De zeven wijze mannen van Rome

Het exempel van de derde meester

In een stad leefde een goede man die een ekster had waar hij zo van hield dat hij hem elke dag Latijn en Hebreeuws leerde spreken. Toen hij na lange tijd volleerd was in beide talen, placht hij zijn heer alles te vertellen wat hij gezien had. Deze goede man had een mooie jonge echtgenote, zoals u, heer keizer, die hij zeer lief had, maar omgekeerd had zij hem niet lief, want hij kon haar niet voldoende bevredigen. Ze hield het daarom met een mooie jongen, die ze meer beminde dan haar eigen man. Altijd als haar man buiten de stad was om handel te drijven, liet ze haar vrijer bij zich komen om met hem plezier te hebben. Maar de ekster vertelde dit aan zijn heer zo gauw hij thuiskwam, zodat haar slechte reputatie wegens overspel in de hele stad bekend werd. Ze werd hierom vaak door haar man berispt en gehoond. Zij antwoordde dan: ‘Maar God, hoeveel geloof hecht je aan die ellendige ekster? Zolang je die ekster gelooft, zo lang zal er tussen ons ruzie en meningsverschil zijn.’

Hij zei nu: ‘De ekster kan niet liegen: alles wat hij ziet en hoort vertelt hij. Daarom geloof ik hem meer dan u.’

Eens gebeurde het dat de man naar verre landen moest reizen vanwege zijn handel en zodra hij weg was, liet ze haar vrijer komen. Deze durfde echter niet overdag te komen en wachtte tot het donker was geworden zodat de mensen hem niet zou-

[p. 35]

den zien. Toen hij aan de deur klopte, liet ze hem binnen en zei: ‘Kom gerust binnen, niemand ziet je.’

Hij zei: ‘Die vervloekte ekster zal ons verraden, want door hem worden in de hele stad roddels over ons verteld.’

‘Ga binnen, maak je geen zorgen. Ik zal me vannacht op de ekster wreken.’

Terwijl hij door de kamer liep waar de ekster zat, hoorde die de jongen zeggen: ‘O lieve vrouw, ik heb angst voor die ekster!’

De vrouw zei: ‘Zwijg dwaas, het is donker, hij kan je niet zien.’

De ekster hoorde dit en zei: ‘Ook al zie ik u niet, ik hoor uw stem wel en ik zal mijn heer bij terugkomst vertellen wat u met mijn vrouwe uithaalt.’

‘Heb ik je niet gezegd,’ zei de jongen, ‘dat die ekster ons zou verraden en te schande maken?’

‘Wees niet bang. Vannacht nog zullen we wraak nemen op de ekster.’ Ze gingen de kamer binnen en sliepen die nacht samen. Rond middernacht stond de vrouw op en riep haar dienstmeid: ‘Sta op en zet een ladder tegen het dak zodat ik me kan wreken op de ekster.’

De meid deed dit en ze klommen samen naar boven. Ze maakten een gat in het dak en gooiden zand, stenen en water op de ekster zodat deze bijna dood was. De volgende morgen vertrok de jongen al vroeg door de achterdeur. Toen de man thuiskwam, zocht hij eerst de ekster op en zei: ‘O, mijn lieve ekster, vertel me hoe het je vergaan is terwijl ik van huis was.’

‘O lieve heer,’ zei hij, ‘ik zal u vertellen wat ik heb gehoord. Zodra u weg was liet uw vrouw 's nachts een man binnen en toen ik dat hoorde berispte ik hem en zei dat ik alles zou vertellen als u thuiskwam. Desondanks gingen ze samen de slaapkamer in en ze sliepen die nacht met elkaar. U vraagt hoe het mij is vergaan tijdens uw afwezigheid. Ik kan u zeggen dat het nooit zo slecht is geweest als afgelopen nacht, want ik was bijna

[p. 36]

gestorven omdat hagel, sneeuw en regen heel hard en langdurig op me neerkletterden. Ik was haast dood!’

De vrouw, die dit hoorde, zei: ‘Kijk eens heer, u gelooft uw ekster volkomen, maar hoor nu eens wat hij zegt: hij klaagt over hagel, sneeuw en regen die vannacht op hem neerkwamen, maar we hebben dit hele jaar geen mooiere nacht gehad dan juist deze. Geloof die ekster dus niet al te snel.’

De man ging nu bij zijn buren vragen of het de vorige nacht noodweer was en of het regende. De buren antwoordden dat sommigen de hele nacht wakker waren geweest omdat het de mooiste nacht van het jaar was. De man ging weer naar huis en zei tegen zijn vrouw: ‘Ik heb gehoord dat het inderdaad een heel mooie en heldere nacht is geweest.’

