De zeven wijze mannen van Rome

Het vierde exempel van de keizerin

In de stad Rome leefden vroeger zeven wijze mannen die het hele Romeinse rijk regeerden. De keizer deed niets zonder hun wijze raad. Omdat de wijzen doorhadden dat de keizer zeer aan hen gehecht was en dat hij zonder hen niets deed of liet doen, zorgden ze er met verborgen kunsten voor dat de keizer in zijn paleis alles helder kon zien, maar dat hij blind werd zodra hij buiten kwam. Zo wilden zij zich bemoeien met alle zaken die de keizer aangaan, om daar zelf voordeel van te hebben. Maar nadat ze dit gedaan hadden, konden ze de situatie niet meer omkeren: de keizer bleef jarenlang blind.

[p. 39]

Nu stelden ze de verordening in dat iedereen die een droom had die hij niet begreep, naar hen toe moest komen met een pond goud of zilver. Ze zouden hem dan zijn droom verklaren. Met dergelijke praktijken verwierven ze meer goud dan de keizer bezat.

Toen de keizer eens aan tafel zat met zijn keizerin begon hij zwaar te zuchten. De keizerin, die dat hoorde, wilde koste wat kost weten wat de oorzaak van zijn droefheid was. De keizer antwoordde: ‘Zou het me dan niet zwaar vallen dat ik al lange tijd blind ben zodra ik buiten mijn paleis kom, zonder dat ik er genezing voor kan vinden?’

‘Heer, hoor naar mijn raad en handel ernaar. Het zal u nooit berouwen. U hebt in uw rijk zeven wijzen door wie het hele rijk wordt geregeerd. Als u de zaken eens goed beschouwt, moet u wel concluderen dat zij de oorzaak zijn van uw blindheid. Als dat bewezen wordt, dan verdienen ze het een smadelijke dood te sterven. Luister daarom naar mijn raad: stuur hun een boodschap waarin u uw gebrek bekendmaakt en hun opdraagt u van uw blindheid te verlossen, op straffe van een smadelijke dood.’

Deze raad behaagde de keizer zeer en hij beval de meesters om meteen bij hem te komen. Toen ze aangekomen waren, vertelde de keizer over zijn blindheid en hij gebood, dreigend met de dood, dat ze hem raad moesten geven om ervan verlost te worden. De meesters antwoordden toen: ‘O, keizer, u stelt ons een heel zware eis, maar omdat u vasthoudend bent, vragen we u ons tien dagen respijt te geven. Op de tiende dag geven we antwoord.’

De keizer stemde in met hun verzoek en de meesters waren tevreden. Toen overlegden zij met elkaar hoe ze de keizer konden genezen, maar ze vonden geen oplossing om de blindheid van de keizer te verdrijven en ze zeiden tegen elkaar: ‘Tenzij we de keizer goede raad kunnen geven waardoor hij beter wordt, zullen we allemaal moeten sterven.’

Ze gingen daarom samen peinzend door het rijk en hoop-

[p. 40]

ten dat God ervoor zou zorgen dat het lot hun gunstig gezind was zodat ze de keizer zouden kunnen helpen. Terwijl ze zo rondtrokken en in een stad kwamen waar de kinderen in het centrum speelden, kwam een man naar hen toe met een pond goud, zeggend: ‘O, goede meesters, de afgelopen nacht heb ik een droom gehad. Wil me toch verklaren wat hij betekent. Ik zal u, zoals gebruikelijk, een pond goud geven.’

Een van de kinderen die daar speelden, hoorde dit en zei: ‘Doe dat niet, maar vertel mij de droom en ik zal de betekenis vertellen.’

De man zei: ‘Ik zag midden in mijn boomgaard een bron ontspringen waaruit vele riviertjes stroomden, zoveel dat de boomgaard vol water kwam te staan.’

Het kind zei: ‘Neem een schep en graaf op de plek waar u denkt dat de bron zich bevindt. Daar zult u een schat vinden die zo groot en kostbaar is dat u en al uw kinderen rijk zullen worden.’

De man deed zoals het kind hem gezegd had en vond wat het kind vertelde. Hierop ging de man naar het kind en bracht hem het goud, maar het wilde dit niet aannemen en vroeg of hij voor hem wilde bidden. Toen de zeven wijze mannen van Rome de betekenis van de droom hoorden uit de mond van het kind, zeiden ze tot hem: ‘Vertel ons, kind, hoe is je naam?’

‘Mijn naam luidt Merlinus.’

‘Wij zien, lief kind, dat je grote wijsheid bezit. Wij willen je een kwestie voorleggen. We vragen of je daar een oordeel over wilt geven.’

Het kind zei: ‘Zeg maar wat uw probleem is.’

‘De keizer van Rome, onze heer, heeft al lange tijd dit gebrek: als hij in zijn paleis blijft kan hij alles heel duidelijk zien, maar zodra hij buiten het paleis komt ziet hij niets. Vertel ons wat de oorzaak daarvan is en geef ons goede raad om hem te genezen. Je zult een grote beloning en veel eer van de keizer ontvangen.’

[p. 41]

‘Ik zal allebei doen: vertellen wat de oorzaak is van de blindheid en raad tot beterschap geven.’

‘Kom dan met ons mee naar de keizer, zodat jij hem kunt helpen en van hem een beloning zult ontvangen.’

‘Ik ben bereid met u mee te gaan.’

Ze kwamen vervolgens met het kind bij de keizer en zeiden: ‘Zie, heer keizer, we hebben dit kind bij u gebracht omdat het uw verlangen geheel in vervulling zal doen gaan.’

