Soela 1962-1964

[p. 9]

loulou van buren
duizend levende ratten nodig

Harold wist het precies te vertellen. Zijn moeder had het voorgelezen uit de krant niet alleen, maar alles uitgelegd aan Madame en Harold. Bovendien was ‘de film’ HET onderwerp van gesprek en discussie wanneer Oom op bezoek kwam. Madame, de dochter van een Franse deporté vindt het ongehoord dat een filmster meer verdient dan de president van Amerika. Mama vindt het jammer dat ze net iets te bruin is om als figurante op te treden. Met haar grote grijsgroene ogen kan ze moeilijk voor een javaanse doorgaan.

Wanneer Harold iets vertelde werd dit door het groepje met een zeker gezag aangenomen. Hij wist alles, ging ‘overal’ naar toe, was beter gekleed, had meer speelgoed en was gul met de zakjes snoep, die Oom meebracht. Hij had alleen geen Vader.

Dit ontnam hem in zekere zin het overwicht, de anderen hadden wel een Vader.

Die van de tweeling is zelfs al naar de hemel. Hij was ‘militair’ en had zich met het gemak, waarmee het koloniale leger zich vermengde met de burgerij tot tweemaal toe een jonge bruid gekozen.

Met de moed van de jeugd, het kleine pensioentje, haar inkomen als verpleegster en de sporadische hulp van de kinderen uit het eerste huwelijk weet de weduwe haar achttal in zekere zin een onbezorgde jeugd te geven. Het zijn kerngezonde kinderen, mulatjes met donkere ogen en blond haar. Zij kennen de ongebonden vrijheid van kinderen met een werkende moeder. Door haar opvoeding hebben zij een zuiver kinderlijk onvolgroeid begrip van goed en kwaad, zijn ruig in de mond, agressief en vlug met de vuisten.

Zij hebben al twaalf ratten gevangen, vier gulden en twintig cent zullen ze er voor krijgen. Nog drie ratten en zij mogen de bal houden.

Als Lodewijk niet zo suf geweest was, waren die van Baas Lode aan top. Hij had de eerste exemplaren opgeborgen in een oude Javaanse mand. De volgende morgen, toen hij de doorknaagde mand zag, waren er een paar traantjes gevallen. Moeder had toen als lokaas in plaats van restjes zoutvlees een stuk kaas gegeven. De troost was groter dan de winst. Muizen uit schoolboekjes bleken grotere liefhebbers van kaas dan Surinaamse rioolratten.

[p. 10]

De vader van Lodewijk heeft een transportbedrijf. Net als zijn vrouw is hij van huis uit plantage-mens. Als kind kwam hij naar de stad, waar hij bij familie inwoonde. Hij heeft daar zijn hoofd en handen heel goed leren gebruiken en trok later naar de Antillen. Door hard werken en met geluk bij het speculeren wist hij een kapitaaltje te vormen, waarmee hij in Suriname zijn bedrijf begon.

Het oude huis, dat hij voor een prik kocht, heeft hij uit eigen middelen vergroot en gemoderniseerd.

De moeder van Lodewijk is zoals de meeste gegoede Creoolse kraakzindelijk. Zij mist de vlotte zwier van de steedse, is weinig spraakzaam en traag in haar bewegingen. Voor degene die vlug beoordeelt missen zij beide enkele heel aantrekkelijke ‘Creoolse’ eigenschappen. De Vader de al te grote vrijgevigheid, de moeder de meeslepende warmte en open vriendelijkheid. Zij zijn bekend als door en door eerlijk, sober levend, godsdienstig en mild voor de armen. Zij missen de gecompliceerde culturele ballast van de intellectueel. De kinderen zouden broertjes en zusjes kunnen zijn van Porgy, die argeloos vragende oogopslag, dezelfde trouwhartige glimlach.

Li-On heeft nog niets gevangen. Hij en Harold hebben een echte val. De anderen doen het met zelfgemaakte, van takken en twijgen, stukjes hout en oud gaas.

Het schijnt, dat de Vader en Moeder van Li-On meer op de val letten dan de jongen zelf. Op een zondagmiddag bijvoorbeeld kon men Vader Li onder de boom op het erf zien zitten. In zijn witte onderbroek en dito Chinese borstrok, ritmisch een gevlochten waaier bewegend en filosofisch voor zich uitstarend, lijkt hij wel een figuur uit een Chinese vertelling. Opeens wordt zijn aandacht getrokken door een geritsel bij de val, die zijn zoon bij de afvoer heeft opgesteld. Een blik en Vader Li danst de woning binnen met passen een opera-ster waardig onder het voortbrengen van geluiden, die eveneens regelrecht uit een Chinese opera schijnen te komen.

Madame vindt de rattenvangerij een vieze, griezelige bezigheid. Als zij alleen de zeg had, werd er een stokje voor gestoken.

Harold heeft toch al een bal, waarmee het groepje buurvriendjes het trottoir of zelfs de rijweg onveilig maakt.

Het verschil tussen een gewone bal en een echte ‘noto’ ziet Madame niet. Zij is de grootmoeder van Harold. Zij zorgt voor de huishouding en doet iets aan de opvoeding van het kind van haar dochter, waarvan zelfs zij de Vader niet kent. Haar opvoedings-methode bestaat uit vleien, schelden, slaan en bidden. Het laatste doet zij voor het naar bed gaan in het Creoolse Frans uit haar kinderjaren, terwijl zij voorover ligt neergeknield, het achterdeel bovenwaarts.

Ook Harold moet van Madame bidden. Vooral voor zijn Moeder ‘opdat God haar niet zal uitspuwen’. Hoe God tot zoiets in staat kan zijn is voor

[p. 11]

Harold onbegrijpelijk. Zijn moeder is zo mooi en lief, ze weigert nooit iets, slaat niet en ruikt altijd lekker.

Oom zegt, dat hij niet kan leven zonder zijn engel en Madame heeft toch zelf gezegd aan de moeder van de tweeling, dat men Mammie niet meer kan missen op kantoor.

Op zijn kinderlijke manier heeft Harold beslist, dat ook dit wel ‘een van die gekke dingen van Madame’ zal zijn.

Zij heeft wel meer eigenaardigheden. Zo wil ze bijvoorbeeld nooit iets van Oom aannemen. Mama zegt dat Madame zeker naar de hemel gaat, en dan een zak goud van Onze lieve Heer krijgt om op te zitten.

Madame reageert meestal niet op dit soort grapjes, eens heeft zij gezegd, dat ze desnoods op een zak broko-batra wil zitten, als het maar dicht bij God zal zijn.

Waneer zij tien gulden bij elkaar hebben, zal de moeder van de tweeling meegaan om de bal te kopen. Een echte voetbal van de centen voor de spiralroad-ratten.