois). Sindsdien zijn er meer dan 250 middeleeuwse codices bijgekomen, die nog maar ten dele beschreven zijn in de lopende Census der handschriften. Van deze codices, waaronder vele met een literaire inhoud, krijgen we nu een beknopte beschrijving, en daarmee is in één klap het Gentse handschriftenbezit binnen het bereik van iedereen gekomen. We kunnen daarvoor niet dankbaar genoeg zijn, zeker als we de verwachting uitspreken dat dit initiatief een prikkel zal zijn voor andere biblioteken. De beschrijvingen zijn, zoals aangekondigd, zeer beknopt gehouden: (typerende) titel, datering, materiaal, aantal bladen, formaat, versiering, band en gegevens over de provenance, dit alles is in een enkel woord en zonder enige verwijzing naar sekundaire literatuur. Men kan het betreuren dat er geen initia gegeven worden: mijn nieuwsgierigheid wordt onuitstaanbaar geprikkeld door een beschrijving als die van nr. 1592
‘Nederlands gedicht (fragm.)’, uit de 14e of 15e eeuw; de beginregel zou me mogelijk uit de droom helpen. En dan spreek ik nog niet eens over de drie dózen met een verzameling Latijnse, Nederlandse en Franse fragmenten uit de 13e tot en met de 16e eeuw, die me onder nr. 2582-3 beloofd worden. Maar goed, gezien de doelstelling van de samenstellers - snelle informatie met het vooruitzicht op extensievere beschrijvingen in de Census - kan men hier van harte vrede mee hebben. Op naar Gent dus! (Herman Pleij, jan. 1972)
Critisch Bulletin: P.J. Verkruysse, medewerker aan het Instituut voor Neerlandistiek te Amsterdam, heeft van het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk de opdracht gekregen tot het vervaardigen van een index en analytische inhoudsopgave op het tijdschrift Critisch bulletin. De index op personen, titels en zaken is momenteel voltooid, terwijl de analytische inhoudsopgave tot op ongeveer de helft is gevorderd. Hij hoopt het geheel eind 1972 voor de druk gereed te hebben. Er zijn reeds kontakten met een uitgever over eventuele publikatie.
| |
| |
Dokumentaal: W.A. Hendriks heeft medio december 1971 een brochure over het in oprichting zijnde tijdschrift Dokumentaal, waarvan al melding is gemaakt in Spektator 1 (1971-2), nr. 2, p. 100-101, verzonden naar tal van instellingen die rechtstreeks of zijdelings te maken hebben met de nederlandistiek. De doelstelling van Dokumentaal is globaal genomen dezelfde als van de rubriek Vrije nieuwsgaring, maar uiteraard op veel uitgebreider schaal en met een veel algemener bestemming. Dokumentaal wil onder meer ruimte bieden aan aankondiging van publikaties in voorbereiding, publikatie van nevenprodukten van onderzoek, aankondiging van studieonderwerpen in kolleges en werkgroepen en van de resultaten daarvan, aankondiging van skripties, overzichten van wat er aan ontsluitende hulpmiddelen bestaat, verzoeken om informatie. Verder is er een aantal rubrieken ontworpen zoals Ruilverkeer (voor overtollig biblioteekbezit), Overdrukken (voor het aanbieden van eksemplaren aan wie er behoefte aan heeft), een ‘Who is who’, Profiel (waarin onderzoekers laten weten voor welk onderdeel van hun onderzoek zij op informatie van derden willen steunen). Het slagen van Dokumentaal stelt Hendriks afhankelijk van de bereidheid van potentiële informanten om gegevens waarover zij beschikken of waarvan zij weten dat anderen ze bezitten, mee te delen aan de redaktie. Hij rekent dan ook zowel op reakties op de opzet van het tijdschrift als op daadwerkelijke medewerking. Een proefaflevering wordt door hem in het vooruitzicht gesteld. Een eksemplaar van de brochure ligt in de bibliotheek van het Instituut voor Neerlandistiek ter inzage.
