Seghelijn van Jherusalem

(1878)–Anoniem Seghelijn van Jherusalem– rechtenstatus



[pagina 1]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Dye hystorie van Seghelijn van Jherusalem. Ga naar margenoot+ O Maria, maghet soete, Medicine, gherechte boete Hem allen die sijn in sonden! Dat heeft die menighe ondervonden: 5[regelnummer] Ghi sijt hulpe, troost ende raet. Gherne set ic mijns herten staet In u, vrouwe, te deser tijt. Ic bid u, dat ghi mi behulpich sijt Jeghen uwen sone, dien ghi droecht. 10[regelnummer] Bidt hem, vrouwe, dat hi voecht Minen sin ende ghesterke Int beghin van desen werke, Totten einde, dat ic sal volbringhen Dese hystorie ende schone dinghen, 15[regelnummer] Die ic hier te dichten ghere Soe dat ic blive in mijn ere, Sonder scande ende lachter Van hem diet sullen lesen hier achter Ende hoeren sullen, sijnt leec of clerc. 20[regelnummer] Want het wort een sonderlike werc Ende ene aventure waer, Die gheviel dertich jaer Na dat God die doot ontfinc Ende doer ons aent cruce hinc.Ga naar margenoot+ 25[regelnummer] Wonder heeft mi, dat si vergaten, Die hem wilen dichtens vermaten Van boerden ende menighen jeesten, Ende si lieten metter keesten Dese edel hystorie achter. 30[regelnummer] Men machse lesen sonder lachter Voer elken die aen Gode gheloeft; Ende al waer een mensche verdoeft, Van redene dom ende blent, Hi warde saen bekent, 35[regelnummer] Indien dat hi reden verstoede. God, die ons coft met sinen bloede, Die moet mi in hulpe staen! Ic wil ter materien gaen, Daer ic af wil maken 40[regelnummer] Aventuerlike saken, Siene te hoeren, met wonder van desen, Want men in die kerke mach lesen, Hoe dat soete cruys wart vonden, Daer God aen sterf doer onse sonden. 45[regelnummer] Men seyt dat Helena vant: Het was waer, mer een wigant
[pagina 2]
Ga naar margenoot+ Wasser mede, een deghen fijn, Van Jherusalem Seghelijn, Daer ic u af segghen sal. 50[regelnummer] God, die here es boven al, Hi laet mi segghen ende u so hoeren, Dat wi die enghel met neghen choren Moeten scouwen tonser vramen! lc beghin in Marien namen. 55[regelnummer] Het was een coninc ende hiet Prides Van Jherusalem, sijts ghewes, Die teghen tghelove Gods was stuer. Hi had een wijf, hiet Blensefluer, Die scoen was ende goet. 60[regelnummer] Herte, sin ende moet Was aen Gode, ic seker bem, Die daer was te Jherusalem Uytghegheven als een dief Ende ghedoet, al doer den grief 65[regelnummer] Van onsen sonden al ghemene. Blensefleur, die vrouwe rene, Minde Jhesum den prophete Ende hadde Gode des beheten, Mocht si crighen een knapelkint, 70[regelnummer] Si soude die wet, also men vint, Van kerstenhede anegaen. Mer nu en dorst sijs niet bestaen Om dat si sonder hulpere was. Daer na ghevielt, sijt seker das, 75[regelnummer] Als si dus droech den soeten fine, Ende het naecte te haren termine Ende si ligghen soude daer of, So dede die coninc in sijn hof Voer hem comen een astronomien, 80[regelnummer] Die in die starren conde sien, Ende hiet hem dat hi soude waken Alden nacht ende hem vroet maken,Ga naar margenoot+ Wat vander vrucht soude ghescien, Die sijn wijf droech. Die astronomien, 85[regelnummer] Hi ghinc snachts sien in die sterre. Daer sach hi, des hi wert erre Van den wonder, dat hi sach. Ende alst was gheworden dach, Ontboet die coninc den astronomien 90[regelnummer] Ende vraeghdem, wat hi had ghesien Snachts in die sterre ende verstaen. Dastronomien antwoerde saen: ‘Heer, ic hebbe wonder ghesien, Wat vander vrucht soude ghescien; 95[regelnummer] Wonder groet, o wy, o wach! Ende dat niement beletten en mach: Indien dat kint behoudt sijn lijf, Het sal beide man ende wijf Crancken van onser wet, 100[regelnummer] Entie prophete, die was gheset Aen den cruce, sonder waen, Dien sal u kint te dienste staen, Ende doen onse wet al achter, Ende u selven saelt doen lachter 105[regelnummer] Alsoe ic in die sterren sach, Ende gheven u den sterfdach.’ ‘Ha!’ sprac Prides die coninc, ‘Es dat een waerlijc dinc, Des ben ic rouwich ende onblide. 110[regelnummer] Maer eert ghesciet, sal ic te tide Van hem corten ende nemen tlijf, Waer si daer af ghesceiden, mijn wijf. Hets beter dat icket dode, Dant ons allen brocht in node. 115[regelnummer] Minen wijf en seghes twint: Waer gheboren van haer dat kint, Ic sout sciere hebben doot; Beletten sal ic desen noot.’
[pagina 3]
Ga naar margenoot+ Die coninc was een droeve man, 120[regelnummer] Dat hi die vrucht ie ghewan, Die hem doen soude sulc verdriet. Die vrouwe merket ende siet Den coninc verkeren sinen staet, Altoes droeve in sijn ghelaet. 125[regelnummer] Jeghen haer wart hi putertieren, Dat sach si wel an sijn manieren. Op enen nacht lach si bi hem, Ende seide: ‘Heer, hoe droeve ic bem, Dat ic u sie in dese maniere! 130[regelnummer] Te mi so waerdi goedertieren, Maer nu sidi worden fel. Nu segt mi, here, ende doet wel, Wat u let ende wat u deert. Ic ben altoes die begheert 135[regelnummer] Uwen peys ende uwe minne’. Die coninc verseec ende seit: ‘Vriendinne, U en gan ic gheen quaet; Dat ic dus jeghen u ghelaet, Dat en es sonder sake twint.’ - 140[regelnummer] ‘Ay, telt mi ende ontbint,’ Sprac Blensefluer, ‘wat u deert. Hebdi mi niet alsoe weert, Dat ghi mi seghet uwen staet? Heeldine mi, dat ware quaet, 145[regelnummer] Want wi sijn een vleesch ende een bloet. Hoe moghedi bedecken uwen moet Jeghen mi of draghen enich last? Heer coninc, ghi sijt hierin te vast: Ic minne u als mijns selves lijf.’ 150[regelnummer] Doen seide Prides: ‘O scone wijf, Ic saelt u segghen; nochtan waendic Ghesweghen hebben noch een stic. Mi heeft gheseit een astronomien, Die in die sterren conde sien, 155[regelnummer] Dat dat lant al wert gheplaeght Van der vrucht die ghi draeght, Ende mi selven, scone wijf, Sal dit kint benemen tlijf.’ - ‘Help, here!’ sprac die vrouwe, 160[regelnummer] ‘Es dit dine pine entijn rouwe, So es mijn herte seer verveert.’ Ende si is haestelijc tot hem ghekeert: ‘Hier af, here, en hebt gheen ducht; Waer ic versceiden vander vrucht, 165[regelnummer] Ic sal hem selve nemen tlijf, So wort van desen een gheblijf.’ Dit sprac die vrouwe metten mont, Mer si peinsede inder herten gront, Dat sijt node soude verslaen. 170[regelnummer] ‘Mi ware liever, soudic ontfaen Die bitterlike doot selve mede, Ende al die ghene vander stede’. Die coninc was blide als hi hoert Die vrouwe segghen tgoede woert, 175[regelnummer] Dat si die vrucht soude doden, Die hem tlant al soude in node Brenghen, behieltet sijn lijf. Doen custe hi dat scone wijf
[pagina 4]
Ga naar margenoot+ Ende si hem weder metten monde, 180[regelnummer] Mer si deedt met quaden gronde Sonder yonst, en lieghe u twint, Alsmen noch vele wiven vint, Die helsen, cussen ende blecken Ende met haren samblanten trecken 185[regelnummer] Die mannen aen haer acoert. Nu heeft die vrouwe wel ghehoort Den nauwen raet van haren man, Daer hi sident ane wan Die bitter doot, dat es waer, 190[regelnummer] Alsmen horen sal hier naer. Bedi seitmen, het es quaet, Dat yement seit sinen nausten raet. Had hem die coninc wel bedacht, Hi had node utebracht 195[regelnummer] Alsulke tael, alsulke woert. Want eer die vrouwe had vermoert Haer kint ende ghenomen tleven, Si waer liever selve doet bleven, Want het gaet elcken wive so naer, 200[regelnummer] Die vrucht draghen, het es waer, Dat si se niet en moghen doden. Menighe wiven hebben in node Ghesijn, so dat si versloeghen Kinder, die si selve droeghen; 205[regelnummer] Mer dese waren argher dan quaet. God kent alder herten staet: Hem en mach men niet ontsteken; Dusghedaen dinc sal God wreken Boven al dat men mesdoet. 210[regelnummer] Blensefluer die vrouwe goet Begonste comen thaerre pine. Si toech wech, die vrouwe fine Buten der stat in een foreest. Als si van haren kinde vreest, 215[regelnummer] Dat si in haer lichaem droech, Dat ment doen mocht onghevoech, Toech si allene in dat wout. God moet der vrouwen wesen hout, Want si was daer allene.Ga naar margenoot+ 220[regelnummer] Hare pine en was niet clene, Die si doechde ende dat torment. Menighe beeste liep daer omtrent, Anders en was daer niement behende; Mer God onse Heer daer seinde 225[regelnummer] Drie prophetessen te haren noot; Dat was den kinde bliscap groet, Want si gaven ghiften drie, Die scoenste, die ic hoerde nie, Noch nemmermeer en mochte sijn, 230[regelnummer] Het was ghedoept Seghelijn. Nu hoert: die yerste pilleghifte, Die men hem gaf, en was niet lichte: Dat was seghe tallen tiden; Dies was dat kint harde blide, 235[regelnummer] Dander ghift, die daerna lach, Soe wient tusschen oghen sach, Ende hem iet bade, had hijs noot, Hi sout hem gheven, waert clein of groet. Mer hi en mochte lieghen twint. 240[regelnummer] Loghet oec, so moest dat kint Dertien daghe beiden rechtevoert, Eer sijn bede waert ghehoert. Die derde ghift was hem ghegheven, Dat hi int einde so soude leven, 245[regelnummer] Dat hi ten hemel soude varen mede Met vruechde inder enghelen stede. (Als ghi alle hoeren sult Eer distorie wort vervult, Want hem vele overghinc.) 250[regelnummer] Dit waren drie scoene dinc, Die hem daer ghegheven sijn. Het hadde op die borste sijn Een cruce groen als een gras; Ende daerin gheprent was 255[regelnummer] Ene figure dier ghelike, Naect, doersleghen sekerlike, Als God aenden cruce hinc. Ende tusschen den scouderen, dats ware dinc,
[pagina 5]
Ga naar margenoot+ So had hi een cruys reael: 260[regelnummer] Dat waren teken principael, Dat dit kint was vercoren Te hoghen dinghen ende gheboren. Saen doement Blensefluer dede sien, Si danckes Gode den Here mettien, 265[regelnummer] Als sijt metten oghen aensach: ‘Lieve kint,’ seitsi, ‘dits die dach, Die ic langhe heb begheert! Met groeten rechte heb ic u weert. U vader woude u verslaen. 270[regelnummer] Ay, soete vorme wel ghedaen, Dat waer yammer groet ghescien! Lachter ghescie den astronomien Die voerseide van uwen ghevalle. Noch had ic liever, dat si alle 275[regelnummer] Souden sterven quaden fijn, Die te Jherusalem binnen sijn, Dan ghi, lieve kint, allene. Nu sidi van leden clene. Ic en weet niet wat bestaen. 280[regelnummer] Wil ic weder te hove gaen, Ende ic u dede in behouden hande, Soe stoeter mi af te hebben scande. Of ic moest u voer oghen bringhen, Soe en mochten u niet verdinghen 285[regelnummer] Alle die lijf hebben ontfaen; U vader soude u verslaen. Dit en sal u niet ghevallen: Ic soude eer after lande dwalen, Ende gaen met u om broet, 290[regelnummer] Eer ic u brenghen liet ter doet. Doen antwoerde daer ter stede Die prophetesse ende sede: ‘Vrouwe, hoert mi ende verstaet: Wi sullen u gheven goeden raet; 295[regelnummer] Dit kint sullen wi besteden, Ende ghi sult keeren sonder bedenGa naar margenoot+ In die stat met haesten groet, Want ic weet een kint al doet Dat ghisteren gheboren was. 300[regelnummer] Dat suldi draghen int palas, Ende segghen den coninc vercoren, Dat van u es gheboren Al doet in deser manieren. Dus suldi doen, goedertieren, 305[regelnummer] Ende dit kint sullen wi besteden Ende ghi en siets meer after heden, Voert out es vijftien jaer. Al eest u te doene swaer, Het moet aldus wesen ende sijn. 310[regelnummer] Nu neemt hier dit vingherlijn Ende draghet aen u hant, Diet ghevoecht; dits een pant, Dat ghi kennis crighen sult Aen u kint, alst es vervult, 315[regelnummer] Bi desen vingherlijn, dit es waer, Ende hi out es vijftien jaer, Ende niet eer, edel vrouwe, Suldi hem kennen ende dit scouwen. Aldus wilt God, dat dit ghesciet. 320[regelnummer] Blensefluer die hads verdriet, Dat si dus sciet van haren kinde. Hoert wat dede die welghesinde: Si keerde te hove met haesten groet. Een kint droech si daer al doet 325[regelnummer] Dat sanderdaeghs gheboren was. Daer streec si mede int palas, Ende die prophetessen alle drie Ghinghen binnen der stat, daer sie Vonden enen visscher goet. 330[regelnummer] Si Spraken aldus, si waren vroet: ‘Her goet man, in waerre dinc, Siet hier dat scoenste vondelinc,
[pagina 6]
Ga naar margenoot+ Dat noyt van moeder gheboren was. Wildijt houden, sijt seker das, 335[regelnummer] Gheluc sal altoes met u sijn.’ Doen besaecht die visscher fijn: Het was so scoene, dat hi sede: Die dit kint alhier ter stede Brocht, moet hebben goeden dach. 340[regelnummer] Also lanc alst leven mach, Sel ict herde yonstich sijn, Ende houden oft waer mijn.’ Doen ontfinc hi dat scone kint Ende sijn wijf, diet sere mint. 345[regelnummer] Doe seiden die drie prophetessen: ‘Vrouwe, dit kint moetti bewessen, Want het is edel ende wel gheboren, Dat maect ons cont dat teken, voren In sijn borst gheprint, 350[regelnummer] Ende after mede heeft dit kint Een cruys scone ende reael. Dats een teken principael, Dat van groeter macht sal sijn. Nu houdt hier dit vingherlijn; 355[regelnummer] Dat doet hem draghen, alst es groet; So starc, so vroem, so mans ghenoet Doet wel wisen ende leeren, 360[regelnummer] Ende hem ter scolen keeren.’ Die prophetessen sijn wech ghegaen, Ende lieten daer sonder waen Dat soete kint Seghelijn Metten gulden vingherlijn, 365[regelnummer] Dat scone was ende goet. Mer ic wil, dat ghijs sijt vroet, Ten was noyt man of wijf gheboren, Diet mocht anden vingher voren, Sonder dat kint Seghelijn; 370[regelnummer] Noch gheen so clein kindekijn,Ga naar margenoot+ Dat men vant, en mocht doen an. Dit wonderde den goeden man Vanden vingherlijn openbare. Doe dede hi loepen die niemare, 375[regelnummer] (Dit dedi oerconden openbare) Dat sijn wijf gheleghen ware Van enen kinde herde scone. Onder des hemels trone En was noyt scoenre ghesien; 380[regelnummer] Diet kint saghen, woudens plien, Want hem allen bequam wel. Aey hoert, wat Blensefluer ghevel. Nachts omtrent der middernacht Riep si, alse die onsacht 385[regelnummer] Van kinde hevet, des sijt vroet. Als die coninc dit verstoet, Spranc hi op ende sprac sciere: ‘Ic sal doen comen u cameriere.’ - ‘Ach,’ sprac si, ‘ic heb onsochte!’ 390[regelnummer] Eerse die coninc ghehalen mochte, Riep die vrouwe: ‘Hier is een kint!’ Die coninc en lette twint: Sciere dat hire ane scoet. Doen vant hi een kint al doet. 395[regelnummer] Dies was hi blide in sinen sinne. Hi seide: ‘Blensefluer, lieve minne, Dit kint es doet, het en sal mi Niet moghen doden, ic ben vri. Des hebbe Mamet lof ende ere! 400[regelnummer] Noch is hi gheweldich here, Dat hijt dus wale can voersien, Hi weet al datter af mach ghescien.’ Die vrouwe seide: ‘Ic ben blide, Dat dit kint is doot te tide, 405[regelnummer] Daer u lichte af had messciet. Die cameriere, en lieghe u niet,
[pagina 7]
Ga naar margenoot+ Si quamen in ghereet mettien, Ende als sijt kint al doet sien, Maecten si groet hantgheslach. 410[regelnummer] Die vrouwe was blide, als si sach Dat si den coninc had verdult. ‘Aey God Here!’ seitsi, ‘ghi sult Mi troesten, des hoepic sere!’ Dat kint was met groeter ere 415[regelnummer] Begraven ende begaen. Daer was ghelaten menich traen Van den wiven, dat was doot. Die astronomien snachs scoet Tenen boeke ende las. 420[regelnummer] Doen sach hi aen der starren palas, Dat een kint sdaeghs te voeren Vander vrouwen was gheboeren. Hi ghinc tote den coninc, Ende seide hem dese dinc: 425[regelnummer] ‘Heer coninc, wacht u hier teghen, Ghi sijt harde seer bedreghen; U kint leeft, o wy, o wach! Ende was gheboren ghisterdach. Nu wacht u, dat ghi u voersiet. 430[regelnummer] Die coninc sprac: Hets min dan niet, Dat ghi seght; ic segt u twi. Ic was der vrouwen selve bi Daer si versciet van der vrucht: Ic en hebbe gheen ducht, 435[regelnummer] Dat noch leeft, heer astronomien! Ghi hebt u boeke qualijc besien; Coemt voert ende besiet u bet!’ - ‘Wat, her coninc! Mamet Moet mi alle lachter gheven! 440[regelnummer] U kint sal u benemen tleven, Dat van u wijf was gheboren; Of ghi wilt, wachter u vore. Doen ghinc saen die coninc Sinen wive segghen dese dinc. 445[regelnummer] ‘Helpe!’ sprac die edel vrouwe,Ga naar margenoot+ ‘Coninc here, nu heb ic rouwe, Dat ghi dese dinc gheloeft. Sidi sot of sidi verdoeft? En gheloefdi u selven niet, 450[regelnummer] Dat ghi hoert, tast ende siet?’ Die coninc was erre ende gram; Uter camer dat hi quam, Daer stont die astronomien. Enen knijf toech hi uyt mettien, 455[regelnummer] Ende stacken daer ter stede doot, Ende seide: ‘U vroescap was niet groot, Die ghi cost; ghi waert vol treken. Nu heb ic u doet ghesteken. Ghi const qualijc in sterren sien; 460[regelnummer] Nemmeer en gheloef ic astronomien! Alle syn het droghenaers, Die groete duvel woude haers! Si leden den menighen in den sac; Het is recht, dat icken doet stac, 465[regelnummer] Het was truffe, wat hi seide. Ic danc Mamet der hoesscheide, Dat hi mi dede ere groet, Dat mijn kint was gheboren doot; Want hadt levende ghecomen, 470[regelnummer] Ic had hem selve tlijf ghenomen. Daar toe hadt dese keitijf ghebrocht. Hets recht, dat hijt hevet becocht Metten live, dese keitijf.’ Ay God, hoe blide was sijn wijf, 475[regelnummer] Die edel vrouwe Blensefluer! Nu beghint die aventuer Van Seghelijn, sijt seker das, Die metten visscher onthouden was. Doen Seghelijn so out was van daghen, 480[regelnummer] Dat hi mocht eysschen ende vraghen,
