Echt historisch verhaal zo uit de mond als pen, van drie zeelieden

[fol. 3r]

Kort voorbericht van den schryver.

 

 

Wynig gedachten had ik, om dit Echte Historisch Verhaal in het licht te geeven, Ja het is zeer toevallig bygekoomen, want zonder eenig denkbeeld hier toe te hebben, wilde het, dat ik op Zondag den twaalfde July dezes Jaars 1778. Drie Lieden zag gaan, gekleed in Wildemans Kleederen, van stonden aan viel het my in, dat het mogelyk van die Manschap zoude zyn, die op een der tien zo droevig verongelukte Scheepen, het voorige Jaar, in Groenland gebleeven, op een Mirakeleuze wyze, met meerder Zielen het leeven daar af hadden gebragt. Myn werk ’er van maakende om bovengemelde drie Lieden te spreeken, gelyk ook gebeurde, zo bevond ik in myn gissing niet gedwaald te hebbe, het waare drie Matroosen, die gepasseerde Jaar 1777. op den 14 April, met het Schip De Willemina, Gecommandeerd door de Commandeur Jacob Hendrik Broertjes van de Helder, na Groenland ter Walvis-Vangst uit Texel zyn gezyld, en aldaar door het West-Ys, op den 30. September hun Schip verlooren hebben.De Nieuwsgierigheid eigen aan een Publiek Schryver, om Verhaalenswaardige bezonderheden te hooren, noopte my aan om de gemelde drie Lieden, eenige Vraagen te doen; echter met geen voorneemen, om daar een Beschryving van in het ligt te geeven, want vooringenoome door het VOORBERICHT. Van het Kort, doch Echt VERHAAL van Commandeur Marten Jansen, uitgekoomen te Amsterdam, by den Boekverkooper Nicolaas Byl, alwaar gemelde Commandeur zegt. ‘Zo ver ik weet, ben ik de eenigste die een Dagverhaal gehouden heb.’ Zo vermoede ik niet, dat deze drie Lieden, dat maar Matroozen waaren, een Journaal zoude hebbe, en uit de mond van zulke Lieden iets te kunnen opstellen, begreep ik dat zeer bezwaarlyk zou gaan, want niet gedresseert zynde in de Redeneerkunden, (zo ik

[fol. 3v]

dacht,) zoude zy mogelyk het agterste te vooren verhaalen, en een Schryver die op zulke losse Vertellingen iets op het papier stelde, liep gevaar om een zeer verwarde Historie in het licht te brenge.

Doch het bleek van agtere, dat ik al te geringe gedachten van die drie Menschen by my zelve geformeerd had, want niet alleen dat zy een Dagverhaal hadde, de helft grooter als dat van Commandeur Marten Jansen is, maar zelfs bevond ik (na myn oordeel) dat de oudste dier drie Mannen, namentlyk Harmen Hendrik Kreuger, voor een Sestig Jaarige Grysaart, die zo veel ongemakken uitgestaan had, des niettegenstaande een sterk geheugen bezat, en alhoewel éénvoudig zonder Kunstwoorden, zeer ordentelyk zyn Verhaal, betreffende de rampen, zo van hem als zyn Medemakkers, verstaanbaar en op een goede order wist voort te brengen.

Dit bewoog my, om den Oude Man, die my reeds zyn Arremoede, niet alleen door het verlies van al wat hy in de Waereld van Kleederen bezat, verhaald had, maar zich daar en boove zonder een Duit-geld bevond, en niets te goed hebbende, in een naare toestant was, als geen meer bezittende dan die Wildemans Kleederen, van de Vellen van Zeehonden gemaakt, die zy over hun naakte lichaamen aan hadden, veel minder dat hy als een getrouw Echt-genoot, en een liefderyke Vader, zyn te huis zynde Ziels-bedroefde Vrouw, en nog vyf Kinderen iets kon overzenden, tot Soulaas der armoedige toestant waar in zy vervallen zyn, door het ongeluk der Vader en Zoon.

Ik herzeg, dit bewoog my aan den Ouden Man, en deszelfs Zoon Harmen Hendrik Kreuger Junior. Als ook hunne Meedemakker Carge Cuulce, waar van de eerste 20, en de andere 19 Jaaren oud is, te vraagen, wat zy nu voorneemens waaren met hun Journaal te doen? daar de Oude Man my op antwoorden, dat hy het by een Boekdrukker wilde brenge, met verzoek of die het wilde Drukken, ik vraagde hem daar op, of hy het dan maar zo wild weggeeven? zyn Antwoord was, ja willen zy my wat geeven, zo zal ik het in dank aanneemen.

