Sic. Jaargang 8

[p. 41]

Bejaardentehuis
* Wouter Noordewier

Met een vuistvol primonia's op de bagagedrager en het bouquetje onwaarachtigheden in zijn hoofd fietste hij naar Mon Repos.

Waarom nooit De Volle Katheter, De Elastieken Kous, of Klein Golgotha? Tussen opleidingsinstituten voor maatschappelijke werkers en gelegenheden voor ‘massage en leer’ lag het ‘Home’ voor welgesteldere bejaarden, die daar onder dokterstoezicht op kruid-, zout- en smaakloos dieet als ekonomisch waardeloze oudjes even goed als de minder bedeelden best op tijd met behulp van verwaarlozing, uithongering, stiekeme euthanasie, onverschilligheid en bureaukratie onder de zoden werden gestopt.

Misschien waren ook de Hunnen helemaal niet zo wreed geweest, maar wisten zij als veetelend volk gewoon niet wat ze met al die landbouwers moesten doen.

Zelf zou hij zijn zwaarverzorgingsbehoeftige moeder, gesteld dat die gedragsgestoord werd, bij manifeste onzindelijkheid hoogstens tot op enkele meters benaderen om haar, met een slang ofzo, schoon te spuiten. Wel met lauw water.

[p. 42]

Resten van een vrouw verzameld in een raam - als souvenir voor ratten - keken hem wanhopig van gottogottogotverdomme aan. Die zat daar dan de hele dag te kijken naar achterlichten en koplampen. Ware spoken hadden geen lakens nodig om angstaanjagend te zijn.

Verbaasd zag ze hem staan - een vreemde. ‘Ik wil naar huis breng me terug ik hoor hier niet’, hoorde hij door het open een raam. Ze stond op en liep met kleine, mechanische pasjes als ontredderde opgewonden pop, tot ze in het duister van haar kamertje verdween.

Je moest haar gewoon omdraaien. Dan dribbelde ze weer naar haar stoel.

Op de belofte in de lucht van driehonderd karbonaden na rook de wereld er echter fris, en gaven twee krekels ergens in het zonovergoten gazon vol groepjes protsende tulpen spottend kommentaar op de volwassen kinderen met hun mooie, om vorm en kleur gekweekte, in de zaak nog even van geurspray voorziene, in cellofaan gewikkelde bloemen, die hun vader of moeder de wekelijkse portie zoon of dochter kwamen brengen (‘'t Gaat iets beter met je been, hè moeder, vandaag’ ‘Roep on middellijk je vader, ik heb hem in geen weken meer gezien. Waar blijft die man?’ - Die man was dan al tien jaar dood. Zij niet. Zij leefde vastgebonden aan de liefdevolle band van haar dwangbuis, een aan de ketting vastgebonden koe, tegen wie een engel in het wit zei: ‘Niet vallen, oma, als u niet valt, dan kunt u nog jaren mee’) en naar hun geestelijk of lichamelijk te licht bevonden ouders kijken zoals op de nacht van de executie de beul door het kijkgaatje de dikte schat van de nek van de ter dood veroordeelde.

Het besef dat de meeste oudjes, ook al droomden ze zich boven hun dak een gelukkig huis, want er voer een kramp door hun schrale billen als iemand lalde van hel of paradijs, op het punt stonden ontgoocheld te sterven om als uitgeblazen eieren, verpakt als iemands pop, in laken, met vastgebonden kaak, dichtgestopte gaten en het kaartje aan de grote teen in een van de met thermostaten uitgeruste diepvrieskisten ter inzage te worden gelegd en 's nachts in de nooitgeziene wagen uit de achterpoort te verdwijnen, dat die zich indertijd trots hadden beschouwd als de kúrk waarop het industrieland ekonomisch had gedreven, deed hem liever vlinder zijn dan heldhaftig over koolbladeren voorthobbelende rups.

Tenslotte kreeg iedereen bij het veldruimen toch altijd hetzelfde lulepitaafje, te beginnen bij dat van de specialist (‘Gisteren opengemaakt... gegeneraliseerd... niets aan te doen... nog een maand op z'n uiterst...) en eindigend bij dat van meneer pastoor of dominee.

[p. 43]

In de marmeren hall liet een teringneefje zich door een aantrekkelijke verpleegster kondoleren. Haar identifikatieplaatje, met voor- en achternaam, was door middel van een knijpertje vastgemaakt boven een mooie, volle borst. ‘Ik weet precies hoe u zich moet voelen’, voegde de geüniformerde teef er aan toe.

Rekening houdend met wat hij werkelijk voelde, moest je erkennen dat de neef het goed deed. Met zijn snorretje en keurigheid leek hij op zijn plaats in een poëtische film over standrechtelijke executies in de Eerste Wereldoorlog.

Om hem heen vormde zich een groepje oude mannen. Knoestvorming had zich in hun gestalten gewrongen, geschubd en gelubd waren hun monden, geplooid en gelooid de huid. Hun vel hing om hun beenderen als een op de groei gekocht overhemd. Ze waren zo prachtig van lelijkheid, dat hij ontroerd zijn lachen inhield. Uit eerbied. Het was duidelijk dat ze voor de bijl gingen.

Ook die daar, met de grijns van een clown over de schedel van een baviaan: asgrauw haar, paddehanden, gezicht als een droge pruim, vol rimpels waar het beter glad kan zijn, en met de rare hoestjes en luchtjes. Of dachten deze voortdurend in hun broek pissende, de weg naar de wc vragende, uit open mond kwijlende volwassenen die niet meer wisten wie er vanmorgen op bezoek waren geweest soms nog dat ze, als ze maar wilden, konden terugkeren naar de tijd dat ze de hele nacht dansten of gingen trouwen?