[pagina 8]
Ga naar margenoot+ Doen dede men ter scoelen gaen. So wel heeft dit kint verstaen, Dat hi meester wart van aerten. Alle doeghden aen hem paerten, 485[regelnummer] Ende was daerin ghefondeert So hoghe, so diep, so wel gheleert Dat hem in alle dinc verstoet, Ende was in sinen sinne vroet Vander wet ons liefs Heeren. 490[regelnummer] Die visscher dien dus dede leren, Seide dattet was sijn kint. Ende Seghelijn en wiste twint Van vader noch moeder diene wan. Mer dien visscher, dien goeden man, 495[regelnummer] Hielt hi voer den vader sijn. Hi seide hem menich exempelkijn, Den visscher, dien hi hielt over vader, Van Gode, so datten beidegader Die visscher ende sijn wijf verhaten, 500[regelnummer] Ende deden hem die scole laten. Want si minden Gode littel. Nu hoert hier den eersten tytel Van Seghelijn ende van sijnre pine. Hi moest gaen op die marine 505[regelnummer] Vanghen vissche doer den noet, Ende met pine winnen sijn broet, Die visscher ende hi te gader. Die coninc Prides, Seghelijns vader, Ontboet den visscher met ghenende, 510[regelnummer] Dat hi vissche te hove sende, Want het was die visscher sijn. Die visscher sprac te Seghelijn: ‘Neemt hier vissche altehande, Ende gaet te hove metter mande 515[regelnummer] Toten kocken ende keert sciere.’ Doen seide Segbelijn, die goedertiere: ‘Ic can qualijc metter mandeGa naar margenoot+ Vissche draghen; het waer oec scande, Viel icker mede in dat slijc.’ 520[regelnummer] Die visscher sprac verbolghenlijc: ‘Cockijn, ghi sultse draghen daer, Also wi hebben een quaet jaer, Want icken hebbe ghene renten; Waendi te leven met vijstementen?’ - 525[regelnummer] ‘Vader’, sprac Seghelijn, ‘swijcht stille, Ic sal doen al uwen wille, Al soudic breken minen hals. Pine ende veel onghevals Dunct mi, dat ic hebben sal. 530[regelnummer] Het cromt tilijc, dat haken sal.’ Dus nam die mande Seghelijn. Hi hadde aen een covelkijn Al te sticken met menighen gate. Die vissche droech hi in die sate, 535[regelnummer] Op die vloer toten kocken. Doen sine saghen, riepen si: ‘Cocken, Quade sprute, leerdi draghen Vissche? hoe macht u behaghen, Dat ghi niet tuwer scolen en gaet?’ 540[regelnummer] Seghelijn en seide goet noch quaet, Mer hi peinsede an die woerde, Die hi die kocken segghen hoerde Ende hadde int herte seer. Doer die sale dede hi sinen keer, 545[regelnummer] Die goedertieren Seghelijn; Hi nam die mande opten halse sijn, Al wenende dat hi ghinc. Die vrouwe sach den jonghelinc Wenen ende drivende meslaet. 550[regelnummer] Si ghinc te hem al daer hi staet, Ende seide: ‘Seghet mi, Lieve vrient, wat mescomet di?’ -
[pagina 9]
Ga naar margenoot+ ‘Lieve vrouwe, ie en weet; Al vertreckic u miju leet, 555[regelnummer] Wat soudi mi doen berecht? Hets so comen, ic blive knecht Ende moet sijn al mijn leven. Waer ic aen die scole bleven, So had ic ghewonnen wel mijn broet, 560[regelnummer] Sonder te doene pine groet, Sonder lachter ende scande. Nu moet ic vissche draghen after lande, Dies ic mi niet can onderwinden.’ Doe sprac die vrouwe te haren kinde: 565[regelnummer] ‘Aey, lieve gaersoen, wies kint sidi?’ ‘Vrouwe, opdat u lief si, Ic seght u al te gader. Die visscher is mijn vader, Die te Gode heeft crancken spoet. 570[regelnummer] God danc, nu moet ic winnen goet Met pinen die ic niet can doen.’ Die vrouwe sprac: ‘Lieve gaersoen, Nu hout hier desen bisant, Ende coept cleder voert faliant; 575[regelnummer] Gaet ter scolen ende leert doghet, Ende trect ter eeren daer ghi moghet. Ic gans u wel,’ sprac Blensefluer. Hier wrochte poringhe der natuer, Dat si den jonghelinc jonste goet. 580[regelnummer] Si hadden ghecust daer hi stoet Met alle mettcr mande, Mer si duchte hare scande Ende datter af mocht comen verdriet. Het was haer kint, al wist sijs niet; 585[regelnummer] Dus ghedaen es die aventure. Seghelijn liep in corter ure Ten scepe waert, al dat hi can. Doe vroech die visscher, die felle man, Als die sere was vererret,Ga naar margenoot+ 590[regelnummer] Waer hi so langhe had ghemerret. Seghelijn seide: ‘Vader mijn, Hout uwen peys, wilt blide sijn; Siet ic hebbe enen bisant, Die mi die vrouwe in mijn hant 595[regelnummer] Gaf te minen clede, Ende hiet mi, dat ic mi gherede, Ende ic ter scolen weder ghinghe.’ Doe sprac hi ten jonghelinghe: ‘Hier ter vaert den bisant!’ 600[regelnummer] Doen gaf hine hem in die hant. Doe sprac te hem die visscher stout ‘Hier mede geldic mine scout. Ter scolen so en gadi niet, Ende ander cleder en crijchdi niet. 605[regelnummer] Dit verstaet wel emmermee, Ghi sult met mi varen ter wilder see Ende winnen u broet op die marine, Also ic doe met mijnre pine. Wat heb ic te doen met eenen clerc? 610[regelnummer] Ic wille dat ghi doet dit werk, Soe ic doe, ende mijn ambocht!’ Seghelijn was saen bedocht Ende peinsede aldus: ‘Wats ghesciet, Dese man en is mijn vader niet.’ 615[regelnummer] Doe sprac hi dus ende seide: ‘Vader, Ghi hebt een harde felle ader Te mi waert; des ben ic erre. Al waer ic hondert milen verre, Ghi en sout des achten twint. 620[regelnummer] Hets wonder, dat gi mi so luttel mint, Nadien dat ghi mijn vader sijt. Die visscher seide: ‘Te quader tijt
[pagina 10]
625[regelnummer] Ga naar margenoot+ Nu laet u castien staen! Neemt dese vissche, wilt weder gaen Sonder letten, het moet sijn.’ Al wenende ghinc Seghelijn Metten visschen in die sate. 630[regelnummer] Doe riepen si alle utermaten Die kocken met een gheluyt: ‘Willecome, quade spruyt! Waer hebdi so langhe ghemerret?’ Seghelijn wert doe vererret, 635[regelnummer] Ende goet die vissche uter mande. Die op hem histen ende maecten scande, Sloech hi voer noese ende voer mont So dat hem vieren daer ter stont Tbloet ten nose utebrac. 640[regelnummer] Seghelijn riep ende sprac: ‘Ende so ic ben een quade sprute, So moet die pust breken ute, Ende ic moet quaetheit plien. Lachter moet u allen ghescien, 645[regelnummer] Dat ghi mi onverdient doet scande!’ Doen ghinc hi wech met sijnre mande. Doen quamen si al bloedende achter; Om Seghelijn te doene lachter, Volgheden si den jonghelinc 650[regelnummer] Tot in die sale voer den coninc Ende voer die coninghinne mede. Dus quamen si al daer ter stede, Toten coninc omme wrake. Seghelijn antwoerde na der sprake; 655[regelnummer] Als die hadde droeven moet, Al wenende op des conincx voet: ‘Edel coninc, hoert hiernaer: Ic sal u segghen algader waer; Si riepen op mi: “Quade spruyt!” 660[regelnummer] Ghemeenlike met een gheluyt. Doen maectic hare tale waer: Ic sloech den enen hier, den anderen daer. Dat ic hebbe mesdaen hier an,Ga naar margenoot+ Coninc here, edel man, 665[regelnummer] Dat willic tuwen segghen boeten.’ Cnielende voer des conincx voeten Seide dit die jonghelinc. Doen sprac Prides die coninc: ‘Gaet al henen, quade knechte! 670[regelnummer] Dat hi u sloech, quam wel te rechte. Alle sidi ongheraect; Of ghi den jongelinc verspraect, Waerom en soude hi hem niet wreken? Vrient, of si u weer verspreken,’ 675[regelnummer] Sprac die coninc te Segheline, ‘So doet hem allen mere pine, Slase seer ende neem hem tleven, Den dootslach is u vergheven.’ Seghelijn mettien opspranc, 680[regelnummer] Ende seide den coninc groten danc Van deser gonste doe ter ure. Doe sprac die scone Blensefluere: ‘Hoerstuut, jonghelinc wel ghemeet, Ganc, coep nieuwe cleder ghereet 685[regelnummer] Metten bisant, die ic di gaf. Seghelijn seide: ‘Vrouwe, daer af Sal ic u segghen: die vader mijn Salder mede ghelden die scoude sijn; Cleder sijn mi onghereet.’ 690[regelnummer] Die vrouwe in die camer geet, Ende gaf hem een paer cleder goet, Dat hem te punte wale stoet. Dies seide hi der vrouwen danc. Doen ghinc hi enen snellen ganc 695[regelnummer] Ten scepe waert met groeter spoet. Die cocken quamen in sijn ghemoet Ende seiden: ‘Dief, ghi hebt volgaen!’ Seghelijn begonst te slaen Met sijnre mande in den hoep, 700[regelnummer] Datter een niet en ontsloep
[pagina 11]
Ga naar margenoot+ Van den vieren; si bleven ghestrect In den sande ende so berect In onmacht te haerre scande. Seghelijn seide: ‘Dese mande 705[regelnummer] Heb ic utermaten waert, Si es beter dan een swaert. Dus ghinc wech die deghen goet Metter mande al bebloet. Alsen die visscher comen siet, 710[regelnummer] Seide hi: ‘Wat es u ghesciet, Seghelijn, wel lieve kint?’ Doe sprac Seghelijn wel ghemint: ‘Ic hebbe enen ghenomen tleven, Ende sijn cleder sijn mi bleven, 715[regelnummer] Na dien dat ic met pine leven moet, So dunct mi sijn harde goet, Dat ic winne, daer ic mach.’ Die visscher seide: ‘Droeven dach Moetstu hebben, vondelinc! 720[regelnummer] Dat u ghesciet es dese dinc. Op wien hebdi dit ghedaen? Der ghere, die u bestaen En bennic niet, so en doedi mi mede.’ Seghelijn sprac ende sede: 725[regelnummer] ‘Nu ben ic der saken vroet Alsoet utegaf minen moet, Dat ghi mijn vader niet en sijt. Nu bid ic u op dese tijt, Dat ghi mi seght in corten stonden, 730[regelnummer] In wat manieren ic was vonden; Nu seght mi, wel coene deghen. Ic en heb niement doot ghesleghen, Al dedict u oec verstaen. Om u te proeven heb ict ghedaen, 735[regelnummer] Des ic wilde leren ende goet Weten, des ic niet ben vroet. Nu heb ict claerlyc verstaen Daer ic af hadde groten waen!’ Doe sprac die visscher metter spoet:Ga naar margenoot+ 740[regelnummer] ‘Dine mande is so bebloet, Hoe mach dat ghecomen sijn?’ - ‘Ic seght u,’ sprac Seghelijn. ‘Die cocken riepen met een gheluyt: “Willecome, quade spruyt!” 745[regelnummer] Doen gaf ic hem haer paeyment. Si claeghden over mi, dat kent, Den coninc Prides, haren here; Des hadden si groete onnere, Want hi mi oerlof heeft ghegheven: 750[regelnummer] Al name ic hem allen tleven, Hi scolde mi den dootslach quite. Doen quam die coninghinne met vlite, Ende gaf mi dese cleder goet. Doe quamen die cocken metter spoet, 755[regelnummer] Ende hadden mi doen ghelaghet. Alle vier heb ic se so gheplaghet, Dat si legghen in den sande, Daer af is bebloet die mande.’ Als die visscher dit verhoerde, 760[regelnummer] Was hi droeve vanden woerde, Dat hi hem noemde vondelinc. Hi seide: ‘Sone, van deser dinc Eest mi leet, dat ic ghewoech. Siet hier die moeder die u droech: 765[regelnummer] Ic ben die vader die u wan.’ Seghelijn seide: ‘Heer, daer an So en houdic mi nemmermeer, Want eer ghi seit, dat si den keer, Dat ghi mijn vader niet en sijt. 770[regelnummer] Ic biddes u, segt mi nu ter tijt Die waerheit in gherechter trouwe.’ Des visschers vijf, die scone vrouwe, Weende utermate seer. ‘Seghelijn’, seitsi, ‘scone jonckheer, 775[regelnummer] Om u soe ben ic vol van rouwen. Hier quamen tot ons drie vrouwen
[pagina 12]
Ga naar margenoot+ Ende brachten u hier, Seghelijn, Te houden, ende dit vingherlijn Hieten si mi u te gheven. 780[regelnummer] Ic en mochts binnen minen leven Nie ghedoen aen mine hant.’ Doe gaf sijt voert den wijgant, Ende hi staect aen den vingher sijn. So wel stont hem dat vingherlijn, 785[regelnummer] Al hadt daer na gheweest ghemaect. Te hant was Seghelijn wel gheraect, Ende peinsde in sinen moet: ‘Dit vingherlijn is harde goet, Ic wilt der coninghinnen draghen gaen, 790[regelnummer] Die mi dese ere heeft ghedaen; Het en mach niet sijn verloren.’ Doe sprac die jonghelinc welgheboren: ‘Vrouwe, ic sal u, wats gesciet, Dancken, des en laet ic niet. 795[regelnummer] God, die alle dinc wel weet, Ende beteren mach al mijn leet,.... Danc hebt van dat ghi mi hebt ghedaen! Uwen oerlof, ende ic wil gaen Soeken, die mi bestanden, 800[regelnummer] Hier ende daer achter lande; Dits mijn begheren te deser ure. Ende der sconen Blensefluere, Die mi gaf die cleder mijn, Sal ic gheven dit vingherlijn, 805[regelnummer] Te harer eren, te harer vromen. Ist, vrouwe, dattet mi so mach comen, Dat ic wel gheboren si, Ic sal minen here maken vri, Dat hi en sal dorven nemmermee 810[regelnummer] Sijn lijf avontueren op der zee.’ Doe sprac si ende weende sere: ‘Ay, Seghelijn, scone jonchere! Nu blijft hier, nemmermee Doet men u varen ter wilder zee. 815[regelnummer] Die scole suldi hantieren, Ende soe leven bi manieren, Dat ghi winnen sult u broet Sonder te doene pine groet.’Ga naar margenoot+ Doe weende die vrouwe bitterlijc 820[regelnummer] Ende die visscher dies ghelijc, Om dat hi wech soude gaen. Seghelijn sprac: ‘Heerende vrouwe, laat staen U wenen ende u kermen. Gode moet mijns ontfermen, 825[regelnummer] Ende late mi cortelike gaen Daer ic vinde die mi bestaen, Sijn si arm of sijn si rijc. Heer, nu bid ic u vriendelijc’, Sprac Seghelijn die deghen waert, 830[regelnummer] ‘Dat ghi mi geeft knijf of swaert.’ Die visscher sprac ende seide: ‘Seghelijn, bi rechter waerheide, Ic en hebbe swaert noch knijf. Mer ic seght u sonder blijf, 835[regelnummer] Hier is een meestich(?) swaert out: Wildijt hebben, deghen bout, Dat geeft ic u gherne utermaten. Men brochtet ute Pylatus saten, Des es leden, scone joncheer, 840[regelnummer] Dertich jare ofte meer. Ende het was in der selver tijt, Dat die prophete, des seker sijt, Te Jherusalem was uytghegheven, Dat men hem soude nemen tleven, 845[regelnummer] Ende oec hanghen aen een cruys. Ic hoerdene noemen Jhesus. Daer hi stont in die caetse, Vant men dit swaert in die plaetse. Doen waest scone, al eest nu verroest.’ 850[regelnummer] Seghelijn was doen wel ghetroest Ende seide: ‘Haelt mi dat swaert verrot, Ic hope aen den soeten God, Dat mach wel goet van egghen sijn.’ Men brocht voert ende Seghelijn 855[regelnummer] Seide: ‘Dits wel mijn ghevoech, Dit ist sweert, dat hi droech, Sinte Peter, int ghevecht Des witten donderdaechs, daer hi den knecht.
[pagina 13]
Ga naar margenoot+ Malchus afsloech dat ore sijn.’ 860[regelnummer] Dat swaert besach wel Seghelijn, Het was stalen, herde goet. Die letter, die daer ane stoet Die Seghelijn begonste merken, Die sprac aldus: ‘Dits van der kerken 865[regelnummer] Theilighe sweert ende bliven sal. Gheluc, seghe ende goet gheval Sal hem ghescien, diet draghet.’ Seghelijn sprac: ‘Waert vervaghet, Soe en waer in de werelt sweert, 870[regelnummer] Dat ic so lief hadde of so weert. Diet mi gaf ende niet behelt, Dat ic hebbe in mijn ghewelt, Die moet sijn ghebenedijt!’ Die visscher sprac ter selver tijt: 875[regelnummer] ‘Het becoemt u wel, dat sweert. Het is cume twee penninc weert. Roestich eest ende oec verrot, Draeghdijt in node, so sidi sot: Het soude di costen tleven dijn, 880[regelnummer] Ghi kent noch qualijc die wapijn, Want ghi hebter luttel gheploen.’ Seghelijn peinsde: ‘Ic sal noch doen Wonder groot met desen sweerde. Hi en leeft niet opter eerden, 885[regelnummer] Dien ict ghave om gheen goet. Ende waerdi oec daer af vroet, Watter dogheden leit an, Ghi en haddes mi niet ghegheven dan. Goet ende claer sijn die egghen.’ 890[regelnummer] Seghelijn seide: ‘lc sal u segghen, Lieve here, mijn gepeins. Dat sweert sal mi gheven cheins, Om u te peinsen utermaten. Mi waer leet, dat ict vergate. 895[regelnummer] So moghen comen mine dinghen, Dit sweert, dat ghi prijst twee penninghen, Het soude mi vromen hondert marc. Al eest roestich, het is starc.Ga naar margenoot+ Hets sulc dinc, dat onsienlijc scijnt, 900[regelnummer] Mer alsment proeft ende pijnt, Soe ist beter, sijts ghewes, Dan sulc, dat behaghelre es. Hets menich scone quaet: Sulc ander dier besiden staet 905[regelnummer] Wart onsienlijc ende cleen; Hi es beter veel alleen, Dan twee ander gaende daer, Die opt hooft draghen ghelu haer. Aen scoenheit, diemen van buten siet, 910[regelnummer] Daer aen en leit die doghet niet. So es dit sweert mi sere bequaem.’ Nu wil ic segghen sinen naem: Het is gheheten Rosebrant; Moyses hadt met hem int lant 915[regelnummer] Van Egypten tegen Pharaoen, Daer hi oerloechde als een coen, Ende hielter mede Godes wet, Die hi ons hadde gheset. Dies Goed, ghelove wil hi sterken 920[regelnummer] Doer dat sweert der heyligher kerken, Dies die menighe hadde toren.’ Seghclijn, die wel gheboren, Hi nam oerlof metter vaert Ende ghinc saen te hove waert, 925[regelnummer] Daer hi vant vader ende moeder, Al en was hi des niet vroeder; Mer hi warts vroet hier naer, Doe hi out was vijftien jaer. Ende als hi in die sale quam, 930[regelnummer] Sach hi daer ende vernam Die vier cocken, ende hebben ghewacht Ende elc hadde een sweert ghebracht. Ende riepen: ‘Nu sidi doot!’ Si toghen uut hoer sweerde bloot, 935[regelnummer] Ende Seghelijn oec dat sijne. Doe riepen si: ‘Nu naect ons pine!
