De zeven wijze mannen van Rome

Het eerste exempel van de keizerin

In de stad Rome woonde een burger die een heel mooie boomgaard had waarin een prachtige pijnboom stond. Deze bracht alle jaren goede vruchten voort die zoveel kracht hadden, dat wie ervan proefde meteen beter werd als hij ziek of melaats was. Op een dag ging de man naar zijn tuin en ontdekte onder de boom een opgroeiende en prachtige jonge boom. Hij riep zijn hovenier en zei: ‘Mijn lieve vriend, zorg goed voor deze jonge boom, want ik hoop dat er een nog betere boom uit opgroeit dan de huidige.’

De hovenier zei: ‘Graag heer, ik zal mijn best doen.’

Later kwam de man de jonge loot opnieuw bekijken en hij meende dat de loot niet groeide zoals hij zou kunnen doen. Hij vroeg aan de hovenier waar dit door kwam.

‘O,’ zei de hovenier, ‘dat is geen wonder: de grote boom heeft takken die zich zo ver uitstrekken dat de jonge boom niet genoeg lucht krijgt.’

De meester zei: ‘Snoei de takken rondom en zorg dat de jonge boom lucht krijgt.’

De hovenier deed dit. De meester keerde later terug om te zien hoeveel de jonge boom gegroeid was, maar hij zag geen verandering. Hij zei nu: ‘De jonge boom groeit nog steeds niet. Wat is er aan de hand?’

‘Ik vermoed,’ zei de hovenier, ‘dat de hoogte van de boom het zonlicht en de regen wegneemt zodat ze de jonge boom niet bereiken. Misschien groeit hij daarom niet.’

[p. 18]

‘Indien dat zo is wil ik dat u de boom omhakt en neerlegt, want ik hoop uit deze loot een betere boom te krijgen dan die grote.’

De hovenier gehoorzaamde zijn meester en verwijderde de grote boom. Maar toen dat gebeurd was, verpieterde de jonge boom, zodat niemand er profijt van had. Toen de armen en zieken dit te weten kwamen, vervloekten ze iedereen die met woord of daad had bijgedragen aan de ondergang van de boom waar juist zij kracht en gezondheid van ontvingen.

De keizerin zei nu: ‘Heb je goed begrepen wat ik heb verteld?’

‘Ja, heel goed.’

‘Dan zal ik u nu uitleggen wat dit betekent.’

‘Deze boom, heer, bent u: zo edel dat veel arme mensen en zieken door uw hulp gesterkt en getroost worden. Het jonge boompje dat onder de grote boom opgroeide is uw vermaledijde zoon die nu groeit in listigheden. Hij onderzoekt als eerste hoe hij de takken van uw macht kan afsnijden om vervolgens zelf door het volk geëerd te worden. Vervolgens legt hij zich erop toe u te gronde te richten zodat hij kan regeren. Maar wat zal er anders gebeuren dan dat de armen en zieken juist degenen zullen vervloeken die uw zoon hadden kunnen doden en dat hebben nagelaten. Ik raad u aan hem te doden terwijl u gezond bent en de macht in handen hebt, zodat de toorn van de mensen zich niet op u richt.’

‘U hebt me goede raad gegeven. Morgen zal ik hem smadelijk laten doden.’

Toen de dag was aangebroken nam de keizer plaats om recht te spreken. Hij beval dat men zijn zoon naar de galg moest brengen, voorafgegaan door trompetten die zijn dood verkondigden. De zoon van de keizer werd de stad rondgeleid en het volk begon te huilen en te roepen: ‘Wee, wee ons, de enige zoon van de keizer wordt ter dood gebracht.’

[p. 19]

Terwijl dit gebeurde kwam Bancillas, de eerste meester, het roepende volk te paard tegemoet rijden. De jongen zag zijn meester en hij boog zijn hoofd naar hem toe, alsof hij wilde zeggen: ‘Denk aan mij, lieve meester, als u bij mijn vader komt en zie hoe ik nu naar de galg word gevoerd.’

De meester zei tegen degenen die hem naar de galg brachten: ‘Haast u niet. Ik hoop op Gods genade om hem vandaag voor de dood te behoeden.’

Daarop riep het volk: ‘O, goede meester, haast u naar het paleis en bevrijd uw leerling.’

De meester gaf zijn paard de sporen zodat het vlug naar het paleis liep. Daar aangekomen begroette hij de koning met gebogen knieën. De keizer zei tot hem: ‘Nooit zult u nog vrede kennen.’

‘O, heer keizer, ik verdien het anders door u begroet te worden.’

‘Dat liegt u, want ik heb u en uw metgezellen mijn zoon toevertrouwd. Hij kon goed spreken en was welgemanierd en nu is hij stom. En het allerergste is: hij wilde mijn vrouw verkrachten. Daarom moet hij nu sterven, en ook u zult smadelijk gedood worden.’

‘O heer, terwijl u over uw zoon zegt dat hij niet spreekt, weet God dat hij in ons gezelschap wel sprak. God weet waarom hij nu niet spreekt, en dat het niet zonder reden is zult u nog vernemen. En verder zegt u dat hij de keizerin wilde verkrachten... Ik kan u vertellen dat hij vele jaren met ons heeft gesproken en zo eerzaam is geweest, dat er geen enkele reden is om aan te nemen dat hij dat heeft gedaan. Ik zeg u daarom heer: als u uw zoon doodt op grond van het woord van uw vrouw, dan zal het u slechter en rampzaliger vergaan dan de ridder die omwille van de klacht van zijn vrouw zijn beste windhond, die zijn zoon van de dood had gered, liet doodslaan.’

‘O,’ zei de keizer, ‘vertel me dat exempel.’

‘Nee, heer keizer, dat doe ik niet, want voordat ik mijn ver-

[p. 20]

haal kan beëindigen, kan uw zoon al opgehangen zijn. Ik zou mijn verhaal dan zonder enig nut verteld hebben. Als u dit leerrijke verhaal wel wilt horen, roep uw zoon dan terug en houd hem tot morgen hier. Als ik uitverteld ben, doe dan morgen met hem wat u wenst.’

Meteen nadat de keizer dit gehoord had, liet hij zijn zoon terugkeren en weer vastzetten, tot het moment waarop de meester zijn verhaal zou besluiten. De meester begon te vertellen.