Literatuur en Kritiek: De fakulteitsvereniging van neerlandici ‘Helios’ heeft op 20-21-22 december 1971 het XXe Congres voor Neerlandici georganizeerd over het thema Literatuur en kritiek. Medewerking verleenden onder anderen Garmt Stuiveling, J.J. Oversteegen, J. Fontijn, G.J. van Bork, Rudolf Geel, K.L. Poll, J. Kruithof, Ad Zuiderent, J. Goudsblom, Mischa de Vreede, Reinold Kuipers, Hans van den Bergh, Carel Blotkamp, Jos van Leeuwen, Luuk Utrecht, Bob Bertina, Nico Scheepmaker, Camiel Hamans. Het onder de titel Literatuur en kritiek verschenen kongresboekje is voor belangstellenden nog in beperkte oplaag te verkrijgen door storting van fl. 2,50 op postgirorekening 63.29.82. van Mw. W.R.D. van Oostrum, F.C. Dondersstraat 26 d, Bussum, onder vermelding van ‘Kongresboek’.
| |
| |
te verwerken. Ieder die aanvullende bronnen voor de oplossing van pseudoniemen e.d. kent of die pseudoniemen van minder bekende auteurs en minder bekende pseudoniemen van bekende auteurs weet, wordt verzocht daarvan mededeling te doen aan de Afd. DNL.
| |
Notities
Blinden ende synen knecht, De klucht Den: In het Jaarboek ‘De Fonteine’ 12-13 (1962-3), p. 41-64, maakt Timmerman de inhoud bekend van een 16e-eeuws handschrift op het Brusselse Rijksarchief. dat tot titel draagt Een gheneuchelijck Spelkensboeck. Op p. 49-50 van dit artikel wordt een gedetailleerde inhoudsopgave gegeven van Den blinden ende synen knecht, een van de zes, nog steeds onuitgegeven, kluchten in dit handschrift. Op grond van deze inhoudsopgave kan ik suggereren dat deze klucht een bewerking moet zijn van de 13e-eeuwse Franse klucht Le garçon et l'aveugle, het laatst uitgegeven door Mario Roques in 1965, òf van het motief in het algemeen, dat in de Franse literatuur van de middeleeuwen enige verspreiding kende. (H. Pleij).
Ghistele, Cornelis van: In De gulden passer 14(1936), p. 87-9, drukt Le Clercq een gedicht van Cornelis van Ghistele af, het enige bekende van hem in de Nederlandse taal. Het telt 20 regels, waarin beschreven wordt hoe Antwerpen de strenge winter van 1564-5 onderging. Een kompletere redaktie van dit gedicht vond ik bij toeval in de Chronycke van Nederlandt, besonderlyck der stadt Antwerpen, sedert den jaere 1097 tot den jaere 1565 door N. de Weert, uitgegeven door Ch. Piot in de Chroniques de Brabant et de Flandre (1879), p. 71-147. Daarin komt het voor op p. 144-5, en de lengte bedraagt hier 46 regels. Juist die 26 tot nu toe onbekende regels geven ons weer een Van Ghistele terug zoals we hem kennen, want ze staan stijf van de goden en godinnen uit de klassieke mythologie. (H. Pleij)
| |
| |
| |
Vragen
Bntl: In de jaarkumulatie van de Bibliografie van de Nederlandse taal- en literatuurwetenschap 1970 is op p. 1-15 een lijst van tijdschriften, jaarboeken en andere periodieke publikaties gepubliceerd die voor deze bibliografie worden gedópouilleerd. Aanvullingen hierop zijn opgenomen in de eerste twee kwartaalafleveringen over 1971, resp. op p. 1-2 en p. 5. Diegenen die van mening zijn dat tijdschriften die voor dépouillering ten behoeve van de BNTL in aanmerking komen, op deze lijst ontbreken, wordt verzocht hiervan mededeling te doen aan de Centrale Redactie van de BNTL of aan de Afd. DNL.
Pseudoniemen: 1. K. - Wie is de ‘K’ die in Gens Nostra 2 (1947), nr. 1 (jan.-febr.), p. 199-200, het artikel Het geslacht Smallegange heeft gepubliceerd?
2. ϕ2 - ϕ. - Wie is de steller van de vraag in verband met ‘Smallegange's Chronijk van Zeeland’ in De navorscher 6(1856), p. 43, ondertekend met ‘ϕ2-ϕ’? (P.J. Verkruysse).
Vasalis: Enige tijd geleden is uit de knipsel-verzameling van de Afd. DNL een map met knipsels uit kranten en andere periodieken van en over de dichteres Margaretha (Droogleever Fortuyn-) Leenmans, publicerend onder het pseudoniem Vasalis, verdwenen zonder dat kan worden nagegaan wie deze map ter inzage heeft gekregen. Zou degene die de map per vergissing in zijn of haar bezit heeft gehouden, deze willen terugzenden, terug (doen) bezorgen of (doen) afgeven aan de balie van het Lambert-ten-Katehuis? en zou degene die enige inlichting omtrent deze map kan verschaffen, zich met de Afd. DNL in verbinding willen stellen? |
|
Auteursrechtelijk beschermd