[pagina 14]
Ga naar margenoot+ Siet daer een sweert behaghel; Hets weert omtrent een omnaghel(?) Hets so roost, ic wane dat bloyt, 940[regelnummer] Het snede wel boter, waert ghegloyt! Ic en sach noit beter sweert!’ Seghelijn seide: ‘Ic hebt so weert, Also weert, als ghi dat u, Al sijn si claer ende nu. 945[regelnummer] Het mach wel sijn also goet.’ - ‘Help, het coemt al uter gloet!’ Sprac die een van die daer sijn. ‘Hets veel nuwer dan dat mijn, Nochtan wart dat sijn mesval, 950[regelnummer] Die men hier mede doden sal. Al laghen wi voer u al stille, Ende lieten u slaen al uwen wille Metten swaerde slach in slach, Ghi mocht wel slaen al enen dach, 955[regelnummer] Eer ghi doersloeght ene maelgie.’ - ‘Dat suldi weten in die bataelgie’, Sprac die coene Seghelijn, ‘Oft ghebreect aen die armen mijn. Het sal bliken uwen rebben, 960[regelnummer] Mijn sweert sal hier ere hebben!’ Die ander seiden: ‘Dat sullen wi sien.’ Na Seghelijn sloeghen si mettien, Ende Seghelijn proefde sine crachte. Hi stelde hem selven op die grachte: 965[regelnummer] God moet wesen te sinen doen! Al was hi van herten coen, Hi was vermannet ende verlast Nochtan sloech hi slaghe vast, So dat hi den enen cloefde 970[regelnummer] Die meeste helft van sinen hoefde Den anderen sloech hi af die arme, Den derden sloech hi, dat die darmeGa naar margenoot+ Hem utewoeden ende viel doet. Die vierde was in sulker noot, 975[regelnummer] Dat hi begonste vlien. Seghelijn liep na hem mettien Ende sloeghen op sinen hoefde, Dat hijt hem toten tanden cloefde Ende hi doot ter eerden vel. 980[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Het scijnt wel, Dit sweert snijt vleesch ende been Nu en weet ic niewer gheen, Dat ic core vore dit; Al ist roestich ende besmit, 985[regelnummer] Tis goet van snede utermaten.’ Die een coc is ghelopen ter saten, Dien die arme waren of, Ende verstormde al dat hof, Ende riep: ‘Wat sal mijns sijn! 990[regelnummer] Svisschers soen Seghelijn Heeft mijn drie ghesellen doot, Ende mi brocht in groten noet. Met hem brocht hi een roestich sweert, (Ten sceen niet twee penninghe weert.) 995[regelnummer] Daar hi mede op ons quam striden. Ic en sach noyt sweert so sniden! Hi slaet af met enen slaghe Arme, voeten, teenre vlaghe, So wat hi binden slaghe lauwet. 1000[regelnummer] Siet, merket ende scouwet, Hoe ic doghe dit grote wee.Ga naar voetnoot1) Hi sloech af in slaghen twee Mine arme, des heb ic grief, Si waren af, eer ict besief, 1005[regelnummer] So snel sneetet ende so sere. Coninc Prides, edel here,
[pagina 15]
Ga naar margenoot+ Doet ons bate van deser daet. Doet so, here, dat men vaet.’ Die coninc seide: ‘Ic hore wonder, 1010[regelnummer] Dat ghi viere leghet onder. Ende wat hebdi hem mesdaen, Dat hi u dus wilde slaen? Het scijnt een jonghelinc goedertieren.’ Doe sprac die coninghinne sciere. 1015[regelnummer] ‘Coninc, ic ben vroet der sake: Den jonghelinc dat si verspraken, Doen hi die vissche te hove brochte, Ende sloeghene onsochte. Sint so quamen si ghegaen, 1020[regelnummer] Ende wilden den jonghelinc echter slaen. Hi weerde hem als hi best mochte, Dat hise alle vier onsochte Te haerre scande sere sloech. Heer coninc, om dit onghevoech 1025[regelnummer] Hebben sine anderwerven beleghen, Ende waenden hebben doot ghesleghen. Hi weerde hem, alsoet wel scijnt; Dicke hebben si hem ghepijnt, Den jonghelinc te doene scande; 1030[regelnummer] Hi sloechse eens met eenre mande, Dat si bleven in onmacht. Nu hebben sine derdewerf ghewacht Met haren wapenen alle viere, Ende die jonghelinc goedertiere 1035[regelnummer] Heeft hem verweert als een deghen goet. Ondanc hebbe die hem misdoet! Mer mocht na minen wille ganghen, Men soude desen oec doen hanghen, Die sine arme heeft verloren, 1040[regelnummer] Ende die ander drie als te voren, Hem te scanden, dat si int hof Laghen maecten sonder oerlof.Ga naar margenoot+ Die jonghelinc si ghebenedijt, Die hem so weerde in den strijt. 1045[regelnummer] Met rechte sal hi quite gaen. Hi en heefter niet ane mesdaen.’ Die goedertieren Seghelijn En weet wat doen, die deghen fijn, Weder hi wille te hove gaen, 1050[regelnummer] So keeren, ende is ghestaen In twifelinghen, wat hi best doet: Doe peinsde hi in sinen moet: ‘Keer ic weder, dat ware mijn lachter; Men soude mi sciere volghen achter. 1055[regelnummer] Hets beter, dat icker boven ga. Waer dat men mi volghde na, Ic worde ghevaen met onneeren. Hets beter, dat ic met eeren Gheniete des fonnis der baroen, 1060[regelnummer] Ende ga in sconincs prisoen.’ Dus sal hi te hove gaen. Prides die coninc es ghestaen In die sale ende seide: ‘Vrouwe, merke die waerheide, 1065[regelnummer] Seghelijn heeft seer misdaen, Dat hi mijn cnapen dorste slaen. Het waer scande ende lachter, Dade ic hem niet volghen achter, Ende rechten na sijnre mesdaet. 1070[regelnummer] Soudi vergheven dus groten quaet Sonder wrake, waent verstaen, Hi soude al mijn volc verslaen Die binnen minen hove sijn.’ Mettien so quam Seghelijn 1075[regelnummer] Ende viel voer sconincs voeten, Ende seide: ‘Here, doet oetmoet;
[pagina 16]
Ga naar margenoot+ Vergheeft mi dat ic heb misdaen. U kocken hebben mi bestaen, Ende ghesworen mine doot. 1080[regelnummer] Dat icse sloech, dede mi den noot; Gherne leefdic met ghemake.’ Als hi seide dese sake, Den coninc hi tusscen den oghen sach. Prides seide: ‘Ic en mach 1085[regelnummer] U mesdoen om gheen goet; Ic vergheef u minen evelen moet. Nochtan waendics niet hebben ghedaen, Mer nu eest mi dus vergaen, Sint dat ic u met oghen sach. 1090[regelnummer] Mi wondert hoe dat comen mach: Ic liet ute van minen bloede, Daert u teren ende te goede Comen mochte ende te baten, Ic en mach u niet verhaten; 1095[regelnummer] Die u mesdade, het coste hem tleven. Mine tafel wil ic u gheven, Ende ridder maken in corter tijt, Om dat ghi dus vrome sijt.’ Die coninc hieffen vander eerden. 1100[regelnummer] Al dat Seghelijn begheerde, Hadde hi van den coninc fijn, Des hi dede die bede sijn, Ende dat hi hem vriendelijc bat. Sijt des seker, dat was omdat 1105[regelnummer] Het was den jonghelinc ghegheven In pilghiften al sijn leven, So wat hi bidden soude doer noet, Men soudt hem gheven clein ende groet, Dat gheen man waer so hoech, 1110[regelnummer] Indien dat hi niet en loech. Daer om was sijn bede algader Wel ghehoert voer sinen vader Ende voertmere op elken dach, So wien hi tusschen den oghen sach, 1115[regelnummer] Hi moest hem gheven, wat hi bat.Ga naar margenoot+ Die vrouwe was blide omme dat, Als sijt metten oghen siet; Het was haer kint, al en wist sijs niet. Daer wrochte poringhe der natueren. 1120[regelnummer] Die coninc bat Bleuseflueren, Dat sine deden wisen ende leeren Ten wapen, ende daer toe keeren, Dat hi ridderscap mocht ontfaen. Die vrouwe seide: ‘Het wert ghedaen.’ 1125[regelnummer] Si belovet hem al plat. ‘Seghelijn’, seitsi, ‘so wil ic dat, Dat ghi ontbiet uwen vader, Ende seght hem allegader, Dat ghi hier sult onthouden sijn.’ 1130[regelnummer] Doe versuchte Seghelijn Menichwerven ende ghedichte. Die tranen liepen over sijn aensichte, Eer hi te woerde comen mochte. Der coninghinnen dit wonder dochte, 1135[regelnummer] Soe dede oec den coninc mede. Doe sprac die vrouwe ende sede: ‘Nu seght ons, lieve Seghelijn, Waerom weendi, wat mach u sijn, Dat ghi versucht also sere 1140[regelnummer] Ende dus onsochte, lieve jonchere?’ Seghelijn sprac: ‘Ic saelt u segghen, Ende u oec voer oghen legghen, Al eest scande, sijt des vroeder. Ic en heb vader nochte moeder 1145[regelnummer] Noch oec vrient, die mi bestaet. Daerom drivic dit mislaet. Is sfisschers huys was ic onthouden. Ic was clein ende jonc van ouden, Als ic was ghebrocht al daer.’ 1150[regelnummer] Dit woert ghinc der vrouwen naer, Want si peinsede om haer kint. Noch en kende sijs niet een twint;
[pagina 17]
Ga naar margenoot+ Haer dochte therte binnen breken. ‘Aldus, vrouwe, ben ic versteken 1155[regelnummer] Van hem’, sprac die jonghelinc, Want hi hiet mi vondelinc, Ende hi was mi harde stuer. Dus wil ic soeken avontuer Harentare after lande 1160[regelnummer] Tes ic vinde die mi bestanden. Had ic gheleert der wapine!’ Die coninc sprac te Segheline: ‘Seghelijn, hout uwen paes! Alle dat goet ende dat solaes, 1165[regelnummer] Dat u hart peinst, wert u ghedaen. Seghelijn, ghi en moecht niewaert gaen; Ghi sijt edelre ende bat gheboren, Dat weet ic wel hier te voeren, Dan of ghi waert tfisschers kint.’ 1170[regelnummer] Hi seide waer, al wist hijs twint. Hi was sijn vader ende si sijn moeder. Blansefluere, die niet vroeder Was der waerheit, hare dochte Dat haer kint wel wesen mochte. 1175[regelnummer] ‘Ay Seghelijn,’ seitsi, ‘Seghelijn, Laet u groete droefheit sijn, Ic hope, ghi sult te hant verstaen, Wie si sijn, die u bestaen. Ic sal u brenghen te hogher dinc: 1180[regelnummer] Ghi sult sijn mijn camerlinc.’ Seghelij seide: ‘Het is mi lief’. Een deelkijn es sijn gherief Vergaen ende sine rouwe. Biderhant nam hem die vrouwe 1185[regelnummer] Ende leiden thaerre camer binnen, Daer si hem toesprac met soeten sinne. Si custen aen den monde sijn. Doe sprac aldus Seghelijn: ‘Edel vrouwe, hoert een deel: 1190[regelnummer] Ic hebbe noch een scoen juweel, Dat mi is comen, als ic bevroede, Van patrimonien van edelen bloede. Had ic enich weerder dinc,’Ga naar margenoot+ Sprac die scoene jonghelinc, 1195[regelnummer] ‘Ic gaeft u, edel vrouwe fijn. Siet hier is een vingherlijn, Dats al dat goet ende nyemeer, Vrouwe, daer ic af ben heer. Dat ghevic u’, sprac die wigant, 1200[regelnummer] ‘Moechdijt doen aen uwe hant. Die jonghelinc die waende wel, Dat niement mochte draghen el, Dan hi selve aen den vingher. Het sceen nauwer ende ingher. 1205[regelnummer] Al daert een sach, hem dat dochte, Dat een kint niet draghen mochte Van een jaer, seit die hystorie. Der vrouwen verblide haer memorie, Als si dat vingherlijn aensach. 1210[regelnummer] Si riep lude: ‘Dit is die dach, Die ic begheer, en lieghe u twint. Ic ben u moeder, ghi sijt mijn kint. Des toech ic u goet littekijn: Siet hier, ghenoot, dit vingherlijn. 1215[regelnummer] Aen mijn hant so moechdijt scouwen. Tsvisschers brochten u drie vrouwen Ende dit vingherlijn daer mede. Het heeft oec ene sede, Dat niement draghen en mach dan ghi.’ 1220[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Vrouwe vri, Nu bid ic u sere utermaten Dat ghi wilt dese tale laten, Ende en houdt met mi gheen spot. Ic en ben oec niet soe sot, 1225[regelnummer] Dat ic u dies mach gheloven. Ghi en moghet mi niet verdoven. ‘Wat node waer,’ sprac Seghelijn, ‘Of ic u kint hadde ghesijn, Dat ghi mi tsvisschers had ghesent. 1230[regelnummer] Ic en ben oec niet so blent, Ic en weet wel bi mijnre trouwen, Dat ghi met mi maect die mouwe.’
[pagina 18]
Ga naar margenoot+ ‘Aey’, seitsi ‘lieve kint, in doe.’ Vriendelike sprac si hem toe: 1235[regelnummer] ‘Ic sal u segghen die waerhede, Want mi al noetsaken dede, Die meeste, die ie mensche hoerde,’ Ende si weende metten woerde. ‘Lieve kint, wilt mi verstaen, 1240[regelnummer] Waerom dattet was ghedaen. Tuwen vader seide een astronomien, Die in starren conste sien, Dat gi u vader soudt verslaen. Als hi dat hadde verstaen, 1245[regelnummer] Swoer hi u te nemen tlijf. Doen was ic een droeve wijf, Dat hi u dit bedreech had ghegheven. Doe peinsdic hoe ic best u leven Behouden soude, ic waes ghevreest. 1250[regelnummer] Doe ghinc ic in een foreest, Daer ic van u versciet met rouwen. Doen quamen te mi drie vrouwen, Prophetessen waren si. Lieve kint, si gaven di 1255[regelnummer] Seghe in allen striden, Ende wat ghi bidt in allen tiden, Eest heeren ofte vrouwen, Moeghdise tusschen die oghen scouwen, Dat suldi hebben cleen of groet. 1260[regelnummer] Mer en bidt niet, ten doe u noot, Ende lieghen en moeti twint. Dat was dander ghifte, lieve kint, Die u daer was ghegheven. Die derde was, dat ghi sout leven 1265[regelnummer] So wale ende so heilichlike, Dat ghi sult comen in hemelrike. Ghi moghet bekennen dese dinc, Want u vader die coninc, Micte u te nemen tleven. 1270[regelnummer] (Tote noch eest aldus bleven: Dat ghi sloecht die knechten sijn,Ga naar margenoot+ Dats vergheven, lieve Seghelijn.) Doen waerdi in waerre dinc Tsvisschers brocht over vondelinc, 1275[regelnummer] Ende ic en mochts gheweten niet. Haddict gheweten, so waer ghesciet, Ic had so dicke tot u ghegaen, Dat ment int hof wel had verstaen. Dus waerdi tsvisschers sonder mijn weten: 1280[regelnummer] Wat soudic u vele pleten? Die reden heb ic u wel verclaert. Ghereet quam ic te hove waert, Een doet kint droech ic met mi, Dat mi gaven die vrouwen vri. 1285[regelnummer] Snachs omtrent der middernacht Riep ic alse wijf, die onsacht Pleeght te hebbene van kinde. U vader spranc op met gheninde Ende soude om een joncfrou gaen. 1290[regelnummer] Doen riep icken weder saen, Ende gaf hem tkint, den fellen doren, Ende seide, het waer doot gheboren, Toten coninc, sonder blijf. Aldus behieldic u lijf, 1295[regelnummer] Wel lieve kint Seghelijn! U vader ende alle die hier sijn, Waren mi liever alle doot.’ Aen sinen hals dat si doen scoot, Ende custe haer kint Seghelijn, 1300[regelnummer] Ende hi weder die moeder sijn. Si waren blide, en lieghe u twint, Alse moeder ende haer kint Sijn sculdich te wesen bi nature. Die feeste, die was in Blenseflure, 1305[regelnummer] Die was utermaten groet. ‘Ay, lieve kint! die uwen doot Begheert, ic bidde dat hi moet Qualike sterven; ghi sijt so soet
[pagina 19]
Ga naar margenoot+ Ende van leden also scoen! 1310[regelnummer] Dies danckic Gode van den troen.’ Ende als Seghelijn dit verhoerde Gaf hi sijnre moeder antwoerde: ‘Moeder, hout in u gedochte Den selven here, die ons cochte 1315[regelnummer] Met sinen bloede aen een cruys. En twivelt niet, ons Heer Jhesus, Hi en was almachtich God, Daer die Joden mede haer spot Makeden hier in der stat. 1320[regelnummer] Over waer segic u dat: Hi is vader, soen ende heilich gheest, Die van allen is volleest, Ende wart gheboren om ons, Jhesus, Ende ghehanghen aan een cruys 1325[regelnummer] Vor sine scape, in goeden vridaghe, Dies si noch sullen hebben plaghe, Ende jammerlijc sijn ghescint.’ Blensefluer seide: ‘Wel lieve kint, Ic en begheer el ghene dinc 1330[regelnummer] Te gheloven, dan God ontfinc Menscelichede aen een wijf, Ende voer ons gaf dat selve lijf, Dat hi van sijnre moeder ontfinc, Aen een cruys daer men aen hinc 1335[regelnummer] Ende starf als een mensce, Ende daer na bi sinen wensche Weder verrees alse vader. Levende vleesch ende inader Had hi weder in sijn volleest; 1340[regelnummer] Dat dede al sijn suver gheest, Die de onreine helle brac, Ende sijn vrienden daer uyt trac, Ende voerdese ter bliscepen. Sone, nu ben ic begrepen 1345[regelnummer] Inden wille ende heb ghesijn, Lieve kint, Seghelijn, Van hem te houden mine wet, Die doer mi aent cruce was gheset. Hem wil ic minnen ende heb ghemint.Ga naar margenoot+ 1350[regelnummer] Hem bad ic dicke om een kint Die mi die kerstenwet halp stercken. Nu danc ic hem van desen wercken, Dat hi mi heeft na mijn ghevoech Een kint verleent’, ende si loech, 1355[regelnummer] ‘Dat mi sal ghehulpich sijn.’ - ‘Ghi segt waer,’ sprac Seghelijn. Dus so was die jongelinc Sijnre moeder kamerlinc Ende si bat hem ende hiet 1360[regelnummer] Dat hi sijn vader ontdecte niet, Dat hi sijn kint waer, clein of groet ‘Want daeraen so laghe u doot.’ ‘Wat moeder!’ sprac Seghelijn, Of ic bade den vader mijn, 1365[regelnummer] Dat hi mi dede engheen quaet, Soude hi niet sijnre herten staet Voeghen aen mijn acoert? Want ic hebbe van u verhoert, So wat ic bade heren of vrouwen, 1370[regelnummer] Die ic mach tusscen oghen scouwen, Dat hijt mi ghave in corten stonden, Ende dat heb ic ondervonden.’ Doe antwoerde Blensefluer: ‘Lieve kint, soete figuer, 1375[regelnummer] Als gi uten oghen sijt, Mocht hi u wel dragen nijt Ende u doden in eenre nacht. Vele beter is, dat ghi u wacht Ende hout dese dinc verholen, 1380[regelnummer] Als ic u hier heb bevolen.’ - ‘Bi Gode! moeder,’ sprac Seghelijn, Ic sal doen den wille dijn Ende wercken bi uwen rade, Al soudt mi vergaen te quade, 1385[regelnummer] Want ic u minne,’ sprac die joncheer. ‘So doe ic u, lieve kint, wel seer.’ - ‘Moeder,’ sprac hi, ‘dat doet nature.’ Si dede halen in corter ure
[pagina 20]
Ga naar margenoot+ Enen meester, diene leerde 1390[regelnummer] Van wapinen ende daertoe leerde Scermen, ende nauwe slaghe slaen, Dat die joncheer wel heeft verstaen, Alse die van herten was subtijl. So dat hi seide op ene wijl, 1395[regelnummer] Daer si scermden beidegader, In een crijt voer sinen vader Ende voer Blensefluer sijn moeder: ‘Meester,’ seithi, ‘sijt des vroeder, En wildi u erren niet op mi, 1400[regelnummer] Mi dunct, ic soude vinden di In eenre laghe seker bloet. Die meester wart van scaemten roet Ende seide: ‘Nu, laet sien, Hets al vergheven,’ ende mettien 1405[regelnummer] Sloech hi den meester, Seghelijn, Onder dat rechter ore sijn Metten platte van den sweerde, Dat hi voer hem viel ter eerden. Doen was daer ghelachen vele. 1410[regelnummer] Die meester sprac: ‘Van desen spele Wistic wale, Seghelijn, Mer ic wilde die conste dijn Proeven of ghi const dit spel.’ Seghelijn sprac: ‘Dat ghelove ic wel.’ 1415[regelnummer] Hi seide so, hi en wiste twint Van den keer, dat hem dat kint Voer alle die liede hadde gheleert. Anderwerven dat hi hem keert Metten sweerde ende metten scilde, 1420[regelnummer] Als die den jonghelinc blouwen wilde. Sijn slaghen waren nouwe ende fel. Ende Seghelijn verstont hem wel: Hi decte hem, so hi best mochte, Als sijn meester hem besochte 1425[regelnummer] Op hem scermen ende houwen. Daer mocht men Seghelijn scouwen,Ga naar margenoot+ So cort hem vouwen onder den scilt Dien hi coenlike voer hem hilt, So dat hi smeesters bande brac, 1430[regelnummer] Ende metten rechteren voete stac Sinen meester voer sijn borste, Dat hi voer hem ter eerde storte Ende langhe in onmacht lach. Als dit sijn vader ende moeder sach, 1335[regelnummer] Hadden sijs beide groet spel. Die coninc sprac: ‘Seghelijn, hoe wel Sidi int scermen ende int slaen! Ghi hebt u lesse so wel verstaen, Dats u meester es onvroe.’ 1440[regelnummer] Seghelijn antwoerde doe: ‘Waer saeghdi bi uwer trouwen Enighen man so nauwe houwen Alse mi mijn meester helt? Ic ware versleghen op dat velt 1445[regelnummer] Met sijnre groeter onhoveschede, Die hi daer te miwaert dede. En haddic niet aldus ghedaen.’ Bin desen es hi opghestaen, Die meester, van der onmacht sijn, 1450[regelnummer] Ende seide aldus: ‘Seghelijn Mi dunct, ic hebbe u gheleert, Daer ic mede bin onteert, Ende drincken moet groete scande Voer die hoechste van den lande.’ - 1455[regelnummer] ‘Meester,’ sprac doe Seghelijn, ‘Anderwerf wilt hovescher sijn In u scermen ende in u spel. Wat waendi, ic en wiste wel, Dat ghi onhoveschede daet. 1460[regelnummer] Ic rade u wel dat ghi dat laet Anderwerven ende scuwet; Ghi hat mi onder u gheduwet,
[pagina 21]
Ga naar margenoot+ Dat ic mi cort moeste vouden. Ghi hadt mi meer tonder ghehouden, 1465[regelnummer] Dat ic waer bleven in onmacht. Daerom stac ic u bet acht, So ic best mochte metten voet.’ Die meester seide: ‘Ay, ic moet Van minen live gheonneert sijn, 1470[regelnummer] Of ic emmermeer, Seghelijn, Teghen u scerme luttel of vele: Ghi sijt van so fellen spele.’ Daerom loech sere die coninc Ende al dier saten in den rinc, 1475[regelnummer] Soe dede sijn moeder Blensefluer. Daer mocht men scouwen op die uer, Dat hi seghe hadde, die jonghelinc, In stride, want hi daer ontfinc Groten prijs, lof ende ere, 1480[regelnummer] Ende het volghede emmermere. Dit was hem een scoen juweel. Si toghen alle in den casteel; Den jonghelinc gaven si den prijs. Daerna ghevielt in corter wijs, 1485[regelnummer] Dat hi leerde op een ors riden, Ende oec metten spere striden. Het was sijn meester die beste rider, Van Ysona was hi ontbider, Van landen scone ende rijc. 1490[regelnummer] Hi reet harde starckelijc, Daer hi op wilde striden mit nide, Op dat hi hadde een spere stide. Hi reet man ende peert ter eerden Ende Seghelijn die begheerde 1495[regelnummer] Te connen van spere ende van scilde. Hi bat sere den ridder milde Dat hine leerde van scilt ende spere. Die ridder seide, hi hads ghere. ‘Ic saelt u leren, soe ic best can.’ 1500[regelnummer] Doe ghinghen si hem wapenen dan, Ende reden buter stat opt velt. Die coninc ende sijn gheteltGa naar margenoot+ Quam daer; die coninghinne mede, Die haer bedinghe te Gode dede, 1505[regelnummer] Dat Seghelijn moeste verstaen, Also wel als hi hadde ghedaen Van den scilde ende van den sweerde, Want si sine eer begheerde Voer hem allen die daer sijn. 1510[regelnummer] Al ghewapent was Seghelijn Op een ors van groeter ghewelt. Die meester liet lopen op dat velt Sijn ors ende sloech met sporen. Hi wijsdem, hoe hi doen soude, voren: 1515[regelnummer] Sijn spere opdraghen ende dan sincken; ‘Ende of ghijt braect, waent u bedincken, Ende werp den trensoen opt sant Ende hout den breidel in u hant, Ende dat ghi dat ors ommekeert. 1520[regelnummer] Als Seghelijn dit hadde gheleert Settem die meester op die dye Sijn spere, ende seide: ‘Coemt te mi, Proeft u crachte met alre ghewelt; Laet sien, moechdi mi opt velt 1525[regelnummer] Tumelen doen, so haddijs prijs.’ Seghelijn, die deghen wijs, Noepte tors metten sporen, Ende heeft den meester sijn vercoren. Hi gheraecte den helm van stale: 1530[regelnummer] Sijn spere brac ende altemale Viel die helm op die hede, Ende hi gheraecte sijn scouderen mede, Dat hi viel van den peerde sijn. Dus hadde prijs Seghelijn. 1535[regelnummer] Doe stont op, als ic versta, Pelles van Ysona. Hi scaemdem sere van den steke; Hi peinsede, hi sout wel wreken. Hi loech, mer het was sonder spel, 1540[regelnummer] Ende seide: ‘Seghelijn, dit was wel
[pagina 22]
Ga naar margenoot+ Ghesteken als een deghen fijn. Ghebenedijt so moetti sijn: Ghi beghinnes wale, deghen vri.’ - ‘Aey meester, en belcht u niet op mi’, 1545[regelnummer] Sprac Seghelijn, ‘dies bid ic u. Heb ic u misdaen, dat wil ic u Beteren na u ghevoech.’ Pelles seide ende loech: ‘Seghelijn, hier en es niet mesdaen. 1550[regelnummer] Wildijt voert aldus bestaen, Ghi sout noch goet ridder sijn. Doen sat op Seghelijn, Ende seide: ‘Laet ons riden te gader.’ Doen sprac Prides, Seghelijns vader: 1555[regelnummer] ‘Prijs, lof ende ere moetstu Hebben, mer ic duchte nu, Dat ghijt ontgelden sult ter vaert.’ Die vrouwe boet die hant opwaert Ende bat met sinne over haer kint, 1560[regelnummer] Dat si met herten sere mint, Dat hi bleve onghescent. Pelles hevet hem ghewent Ende was bereet om steken. Met alre herten wil hi hem wreken 1565[regelnummer] Van den steke, dien Seghelijn Hem stac, ende noepte dat ors sijn Ende sloech met sporen fellike seer. Seghelijn sprac: ‘Nu help God Heer! Laet mi sijnre steken ontstanden, 1570[regelnummer] Dat ic blive sonder scanden. Ghi en helpt mi, God, ic merke wel Dat ic verloren heb dit spel. Want Pelles coemt verstomet sere. Si vergaderden met enen kere, 1575[regelnummer] Die fel was, si u becant: Haer spere braken toter hant. So fel was dat ghemoet, Dat Seghelijn, die deghen goet, Beide Pelles ende sijn paert 1580[regelnummer] Dede keeren die voet opwaert,Ga naar margenoot+ Ende bleef in onmacht op die eerde. Seghelijn keerde met sinen peerde Van dat felt sonder faelgieren. Alse die ghene, die in rivieren 1585[regelnummer] Varen spelen in den meye Also reet hi in die valeye Sonder mincke ende grief; Dat was der moeder te siene lief. Si prijsdene alle, diene saghen. 1590[regelnummer] Lof ende eer van daghe te daghe Hadde die jonghelinc al sijn leven, Want het was hem al ghegheven. Noyt en was so wel gheraect Op eertricke noch so volmaect 1595[regelnummer] Alse hi was, die jonchere. Pelles bequam van sinen sere. Sijn een been was uter lede. Doe sprac Pelles ende sede: ‘Noyt en was ic so onsocht 1600[regelnummer] Ghesteken, daer ict weren mocht, In betaelgen noch in wighen; Hets recht, dat men desen nighe. Hi is bloeme van al dat leeft.’ Seghelijn seide: ‘Heer, vergheeft 1605[regelnummer] Mi, dat ic u aldus stac. Dat kent God, dat onghemac Woudic wel hebben ende ghijs niet. Pelles op Segheline siet, Ende seide: ‘Scone jonchere, 1610[regelnummer] In wancons u nemmermere: Vergheven es minen evelen moet: Ghi sijt coene ende van talen goet. Doen custe elck den anderen daer, Ende keerden te hove sonder vaer. 1615[regelnummer] Doen seide Prides die coninc: Dat hi Seghelijn den jongelinc Voervoets ridder woude maken. Doe ontboet hi sulke saken,
[pagina 23]
Ga naar margenoot+ Alse ten ridderscap behoert. 1620[regelnummer] Te Jherusalem binder poert Was hi ghemaect ridder sciere. Die coninc seide: ‘Goedertiere Seghelijn, nu wel verstaet: Waer ghi coemt of waer ghi gaet, 1625[regelnummer] So groet also vriendelike Die arme lieden als die rike. Vordert weduwen ende weesen, So waer ghise vint in vresen; U hulpe si hem bereit. 1630[regelnummer] Wacht u van alre dorperheit. Vindi vrouwen in enigher noot, Die secoerst of blijfter voer doet. Si yement verwonnen voer u sweert Ende ghenade aen u begheert, 1635[regelnummer] Doet hem ghenade, dats mijn raet, Want ter ridderscap toebestaet. En lieghet niet dor ghenen noet. Hout u wet al toter doet Onsen groten here Mamet.’ 1640[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Ic weet bet Te gheloven dan aen hem. Jhesus die te Jherusalem An dat cruce was verdaen, Hem willic te dienste staen. 1645[regelnummer] Hi mach beteren al mijn verdriet. Heer coninc, dies en belcht u niet.’ - ‘Ic en moet,’ sprac die coninc. Den menighen wonderde vander dinc, Die des conincs tale hoerden, 1650[regelnummer] Dat hi hem so vriendelijc antwoerde. Mer al haddijt ghesworen op sijn leven, Hi en had ander antwoerde ghegheven, So langhe hine metten ogen sach. Hi nam een sweert, dat daer lach 1655[regelnummer] Ende wout hem gorden aen sijn side.Ga naar margenoot+ Seghelijn sprac, als die was blide: ‘Heer coninc, laet staen dat sweert, Eude gort mi dit, of ghijt begheert.’ Die coninc naemt onversaghet; 1660[regelnummer] Hi toecht ute ende besaghet: Het docht hem roestich ende verrot. Die coninc seit: ‘Ghi slacht den sot, Die emmer wilde coene sijn, Ende anders niet, Seghelijn; 1665[regelnummer] Also wildi houden dit sweert. Mer sidemeer dat ghijt begheert, So sal ic doen al u ghevoech.’ Doe sprac Seghelijn ende loech: ‘Heer coninc, ic kent bat dan ghi.’ 1670[regelnummer] Doen gorde hijt den deghen vri, Ende gaf hem in den hals een slach Ende seide: ‘Peinst om desen dach, Dat ghi ridderscap ontfinct; Des bid ic u, dat ghi dinct 1675[regelnummer] Om dat ic u hebbe gheseyt.’ Seghelijn antwoerde ghereit: ‘Coninc here, het wert ghedaen’. Hi nam dat sweert herde saen, Ende bat den coninc terre stont, 1680[regelnummer] Dat hi den visscher hondert pont Sjaers te renten soude gheven, Also langhe als hi mocht leven, ‘Want hi hielt mi van kinde clene.’ Die coninc seide: ‘Deghen rene, 1685[regelnummer] Ic geeft hem ende en laets niet.’ - ‘Coninc here, wats ghesciet,’ Sprac Seghelijn vriendelike, ‘Om dat ghi sijt so rike, Ende u luttel leit daer an, 1690[regelnummer] ...........