Nee, deze mensen waren nou liefde, vriendschap, familie, baan, alles wat iemands leven zin geeft, kwijt.

‘Ik kan het niet geloven!’

‘Gisteren leefde hij nog!’

‘Leek hij nog zo gezond!’

‘Het éne moment sta ik nog met hem te praten...’

Een bejaarde met sidderende kop en uitpuilende ogen riep bars: ‘Het wàs zo'n aardige kerel!’

Een aanschuifelend baasje, die zijn rheuma tot wet had gekonsakreerd, fluisterde: ‘Was dat... Ja?... O God!’, om met griezelige snelheid af te stevenen op de speltherapiehoek.

Aan de beeldmooie verpleegster vroeg hij waar hij mevrouw De Quaadsteniet kon vinden.

Ze keek hem aan met de oplettende welwillendheid van een kind dat een kuiken moeitevol uit ziet komen, herhaalde zijn vraag woordelijk - daarbij tussen elk woord een minieme pauze inlassend - en legde uit: ‘Loopt u

[p. 44]

vóóruit! Gaat u naar de twééde verdieping! Langs díe trap op! Ja? Dan is het kamer twéé-en-dertig. Ja?, om meteen langs hem heen te kijken alsof hij opgehouden had te bestaan. Hij was als een lijk bleek van haar netvlies gegleden. Niets wees erop dat ze iets gezien had de moeite van een tweede blik waard.

In de konversatiezaal, met naar alle kanten uitzicht op bijna niets, zag hij vijftig onschuldige ouden van dagen hun bejaardenzorg uitzitten, broederlijk samengedreven om zich te vermaken met dammen of kaarten om het even, zeventigplussers die massaal uit begonnen te sterven, binnenkort verdwenen, net als hun kleren gesprekken dromen pijn zuchten grootsheid en lafheden, zonder klagen, her en der als schaakstukken na een oninteressante partij door de spelers achtergelaten, met hun beaderde klauwen om het Van-Oldenbarneveltstokje en de ontzetting in de ogen van wie de onverklaarbare nabijheid van de dood ziet, een verleden oproepend dat nooit had bestaan, moeizaam laverend tussen golven door... golven... golven... schaduw.

Een ouwe rakker met het verrimpeld smoel van een aap zat stiekem met zijn jongeheer te spelen. Een ander, kompleet met stok en kromme benen, laxeerde duchtig uit zijn echt niet elektrische stoel. Die twee, de dove betuttelde leraar Latijn om het friemelen aan zijn piemeltje en de notaris om zijn zwakke sluitspieren, zouden vermanend worden toegesproken in een dwaze kindertaal.

Eén, chemisch gesust, staarde uit het raam. Een vierde man rustte even uit van het drinken van een kopje thee, zijn kin op de deinende borst, terwijl hij wat zeverde op zijn vest. Hij begon opnieuw. Het schoteltje beefde. Hij kreeg het kopje nauwelijks naar de mond. Een slokje thee. Het drong diep door in zijn kouwe kleren hoe die bejaarde klaar kwam voor zijn dood: de ogen groot, en zo leeg dat alles wat hij zag er spoorloos in verdween, een bodemloze put.

Hij hoorde het geluid van het neerzetten van borden en tegelijk ‘Bijna etenstijd!’ roepen. Gisteren was 't erwtensoep met pannekoekjes na: Hosanna. Vandaag gemengde sla met karbona en chokoladevla: Halleluja. En morgen rijstebrei met krente: Deo Volente.

Bij de trap moest hij aan een kwekkende bes, in gesprek met een verkalkte bastaard wiens schedel tot brosse eierschaal was geadeld, vragen of hij erdoor mocht.

[p. 45]

‘Er is een tijd van dansen en een tijd van rouw. Mag ik langs?’ Ze lachten zelfs. Verschrikkelijk zo waardig. Uit oude mondstanden (verzakte gloriëtten) bouwden deze geliefden zich nieuw taalgerief.

De deur stond open. Geen met hardboard verbouwd zolderkamertje. Als die tafel daar, Cubaans mahonie, 1880?, massief was, bracht 'ie drie mille op. De rest van het meubilair bestond uit de shit die veertig jaar na fabrikage ‘vroeg-antiek’ wordt genoemd en met de gevoeligheden, het prestige en de prestaties van zijn tijd te maken had.

Een halve minuut na zijn uitroep ‘Goed volk!’ verscheen oma De Quaadsteniet vanuit het duister van haar slaapvertrekje.

Dat schaap, eens naar behoren toch geramd, was nu zelfs te oud en grijs geworden om te blaten. Te zware oma liep met behulp van een loopstokje. Om te lopen zette ze eerst één voet naar voren. Om zich vervolgens op de bijbehorende zuil te laten vallen. Daarna ging de andere voet naar voren. Etc.

Een ontroerend betoogje à la Lincoln? Of zou hij zich tot het ruwe-bolsterspeechje van wie niet weet hoe 'ie uit z'n woorden moet komen beperken? (‘Verschrikkelijke schok. Tragedie. Voel mee. Weet niet wat te zeggen. Als ik maar íets kan doen, bel me dag en nacht’).

Hij kon nog niet ontwaren of haar donzig kappershoofdje paars of roze was. Maar het vrolijke brilmontuur in vlindervorm, dat hij al was tegengekomen in jaargangen uit de jaren vijftig van het roemruchte tijdschrift ‘Life’ was paars-roze.

‘Dag mevrouw! Woorden ontbreken mij. Niemand zal beseffen wat Gerrit voor mij betekend heeft. Gerrit was de fijnste vriend die je je kon voorstellen. Ik weet niet hoe ik zonder Gerrit verder moet’.

‘Gerrit!’, mompelde oma extatisch. ‘Dag Gerrit!’