‘U kunt, heer, nu toch duidelijk vaststellen dat de ekster een leugenachtig dier is. Met zijn leugens heeft hij ons veel onrust bezorgd. Bovendien heeft hij ons door de hele stad een slechte naam bezorgd.’

De man ging nu naar de ekster: ‘Waarom heb je leugentaal gesproken en meningsverschillen en ruzie tussen mijn vrouw en mij laten ontstaan? Heb ik dat verdiend door je alle dagen uit mijn eigen hand te voeden? Waarom heb je mijn vrouw door de hele stad een slechte reputatie bezorgd?’

‘God weet dat ik niet kan liegen. Ik heb u laten weten wat ik heb gezien en gehoord.’

‘Maar nu lieg je toch echt. Je hebt mij verteld dat het die ene nacht zo enorm heeft gehageld en geregend dat je bijna dood was, maar dat is kletspraat en leugen. Nooit meer zul je met dergelijke leugens ruzie stichten tussen mij en mijn vrouw.’

En hij pakte de ekster en draaide hem de nek om. Zijn vrouw zag dit en was erg blij: ‘U hebt hier heel goed aan gedaan, mijn heer. Voortaan kunnen we in vrede leven.’

Nu hij de ekster gedood had, keek hij omhoog en hij zag de ladder nog staan, en het vat met water, en de stenen en het zand. Hij realiseerde zich meteen hoe hij door zijn vrouw was bedro-

[p. 37]

gen en hij riep met luide stem: ‘Wat een rampspoed, door het woord van mijn vrouw heb ik mijn ekster en mijn gemoedsrust verloren! Ik heb degene gedood die mij over alles de waarheid vertelde.’

Hij brak meteen zijn speer in drieën en trok naar het Heilige Land. Hij keerde nooit naar zijn vrouw terug.

De meester zei tot de keizer: ‘Heer, hebt u goed begrepen wat ik heb verteld?’

‘Ik heb het heel goed begrepen.’

‘Was zij die door haar leugen de dood van de ekster veroorzaakte geen slechte vrouw?’

‘Zeker, ze was door en door slecht, terwijl ik medelijden heb met de ekster die voor de waarheid zijn leven gegeven heeft. Ik zeg u: u hebt me een zo goed exempel verteld dat ik mijn zoon vandaag niet zal laten sterven.’

‘U handelt wijs, en ik ben u dankbaar dat u uw zoon vandaag hebt gespaard op mijn verzoek. Ik wens u gezondheid en beveel u aan in de hoede van God.’

Toen de keizerin hoorde dat de zoon van de keizer nog steeds niet dood was, huilde en schreeuwde ze zo luid dat het in heel het paleis te horen was en ze riep: ‘Wee mij, dat ik keizerin ben geworden. Ach, was ik maar gestorven toen ik naar dit land werd gebracht.’

De keizer, die haar gehuil en geschreeuw hoorde, ging naar haar toe in de kamer en troostte haar zo goed hij kon, maar ze zei: ‘O, heer keizer, het kan u toch niet verbazen dat ik zo verdrietig en bedroefd ben. Ik ben immers uw echtgenote en ik verkeer in uw gezelschap. Ik ben door uw zoon ernstig te schande gemaakt, en toen u me gewond en bebloed hebt gezien, hebt u me beloofd dat uw zoon daarvoor ter dood gebracht zou worden. Maar hij leeft nu nog! Zou ik dan niet bedroefd en geschokt zijn?’

[p. 38]

‘Wees toch gerust. Ik zal doen wat u wilt en mijn zoon laten berechten. Dat ik dat gisteren niet heb gedaan is vanwege een exempel dat ik van zijn meester hoorde.’

‘O, u zegt dat u vanwege een woord hebt nagelaten recht te doen spreken? Hoe waar het ook zou zijn, u zou om niets ter wereld mogen nalaten recht te spreken! Ik ben bang dat het u met uw meesters zal gaan zoals eens een keizer overkwam met zijn zeven wijzen.’

‘Ik vraag u, vertel me dat exempel.’

‘Waarom zou ik het vertellen? Waarom zou ik me tevergeefs inspannen. Ik heb u gisteren een goede gelijkenis verteld maar het doet er niet toe wat ik zeg om u te helpen, want de meesters van uw zoon draaien de betekenis om tot schande van u, zoals ik met het volgende exempel zal aantonen.’

‘Mijn lieve vrouw, vertel me dat exempel zo dat ik des te meer op mijn hoede zal zijn. Ik heb het doodvonnis van mijn zoon dan wel uitgesteld, ik heb hem nog niet het leven geschonken, want van uitstel komt zeker geen afstel!’

‘Goed,’ zei de koningin, ‘ik zal het op uw verzoek vertellen opdat u ervan kunt leren.’ En ze begon te vertellen.