[pagina 24]
Ga naar margenoot+ So bid ic u dese bede.’ Die coninc sprac ende sede: ‘Al baeddi om die crone mijn, Ghi soutse hebben, Seghelijn. 1695[regelnummer] Wonder heeft mi, hoe dat coemt. Mi dunct, dat ic ben verdoemt. ............’ Doen sprac die scone Blensefluer: ‘Daer waer luttel aen misdaen, 1700[regelnummer] Al haddi u croen ontfaen, Ende hise droech al sijn leven, Opdat ghi, coninc, doot waert bleven.’ Die coninc seide: ‘Ghi seit waer.’ Men dede den visscher comen daer. 1705[regelnummer] Doen sprac die coninc met sinen mont: ‘Te renten geef ic u hondert pont, Omdat ghi Seghelijn ophelt.’ (Met goeden rechte gaf hi tgelt, Want Seghelijn was sijn kint, 1710[regelnummer] Al en wist hijs niet een twint) ‘Proeft u wel ende sijt blide; Ghi hebbes seghe tallen tide.’ Nochtan gaf hi gerne tgoet. Seghelijn was blide in sinen moet, 1715[regelnummer] Dat hi die ghifte hadde daer, Ende Seghelijn gaf hem voerwaer, Tsweert dat hem die coninc gaf. Hi dancte hem seer daer af, Dat hi hem ghedaen had goede. 1720[regelnummer] Int hof so waren vele moede, Die te Seghelijn droeghen nijt, Vander ure ende der tijt, Dat hi twoert hadde gheseyt, Ende hi gheloefde aen Kerstenheit, 1725[regelnummer] Ende droeghen ten coninc grote micke, Dat hi doechde sulke sticken, Ende hi hem dede alsulcke ere. Dat vernoyde den menighen sere Onder den dume stillekine. 1730[regelnummer] ............Ga naar margenoot+ Doen die coninc was van Seghelijn, Ende oec uten oghen sijn: ‘Wacharmen,’ seide die coninc, ‘Hoe mach comen dese dinc, 1735[regelnummer] Dat ic al doe des hi begheert. Blijft hi hier, ic werde onteert. Als icken metten oghen scouwe, So wensch ic hem al goet, bi trouwe, Soe gracelijc sijn sijn manieren, 1740[regelnummer] Ende inder talen soe goedertieren, Dat ic doe den wille sijn.’ Doen sprac daer een, hiet Robbolijn, Verrader was hi ende fel, Hi seide: ‘Heer coninc, doet wel; 1745[regelnummer] Nu is Seghelijn ridder ghedaen. Enen tornoy doet hier opslaen Buten der stat, ende segt hem, here, Dat ghijt doet doer sine ere. Dan sullen hier comen vremde lieden, 1750[regelnummer] Ende men sal hem ontbieden, Dat sijt laten dor ghenen noet, Si en slaen den nieuwen ridder doet. Dat dinct mi talre beste sijn: Dus wart verslaghen Seghelijn.’ 1755[regelnummer] Dit was een treke harde nauwe. Allen lachter ende allen rouwe Moet hi hebben, die verrader! Doen so dede Seghelijns vader Sine boden utegaen, 1760[regelnummer] Ende dede een tornoy slaen, Buter stat indier ghebare, Oft doer Seghelijns ere ware; Mer het was om sinen lachter. God die moete sijn sijn wachter, 1765[regelnummer] Dat hi blive in die ere! Blensefluer was blide sere, Ende seide: ‘Wel lieve kint! Nu so en ontsiet u twint.
[pagina 25]
Ga naar margenoot+ Proeft u wel ende sijt blide; 1770[regelnummer] Ghi hebt seghe tallen tide.’ - ‘Des sijt seker als der doot, Vrouwe, ic en bin niewer bloot, Dat ic mi yewaer af ontsie. God onse here hevet mi 1775[regelnummer] Wel voersien voer mijn leven. Sulke gracie moet mi God gheven, Dat ic sinen lachter mach wreken Op al die ghene, die hem steken Teghen Jhesus Cristus wet. 1780[regelnummer] Hoe mocht icken wreken bet Dan opt volc, groet ende smal, Dat hier nu vergaderen sal. Mijn vader heeft harde wel ghedaen: Ic salre harde veel verslaen; 1785[regelnummer] Des hoepic aen onsen here, Dat ic sal hebben lof ende ere.’ Hi dede vervaghen sinen brant, Den besten die men yewaer vant Van sneden op erterike. 1790[regelnummer] Men ghinc slapen haestelike, Tot het was scoen dach. Daer Seghelijn in slape lach, Docht hem, dat hi sach een aren, Die quam boven sijn bedde ghevaren. 1795[regelnummer] Na sijn jonc dat hi leet; Ander voghelen quamen ghereet Op hem striden ende vechten, Mer hi const hem wel berechten, Dat hi die voghel al verwan. 1800[regelnummer] Doe ontwiec die jonghe man Seghelijn, ende maecte een cruys, Ende seide: ‘Goedertiere Jhesus, Also waerlijc als ghi met uwen bloede Ons coft, so moetti te goede 1805[regelnummer] Minen droem nu spellen; Ende of mi yement wille quellen, So helpt mi, Jhesus van Nasarene,Ga naar margenoot+ Ic bin mer een kint allene.’ Dus sal hi sijn droem spellen, 1810[regelnummer] Die ic voer wil tellen, (Dat seit die boec die niet en loech): Die aren die boven den bedde vloech, Dat bespelt den vader sijn, Ende tjonc betekent Seghelijn, 1815[regelnummer] Daer hi so vast na beet, Ende die coninc soude leet Hem beraden ende groete pijn Met menighen Sarrasijn: Dat bediet der voghelen scare; 1820[regelnummer] Ende dat harentare Die voghelen al maecten jacht, Dat bediet dat Seghelijns cracht Wonderen sal in den strijt Die wareu vergadert op die tijt, 1825[regelnummer] Namelijc om Seghelijns doet, Die hi sal brenghen in sulker noet, Dat noyt man sulc wonder dede: Mer Gods hulpe was hem mede, Als ghi alle moghet horen. 1830[regelnummer] Dat heerscap sloech daer voren Tenten ende pauwelioene. Daer was menich glottoene, Coninghe ende ammirale. Prides dede scriven wale 1835[regelnummer] Letteren ende daerin verstaen, Datsi den ridder souden verslaen; Die den roden lioen daer brocht In selver, dat si haer ghedocht Daertoe deden ende haren sin. 1840[regelnummer] Hi ontboet hem oec daerin, Dat hi sterken wilde die wet, Daer die prophete om was gheset Aen een cruce buter stat. Als die heiden verstonden dat,
[pagina 26]
1845[regelnummer] Ga naar margenoot+ Hadden si op hem groten nijt: Nu moet God die allen strijt Verwinnen can sonder vechten, Dese verradenisse swechten, Die si micten nu te doen. 1850[regelnummer] Nu hoert van den orisoen, Dat Seghelijn van herten dede. Hi sprac aldus ende sede: ‘God, vader, soen ende heilich gheest, Die anden cruce hinc ghevreest, 1855[regelnummer] Ende stortet menscelijc u bloet, Ende ute uwen lichame woet Bi ere fonteinen, machmen scouwen, Daer ghi pine ghemanc met rouwen Ghedoghen wilt om onse sonden, 1860[regelnummer] Dat wisten wel die bi u stonden. Dat was u moeder ende Sente Jan Ewangeliste; so droeve man En was noyt noch so droeve wijf, Als si waren, doe ghi u lijf 1865[regelnummer] Aen dat soete cruys verloert, Hande ende voete al doerboert, Ende u herte wide ondaen, Daer u gheest was uytgeghaen Ter hellen verlossen man ende wijf, 1870[regelnummer] Ende paesschendaeghs ontfingdi lijf. Doen worden si blide, die hadden rouwe, Jan Evangelist ende onse vrouwe. Also doemi, God, verbliden, Of si op mi comen striden, 1875[regelnummer] Dese ongheloevighe, als ic waen. Gheeft mi cracht so vast te slaen, Dat ic behoude tleven mijn.’ Dit bat die goede Seghelijn. Nu was dat heerscap al ghereit, 1880[regelnummer] Ende die tornoy was gheleit Op een wijt velt buter stat. Die coninc Prides sere bat Seghelijn, dat hi pijnde om dere. ‘Ic sal,’ sprac die jonchere, 1885[regelnummer] ‘Oft God wil, diet al vermach,’Ga naar margenoot+ Nu had die coninc voer dien dach Tscoenste ors van der saten, Twaelf stoepen bloets uytghelaten, Dat te argher soude gaen, 1890[regelnummer] Als Seghelijn soude met sporen slaen, Dat hi worde daer bi bedreghen. Hier af en wist niet die coene deghen. God wouts of hijs ghenesen sal! Dat ors haelde men van den stal; 1895[regelnummer] Het was scone ende groet. Mer sal die jonghelinc hebben noet, Dat sal doen dat traghe paert. Seghelijn satter op ter vaert; Hi custe sijn moeder die jonchere, 1900[regelnummer] Als hi sciet; hi weende sere, Des sijn moeder wel was gram. Si vraeghdem wat hem mesquam. ‘Moeder, als ic kere, suldijt weten.’ Tors, daer hi op was gheseten, 1905[regelnummer] Stac hi met sporen ende het spranc Lichtelijc; het dede bedwanc, Dat sal wel onlanghe dueren. Si reden alle buten mueren, Daer men tornoy soude doen. 1910[regelnummer] Seghelijn droech den roden lioen In witten silver in sinen scilt, Daer hi onder scermen wilt Ende hem verweren op dat velt. Die heren van buten ende haer ghetelt 1915[regelnummer] Sijn ghereet met hare partie. ‘Nu help God ende sinte Marie,’ Sprac die coene Seghelijn. ‘Nu moeti heden mijn troester sijn. Ic duchte, dat ic ben verraden; 1920[regelnummer] Mer God, wildi mi staen in staden, So en heb ic ghenen noet, Al waerder meer, si bleven doet. Op uwen troest so sla ic inne; Nu sijt ten einde ende ten beghinne
[pagina 27]
Ga naar margenoot+ 1925 Aen mine side te mijnre bate, Want ic mi te u verlate. Storve ic, dat ware u scout.’ Doen reet in die ridder bout Ende heeft enen heer vercoren 1930[regelnummer] Die uytquam allene voren. Coninc was hi starc ende fijn; Doen stacken die jonghe Seghelijn, Dat hi viel uten ghereide. Seghelijns ors besweken die lede, 1935[regelnummer] So hijt met sporen had bedwonghen. Des peerts aderen ontspronghen. Ende viel in ommacht op die heide. Doe quamen die partie beiden Toeslaen metter spoet. 1840[regelnummer] Ende Seghelijn was te voet In pinen groet ghestaen daer. Mi en wondert niet, al had hi vaer. Dit sach sijn moeder Blensefluer, Daer si lach boven op die muer. 1945[regelnummer] Haer was sere wee te moede. Die jonghe ridder ende die goede Was herde fellike bestaen: Van beiden siden si op hem slaen. Hi toech sijn sweert Rosenbrant 1950[regelnummer] Ende sloech met gheweldigher hant Alle die dat hi gherochte. Saen dat hijt ter doot brochte Ten iersten slaghe, ors of man. So dat hi een ors ghewan, 1955[regelnummer] Talrebeste van den velde: Volprisen mochtmens niet met gelde, Want sijn doghet was soe groet. Altemale so waest roet. Ten droech noyt yser aenden voet; 1960[regelnummer] So wel ghetempert ende so goet Waren die voete te dien male, Of si al van finen stale Waren gheweest al sonder ghile:Ga naar margenoot+ Ten stont stille op ghene wile: 1965[regelnummer] Hoe seerre het liep, te meerre tmocht. Die coninc was doet dient brocht, Dat hadde Seghelijn ghedaen. Tors en sweette noeit traen; Noyt en waest van loepen moede. 1970[regelnummer] Seghelijn, die jonghe entie goede, Noepte tors al sonder pine, Ende reet onder die Sarrasine Harentare al ter neder, Die niet op en stonden weder. 1975[regelnummer] Hi wracht daer soe grote moert Hier ende dare, weder ende voert, Dat hire na sijn ghevoech Wel twintich metter hant versloech. Als si dit saghen, riepen si: 1980[regelnummer] ‘Wanen coemt desen, lacen, o wy! Dat hi tvolc aldus verslaet?’ Doe wart ghesleghen enen anderen raet, Dat men alom soude beringhen, Ende hem alsoe onder voete bringhen. 1985.[regelnummer] Aldus hebben sine bestaen, Ende den jonghelinc al omgaen Voer ende achter ende besiden. Seghelijn seide: ‘Nu moet ic striden Teghen hem allen diere sijn. 1990[regelnummer] Die wesen souden in die hulpe mijn Ende mi in stade standen, Dat sijn worden mijn vianden. Nu help mi God van Nazarene: Ic ben mer een kint allene 1995[regelnummer] Ende verraden ende vercocht, Ende valscelijc opt velt ghebrocht. Nu moet hi mi staen in staden, Die alle sorghe mach ontladen! Nu en weet ic werwaert riden, 2000[regelnummer] So voer, so achter, so besiden,
[pagina 28]
Ga naar margenoot+ Want si allen begheren mijns. God Here! des cnapen dijns Moeti ontfermen te deser tijt: Ic bin in een vreselijc crijt. 2005[regelnummer] Nu helpe God te deser uer!’ Dat sach sijn moeder Blensefluer, Daer si boven ten tinnen lach. Si maecte groet hantgheslach, Doe si sach dese overdaet. 2010[regelnummer] Seghelijn rijt toe ende slaet Tors met sporen ende peinsde dat, Mocht hi comen so na der stat, Dat hi te voren hadde die graft, Hi mochte proeven sine craft 2015[regelnummer] Ende die Sarrasijn verslaen; ‘Si en mochten mi niet ontgaen.’ Doe noepte hi dat goede paert. Daer hijt dichtste vant ghescaert, Daer reet hi inne ende sloech, 2020[regelnummer] Datter een niet tlijf ontdroech, So vreselike sneet dat swaert. Hi sloech enen te middewaert In twee stukken ende cloefde, Ende thovet van den orsse hi roefde 2025[regelnummer] Met enen slaghe, dat is waer: Hem en dorste niement comen naer. Dus reet hi tot hem op die gracht; Si voeren na, die waren acht, Ende souden oec bestaen. 2030[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Nu eest ghedaen, Ic bin nu daer ic begheerde, Nu bid ic Gode van minen sweerde, Dat mi niet en moete faelgen, Noch en breke inder bataelgen. 2035[regelnummer] So sullen si doen quaden fijn, Moet ic leven,’ sprac Seghelijn. ‘Ghi sijt alle vals verrader. God, die is almachtich vader,Ga naar margenoot+ Moet u allen vermaledien! 2040[regelnummer] Doen quamen si met haer partien Toeghedreven als die begheerden Seghelijn doden metten sweerde. Die joncheer vacht op die graft Metter hulpen der Goeds craft, 2045[regelnummer] Dat hire doet sloech op die stede Wel twaelf hondert bi waerhede. Si vloeghen ende lieten staen; Noch so en heeft hi niet ontfaen Ghene wonden clein of groet, 2050[regelnummer] Mer sijn ors was totter doot Ghewont, dat niet en mochte gaen; Seghelijn die beette saen. Die dach wert doncker ende wert nacht. Die coninc Prides met sijnre macht 2055[regelnummer] Toghen ghemeenlijc binnen muren. Ay God! hoe droeve was Blensefluere, Als hi niet te hove quam. Prides die coninc wart so gram, Dat Seghelijn, die jonghelinc, 2060[regelnummer] Metten live dien dach ontghinc, Dat hi swoer, al sonder waen, Men souden sandersdaeghs bestaen, Dat hi verliesen soude tlijf. Die moeder was een droeve wijf, 2065[regelnummer] Si seide: ‘Here, hets misdaen; Twi wildi den jonghelinc verslaen?’ - ‘Vrouwe, ic segt u bi miere wet, Hi wil onsen God Mamet Tonder doen al sonder blijf.’ - 2070[regelnummer] ‘Wat here,’ sprac dat scone wijf, ‘Twi hebdine aldus bestaen? Ghi mochten hebben wel ghevaen Ende gheleit in u prisoen. Wildi minen raet al doen,
[pagina 29]
2075[regelnummer] Ga naar margenoot+ Wi souden smeken utermaten Tes wine hebben in der saten.’ Prides sprac ende seide: ‘Vrouwe, Als icken metten oghen scouwe, En mach icken doen gheen quaet, 2080[regelnummer] Daerbi so eest dat ict laet.’ Doe sprac Robolijn die verrader Tote Prides, Seghelijns vader, Ende ruunde hem in sijn oer al stille: ‘Mijn vrouwe draeght hem goeden wille. 2085[regelnummer] Coemt hi te hove, ghi wert ontdaen: Mijn vrouwe souden doen ontgaen.’ - ‘Neen hi niet,’ sprac doe Prides. Nu hoert van Seghelijn, die buten es Op die graft in groter noot. 2090[regelnummer] Hi en hadde wijn noch broot, Dat hi drincken mochte of eten. Biden luden is hi gheseten Die daer laghen gheslaghen doet. ‘God here!’ sprac hi, ‘haddic broet, 2095[regelnummer] Dat ic eten mochte een luttelkijn! Aey Blensefluere, moeder mijn, Ic wane wel,’ sprac die joncheer, ‘Levende sie ic u nimmermeer; Van hongher sal ic bliven doot.’ 2100[regelnummer] Als hi dus sat in deser noot Buten der stat van Jherusalem, Sach hi nederdalen op hem Bider mane, die sceen claer, Recht oft witte stene waer. 2105[regelnummer] Hi hieft op; die roke was Herde goet, als ict las. Hi beet daer in, al daer hi sat Ende het was broet, dat hi doe at, Dbeste dat hi oyt hadde ghegheten. 2110.[regelnummer] ‘Ay God!’ seit hi, ‘nu soude ic eten Harde gherne van enen capoen.’ Doe beet echter die deghen coen, Van enen capoen had hi die smake.Ga naar margenoot+ Hi en peinsede om ghene sake, 2115[regelnummer] Die men eten mocht ter noet, Hi en vant den smake in dat broet. Des dancte Gode Seghelijn; Ende als hem dorste, so haddi wijn Mede algader in dat broet. 2120[regelnummer] Dat was mirakel herde groet, Die God dor Segheline dede. Te Gode dede hi sijn ghebede Oetmoedelike op die tijt: ‘God, alsoe waerlijc als ghi sijt 2125[regelnummer] Almachtich van alle dinc, Ende u vleesch dat lijf ontfinc Boven natueren tonser noede, Ende ic ghelove, dat ghi in broede Ende in wijn gheordineert 2130[regelnummer] U vleesch, u bloet consacreert, Switten donredaeghs, doe ghi braect Tbroet uwen jonghers, ende ghi spraect, Dattet ware tvleesch dijn Ende u bloet die selve wijn, 2135[regelnummer] Die si droncken daer si saten, (U vleesch in brode dat si aten); Als ghi hem voerseidet daer, Dat ghi sout sijn in den outaer Beide in vleesch ende in bloede. 2140[regelnummer] Dus moghen u vinden altoes die vroede, Die us begheren, dat ben ic. Ende laet mi leven noch een stic, Dat ic mach helpen stercken die wet, Daer ghi ant cruce om wart gheset. 2145[regelnummer] Dan stervic alst es u ghebot. Ic kenne u over almachtich God, Die mi voetsel hier verleende,’ Ende mettien hi sere weende Om die doot die God ontfinc, 2150[regelnummer] Sere bitterlike, die jonghelinc,
[pagina 30]
Ga naar margenoot+ Want hi was van goeder naturen. Daer sach hi ter selver uren Den hemel ontdaen herde wijt Ende het was voer mettentijt. 2155[regelnummer] Sijn ors, dat lach over doot, Spranc op van vare ende verscoet; Met hemelsch licht waest bescijnt; Tors boven allen orsen grijnt. Ghenesen waren die wonden sijn. 2160[regelnummer] Doe riep een stemme: ‘Seghelijn, Hout dese covertuer ter vaert Ende decter mede dat goede paert, So en saelt dan nemmermeer Wonden ontfaen noch doghen seer. 2165[regelnummer] Glorifier so eest ghenant.’ Doen lovede Seghelijn die wigant Gode sere op die ure. Opt ors leide hi die covertuere, Die claer was ende herde groet, 2170[regelnummer] Ghetekent met een cruce roet. Doen dede hi af die wapen sijn, Die altemale doersleghen sijn, Van sinen live, die edel baroen. Hi ghinc ander wapen aendoen 2175[regelnummer] Van die daer laghen in det bloet, Die vaste waren ende goet. Talre eerste dat was dach, Blensefluer, sijn moeder, utesach Om Seghelijn haer lieve kint. 2183[regelnummer] Si riep, en mocht ghelaten twint: ‘Wacharmen! lieve kint, suldi sterven Ende van uwen live bederven, Dat sal mi costen nu mijn lijf.’ Seghelijn sach dat scone wijf: 2185[regelnummer] Hi sach wel dat si hem meende. Hi neech hare ende hi weende Daer hi stont op die gracht. Si sloech neder in onmacht Voer dat venster daer si stoet.Ga naar margenoot+ 2190[regelnummer] Dat sach Seghelijn, die deghen goet. Die vander stat quamen uut ghereet. Op Seghelijn waren si alle wreet. Ende die deghen goedertiere Bescreet sijn ors Glorifiere 2195[regelnummer] Het neyede ende het was blide. Seghelijn sprac: ‘Aen onse side, Glorifier, en is hulper ghene, Sonder Jhesus van Nazarene. Ende sijn lieve moeder Marie; 2200[regelnummer] Nochtan hoe ic sere, dat wi Sullen heden prijs bejaghen.’ Doen quamen si toegheslaghen, Die heidene met haerre cracht Ende waenden dromen in die gracht 2205[regelnummer] Seghelijn ende sijn paert mede, Mer dat ors strecte sijne lede Den Sarrasinen te ghemoet, Datter schiere onder die voet Laghen meer dan twintich teenre somme. 2210[regelnummer] Nu hebben si al om ende omme Seghelijn bestanden in dat crijt Alse die den ridder draghen nijt. Si pijnden hem alle te vellen tors, Dies hem vele was te wors. 2215[regelnummer] So wie sloech op die covertuer, Hem brac sijn swaert in corter uer So deden speren ende kniven: Tors moeste sonder wonden bliven. Dat docht die menighen wonder groet. 2220[regelnummer] Seghelijn sloecher vele doet, Daer en was niet dat teghen helt. Niet mere dan aen een aenbelt Mochtmen der covertuer ghenaken: Hare speren dat si braken. 2225[regelnummer] Seghelijn was int sienste vele: Mer God was hovet van den spele.
