Sic. Jaargang 3

[p. 65]

Gstaad my love
marjan berk

‘Waarheen gaan jullie met vakantie?’

‘Gstaad ...’

Het noemen van de vakantiebestemming roept verschillende reacties op. ‘O ... Gstaad ... waar al die filmsterren ... de jetset ... jaja, lekker duur.’ Of: ‘snobs!’

Tien jaar geleden begon ik na dit soort opmerkingen onze keuze te verdedigen. Tegenwoordig denk ik: ‘Bekijk 't maar!’ en verander van onderwerp. Gstaad is niet uit te leggen. Gstaad moet je meemaken. Natuurlijk is het opwindend om achter Audrey Hepburn in het garen- en bandwinkeltje in de dorpsstraat te staan en vast te stellen, dat zij ook zwarte panties koopt. En als Roger Moore voor je uitstruikelt op de lang-lauf-loipe geeft dat een kleine kick zo van: ‘Hij en ook ik, nu hier, tesamen in het spoor ...!’ Maar Gstaad is meer dan celebrety in het wild. Sterker, ik denk dat celebrety afkomt op hetzelfde waar wij zo dol op zijn. Op het vriendelijk ‘Grüss Gott!’, dat je de hele dag gratis wordt toegeroepen. Op de ligging van dit Berner Oberlanderdorp, in een vrolijk licht dal. Op het afwezig zijn van plastic nieuwbouw. Er wordt spaarzaam gebouwd en altijd in de klassieke chaletstijl, de Zwitsers zijn wat dat betreft stijlgevoeliger dan de Fransen die hun kusten volplempen met hoogbouw.

Maar denk niet dat het uitsluitend gecultiveerde eenvoud is in Gstaad. Het is juist de mengeling van snobisme, authenticiteit en perverse luxe, waardoor er veel te lachen valt. Zoals in de Cartier-boutiek. ‘C'est le socialisme!’, moppert de bekakte meid met snijdend lange vuurrood gelakte nagels, terwijl ze smalend de bemodderde moonboots van mijn zoon en zijn vriendin bekijkt, die nu ook wel eens zo'n mooi ringetje van dichtbij willen zien. ‘Het socialisme zorgt er voor, dat dit soort mensen hier binnenkomt!’, sist ze, goed verstaanbaar tegen haar collega. Om haar te pesten hebben ze haar moedwillig de hele handel uit laten stallen en zijn vertrokken zonder ook maar het kleinste Cartiershawltje voor hun moeder te kopen!

In het hotel knoop ik tijdens het diner een praatje aan met Remi, de ober. Ik heb een warme band met het personeel. Zodat wij altijd de mooiste tafel, de snelste bediening, de vriendelijkste bejegening hebben. Ik vraag belangstellend naar het land van herkomst, de familie, de verloofde of vaste vriend. Dit gedrag geeft ook complicaties. Zoals de jonge Bretonse kelner, die mij uitnodigde achter op zijn fiets naar het vuurwerk te gaan. Ondanks zijn diep-groene ogen en gespierde

[p. 66]

bouw, heb ik ‘nee’ gezegd.

En nu was het Remi. Hij vergist zich met de bestelling en brengt mij iets ‘geschnetzelts’, terwijl ik toch duidelijk kip met kerrie had besteld. Hij begint mij omstandig uit te leggen, dat het ‘geschnetzelte’ duizend keer lekkerder is dan die stomme kerriekip, en ook veel Zwitserder. Ik besluit de verkeerde bestelling op te eten. Om mij vrolijk te stemmen vertelt Remi mij, dat hij Albanier is. Ik word erg wakker. Albanië! Geheimzinnig Oostblokland, waar puriteinse standpunten de toon aangeven. ‘Hoe kom jij hier dan in Zwitserland, Remi?’

Over mijn schouder hangend, af en toe schuin naar achteren loerend om de chef in de gaten te houden, sist Remi mij zijn levensverhaal toe.

‘Vader in de oorlog naar Griekenland gevlucht, exportbedrijf begonnen, van het verdiende geld in Yoegoslavië grond gekocht ...’

Hmmm. Dat klinkt aardig kapitalistisch. Remi voelt mijn kritiek. Hij start een juichend pleidooi. ‘Albanië is het mooiste land ter wereld. Met het beste soort communisme. De rest ... theater. Gorbatsjov ... theater! Nee ... in Albanië moet je zijn. Het zuiverste communisme!’

Hij ligt nu bijna in mijn bord. ‘En nog iets. Dat vlees op Uw bord. In Albanië grillen wij dat. Psss, psss. Blijft sappig. Heerlijk. De Zwitsers grillen fout. Veel te lang. Vlees taai!’