[fol. 4r]

Had ik hier nu meer myn eige Interest beoogd, dan dat dier arme Sukkelaars, was het my wynig werk geweest, om voor een Bagatel geen noemens waard, hun Journaal te hebben gekreegen.

Maar God zy geloofd, en ik dank hem voor zyn genaaden, dat dien Opperheerscher my de Ziel zo hoog geplaast heeft, dat ik meer vreugde gevoel als ik Arme ongelukkige dienst kan doen, dan of ik myn eige zelfs bevoordeel. Niemand denke dat ik dit zeg, en niet bewyzen kan, daar heb ik andere blyke van gegeeven, aan de WEL EDELE GROOT ACHTBAARE MAGISTRAAT van Amsterdam, toen ik uit een Waaragtig medelyden een Plan ontwierp, om de Ongelukkige Menschen die in den Jare 1775. tusschen de 14 en 15 November door een geweldige overstrooming van het Water en een Inbraak der Dyken op verschyden plaatzen dezer zeven Verëenigde Provintien, ten eenemaal van Have en Goed ontblood wierden, te hulp te koomen, met een Capitaal van 640-656 Guldens, doch genoeg hier van.

Myn verlangen na alles gehoord hebbende, was Direct strekkende, om was het niet in het geheel, deze drie Matroozen, wederom in hun voorige stant te brengen, echter myn vermoogen aan te wenden, om was ’er kans toe, die drie Ongelukkige zo veel Geld te bezorgen, dat zy hun ten minsten van Verschooning en ander Gewaad konde voorzien, als dan beeter in staat zynde om hun Brood te winnen, en hun geleedenen schaaden in te haalen.

Tot zulk een einde verzogt ik de Oude Man, zyn Journaal te houden, en daar mede de volgende dag aan myn Huis te koome, dat ik zien wilde wat ik ten hunnen voordeel te weeg kon brengen, ’s Maandags ’s morgens maakte ik al vroegtydig myn werk daar van, vervoegde my by zeeker Boekverkooper, die ik ondertaste of hy geneege was het gemelde Journaal, als ook het mondelyk verhaal dezer Drie Persoonen, wanneer ik het Geschreeven had, in Druk te geeve, zo dat die Arme drie Schipbreukelingen daar door bevoordeeld wierden. Doch

[fol. 4v]

wat was het Antwoord van die Boekhandelaar? ja als ik wist dat ’er winst op zat, maar ik zorg ― Neen voerde ik hem tegemoed u zorg is onnodig, gy zyt myn Man niet, ik zal wel een ander vinden. Waar op ik terstond zyn huis verliet, en na den Uitgeever van dit Echt Historisch Verhaal toeging, die niet alleenig ten eerste klaar was, maar groote lust betoonde, om was het moogelyk, deeze drie Zeelieden een gepermiteerd voordeel toe te voegen, waar van Hy dien zelve Dagh ook de blyken toonden, gevende de Oude Man by het overhandige van zyn Journaal een Rezonabel presentje; met beloften van verder ten hunnen voordeel te zullen werken.

Ik twyfel niet of myne Leezers zulle benieuwd zyn, om te weete waar die verdere Voordeelen in bestaan zullen. Ik zal het U zeggen geachte Leezers, deeze Schikking is aldus gemaakt, in hoope dat dit Verhaal met zo veel graagte Verdebiteert zal worden, als de voorige die reeds van anderen in Druk gegeeven zyn, en niet half zo veel Letterdruk vervatten. Zo heeft den Uitgeever daar een vry aanzienlyk getal Exemplaaren van laate Drukke dewelke alle voor dit korte Voorbericht, Eigenhandig door de Oudste der Drie Matroozen Harmen Hendrik Kreuger met deszelfs naam onderteekend zullen worden.

Verbindende gemelde Boekhandelaar zich de Tyd van zes weeken lang na de eerste dag der Uitgave gereekend, van zo menig Exemplaar als ’er Verkogt word, aan den Ondergeteekende een Somma van Geld uit te keeren, gelyk wy hem beloofd hebben te zullen doen, en dat schoon hier in Specie niet vermeld staande, al vry aanzienlyk is.

Echter denke niemand, dat de Oude Man of een der Jongelingen, zulk een onderteekening van den Boekverkoper afgevergt heeft, neen verre van daar, maar den Uitgeever wel bewust zynde, dat het vooroordeel altoos plaats vind, zo heeft hy dit ter zyner vyligheid gedaan, dat niemand kan zeggen, die Lieden worde te kort gedaan.

 

 

Dit gezegt hebbende, is myn Wensch en Beede, dat den Hemel geeven dat de Drie Ongelukkige Schipbreukelingen, hier by vinden, dat voor hun beoogt heeft.

 

 

DEN SCHRYVER.