[pagina 31]
Ga naar margenoot+ Die Sarrasine dreven seer Ende seiden alle: ‘Nemmermeer So en wort dese dief ghemaet! 2230[regelnummer] Merket hoe hi hem ghelaet Ende slaet noch so grote smeten! Nochtan moghen wi wel weten, Dat hi ons heeft ghemaect onblide, Ende wel veertich van onser side 2235[regelnummer] Doet ghesleghen na sijn ghevoech, Al sonder die hi ghisteren sloech. Nochtan vecht hi in dier ghebare, Of hi nu eerst ghecomen ware In den wijch ende hijs begonste!’ 2240[regelnummer] Alse hem niement ghemeesteren conste, Doen vloghen si alle gader, Ende doen sprac Seghelijns vader Te sinen ghesellen: ‘Volghet mi an! Bi den vader, die mi ghewan. 2245[regelnummer] Ic selen doden of hi mi!’ Als dat sach die deghen vri, Was hem te moede sere onsochte, Datten sijn vader selver versochte. Doen peinsde aldus die jonghelinc: 2250[regelnummer] ‘Nu wouts God te deser dinc, Hoe dat mi nu sal vergaen. Minen vader en wil ic niet slaen. Hi en kent mi niet, so doe ic hem; Sloech icken doet, ic seker bem, 2255[regelnummer] Gods vrient en werdic nemmermeer.’ Blensefluer doghede groet seer, Als si sach haren man Tkint bestanden dat hi wan, Dat was rouwe boven rouwe! 2260[regelnummer] Doe sprac aldus die edel vrouwe: ‘Ay God Here! of ghijs machtich sijt, So ghetroest in desen strijt Seghelijn, dat hi verdrive Sinen vader of ontlive,Ga naar margenoot+ 2265[regelnummer] Dat waer mi liever, dan hi ginc tonder.’ Nu hoert hier groet wonder: Prides quam, die coninc, Op Seghelijn den jonghelinc. Seghelijn warp den scilt om hals, 2270[regelnummer] Om te scouwen meer onghevals. Ende sijn vader volghedem naer Ende gaf hem slaghe swaer, Mer hi en weerde hem niet een twint. Dus dede hi als een goed kint: 2275[regelnummer] Hi decte hem ende liet hem slaen. Daer moest Seghelijn ontfaen Wonden achte in sijn lijf. Prides sprac: ‘Hoerdijt, keitijf! Verweerdu of ghi sijt al doet.’ 2280[regelnummer] Seghelijn sprac: ‘Doer ghenen noet, Coninc here, en wil ic u slaen. Mijn ridderscap heb ic ontfaen Van u; sloech ic u, so waer ic sot. U te slane verbiet mi God.’ 2285[regelnummer] Als dit die coninc Prides hoerde, Jammerdem sere van den woerde, Dat Seghelijn te hem daer sede: Die nature wrochter mede, So dat hi seide: ‘Seghelijn, 2290[regelnummer] Bi Mamet, den here mijn, Du bist int herte so noyael, Dat mi ontfermet dijnre tael, Ende ic bids u, coene deghen, Vergheeft mi, dat ic u heb ghesleghen; 2295[regelnummer] Het is mi leet ende berouwes.’ - ‘Ay coninc here, dattu scouwes Die rechticheit,’ sprac Seghelijn, ‘Des danckic Gode den maker mijn, Die u dat herte heeft verleent.’ 2300[regelnummer] Die coninc van groten moede weent,
[pagina 32]
Ga naar margenoot+ Dat Seghelijn seide Gode danc. ‘O wach,’ seit hi, ‘dits bedwanc, Dat mijn herte is so sere partien Teghen mijn sin, des moet ic lien. 2305[regelnummer] Die oetmoedicheit die hi doet Maect mi enen saechten moet; Dat hi hem aen Gods wet wilt versellen, Dat doet mi therte binnen quellen: Dus strijt mijn herte ende mijn moet, 2310[regelnummer] Dat ic hem yan quaet noch goet. Nu laet ic der doghet verwinnen.’ Dus voeren si te Jherusalem binnen Daer Seghelijn wale was ontfaen Van sijnre moeder, die was ghestaen 2315[regelnummer] Ter valbrugghen, en lieghe u twint; Si seide: ‘Willecoem, lieve kint!’ Alsoet haer uten monde scoet, Seghelijn wart van scaemten roet Van den woerde, dat si sede. 2320[regelnummer] Dit mercte die valsce Robolijn mede, Dat Seghelijn sijn verwe verghinc. Robbolijn seide: ‘Heer coninc, Sijt des seker op mijn lijf, Mijn vrouwe mint desen keitijf, 2325[regelnummer] Ende si sal hem verscaken, Ende u soe veel te doene maken, Ghi en gheneses nemmermeer; Of ghi wilt, wachtes u, heer.’ Die coninc seide: ‘Ic wilt verstaan 2330[regelnummer] Bat dan ic hebbe ghedaen.’ Sere mercte Seghelijn, Dat teghen hem sprac Robbolijn; Want hi wel sach aen sijn ghelaet, Wat hi seide, dat was quaet. 2335[regelnummer] Te doene so hads die jonghelinc, Dat hi mercte alle dinc. Daer wasser vele binder saten Die Seghelijn harde sere haten.Ga naar margenoot+ Seghelijn dede in corten stonden 2340[regelnummer] Sijnre moeder heelen die wonden, Die hem sijn vader hadde ghegheven. Els waer hi onghewont ghebleven, En hadde sijn vader niet ghedaen, Want hi en wil op hem niet slaen. 2345[regelnummer] Van wonden (?) was hi sere ghewont. Sijn moeder gaf hem in corter stont Een cruyt teten ende hi ghenas. Daer hi dus bi sijnre moeder was, So weende die scone Blensefluere: 2350[regelnummer] ‘Moeder,’ seit hi, ‘onlanghe ure Sal ic moghen bi u bliven, Want men soude mi ontliven; Si haten mi alle die hier sijn.’ Doen sprac si te Seghelijn: 2355[regelnummer] ‘Aey, lieve kint, op hoveschede, So laet mi dan varen mede So waer dat ghi u bekeert.’ Seghelijn sprac: ‘Moeder, ontbeert Deser spraken, des bid ic u. 2360[regelnummer] Werwaert soudic leiden u, Daer ghi vont, dat ghi hier sout laten? Na dien dat si mi alle haten, Soe sal ic soeken aventuer. Ende weet wel, moeder Blensefluer, 2365[regelnummer] Mach ic sulc aventure venden, Cortelijc sal ic weder wenden Ende u halen, sijt des vroeder.’ Doen so custe hem sijn moeder Hertelike, en lieghe u twint, 2070[regelnummer] Ende si seide: ‘Lieve kint, Suldi mijns dan niet vergheten?’ - ‘Nenic, moeder, dat moet God weten,’ Ende hi cussede haer mettien.
[pagina 33]
Ga naar margenoot+ Dat heeft Robbolijn ghesien; 2375[regelnummer] Hi liep saen toten coninc, Ende dede hem sien die dinc. Als hi dus hevet ghewacht, Die coninc seide: ‘Ic sal te nacht Seghelijn doen benemen tlijf; 2380[regelnummer] Enter felre vrouwen, mijn wijf, Sal ic in enen tor doen sluten. Si en coemter in seven jaren buten, Omdat si mi dit heeft ghedaen.’ Nu moet God in staden staen 2385[regelnummer] Seghelijn, hi heves noot. Hem is ghemict, die bitter doot Te doene in deser nacht, Ten si offen God ghewacht. Als die coninc hadde ghesien 2390[regelnummer] Sijn wijf cussen, ghinc hi vlien, Ende hadde enen droeven moet. Hi en seider toe quaet noch goet. Dat was bedi, want hi en mocht. Sijn herte swoer hem sere onsocht; 2395[regelnummer] Den jongelinc en dedijs gheen ghewach. Als hine tusscen den oghen sach, So was sijn evelmoet ghedaen. Men decte tafel ende ghinc dwaen. Seghelijn quam voert met sinne 2400[regelnummer] Ende met hem die coninghinne, Te wien hi droech groten nijt. ‘Vrouwe,’ seit hi, ‘ter quader tijt Legdi al den dach in clusen, Ghi slacht den katten die willen musen, 2405[regelnummer] Dat ghi so gherne in cameren sijt.’ Seghelijn sprac in corter tijt: Hieraen en is niet mesdaen; Here, wildijt te recht verstaen: Si heeft ghevraeght mijn avontuer, 2410[regelnummer] Dat ic vonden heb wel suer, Buten der stede heden ere. Coninc Prides, edel here, Al waer ic bi haer seven jaer,Ga naar margenoot+ Ghi en dorst hebben ghenen vaer, 2415[regelnummer] Dat ic haer dede, sijt des vroeder, El dan of si waer mijn moeder, Sijt des seker, coninc fijn.’ Doe antwoerde Robbolijn, Die quade felle verrader, 2420[regelnummer] Hi seide: ‘Wi saghen beidegader, Ic ende mijn here die coninc, Quaet onwettich vondelinc, Dat ghise cusset aen horen mont. Menichwerf, dat si u cont, 2425[regelnummer] Na cussen,’ seide die verrader, ‘Pliet men te doen, weten wi algader, Der minnen spel, weet voerwaer.’ - ‘Feloen, ghi moet hebben een quaet jaer,’ Sprac die coene Seghelijn. 2430[regelnummer] ‘Bastaert, fel truwant, het sijn Menighe, die te gader spreken, Helsen, cussen, sonder treken, Deen den anderen in goeder manieren. Sonderlinghe cussen sijn viere: 2435[regelnummer] Cussen van moeder, cussen van lieve, Cussen van peise, cussen van grieve, Als een mensce heeft ghesijn In pinen groet,’ sprac Seghelijn, Ende hi coemt, daer menne kent, 2440[regelnummer] So custmenne om sijn torment, Dat hi leet, te doen vergheten. Mer dat moet onse Here weten, Dat ic se cusse in goeder saten.’ Robbolijn seide: ‘Ghi doet onmate, 2445[regelnummer] Dat ghi des conincs wijf wilt vrien.’ - ‘Aey, God moet u vermaledien,’ Sprac die coene Seghelijn. Hi toech ute dat sweert sijn, Ende cloefdem thovet toten tanden. 2450[regelnummer] ‘Felloen,’ seidi, ‘om mine scande Hebdi ghesproken, dit is die boete!’
[pagina 34]
Ga naar margenoot+ Doen viel hi doet voer sconincs voete. Des had die coninc swaer verdrach, Als hi dit met oghen sach. 2455[regelnummer] Nochtan en mocht hire niet toe spreken. Tsweert heeft hi inghesteken In die scede, die jonghelinc, Want het altoes aen hem hinc, Waer hi was ende waer hi stoet; 2460[regelnummer] Want hi was te voren vroet, Dat hi daer niet was ghemint. Seghelijn sprac: ‘En belcht u twint, Dat ic sloech desen verrader.’ - ‘Nenic niet,’ sprac sijn vader, 2465[regelnummer] ‘Hi verdiendes wel met woerden.’ Alle, diene spreken hoerden, Hem docht wonder, dat hi sprac Entie menighe hads onghemac, Dat die coninc niet wil wreken, 2470[regelnummer] Mer si en dorster niet toe spreken, So ontsaghen si den jonghelinc. Doe gheboet die coninc, Dat men graven soude den doden, Ende Seghelijn niet misbode, 2475[regelnummer] Ende alsoe waest ghedaen; Ende doe ghinc men eten saen. Eten, drincken wasser ghenoech, Mer die coninc niet en verloech Noch en verblide van der feesten, 2480[regelnummer] Mer hi peinsede, seit die jeeste, Dat hi snachts Segheline Beraden soude grote pine, Dat hi smaken soude die doet. God die cleen weet ende groet 2485[regelnummer] Wat ghesciet, hoert wat hi dede: Een enghel seinde hi daer ter stede In der ghelike van een hert. So ghedaen noch so versiert (?) En was noyt hert, sijt des vroet, 2490[regelnummer] Want in sijn voerhoeft stoet Ghewrocht taenscijn ons Heren;Ga naar margenoot+ Dat dede God Seghelijn ter eeren Enten coninc Prides te toerne. Dertien telgher waren aen sijn hoerne; 2495[regelnummer] Het was wit, scoen utermaten. Si spronghen al op in der saten Ende volchden den herte naer. Seghelijn liep vaste daer: Sijn paert stont ter selver ure 2500[regelnummer] Verdect metter witter coverture, Want noyt af en dede man. Seghelijn reet vaste an Na den hert met Glorifiere. Voer alle die ander was hi sciere 2505[regelnummer] Ghereden ene grote mile. Doen sach hi ter selver wile Den hert staen op een velt breet; Na Seghelijn dat hi ontbeet. Doe sprac thert met soeter sprake: 2510[regelnummer] ‘Seghelijn, rijt al met ghemake. Ic bin een enghel van Gode ghesent; Hi doet u bi mi bekent, Dat ghi ter stat niet weder en keert, Of ghi souter mede sijn onteert. 2515[regelnummer] U vader soude u doen verslaen; Dit doet u God bi mi verstaen Ende te weten, als sijn vrient. Nu doet soe, dat ghi hem dient.’ Doe viel ter eerden die jonghelinc. 2520[regelnummer] ‘Ontbiet God mi dese dinc,’ Sprac Seghelijn, ‘dies moet hi Lof ende eer hebben, die mi Vercoren heeft te deser eeren. Nu en weet ic wat doen, Here! 2525[regelnummer] Ic bin bloet sonder wapijn.’ Die enghel sprac te Seghelijn Ende seide: ‘Vrient, coemt hare; Die beste wapen, die beste ghegare Suldi hebben, die noyt man droech.