Terwijl ik mijn te lang gegrillde geschnetzeltes kauw, besluit ik glasnost in praktijk te brengen. ‘Wat vind jij dan van Gorbatsjov?’

Remi haalt minachtend zijn schouder op. ‘Gorbatsjov. Allemaal theater. Lenin. Dat was de enige echte goeie communist. En Trotski. Die was ook goed. Maar je kunt geen twee goeie paarden voor de wagen hebben. Lenin en Trotski. Daarom moest Trotski weg. En Stalin heeft hem laten vermoorden.’

De chef nadert. Remi komt overeind, bedient ons of wij zojuist niet een intiempolitiek gesprek hebben gevoerd. De chef is achterdochtig.

‘Alles goed mevrouw?’

Ik verzwijg de foute bestelling, Trotski en het Albaanse grillen.

's Middags klim ik de weg naar het Palace-hotel, dat als het kasteel van Doornroosje boven Gstaad uitsteekt, vier torentjes heeft die 's avonds verlicht zijn en er ook verder alles aan doet de exclusiviteit hoog te houden. Ik stap naar binnen langs twee sprookjesheren in grijs livrei met hoge hoed, breng mijn mantel naar de garderobe en loop de lounge in. Een lakei in het rood trekt mij hardhandig aan mijn jasje, toch ook niet het eerste het beste jasje, maar een snoezige Kriziablazer van velours de panne. Misschien dat de panne in het velours hem deed besluiten mij te molesteren.

‘Madame! Votre manteau, dans la garderobe!’

Adrenaline spuit door mijn bloed. Is die vent helemaal belazerd? In mijn woede spreek ik vloeiend Frans. ‘Mon manteau EST dans la garderobe! Ca, monsieur, ca ... on s'appelle un blazer!’ Ik slik nog nèt de merknaam in. ‘Et je me ne deshabille pas pour vous, monsieur!’

Het liefst had ik de man een lel verkocht. Stikkend van razernij struikel ik verder, zoekend naar een zitplaats temidden van Libanese oliebaronnen en Arabische

[p. 67]

vorsten. O ... het je staande houden in dit milieu, dat vergt stalen zenuwen en vloeiend Frans. Of Italiaans. Of Duits. Of Engels. Als het maar vloeiend is. Het gebrek aan sneeuw wordt dit jaar goedgemaakt door de zon. Eten op terrassen, kleine glaasjes champagne drinken op alle uren van de dag ... wandelen op hellingen die eigenlijk onder de sneeuw horen te liggen. Eén van die wandelingen eindigt bizar. Ondanks mijn hoogtevrees jaagt mijn familie mij langs watervallen en rotsblokken, langs afgronden met herdenkingsstenen voor naar beneden gestorte passanten. Ik voel mij heldin. Ik klauter als een steenbok. Ik ben onthecht, lyrisch, één met de Teutoonse natuur, het oerlandschap. Na veel hijgen en steunen komen we boven, bij het Lauenermeer. Wat een prestatie! Alle cliché's over natuurschoon wellen in mij omhoog. En daar ... tussen de bomen ... wat ligt daar?

Een parkeerterrein. Met vierenvijftig auto's. Ik, die de natuur had bedwongen, te voet, ik had hier met de bus naar toe gekund. Teleurgesteld loop ik naar het bevroren meer. Er staat een tentje, thee met rum en brood met braadworst. En daar is een mevrouw met hele grote kniekousen. Ze komt recht op mij af. Wat heb ik gedaan?

‘Wat leuk mevrouw Berk!’, klinkt het enthousiast, ‘wij hadden U vorig jaar nog in de bibliotheek in Annen. Weet U nog? In Drente!’

In Gstaad is alles mogelijk. In Gstaad, waar de snobs uitglijden in de koeievla, het Grüss Gott je de hele dag om de oren klappert en de Berner Oberlander zichzelf blijft temidden van genotzoekende vreemdelingen. Wegens sneeuwgebrek zoekt men vertier in de ballon. Ik lees de folder. ‘You can participate in the excitement of floating over the Alps. All the passengers need, are solid boots, leasurewear, a stout heart and a bottle of Champagne to celebrate the event.’

Mijn laarzen zijn solide, mijn leasurewear geheel in orde, de fles champagne geen bezwaar. Wat mij ontbreekt is ‘a stout heart’. Ik trek mij dus terug in Charlie's tearoom en bezie het opstijgen vanachter het raam. Langzaam vult de grote goudkleurige ballon zich met gas. Terwijl ik thé au citron over de tarte au citron laat spoelen, worden de letters op de ballon groter en groter.

‘GSTAAD MY LOVE’, staat er.

Mensen met hoogtevrees horen op de grond.