‘Goede meesters, durft u wel voor uw rekening te nemen wat dat kind met mij zal doen?’

‘Ja, heer keizer, wij wel, want we hebben zijn wijsheid ondervonden.’

De keizer wendde zich daarop naar het kind en zei: ‘Kun je mij zeggen wat de oorzaak is van mijn blindheid en mij raad geven zodat ik zal genezen?’

‘Heer keizer, breng me naar uw slaapkamer tot bij uw bed. Dan zal ik u laten zien wat u moet doen.’

Toen hij daarheen was gebracht zei het kind tegen de dienaren: ‘Til het bed een beetje op en haal alle beddengoed eraf. Jullie zullen daar wonderbaarlijke dingen zien.’

Ze deden wat het kind hun opdroeg en zagen een dampende bron met zeven borrelende bellen. De keizer zag de bron, was verwonderd en vroeg: ‘O, goed kind, hoe kan ik deze bron met zeven bellen verwijderen?’

En hij zei: ‘Slechts op één manier, en als u die niet probeert, zult u uw gezondheid nooit volledig terugkrijgen.’

‘Vertel me op welke wijze. Als het me mogelijk is zal ik het ten uitvoer brengen zodat ik mijn gezichtsvermogen terugkrijg.’

‘Heer keizer, de zeven bellen staan voor de zeven wijzen die u en uw rijk tot op heden slecht hebben geregeerd. Ze hebben u blind gemaakt zodra u buiten uw paleis kwam, zodat zij uw onderdanen konden bespotten en afpersen zonder dat u het zou zien. En nu kunnen ze u niet helpen. Maar luister naar mijn

[p. 42]

raad: de bron zal verdwijnen als u het volgende doet. Als u de eerste meester laat onthoofden verdwijnt de eerste bel, en zo verder totdat ze allemaal onthoofd zijn. Dan zal de bron met alle bellen verdwijnen en zult u weer zien zoals u vroeger deed.’

En precies zoals hij gezegd had ging het met de bron en alle bellen. De keizer bezorgde het kind grote eer en rijkdom.

Daarop zei de keizerin: ‘Heer koning, hebt u dit goed onthouden en begrepen?’

‘Ik heb het geheel en al begrepen, want u hebt een goed en bijzonder exempel verteld.’

‘De meesters beogen met hun praatjes hetzelfde, zodat uw zoon over u zal regeren, wat God moge verhoeden. En nu,’ zei ze, ‘zal ik het uitleggen.’

‘De bron is uw zoon en er ontspringen zeven bellen aan die staan voor de zeven meesters die u niet kunt verdrijven, tenzij de zeven meesters gedood worden. Als dat het geval is zal de bron, uw zoon, met al zijn bedrieglijkheid ten onder gaan. Om ervoor te zorgen dat hij van de meesters geen hulp meer kan ontvangen moet u hem als eerste laten ophangen, en daarna de zeven wijzen. Daarna kunt u uw rijk in wijsheid en vrede regeren.’

Daarop gebood de keizer zijn dienaren om zijn zoon meteen naar de galg te brengen. Terwijl de dienaren dat ten uitvoer wilden brengen, ontstond er een oploop van het volk en veel rumoer. De vierde meester, Malquedrac, hoorde dat rumoer al van verre en met spoed reed hij naar de keizer in het paleis. De zoon kwam hem tegemoet en knikte met het hoofd naar zijn meester om zijn trouw te bewijzen. Nadat de meester bij de keizer was gekomen en hem met veel achting had begroet, antwoordde de keizer: ‘Nooit zul je nog geluk kennen, vervloekte oude man, omdat je mijn zoon die kon spreken en vol deugden was, hebt veranderd in een stomme en hem tot een

[p. 43]

schooier hebt gemaakt die mijn vrouw wilde verkrachten. Hij moet daarom een verschrikkelijke dood sterven en jullie allen met hem.’

‘O, beminde keizer, een dergelijke begroeting heb ik niet verdiend. God weet waarom uw zoon niet spreekt, maar u zult toch eerst nog andere dingen vernemen; de tijd is nog niet gekomen. U zegt dat uw zoon uw echtgenote wilde verkrachten. Heer keizer, die woorden zijn niet betrouwbaar, noch door getuigen bevestigd. U moet uw zoon daarom niet vanwege één enkele persoon laten doden. Als u uw zoon laat doden vanwege het woord van uw vrouw, dan zult u meer ellende beleven dan een ridder die het slecht trof met zijn echtgenote, zoals ik zal laten zien.’

‘Denk je, oude gek, dat je met mij kunt omgaan zoals zeven andere wijzen met een eerdere keizer omgingen?’

‘Nee heer, de slechtheid van één persoon kan niet aan een ander worden toegerekend, zelfs al zouden het er twintig zijn. In alle landen van de wereld vind je goede en slechte mensen, maar één ding moet ik u zeggen: het zal u zeker slecht bekomen als u uw enige zoon laat doden vanwege de beschuldiging door uw vrouw. Ik zal dat aantonen met een opmerkelijk exempel.’

‘Vertel het me als nuttige les.’

‘Laat uw zoon eerst terugroepen. Als u mijn verhaal hebt gehoord, doe dan met uw zoon wat u dienstig lijkt. Op die voorwaarde zal ik het vertellen, anders niet.’

‘Vertel maar, meester, en ik zal mijn zoon laten terugroepen.’

Toen de zoon teruggekomen was begon de meester te vertellen.