[pagina 35]
2530[regelnummer] Ga naar margenoot+ In ghenen bosch gaet; u ghevoech Suldi daer vinden, des sijt vroet. Die halsberch is soe goet, Nemmermeer en mach hi breken, Met sweerden noch met speren steken.’ 2535[regelnummer] Het was wit als een swane. Roede crucen stonden daer ane, Alsoe roet alse een bloet. Een perpoent vant hi daer goet, Een plate ende enen helm van stale; 2540[regelnummer] Cousen, scilt, weet dat wale, Wit, van silver daer in een cruys. Ende taenscijn ons Heren Jhesus Stont gheprent in vier quartieren Binnen den cruce in dier manieren. 2545[regelnummer] Met rechte mach men goet loven Sinen wapenroc, dat hi boven Sinen wapinen anedoet; Menich cruce scoen ende goet Van roden goude op dat witte. 2550[regelnummer] Taenscijn ons Heren even ghedichte Stoeter aen van scoenre ghedane. Het was witter dan een swane, Al dat hi voerde ende droech. Therte in sinen buke loech, 2555[regelnummer] Omdat hi hadde sulc abijt. Die enghel sciet van hem ter tijt Ende hiet hem, dat hi niet en keerde Ter stat weder, ende hem verseerde Herte, sin ende sinen moet, 2560[regelnummer] Dat hi dus sijnre moeder goet Laten moeste in dat verdriet. Doen sprac aldus dat coene diet: ‘Ay God here, ghi sijt so machtich, Nu moeti mi maken crachtich, 2465[regelnummer] Dat ic u diene tuwer eeren. Ter stat en wil ic niet wederkeeren Tote vader ende moeder. Ghi sijt, here, daer af vroeder,Ga naar margenoot+ Watter na af comen mochte. 2570[regelnummer] Nu ben ic in dien ghedochte U te dienne sonder verlaet. Ghi sijt hulpe, troest ende raet Van alre werelt,’ sprac Seghelijn. ‘Nu moeti voert mijn troester sijn.’ 2575[regelnummer] Nu hoert van Prides, die sochte Den hert al omme, mer hi en mochte Niewer vinden noch die sine. Verloren hebben si Segheline Binden foreest, si en wisten waer. 2580[regelnummer] Si sochtene al omme hier ende daer, Ende als mens niet vinden en can, Doen reet die coninc ende menich man Binder stat, daer si waren eer. Die hadde ghesien dat seer, 2585[regelnummer] Dat Blensefluer, die vrouwe, dreef Om dat Seghelijn after bleef, Ende hi niet en keerde weder! In onmacht viel die vrouwe neder. Doe si bequam van den sere, 2590[regelnummer] Riep si: ‘Seghelijn, lieve jonchere, Sal ic u spreken nemmermeer? Nu alre eerst so heb ic seer Iut herte mijn, dat ic verdwine. Ghi sijt comen tuwer pine, 2595[regelnummer] Dat ducht ic sere, lieve kint. Met rechte heb ic u ghemint, Want ic u sere hebbe besuert. Na mi sidi ghenatuert, Des bin ic seker ende vroet.’ 2600[regelnummer] Doe die coninc dat verstoet, Seide hi: ‘Vrouwe putertiere, Sijn dustanich u maniere, Dat ghi mint den vondelinc?’ Die vrouwe antwoerde den coninc: 2605[regelnummer] ‘Hets wel recht, dat icken minde,
[pagina 36]
Ga naar margenoot+ Want ic noyt en ghenen kinde, Die mi beter docht van wesen.’ - ‘Vrouwe, het is ghedaen met desen, Hi is doot, u poytier. 2610[regelnummer] Ic sal u doen bernen in een vier, Dat ghi mi dus hebt verhoert, Ende dus scandelijc misfoert.’ - ‘Coninc here, ic en doe; Also help mi God, ic en hadder toe 2615[regelnummer] Nichtemeer dan te minen kinde, Doer al dat icken sere minde. Het dede sijn edele nature. Ay, scone lichaem, edel figure! Sidi doot, soe isset tijt, 2620[regelnummer] Dat ic u volghe daer ghi sijt, Ende laten onse siele sijn te gader.’ Doen sprac Prides, Seghelijns vader, ‘Ghi wort verbarnt aen enen stake. Ic hore wel aen uwe sprake, 2625[regelnummer] Dat hi was uwer herten kies.’ Die vrouwe sprac: ‘Ten is gheen verlies, Al stervic, indien dat hi Doet es, mijn lief, die so vri Was dat icken had ghemint 2630[regelnummer] Met goeder herten, oft waer mijn kint.’ Die coninc dede ter selver uren Sijn wijf die scone Blensefluere In enen toren vast besluten, Ende swoer dat sire niet quame buten 2635[regelnummer] Bin haren live nemmermeer. Eten ende drincken dede haer die heer Van buten gheven, dat is waer. Si lacher binnen seven jaer; Harde groet was haer karmen. 2640[regelnummer] Si seide: ‘Jhesu, wilt mijns ontfermen! In mine hulpe moeti sijn.’ Doen sprac die vrouwe: ‘Seghelijn, Nu alre eerst so heb ic seer! Ic bevele u onsen Heer, 2645[regelnummer] Sidi levende of sidi doot.Ga naar margenoot+ God brenghe u uyt alre noot! Noch so hopic dat ghi leeft; God die peis van herten gheeft, Moet u gheleden, lieve sone. 2650[regelnummer] Ghi waert mijn troester entie gone, Die mi dede leven sochte. Mijn ghepeins ende mijn ghedochte Was, dat ic soude hebben ontfaen Kerstenheit; nu eest ghedaen: 2655[regelnummer] Doepsel en mach ic niet ontfaen; Lieve kint, ghi sijt mi ontgaen. Dat dunct mi wesen onhoveschede, Dat ghi mi niet gheleit hebt mede Uter noet, daer ic in bem. 2660[regelnummer] Die here die in Jherusalem Was ghedoet op enen dach, Ende alle dinc volleesten mach, Die moet mi torment soe groet Seinden toe voer mine doet, 2665[regelnummer] Dat ic na dit corte leven Te sijnre bliscap si bescreven! Al ben ic nu hier ghevaen, Ende gheen doepsel mach ontfaen, Dat herte mijn heb ic gheset 2670[regelnummer] Aen hem, die sterf om die wet Van Kerstenheit, ende die ons cochte. Ende hi kennet alle ghedochte Van herten ende dat ghepeins. Soe is hem cont, dat ic seins 2675[regelnummer] Van hem houde ende leene. Ende anders ghenen God en meene Noch en kenne over God dan hem, Die hier in Jherusalem Was ghepijnt, daer ment sach 2680[regelnummer] In die weke opten vridach, Die goet noemt die werelt wijt; Mer die Joden, des seker sijt, Hietene goet, mer twas in quade,
[pagina 37]
Ga naar margenoot+ Dat si den goeden verdaden, 2685[regelnummer] Die tonder dede hare wet. Die kerstene gheloven bet Den vridach ende hietene goet, Want si kennen, dat God sijn bloet Om ons storte ende ontfinc die doot, 2690[regelnummer] Om ons te lossene uter noot Ende uter hellen, ons armen keitiven. In dit ghelove wil ic bliven. Dus mach hi met rechte goet wel heeten Die vridach, als die profeten 2695[regelnummer] Ons orconden ende bescriven. In desen ghedochte wil ic bliven. Lieve kint, Seghelijn! Nu moet in u gheleide sijn Die selve here, die sijn bloet 2700[regelnummer] Storte opten vridach ende maecten goet.’ Dit sprac si ende wenede sere. Nu hoert van Seghelijn den jonchere, Die harde groten rouwe dreef. Sijn handen hi te stucken wreef, 2705[regelnummer] Datter ute ran dat bloet, Omdat hi sijnre moeder goet Niet en sprac, eer hi wechvoer. Therte in sinen buke swoer. Doe peinsede dus die jonchere: 2710[regelnummer] ‘Mi es beter dat ic kere Ende mijnre moeder spreke, Al soudicker omme jammerleke Sijn ghewont ende doet ghesleghen.’ Doe keerde om die coene deghen 2715[regelnummer] Ende soude riden in die stede. Doe quam een enghel ende sede: ‘Hoerdijt, Seghelijn, joncheer? Ter stat waert niet en keer: Dat ontbiet u ons Here God. 2720[regelnummer] Doedijt oec, du biste sot: U soude ghescien veel rouwen. Ghi en moeght nemmermere scouwenGa naar margenoot+ Vader noch moeder op ghenen dach, Ghi en sout hem gheven den dootslach. 2725[regelnummer] Scouwe tlant ende die stede.’ Als dit die enghel te hem sede, Wart sijn rouwe noch so groet: ‘Ach!’ seiti, ‘aen mine doet En laghe niet een vingherlijn. 2730[regelnummer] Mer soudic vader ende moeder mijn Doetslaen, of ic se saghe? So ist mi beter, dat ic verdraghe Desen rouwe, so ic best mach, Ende peinse voert nacht ende dach, 2735[regelnummer] Dat ic en hebbe vader no moeder No vrient noch maech, noch suster noch broeder, Die mi bestaen te tienden lede. Mijn lijf is al vol jammerheden, Dat mi aldus ghescepen staet.’ 2740[regelnummer] Sine oghen hi opwaert slaet Tote Gode ende seide: ‘O God der drievoldichede, Die sinen soen verholen helt, (Als ons die scriftuer vertelt) 2745[regelnummer] Teghen den enghel toter stont, Dat ghi Gabriel maket cont, Dat ghi wout gheboren sijn Vander soeter maghet fijn, Diemen noemet sinte Marie; - 2750[regelnummer] So bid ic u, hout mi vri, Dat ic blive sonder vreese, Want ic bin een arme weese. Na dien dat mi God ontboot, Dat ic vader ende moeder doot, 2755[regelnummer] Of ic se sien mach nemmermere, Des bid ic u, aelmachtich here, So waerlijc als ghi verholen helt Uwen soen in u ghewelt Teghen die enghel na uwen wensce; -
[pagina 38]
2760[regelnummer] Ga naar margenoot+ Dat sceen wel als ghi maect den mensce, Daer die enghelen saghen toe, Van der eerden, ende seit doe: “Faciamus hominem ad ymaginem Et secundum nostram similitudinem: 2765[regelnummer] (Weten maken den man ende ymagineren Na onse ghelike),” sprac die Here. Dit sprac hi tot hem selven daer. Hier moechdi weten die reden claer, Dat hi sprac na die waerhede 2770[regelnummer] In hem tot sijnre drievoldichede. Die enghel waende na die waerheit, Dat hijt tot hem hadde gheseit, Dat si souden toesien van den werke. Mer die enghelen begonsten merken, 2775[regelnummer] Dat hi maecte vleesch ende bloet. Doe waren si der reden vroet, Dat God te hem selven sede, Want denghel was sonder menscelichede, Dan was God onse Here niet. 2780[regelnummer] Scouwet, merket ende besiet In desen saken meer no min, Dat God was sonder beghin. Ende daertoe wesen sal sonder einde. Als God die siel in Adam seinde, 2785[regelnummer] Ende die enghelen tsaghen van hemelrijc, Peinseden si: “Dats ons ghelijc.” Doe so werden die enghel verblint. Nochdoe en was niet bekint Die menscheit, mer als die tijt 2790[regelnummer] Quam dat God onse abijt Wilde ontfaen ende sijn gheboren, Opdat die menscheit niet en waer verloren, Doe so wart hi in aertrike Verbaert eer dan in hemelrike. 2795[regelnummer] Doen seide God ten sone sijn: “Hemel ende eertrijc is dijn,” Dat was, als hi was gheboren.Ga naar margenoot+ Als dat die enghelen verhoren, Waenden si, dat hijt te hem had ghesproken. 2800[regelnummer] Die vrucht verholen wart doen ontploken, Dat si wel saghen, sijt seker das, Tkint dat van Marien gheboren was, Sitten in des vaders scoet. Doen so was daer bliscap groet. 2805[regelnummer] Die enghelen songhen doe alsoe: Gloria in excelsis Deo, Et in terra pax hominibus. (Dese woerden bedieden aldus: Bliscap si Gode in hemelrijc 2810[regelnummer] Ende peis den Inden van eertrijc.) Alsoe waerlike als dit es waer,’ Sprac die ridder, ‘so moet ic daer Metten enghelen algader Ontfaen sijn als kint ende ghi mijn vader 2815[regelnummer] Bliven moet hier ende daer; So moet ic mijn pine swaer Al vergheten ende mijn vreese, Al bin ic ter werelt weese. God Here, als gi hadt verclaert 2820[regelnummer] Den menschen ende den enghel verbaert, Doen si self verholen wisten Der menscen behoeften, doer den twiste, Die gheweest hadde menich jaer, - Ghi ghedoghet openbaer 2825[regelnummer] Dat men uwen sone hinc, Ende aent cruce die dood ontfinc. Suver bloet quam uyt uwen live, Dat gheboren was van den wive, Uwer moeder, sente Marie, 2830[regelnummer] Dat die Joeden bi hatie Ute uwen soeten live traken, Als ghi die bitter doot wout smaken. Doen quam bloet in vaders scoet,
[pagina 39]
Ga naar margenoot+ Des bin ic seker, also groet 2835[regelnummer] Als ute uwen live dranc; U gheest voer ute ende ghinc den ganc Ter hellen, halen sine vrient. Dus heeft God den mensch ghedient Ende ontfaen doer ons die doot. 2840[regelnummer] Die gheest quam daer uut uwen scoot, Ende beette in bloet van medicine, Dat hi doer ons gaf met pine. In den gheest het weder trac. Doe voer die gheest daer hi uutbrac 2845[regelnummer] Int soete vleesch, daert was gheleghen Int graf, doerhouwen ende doersleghen. Tfleesch ontfinc weder lijf, Dit moet gheloven man ende wijf, Want men opten Pasendach 2850[regelnummer] Vijfwerven met oghen sach. (Des keert hem om, des sijt ghewesse, Die priester vijfwerf in die messe, Dat aensicht ten volke waert.) In den Pasendach was verbaert 2855[regelnummer] Den enghelen dat ghi waert drievuldich. Ay, God Here! wi sijn u sculdich Te dancken utermaten seer, Dat ghi ons voer den enghelen deet eer. Altoes sidi personen drie, 2860[regelnummer] Een enich God; nu horen wi Drie missen singhen opten kersdach Enen priester, ende nemmeer en mach Binnen den jare dit ghescien. Die eerste misse, hoert na mien, 2865[regelnummer] Bediet ons, als ic eerst sprac, Dat God sinen soen ontstac Den enghelen te smenscen profite. Ter stont, dat God ten abite Van Marien wart gheboren, 2870[regelnummer] Selmen dander misse horen. Die derde singht men opten dach Gode teeren, die ons versach Voer den enghelen, dats waerheitGa naar margenoot+ Ende ons sine drievoudicheit 2875[regelnummer] Verbaerde voer den enghel sijn. ‘Also waerlijc,’ sprac Seghelijn, ‘Ende ghi ons dese ere daet, So bid ic u dat ghi mi beraet Als die vader doet sijn kint, 2880[regelnummer] Ende mi also vaderlike mint, Dat ics blive sonder vreese, Ghi kent wel, dat ic bin weese.’ Als hi dese bedinghe had ghedaen; Ghinc hi tors met sporen slaen. 2885[regelnummer] Hi reet in wout ende in boscaelgen Seven daghe sonder vitaelge. Armoede doghede Seghelijn. Hi at crude ende rasijn Alsulc, als hi vant int wout. 2890[regelnummer] Doe vakede den ridder stout Ende ghinc slapen op sijn scilt. Binnen dat dus sliep die ridder milt, Quamen vijftien scakers ghegaen, Ende saghen Glorifier daer staen. 2895[regelnummer] Doe sprac die een van den vijftien, Die dat ors hadde versien: ‘Bi Mamet,’ seit hi, ‘gheent paert Scijnt starc ende van snelre vaert, Dat willic hebben in mijn bedwanc.’ 2900[regelnummer] Een ander daer vore spranc, Ende sede: ‘Ic salre aen hebben deel.’ ‘Ondanc hebbe u museel,’ Sprac die derde, ‘wat men seghet, Ghenen ridder die ghinder leghet 2905[regelnummer] Sallic nemen die wapen sijn.’ Die vierde seide: ‘Wat, wert mijn! Ghi rekent saen dit ghelach. Ic moet hebben quaden dach, Of icker verder omme ga. 2910[regelnummer] Diet winnen wil, die taelder na!’ -
[pagina 40]
Ga naar margenoot+ ‘Dat sijn wi,’ spraken die drie; Tot orse liepen si, Ende si waenden harde sciere Wech leiden dat ors Glorifiere. 2915[regelnummer] Mer het verhief sinen rechteren voet, Ende sloech den ghenen die bi hem stoet, Dat hi viel ter eerden doot. Opten anderen dattet scoet, Die den breidel had in die hande 2920[regelnummer] Ende beet hem tore af totten tanden, Ende deder hem mede grief. Doen spranc after die felle dief Ende soude gaen te Segheline Om te nemene sijn wapine, 2925[regelnummer] Mer dat ors daer teghen liep. Seghelijn die vaste sliep, Wart ontwake biden lope, Ende sach staen tenen hope Dertien dieve van leden groet, 2930[regelnummer] Ende enen anderen die daer lach doot, Ende dien dief die hadde verloren Tore sijn: men mochten hoeren Driven gheroefte ende carijn. ‘Helpe God,’ sprac Seghelijn, 2935[regelnummer] Ghi hebt mi wel verwacht hier!’ Doe custi tors Glorifier Ende hi seide: ‘Wel lieve wrene, Ghi ende ic sijn hier allene; Nu moetewi die dertien bestaen. 2940[regelnummer] Of God wil, ic sal se slaen, Dat si verliesen sullen tlijf. Hier so leghet een keytijf, Dien ghi sloeghet, des hebt ghi lof, Ende desen beet ghi sijn ore of; 2945[regelnummer] Dese bederve hebdi mi ghedaen. Nu willic dese selve slaen.’ Seghelijn sprac: ‘Wat doedi hier? Mi dinke, ghi hebt quaden tier;Ga naar margenoot+ Hoe ist met u aldus ghestelt, 2950[regelnummer] Dat ghi mi wilt doen ghewelt, Want ic u noyt quaet en dede? Ic bid u, laet mi doch in vrede.’ Doe spraken die dertien dieve: ‘Dat ors heeft ons brocht in grieve, 2955[regelnummer] Ende doet ghesleghen onsen compein; Dat moeti ontghelden, vilein.’ Seghelijn seide: ‘Ic en sal, Scande ende kenlijc ongheval Moet u ghescien, dat ghijt spraect.’ 2960[regelnummer] Ten dieven waert dat hi hem maect, Hi sloech den enen op sijn hoeft, Dat hijt hem toten tanden cloeft. Den anderen sloechi mits ontwee. Den derden dede hi so wee, 2965[regelnummer] Dat hi nemmermeer ghenas; Hi viel neder doot int gras. Den vierden sloech hi doot mede. Dandre bleven op die stede, Mer die achterste waende vlien. 2970[regelnummer] Dat ne mocht hem niet ghescien: Hi moest bliven op dat velt. Hi sloechene met ghewelt, Dat hine hoefdeloes maecte. ‘Mi dunct, dat ic di gheraecte’, 2975[regelnummer] Sprac die coene Seghelijn. Dander liep wech, diet ore sijn Had verloren, te sinen ghesellen Ende ghinc hem dit wonder tellen, Daer si waren bleven achter, 2980[regelnummer] Want si spieden om menichs lachter, Ende roefden alrehande lieden. Doen spracker een: ‘Wi willen spieden Den quaden recke; hi is so starc, Dat hi hem dertiene in een parc
[pagina 41]
2985[regelnummer] Ga naar margenoot+ Doet sloech na sijn ghevoech.’ Doen sprac die ander: ‘Sijn ors sloech Onsen lieven gheselle doot Ende mi dede het desen noot, Wantet mi mijn ore aftrac.’ 2990[regelnummer] Dander doe weder sprac: ‘Weti of hi hier iet coemt? So is hi alop verdoemt; Al is hi van herten coen, Wi sulne verleden met traysoen, 2995[regelnummer] Of die duvel woude sijns!’ Ay God, ontferme Seghelijns, Dat hi niene si ghescent! Van hongher doghede hi torment: Hine at binnen seven daghen broet, 3000[regelnummer] Al had hi den hongher groet; Des en derf u verwonderen niet. Nochtan dreef hi meer verdriet Om sijn ors dan om hem. Seghelijn van Jherusalem 3005[regelnummer] Sal nu cortelijc daer gaen, Daer hi fellike wart bestaen. Aldus reet die deghen stout Een lanc stic doer dat wout, Ende die sonne was langhe onder. 3010[regelnummer] Hoert, ic sal u scgghen wonder: Met sporen noepte hi Glorifier. Doen sach hi van verre vier In een loedse ende hi sprac: ‘Ic hoep, wi sullen hebben ghemac, 3015[regelnummer] Noch tavont ende teten ghenoech.’ Sijn ors hem darwaert droech, Tes hi in die loedse quam, Ende alsen ghene dief vernam, Die sijn ore hadde verloren, 3020[regelnummer] ‘Ghesellen,’ seithi, ‘wacht u hier voren! Dit is hi daer ic af seide, Die onse ghesellen op die heideGa naar margenoot+ Doet sloech metter hant. Hi voert enen fellen brant, 3025[regelnummer] Die beide stael ende yser snijt.’ Seghelijn aldaer toerijt, Ende seide: ‘Ic groet u, heren, al. Beide groet ende smal; Ic bidde u, dat ghi mi gheeft 3030[regelnummer] Enighe dinc, daermen bi leeft, Want ic heb den hongher groet.’ Elkerlijc hadde opten scoet Sijn sweert ligghende aldaer. Si seiden: ‘Beet ende coemt bet naer, 3035[regelnummer] Wi sullen u gheven dies hier is.’ Seghelijn beette, sijts ghewis, Alse die tetene seer begheert; Ende trac oec uyt sijn sweert, Ghelijc den anderen, die daer saten 3040[regelnummer] Ter tafel, ende droncken ende aten, Ende harde fellijc op hem sien. Doen spac een van dien Scakeren, die daer saten: ‘Ridder,’ seithi, ‘bi caritaten, 3045[regelnummer] Ghi en dorft niet trecken u sweert: Hier en is niement, die u deert. Dat wi dus sitten, dat doet ons noet; Wi legghen in veeden groet, Ende sijn altoes op onse waerde: 3050[regelnummer] Daerom ligghen onse swaerde Op onsen scoot, ridder coen, Op aventuer, of wijs hadden te doen.’ Seghelijn antwoerde mettien: ‘Also moet mi goet ghescien, 3055[regelnummer] Recht also is mi ghesciet. In kenne al mijn vianden niet, Dus ben ic, broeder, u veynoet. Mijn sweert sal legghen op mijn scoet,
[pagina 42]
Ga naar margenoot+ Also wale als doet ghi, 3060[regelnummer] Nadien dat ghescepen si.’ Dus at Seghelijn ende dranc, Ende peinsede dus, al sonder wanc, In sijn ghedochte ende sinen moet, Datter nemmer gheen is goet 3065[regelnummer] Van hem allen, die daer saten. Si saghen fellike utermaten Op Segheline, daer hi sat; Hi sweech ende dranc ende at, Ende liet hem haer erheit toghen. 3070[regelnummer] Emmer wacht hise metten oghen Of sine iet souden bestaen; Hi peinsde, hi soudese voren slaen. Tusscen appel ende hilte hout hi tsweert. Daer en wasser gheen, hine begheert 3075[regelnummer] Seghelijn te brenghen in grieve. Het waren al quade dieve, Scakers ende moerdenaers. Die grote duvel woude haers! Si saten ende swollen van moede: 3080[regelnummer] Die hoessche ridder ende die goede, Hi warp broet den orsse sijn. ‘Eet vaste,’ sprac Seghelijn; ‘Bi Gode, ghi sijts wale weert!’ Elc van den scakers verdroech tsweert 3085[regelnummer] Ende sijn alle opghestaen, Om dat si Seghelijn wilden slaen. Doe hi sach dat menne versochte, Ten iersten slaghe dien hi brochte, Sloech hi den meester op sijn hoeft, 3090[regelnummer] Dat hijt hem toten tanden cloeft Ende hi doet ter eerden vel. Alle die moerdenaren fel Sloeghen op hem ende riepen: ‘Betaelt!’ Anderwerven hi verhaelt 3095[regelnummer] Enen slach, Seghelijn, Dat si alle haren fijn Moesten doen op die stede. Sonder een dat was waerhede, Die quaets wiste alte vele. 3100[regelnummer] Seghelijn sprac doe in speleGa naar margenoot+ Tot sinen paerde Glorifier: ‘Soete vrient, noch sijn wi hier Onder ons tween al onghescent. Dese hebben haer paeyment. 3105[regelnummer] Ic dancs Gode van den trone, Dat ons comen is dus scone. Nu moghen wi eten ons ghevoech; Aets ende drancs is hier ghenoech, Hier en is niement, diet ons weert. 3110[regelnummer] Danc hebbe dit goede sweert, Dat so wel can dieven ghelden. Si sullen op ons scempen no scelden, Als si daden hier te voeren. Si hadden in haer herte toren, 3115[regelnummer] Dat wi sonder betalen aten. Si waren onhoefs, bi caritaten, Dat si hiesschen haer ghelach Voer maeltijt, des men noyt en plach In goeden steden, eer no achter. 3120[regelnummer] Al hebben si scande ende lachter, Si hebbent op ons wel verhaelt. Si swighen stille, hets wel betaelt. Ic sout hem ghelden, ghebrake hem iet. Keitive,’ seit hi, ‘nu besiet, 3125[regelnummer] Offer enich quaet penninc si; Ic salne wisselen, brencten mi, Al eer ic sceide nu van hier. Dat goede ors Glorifier Stont ende neyede utermaten. 3130[regelnummer] Seghelijn gaf hem, bi caritaten, Beide vleesch ende broet, Want het had den hongher groet; Het at, hi leide hem vele voren. Seghelijn seide: ‘Ander coren 3135[regelnummer] Ne moeghdi hebben, Glorifier, Dan vander spisen, die is hier. So suldi hebben u ghevoech.’ Seghelijn haelde hem borns ghenoech; Het at ende dranc ende was blide, 3140[regelnummer] Ende stont bi sijns heren side
[pagina 43]
Ga naar margenoot+ Ter tafelen, die scoen was ende groot. Hine had ander scotel ghenoet. Hi leide hem voer capoen; Daartoe gaf hem die ridder coen, 3145[regelnummer] So dat nemmeer mochte tpaert; Het stont ende lecte sinen baert. Doe sprac Seghelijn ende loech: ‘Glorifier, hebdi ghenoech? Dat en gheviel uwen ouderen nie, 3150[regelnummer] Dat si aten, seghic di, Op dwalen scoen ende tafelen groet, Capoenen, harsten, vleesch ende broet, Mer ghi sijt des weerdich wale.’ Tors neyede na deser tale: 3155[regelnummer] Anderssins en const niet spreken. In den alewiere heeft hi ghesteken Beide broet ende capoen, Teten als hijs had te doen, Ende ghinc slapen al den nacht. 3160[regelnummer] Glorifier hevet ghewacht, Tes het was claer sonnenscijn. Doen hieft op die voete sijn, Ende sloech teghen sijns heren scilt. Doen ontspranc die ridder milt, 3165[regelnummer] Hi stoet op ende voer dan. Nu hoert vanden scaecman, Den fellen dief, die daer ontsloep: Hi had vergadert enen hoep Houts te barnen ende stonter bi. 3170[regelnummer] Hi seide: ‘Edel ridder vri, Helpt mi op dit fardeel!’ Seghelijn beette sonder riveel Ende soude helpen den quaden dief. Als hi den fardeel ophief, 3175[regelnummer] Brocht hi enen knijf, van onder Seghelijn te steken, hoert hier wonder. Dit wert ghewaer die coene deghen Ende heeft den knijf beseven. Sine vuuste hi verdroech; 3180[regelnummer] Den keitijf dat hi sloech,Ga naar margenoot+ Tusscen den halse ende den hoefde Dat hine vanden live roefde. ‘Nu hout dit,’ sprac Seghelijn, ‘Ic waende, du goed hads ghesijn 3185[regelnummer] Ende du waers een verrader. Aldus moeten si allegader Varen die verradenisse plien!’ Hi sat op sijn ors mettien, Ende reet acht daghe eer hi quam 3190[regelnummer] Daer hi ie creatuer vernam. Tenden acht daghen quam hi ghereden Opten inganc van eenre stede. Hine vant man no wijf Noch creature, die had lijf, 3195[regelnummer] No niement wandelen no gaen. Hi sach die huyse al woest staen, Ende doeren ende vensteren mede. ‘Nu help God,’ Seghelijn sede, ‘Wie heeft al dat volc hier doot, 3200[regelnummer] Dat hier behoerde clein ende groet? Des wondert mi utermaten.’ Int uyteinde van eenre straten Sach hi rooc opwaert slaen Uter eerden ende hi reet saen 3205[regelnummer] Darewart, die ridder fijn. Doen riep lude Seghelijn: ‘Wie es daer, hi spreke te mi!’ In die duwiere woende een vri Deghen vroet, ende is een naen. 3210[regelnummer] Hi quam ute ende seide saen: ‘Ay, her ridder, niet voert en gaet! Keer weder om u paert! Wonder heeft mi harde groet, Ghine waert langhe wile doet. 3215[regelnummer] Want hier en es niement int lant Wonende, daert die tyrant Clinckere ende Clinkaert weet, Die beide fel sijn ende wreet,
[pagina 44]
Ga naar margenoot+ Roesen groot ende overdadich. 3220[regelnummer] Niement en sijn si ghenadich, Si vermeten hem altehant, Dat si sullen winnen tlant Tote Romen der groter stat. Want si weten wale dat 3225[regelnummer] Sine moghen niet verwonnen sijn, Voer dat een kint coemt, Seghelijn, Dies ic oec wel seker bem, Wesende van Jherusalem. Si hebben verstaen, coene deghen, 3230[regelnummer] Dat dit kint doot is ghesleghen, Dat heeft die vader selve ghedaen. Heer ridder, om dit verstaen Sijn si blide, des sijt vroeder. Het sijn beide Prides broeder, 3235[regelnummer] Dese twee ondadeghe tirant: Dus hebben si verbrant dit lant, Ende gheasselgiert ende tvolc versleghen.’ Doe sprac dus die coene deghen: ‘God onse Here salse plaghen.’ 3240[regelnummer] Den aen begonst wel behaghen, Alsi Gode verhoerde nomen. Hi seide: ‘Ridder, sijt willecome, Hets twintich jaer dat ic ghewach Noeit hoerde, sonder op desen dach, 3245[regelnummer] Van Gode spreken, edel heer. Ghi sijt hier wel,’ ende weende seer. ‘Dies hebt danc,’ sprac Seghelijn, ‘Nu biddic u, her deghen fijn, Dat ghi mi wijst die rechte straten, 3250[regelnummer] Waer si wonen die Gode haten, Ende dese ondaet hebben ghewrocht, Ende dit vole ter doot ghebrocht, Daer mi of jammert herde sere.’ Doen sprac die naen: ‘Edel heer, 3255[regelnummer] Ontbeer te spreken dese woert, Ende en vaer ten wech niet voert, Dien ghi hebbet nu beghonnen. Hen is man onder die sonne, Die se bi crachte dade tonder.Ga naar margenoot+ 3260[regelnummer] Ja en siedi een groot wonder, Dat si al tvolc vander poert Altemale hebben vermoert Ende noch seven poerten mede? Wisti, here, die jammerhede 3265[regelnummer] Ende twonder, dat si hebben ghedaen, Ghi sout u tale laten staen, Ende vlien van henen al u macht.’ Seghelijn seide: ‘Die Gods cracht Es vele meerre dan die hare. 3270[regelnummer] Wijst mi den wech, hoe ic daer vare, So dat ic se sconwen mach. Hem is verhouden een sterfdach; Ic hope, icken hem sal gheven.’ - ‘Ay! here, dat ghi met eren moet leven,’ 3275[regelnummer] Sprac die naen; ‘nu laet mi horen, Hoe ghi heet ende waen ghi sijt gheboren. Mi dunke, dat ghi sijt kerstijn.’ Al wenende sprac Seghelijn, Ende maecte den aen vroeder, 3280[regelnummer] Hoe dat hi vader ende moeder Nemmermeer en mochte scouwen, Des hem tharte was vol rouwen; Want haer sterfdach lacher an. Ende die vader, die mi ghewan, 3285[regelnummer] Hi en kent mi niet, so doe ic hem. Prides van Jherusalem Dats mijn vader, ende die moeder mijn Heet Blensefluer, ende ic Seghelijn, Ende ic vare om aventure. 3290[regelnummer] Het staet mi so te deser ure, Dat ic een arme wese bem,’ Ende die aen scoet ane hem, Ende helsde Seghelijn, den here. Hi sprac te hem ende weende sere: 3295[regelnummer] ‘Hoert Seghelijn,’ sprac hi, ‘na mi dan: Al ben ic een clene man, Blensefluer die moeder dijn, Si is seker die suster mijn,
[pagina 45]
Ga naar margenoot+ Die ic minne voer al die leven; 3300[regelnummer] Ic bin u oem, ende ghi mijn neve!’ Seghelijn verblide vander tale, Ende ginghen beide neder te dale. Men dede tors leden inden stal Ende gaf hem dies het behoefde al. 3305[regelnummer] Die naen hadde bi sinen wive Cnapelijn kinder vive, Die joncste was, wet voerwaer, Ouder dan vijftien jaer. Si waren scoen te siene seer. 3310[regelnummer] Dus was Seghelijn die heer Utermaten wel ontfaen. Men leide die tafele ende ghinc dwaen. Ende alsi waren al gheseten Eer men drincken ghinc of eten, 3315[regelnummer] Quamen uter cameren daer Die vijf ghebroeders, hoert hier naer. Die twee brochten een vat vergout; Die middelste daer boven hout Een gheesel met cnoepen vive, 3320[regelnummer] Dat is waer, dat ic u scrive. Aan elcken cnoep, als ic bevroede, Hinc een dropelkijn van bloede Versch, scone ende claer, Dat was die geesel, wet voerwaer, 3325[regelnummer] Daer des soeten Jhesus lede Ane die colomme mede Waren ghesleghen ende gheblouwen. Dit tekijn mochtmen daer scouwen. Tvergoude vat datmen daer brocht, 3330[regelnummer] Daer uut dranc God, die ons cocht, Daer hi hinc in sine pine, Ghemenghet galle met asine. Dus quamen die vijf ghegaen Ter tafelen; doe cnielde die naen 3335[regelnummer] Ende Seghelijn cnielde mede. Noch en wist hi die waerhede, Wat dit was, no ne bevroede; Mer die ghesel sere bloedeGa naar margenoot+ Ende viel in dat reine vat. 3340[regelnummer] Als die naen versach dat, Verblide hi seer van dien, Dat en had hi noyt ghesien, Dat die gheesel bloet liet vallen. Doe sprac die naen: ‘Boven allen 3345[regelnummer] Ridderen soe sidi tgrein. Dits die gheesel suver ende rein, Daer Jhesus mede wart gheblouwen, Ende dit vat, dat ghi moecht scouwen, Daer dranc hi ute in sine pijn 3350[regelnummer] Ghemenghet galle met asijn. Die gheesel doet mi bekent, Daer dit bloet ute rent, Dat ghi seghesalich sijt, Want noyt gheviel te gheenre tijt, 3355[regelnummer] Dat die gheesel bloet liet sinken. Dats een teken dat ghi soudt dencken Om Gods passie, ende soudt wreken, Beide doot slaen ende steken Goeds vianden daer ghi moeght, 3360[regelnummer] Ende daerbi soude sijn verhoecht, Die passie ontfinc voer die werelt wijt; Want ghire toe vercoren sijt.’ - ‘God gheefs mi cracht,’ sprac Seghelijn, ‘Te sinen dienste willic sijn.’ - 3365[regelnummer] ‘Ghi seght wale,’ sprac die naen. ‘Mine kinder sullen met u gaen Ende draghen met u dit juweel. So en es borch no casteel, Ghine sulse winnen ende crighen: 3370[regelnummer] Alle die lude sullen u nighen; Seghesalich so sidi.’ Doe sprac Seghelijn, die ridder vri: ‘Ic dancke Gode in desen daghe, Dat ic heb soe goede maghe. 3375[regelnummer] Si sullen mi ghetrouwe sijn; So sal ic hem,’ sprac Seghelijn.
[pagina 46]
Ga naar margenoot+ Doe bestedemen dat juweel; Si aten ende droncken int casteel. Des ochtens rede hem Seghelijn 3380[regelnummer] Ende die vijf neven sijn. Si namen oerlof aen haren vader Ende hare moeder te gader. Soe dede oec aen den oeme sijn Van Jherusalem Seghelijn. 3385[regelnummer] Elc bescreet sijn paert Ende voeren ten castele waert, Daer die twee roesen laghen inne. Si laghen boven tharen tinne, Clincker ende Clinckaert. 3390[regelnummer] Si saghen te velde nederwaert Ghene sesse ghereden comen. Alsise dus hebben vernomen, Sprac die een toten anderen: ‘Laet ons beide neder wanderen 3395[regelnummer] Jeghen die ghene die daer comen. Wat hebben si nieuwes vernomen, Datsi comen, daer wise sien? Si en sullen ons niet ontflien, Si sullen sterven quader doot.’ 3400[regelnummer] Clinckaerts overmoet was groet; Hi liep allene uut sonder vaer, Ende liet sinen broeder daer. Binnen desen heeft Seghelijn Vergort sijn ors goet ende fijn 3405[regelnummer] Alsoe saen op dat velt. Seghelijn sinen standaert helt Metten cruce, die deghen fier. Ende op dat een quartier Stont dat aensicht gheformeert 3410[regelnummer] Ons Heren ende wel gheordineert. Dat was een lieflijc scouwen. Clinckaert seide: ‘Vele rouwen Moetti hebben, fel glottoen!Ga naar margenoot+ Hoe waerdi ye so coen, 3415[regelnummer] Dat ghi quaemt op dit velt? Nu doet u ghereet ende ghelt Minen tolle, vuul glottoen!’ Doe sprac Segheliju die coen: ‘Wist ic den tol, hi mocht sulc sijn, 3420[regelnummer] Ic gaven u,’ sprac Seghelijn. ‘Ic salt u segghen,’ sprac Clinckaert. Beet van uwen ors ter vaert, Ende nict hier neder op die eerde. Ic sal u met minen sweerde 3425[regelnummer] Thoeft afslaen, dats mijn tol voerwaer.’ Seghelijn seide: ‘Dat waer te swaer. Ghi en ontsluept mi in een hol Of in der eerden als een mol, Ic sal u comen bat naer. 3430[regelnummer] En eischt mi niet meer tol so swaer. Ghi hebt gheseit als een quaet, Therte dat u gaf den raet, Dat moet sijn vermaledijt’, Sprac Seghelijn. ‘Nu isset tijt, 3435[regelnummer] Dat ic u overdaet ghelde; Eer ghi coemt vanden velde, Suldi doen wel quaden fijn.’ Doe sprac die felle Zarrasijn: ‘Wat meenstu, onwettich quaet! 3440[regelnummer] Dunct u dit dan overdaet, Dat ic di eische minen tol? Binnen seven milen tvolc al Hebben wi versleghen, dat es waer. Hier en quam nie man so naer 3445[regelnummer] Onsen casteel alse ghi. Nu secht mi, wanen sidi Ende hoe u quade vader hiet. Ic en wils u verlaten niet.
[pagina 47]
Ga naar margenoot+ Ic sie wel, ghi sijt kerstijn, 3450[regelnummer] Bi den teken,’ sprac die Zarrasijn, ‘Dat ghi draghet; so veel te meer Hatic u, onreine heer. Maer ghi sijt van hoghen moede, Ende comen van edelen bloede, 3455[regelnummer] Dat hoer ic aen u tale wel.’ Seghelijn seide: ‘Heer rose fel, Ic ne seghu groot no cleen, Wie ic ben, mer alleen Willic vechten teghen u opt velt 3460[regelnummer] Met Goeds hulpe ende sijn ghewelt, Ende doen u ondaet u becopen, Eer ghi mi verre sult ontlopen: U sterfdach moet heden sijn.’ Doe sprac Clinckaert die heidijn: 3465[regelnummer] ‘Merct, ghinder onder ghenen boem Willic vechten, nemet goem.’ (Het was sijn oem, al en wistijs niet). Harde fellijc hi op hem siet, Die ghereden quamen daer. 3470[regelnummer] ‘Ghi moet hebben een quaet jaer, Hoerdijt, vule keitive? Ghi sijt snaens kinder alle vive, Die ic langhe heb ghespaert. Ter quader tijt quaemdi herwaert. 3475[regelnummer] Ghi sult verliesen tlijf algader, Ende uwe moeder ende u vader Sallic verbernen morghen vroe.’ Die outste broeder seide doe: ‘Ghi sult eer noene wesen doot, 3480[regelnummer] Al waer u cracht noch so groet.’ - ‘Dats te proeven,’ sprac Clinckaert. Doe trac hi te Seghelijn waert Al te voete op dat velt, Daer die jonghe ridder helt, 3485[regelnummer] Ende seide: ‘Heer Clinckaert, Of ghi wilt, so haelt u paert!’ Clinckaert seide: ‘Nu waent swighen; Wi sullen hier onlanghe wighen:Ga naar margenoot+ Met enen slaghe ist ghedaen, 3490[regelnummer] Onlanghe suldi voer mi staen.’ - ‘Du heves gheloghen,’ sprac Seghelijn. Doe trac hi ute dat sweert sijn Ende sloech den roese ter selver tijt Ene wonde vreselijc ende wijt. 3495[regelnummer] Dat sweert loec int scouderblat. Seghelijn seide: ‘Nu hout dat; Dit is tbeghin van dinen tolle. Hadden si dus ghegouden alle, Die du hier voermaels hebs bestaen, 3500[regelnummer] Du hads langhe wijl ghedaen’. - ‘Du bist fel,’ sprac Clinckaert. Hi trac uter scee dat swaert, Ende sloech Seghelijn ghereet Ten scouderen op sijn wapencleet, 3505[regelnummer] Dat sijn sweert gaf enen crac, Ende oec in twee stucken brac. Hi werp die stucken in den sande. Segheline docht het wesen scande, Dat hi den roese soude slaen, 3510[regelnummer] Die idelre hande was ghestaen. Droeve so was die Zarrasijn. Doe sprac aldus Seghelijn: ‘Hoerdijt, hont, laet uwen Mamet. Ende bekeert aen onse wet, 3515[regelnummer] Of ghi sijt doot sonder waen. Die roese seide: ‘Ic sal u slaen Met minen vuysten ende doen so wee, U sal dinken breken ontwee Thart, dat in uwen buke steect’. - 3520[regelnummer] ‘Hets al verloren dat ghi spreect,’ Sprac Seghelijn, ‘nu sidi veighe, In houde niet van uwen bedreighe. Bi al dat God hevet weert, In sla u niet, ghine hebt een sweert.’ 3525[regelnummer] Clinckaert seide: ‘Wat waenstu, wicht?’ Vander eerden hi hem licht
[pagina 48]
Ga naar margenoot+ Ende haelde Seghelijn van den paerde Ende tumelde op die aerde Ende gaf hem enen slach onsochte. 3530[regelnummer] Seghelijn spronc op ende brochte Enen anderen slach ghedreghen Met sinen sweerde, ende heeft ghesleghen Clinckaert dat een ore of. Des so seidi Gode lof, 3535[regelnummer] Dat hine so wel gherochte. Hi seide: ‘Kerstijn, dits onsochte Ghesleghen, du bist so fel. Mi wonde nieman, dat weet wel, Sonder ghi op dese tijt. 3540[regelnummer] Wildi mi beiden in dat crijt, Ic soude halen ander wapijn.’ - ‘Bi Gode,’ sprac doe Seghelijn, ‘Ic en gheve u tavontmeer respijt. Doe icx u boet, doe en waest gheen tijt.’ 3545[regelnummer] Clinckaerde began wanhaghen, Want hi plach over hem te draghen Die drie naghele ons Heeren. Hadden Seghelijn laten keeren, Hi hadse int casteel ghehaelt. 3550[regelnummer] Anderwerf Seghelijn verhaelt Sijn sweert doe ende sloech Den roese, dies hem tharte loech; Want hire hem mede rovede Een groot stic van sinen hovede, 3555[regelnummer] Ende viel voer hem in dat sant. Doen riep lude die tyrant: ‘Aey ridder, op u edelhede, Doet mi nu doch ene bede, Ende secht mi die u bestaen. 3560[regelnummer] Den dootslach heb ic ontfaen, Des ic niet ghenesen mach.’ Als hi dus op deerde lach, Sprac Seghelijn die ridder goet: ‘Hoert, ic sal u maken vroet. 3565[regelnummer] Ic bin weese, des heb ic rouwe Nemmermeer ne mach ic scouwenGa naar margenoot+ Vader no moeder op ghenen dach; Ic soude hem gheven den dootslach. Dit heb ic van Gode verstaen. 3570[regelnummer] Aldus eest met mi vergaen. Mijn moeder kent mi, mijn vader niet. Ic mach u segghen, hoe hi hiet; Die mi wan, sijt seker des, Es van Jherusalem Prides, 3575[regelnummer] Ende Blansefluer die moeder mijn.’ Doe sprac Clinckaert: ‘Nevelijn, Ic bin u oem, sijt des vroeder, Want Prides die coninc es mijn broeder. Hets voerseit wel menighen dach, 3580[regelnummer] Dat ghi mi soudt gheven den dootslach, Ende oec mede den broeder mijn. Ic waende, ghi doot hadt ghesijn, Neen ghi niet, dat is mi swaer. Diet ons seide over waer, 3585[regelnummer] Moete sijn vermaledijt!’ Seghelijn seide: ‘Het is tijt, Dat ghi laet uwen God Mamet, Ende keert u aen Gods wet.’ Clinckaert seide: ‘Ic en sal, 3590[regelnummer] Ja om dese werelt al!’ Seghelijn sprac, die en was niet traech: ‘Of ic u houde over maech, So moet ic voer Gode sijn onteert, Na dien dat ghi niet begheert 3595[regelnummer] Goeds eere ende sente Marien. So sidi wel vanden partien Mijns vaders, des bin ic vroet, Die mi nie en jonste goet, Dies moeti verliesen tlijf.’ 3600[regelnummer] Hi hief tsweert ende dien katijf Sloech hi thoeft af als die was erre: Het vloech wel seven voeten verre. Die vijf broeders die dat sien, Si waren herde blide van dien,
[pagina 49]
3605[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ende loefden Gode harde sere. Ende Seghelijn stac sijn spere Indie eerde met sinen scilde, Alse die meer en vechten wilde. Clincker quam uut ter vaert 3610[regelnummer] Ende brocht ghereden een sterc paert; Overmoedelike dat hi sede: ‘Ay putensone, dat ghi heden Hier sijt comen, mach u rouwen, Dat ic den broeder mijn moet scouwen 3615[regelnummer] Doetgheslegen op dat velt.’ Seghelijn seide: ‘Coemdi omt ghelt? Sulc payment soudi ontfaen, Als u broeder heeft ghedaen. Met minen sweerde werdic u scinker.’ 3620[regelnummer] Doe sprac die vreselike Clincker: ‘Tis al verloren dat ghi hoept.’ Tors dat hi met sporen noept Ende reet jeghen Seghelijn opt velt, Ende Seghelijn weder met ghewelt, 3625[regelnummer] Dat die speren braken beide. Elc die doelde int ghereide, Mer Seghelijn bequam teerst. Clincker was alreseerst Ghesteken ende ghequetst. 3630[regelnummer] Die scouder sijn was ontlest Vanden steke, die Seghelijn stac. Als hi bequam, sijn sweert hi trac, Ende ghinc op Segheline slaen: Dat en besloet hem niet een spaen. 3635[regelnummer] Sijn sweert en wilde vesten no sniden, Mer het brac in corten tiden. Hi hadder noch twee aen sijn aertsoen, In dien dat hijs hadde te doen. Mer Seghelijn hem so wel gherochte 3640[regelnummer] Metten sweerde, dat hi brochte, Dat hi cloefde sinen scilt Ende die hant, daer hijt mede hilt, Sloech hi af metten arme.Ga naar margenoot+ Die roese riep, ‘O wi, wacharmen! 3645[regelnummer] Dat es mi die swaerste slach, Die ic noyt op ghenen dach Ontfinc verre ofte naer. Diene sloech, een droeve jaer Moetti hebben; dat hi oyt leerde 3650[regelnummer] So vaste slaen met enen sweerde! Het is seer mijn onghevoech.’ Hi brocht die crone die God droech, Hi leidser op ende ghenas, Maer die arm bleef int gras. 3655[regelnummer] Alse dit mercte Seghelijn, Seide hi ten Sarrasijn: ‘Ghi sijt utermaten sot, Dat ghi niet den selven God En loeft, die die crone droech, 3660[regelnummer] Die u den struuc, dien ic afsloech Den arme, heelde aen uwen buuc. Ic sie ghenesen nu den struuc, Dat hi nemmermeer mach bloeden. Dadi wel, ghi soudt ghevroeden 3665[regelnummer] Ende loven Gode ende Sinte Marien.’ - ‘Swijch, laet staen u castien,’ Sprac die Clincker doe, sijn oeme, ‘Dat ghi telt dats al een drome. Alle lachter moet u ghescien.’ 3670[regelnummer] Seghelijn balch hem van dien, Dat hi sprac sulc onghevoech. Anderwerven hi verdroech Dat goede sweert ende slaet, Dattet hem ten scoudere ingaet, 3675[regelnummer] Daer die arm af was ghesleghen, Ende is soe diep inghedreghen, Meer dan enen halven voet. Scier na volghede dat bloet. Hi sach op die crone ons Heren: 3680[regelnummer] Doe en mochte hem niet deren
[pagina 50]
Ga naar margenoot+ Die wonde ende hi genas. Dit dede God, sijt seker das, Dat hi gheloven soude aen hem. Seghelijn van Jherusalem 3685[regelnummer] Wart droeve als hi dit versiet: ‘O God, die u crucen liet, Hoe groet es uwe ghenade, Dat ghi desen staet in staden! Ghi behielten gherne, wilde hi. 3690[regelnummer] Ay God Here, dat ghi vri Elc sinen wille hebt ghegheven! Dat so doet den menighen sneven In sonden fel ende groot. Niement en coemt ter helscer doot, 3695[regelnummer] Sonder die hem selven verliest. Ay sotte menscen, dat ghi kiest Die bitter helle, das uwe scout. God die es ons allen hout, So wie reden merken can. 3700[regelnummer] Nu doet God doer desen man Mirakel groet, dat hi hem gheneest. Mer of hi doot blijft, ja en eest Al sijn scout? jaet in trouwen. Doe ghinc hi weder op hem houwen, 3705[regelnummer] Ende gaf hem enen slach al daer, Die den roese ghinc so naer, Dat hi en hoerde no ne sach. Hi laude so hi eerst mach Ons Heren crone, die was dornijn. 3710[regelnummer] Doe verblide Seghelijn, Dat hise hadde in sijn ghewelt. Die roese lach in dole opt velt; Hi stac die crone aen sinen arme. Die roese bequam ende seide: ‘Wacharmen, 3715[regelnummer] Nu verliesic hier mijn lijf!’ - ‘Wildi gheloven noch, katijf,’ Sprac die coene Seghelijn, ‘So mach uwes ghenade sijn.’ Clincker seide: ‘Neen ic, en trouwen, 3720[regelnummer] Al soudmen mi in stucken houwen.Ga naar margenoot+ Ic moet sterven teser stede. Hets al loghen, dat men mi sede, Dat mi niement mocht verslaen, Dan Prides sone; ic heb verstaen, 3725[regelnummer] Dat sijn loghenlike woert.’ Seghelijn seide: ‘Clincker, hoert: Ghi waert mijn oeme, waerdi goet. Prides u broeder, des sijt vroet, Dats mijn vader ende ic sijn kint. 3730[regelnummer] Mer ghine bestaet mi twint, Omdat ghi Gode niet loven wilt.’ Hi hinc te punte sinen scilt Ende ghinc opten roese slaen. ‘O wach!’ seit hi, ‘nu eest ghedaen, 3735[regelnummer] Tleven mijn op desen dach!’ Hi bracht ghedreghen enen slach, Ende sloech op Segheline. Tsweert brac vander pinen, Des was hi utermaten erre; 3740[regelnummer] Hi warp tander stic omverre. Eer hi tander ghetrecken mochte, Sloeghen Seghelijn so onsochte, Also God wilde ende daventuere, Dat scouderblat aldure 3745[regelnummer] Dattie scouder viel opt sant Metten arme, daer die hant Te voeren was af ghesleghen. Doe sprac Seghelijn die coene deghen: ‘Mi dunke, du bist wel gheraect. 3750[regelnummer] Bi al dat God hevet ghemaect, Ghine beghevet uwen God Mamet Ende keert aen onse wet, Ic sal u benemen tlijf.’ Doe sprac Clincker die keitijf: 3755[regelnummer] ‘Laet mi leven, nevekijn! Ic sal u gheven die naghel fijn, Die dinen here harde onsoete Beide doer hande ende doer voete
[pagina 51]
Ga naar margenoot+ Waren gesleghen, daer hi hinc 3760[regelnummer] Aent cruce.’ Doe sprac die jonghelinc: ‘Wildi gheloeven ende kennen, So moghedi ghenade vinden, 3765[regelnummer] Ende anders niet, sem mijn lijf.’ - ‘En trouwen neen ic,’ seide die keitijf. Seghelijn sloech hem in corter ure Op sijn hooft ende cloefdene dure Metten sweerde toten ghereide, 3770[regelnummer] Dat die sticken alle beide Vielen op elke side des paerts. Seghelijn seide: ‘Hoe quaets aerts Hevestu ghewesen al dijn leven. Nu bistu doot ende ic bin bleven 3775[regelnummer] Al onghewont,’ sprac Seghelijn. Mijn God is beter dan die dijn.’ Och, hoe blide was Seghelijn,! So waren oec die neven sijn, Dat hi doot is die tyrant. 3780[regelnummer] ‘Ghebenedijt so si u hant,’ Sprac die outste van hem viven, ‘Dat ghi dus wale cont ontliven Gods vianden ende slaen! Nu laet ons daer boven gaen.’ 3785[regelnummer] Si ghinghen ter poerten waert mettien. Die poertier heeftse versien. Doe so sloet hi utermate vasten Die poerte jeghen ghene gaste Ende swoer utermaten sere 3790[regelnummer] Bi Mamette sinen here, Dat sire niet binnen quamen. Als die joncheren dit vernamen, Seiden si: ‘Lieve Seghelijn, Vermaledijt so moet hi sijn, 3795[regelnummer] Dese portier; hi is so fel.Ga naar margenoot+ Dat moghen wi merken wel. Die poerte sluut hi jeghen us.’ Seghelijn seide: ‘Biden heer Jhesus, Hi salt ontghelden, can icken ghelauwen; 3800[regelnummer] Dit sluten sal hem sere rouwen. Dese portier is ongheraect: Taenscijn sijn is ghemaect Als tmuseel van enen swijn, Ende hi heeft opten rugghe sijn 3805[regelnummer] Een bule als een ossenmule. Hi is lanc, dese gule, Sestien voete ofte meer.’ Hi swoer utermaten seer Dat hi sine heeren soude wreken, 3810[regelnummer] Op dat si met crachte breken Die poerte ende op hem winnen. Seghelijn quamer gherne binnen, So deden oec die ander vive. Seghelijn sprac ten keitive: 3815[regelnummer] ‘Bistu poertier, ondoe, ondoe!’ Die poertier antwoerde doe: ‘In wille ghenen gast ontfaen, Ghi moet ander herberghe beslaen. Ghi sout ondraghen u ghelach.’ 3820[regelnummer] Seghelijn seide; ‘Wel quaden daeh Moet u ghescien alle daghe! Want ic niement niet ontdraghe; Ic ghelde u voren liever dan achter. Ondoe die poerte; God gheve di lachter, 3825[regelnummer] Eer ic mi vererre op di.’ Die poertier seide: ‘Ay fi, fi! Wat eest oec dat ghi meent? Eest dat ghi mi vorder teent, Ghi ontgheldet, bi Mamet. 3830[regelnummer] Hi stac sijn hoeft uut ten wiket, Dat ghescepen was als een swijn.
[pagina 52]
Ga naar margenoot+ Doe ghegrepen Seghelijn Biden oeren ende haelden uut. Van wedomme maecte hi gheluut; 3835[regelnummer] Enen knijf brocht hi ghetoghen. Alst Seghelijn sach metten oghen, Trac hi sciere Rosebrande, Ende cloefde hem thovet toten tanden, Dat hem slives moeste ontbreken: 3840[regelnummer] So bleef Seghelijn onghesteken. Doe sprac Seghelijn: ‘Neven vive, Het ontsien hem sulcke keitive Dat men hem iet ontdraghen mach: Si ghelden selve al tghelach. 3845[regelnummer] Also isset hier ghesciet. Hi seide, wine souden ghelden niet, Hi heeft gheloghen als een quaet. Dat paeyment dat hi ontfaet, Es soe groet, dat hi sijn lijf 3850[regelnummer] Daer an verloes, dese keitijf. Enen penninc niet uut en steect: Aen sijn ghelach hem niet ghebreect. Die neven seiden: ‘Ghi segt waer.’ In die sale ghinghen si daer, 3855[regelnummer] Daer si vonden tscoenste wijf, Die noit ontfinc ter werelt lijf, Die Clinckaerts was te voeren, Die nu hevet tlijf verloren. Si cnielde ende seide: ‘Ridder fijn, 3860[regelnummer] Doet ons ghenade doer Appollijn; Gheeft mi lijf ende lede!’ Seghelijn sprac ende sede: ‘Joncfrouwe, soe moeti ontfaen Kerstenheit ende uwer wet afgaen. 3865[regelnummer] Nu sijt, joncfrouwe, seker das.’ Doe sach Seghelijn in dat palasGa naar margenoot+ Een scoen kint van jaren vive, Dat Clinckaert biden scoenen wive Hadde ghewonnen; het cnielde mede 3870[regelnummer] Ende bat om ghenadichede. ‘Goeds ghenade,’ sprac Seghelijn, ‘Wert u, wildi worden kerstijn’. - ‘Neen ic niet,’ sprac die joncfrouwe. Dat scoene kint dreef groeten rouwe, 3875[regelnummer] Ende sloech sine hande te gader. ‘Ay wach,’ seit het, ‘mijn scone vader Heeft die bitter doot ontfaen. Nu moeten wijs mede doergaen Ende hebben slives verlies!’ 3880[regelnummer] Segheline ontfermede dies Ende hi seide: ‘Lieve kint, Ic en sal u doen een twint, Wildi minen raet al doen. U vader was een fel glottoen, 3885[regelnummer] Ende sijn ghelove dat was quaet, Ende hi dede groet overdaet. Sine sonden hebbene ghesleghen. Nu leert kerstenhede pleghen; Ic sal di goet doen ende ere. 3890[regelnummer] Ende gheloef aenden selven here, Die dese scarpe crone droech Op sijn hoeft ende die men sloech Aen een cruce met naghelen drie.’ - ‘Here,’ sprac tkint, ‘die hebben wy, 3895[regelnummer] Wantse mijn vader te draghen plach.’ Tkint seide: ‘Op desen dach Laet ons ontfaen kerstenhede.’ - ‘Lieve kint,’ die moeder sede, ‘Dat willic gherne bestaen,
[pagina 53]
3900[regelnummer] Ga naar margenoot+ Mer dat en haddic niet ghedaen, Mer dat mi jammert van uwen live.’ Seghelijn sprac ten scoenen wive: ‘Ende ghi hebt recht, nu nemet goem: Clinckaert, u man, dat was mijn oem, 3905[regelnummer] Ende sijn broeder, alsoe ghelike, Prides die coninc van haven rike, Dats mijn vader,’ sprac Seghelijn; ‘Dat kint is oec die neve mijn.’ Des verblide die joncfrouwe, 3910[regelnummer] Ende seide: ‘Heer, bi mijnre trouwen, Nu mickic luttel op Clinckaert, Want hi was van fellen aert; Sine ondaet was al te groet, Hets cleine scade, dat hi is doot.’ 3915[regelnummer] Nu was die vrouwe sonder seer. Dat kint hiet Talifeer, Dat scoon was ende van talen vroet. Men haelde voert metter spoet Die drie naghel ons liefs Heren, 3920[regelnummer] Ende gafse Seghelijn te sijnre eeren, Diese blidelijc ontfinc. Nu heeft Seghelijn, die jonghelinc, Die naghelen ende ons Heeren crone, Dat waren juweelen harde scone, 3925[regelnummer] Sine mochten niet verbetert sijn. Doe dede ontbieden Seghelijn Sinen oem, den goeden aen. Hi quam sciere; doe dedi saen Sijn outsten sone gheven trouwen 3930[regelnummer] Talifiers moeder, der vrouwen, Ende bleef haer man te haren live. So groete ere ghesciede nie wive, Als der vrouwen daer ghevel; Want hi hielt dat rike wel, 3935[regelnummer] Ende halp stercken kerstenhede. So dede Talifier oec mede, Als hi groot becomen was. Na der feesten, sijt seker das,Ga naar margenoot+ So wilde Seghelijn danen riden 3940[regelnummer] Ende om aventure tiden. Hi bat sinen neve, der vrouwen man, Die was gheheten Priadan, Dat hi den kinde Talifere Goed doen soude ende ere. 3945[regelnummer] Priadan seide: ‘Seghelijn, Wel lieve neve, dat sal sijn. Ic sal die crone selve draghen Tes hi coemt te sinen daghen; Dan sal ic se den kinde gheven, 3950[regelnummer] In dien dattet behcut sijn leven’. - ‘Des hebt danc,’ sprac Seghelijn. Doe custe hi den neve sijn Talifier sere utermaten, Ende sal porren uter saten, 3955[regelnummer] Om te soeken aventure. Daer weende menich creature, Dat hi wech voer alsoe saen. Doe sprac sijn oem, die goede naen: ‘Seghelijn, neve, indien dat ghi 3960[regelnummer] Henen vaert, so wil ic di Die gheesel gheven na dijn ghevoech; Daer men Gode mede sloech, Ende tvat daer hi uut dranc Galle met asine ghemanc 3965[regelnummer] Aen den cruce, ende hinc versmoert, Hande ende voeten al doerboert; Sine harte ontdaen al versmacht.’ Seghelijn was saen bedacht, Ende seide: ‘Oem, ic neemse gherne, 3970[regelnummer] Mi en staets niet tontberne.’ Hi ontfinc dat juweel Ende hi voer uten casteel Allene ende liet sijn neven daer. Nu mach men segghen overwaer, 3975[regelnummer] Dat dit die bloeme van ridder was, Ende vercoren, sijt seker was.
[pagina 54]
Ga naar margenoot+ Als hi quam uten casteele, Ghinc hi cussen die juwele: Gheesel, vat, naghel, croen. 3980[regelnummer] Hi dancte Gode van den troen, Dat hise hadde in sijn ghewelt. Hi en quam noit in wighen opt velt, Hine bleef al sonder toren. Hi was Goeds ridder uutvercoren. 3985[regelnummer] Dus so reet hi op die ure, Om te soeken aventure. Distorie seghet sekerlike, Dat hi die scoenste van ertrike Hevet vonden ende die beste. 3990[regelnummer] Ten tiensten daghe sachi een veste, Die scone was, die coene deghen, Ende was al omme beleghen Al over al met volc bi hopen. Doen quam haestelijc ghelopen 3995[regelnummer] Een garsoen, ende weende sere, Ende groete Seghelijn den here, Die hem vraechde, wat hem ware, Dat hi liep in dien misbare. ‘Ic segt u gaerne,’ sprac die garsoen, 4000[regelnummer] Ic moet ene boetscap doen Tote Clincker ende Clinckaerde, Die beide sijn van fellen aerde, Dat si mijns heren willen pleghen, Die al omme is beleghen 4005[regelnummer] Met groeten volke, als ghi moecht scouwen. Dus so loep ic hier met rouwen, Dat ic ontsie, eer ic keeren sal, Mijn here en wert ghewonnen al. Ende alle die daer binnen sijn.’ 4010[regelnummer] Doe sprac die vrome Seghelijn: ‘Hoe coemt dese oerloghe toe?’ - ‘Lieve here, ic segt u hoe: Mijn here heeft dertich maechden fijn,Ga naar margenoot+ Die alle in sinen toren sijn. 4015[regelnummer] Des sijn die seven wel gheboren Conincs kinder uutvercoren, Die scoenste diemen vinden mochte In der werelt, die se sochte, Sijn si groot ofte cleen, 4020[regelnummer] Ende die wil mijn here alleen Houden te sinen live. Des conincs kinder neemt hi te wive Ende als dene hevet kint ontfaen, So neemt hi ene andre saen, 4025[regelnummer] Tote dien dat si verledicht si. Lieve here! ende hier bi Es hier comen met sijnre cracht Een coninc van groeter macht, Om te winnen tcasteel sijn 4030[regelnummer] Ende die joncfrouwen diere binnen sijn. Daer en es niet binnen wijn no broet Si onthouden hem met groter noot, Ende hebben die pine harde swaer. Ay edel ridder, ridet daer 4035[regelnummer] Ende vaert helpen die van binnen, So suldi goet moghen winnen.’ - ‘Ic salt doen,’ sprac Seghelijn, ‘Om die joncfrouwen, die binnen sijn, Te lossene uut haren grieve. 4040[regelnummer] Waent u here so vele lieven Alleen te houden te sinen acoerde? Het mochte ghescien met enen woerde, Soude ic uutlesen vanden keeste Die best gheboren entie meeste; 4045[regelnummer] Die worden alle mijn vriendinnen, Mach ic se metten swaerde winnen, Ende tvolc vermeestere, dat daer leghet. Ondanc hebbe diet mi ontseghet!’ -
[pagina 55]
Ga naar margenoot+ ‘Trouwen, here,’ sprac die knecht, 4050[regelnummer] ‘Wondise, het ware recht, Dat ghise had tuwen ghebode. Mer die coninc soude wel node U die joncfrouwen laten ghebruken, Die hi in den toren heeft doen luken, 4055[regelnummer] Dat seg ic u, wel coene deghen, Al haddi alle dat volc versleghen. Mer ic segge u al bloet, Die vrouwen hebben den hongher groet. Ic waenre niement binnen en es, 4060[regelnummer] So wel gheboren, sijts ghewes, Si en lieten hem vrien doer die noet, Die haer gaven een penninc broot.’ Seghelijn seide: ‘Dit is scade. Die coninc is qualijc beraden, 4065[regelnummer] Dat hi hem ghevet so luttel goet Teten, te drincken. Hi misdoet. Van den vrouwen jammert mi sere, Ende mach ic leven,’ sprac die here, Si sullen noch tavont blide sijn, 4070[regelnummer] Eten broot ende drincken wijn, Of mi ghebreke mijn goede brant! Cnape, hoe sijn si ghenant, Die daer conincs kinder sijn?’ ‘Ic segt u,’ sprac die cnape fijn. 4075[regelnummer] ‘Die eerste heet Ysaude. Die ander Beli, die derde Gaude, Die vierde Rose, die vijfste Soete, Die seste heet Margoete, Dis es van alte scoenre ghedane, 4080[regelnummer] Ende die sevende heet Meliane, Dats die edelste ende gheboren best.’ Seghelijn seide: ‘Ic bin ghevest Aen dese joncfrouwen met mijnre herten, Ende ic sal beteren haer smerten, 4085[regelnummer] Eer die sonne ondergaet.Ga naar margenoot+ Cnape, nu doet minen raet: Ghi sult met mi gaen te voet, Ic bid u dat ghi niet anders en doet; Ladet u met spisen, die ic sal winnen, 4090[regelnummer] Ende draechtse ten toren binnen Toten joncfrouwen, hebt ghijs moete, Ende seght hem allen, dat icse groete. Oec sech mi den name dijn.’ - ‘Here, ic heet Galopijn, 4095[regelnummer] Dapper ende snel bin ic int gaen; Die muse sijn mi uutghedaen Uut minen benen,’ sprac die garsoen. ‘Mijns heren boedscap wil ic doen Tote Clincker ende Clinckaerde, 4100[regelnummer] Die beiden sijn van fellen aerde. Menighen man hebben si versleghen.’ Doe sprac weder die coene deghen: ‘Vrient, dat hebben si becocht; Haer ondaet es tenden brocht, 4105[regelnummer] Want si beide versleghen sijn.’ - ‘Helpe, here!’ sprac Galopijn, ‘Wie es die dat heeft ghedaen?’ - ‘Vrient, diet wale dorst bestaen, Ende haer quaetheit dorste vellen..... 4110[regelnummer] ‘Deus! wat wonder hoer ic tellen!’ Sprac Galopijn, ‘is dat waer?’ - ‘Jaet, vrient, ic wasser soe naer Daer mense sloech,’ sprac Seghelijn, ‘Als of ict selve hadde ghesijn.’ 4115[regelnummer] Doe sprac Galopijn ende sede: ‘Wildi varen in die stede, Ic weet enen wech besiden, Daer wi dat here moghen liden Sonder scade, ridder fijn.’ - 4120[regelnummer] ‘Bi Gode, vrient,’ sprac Seghelijn,
[pagina 56]
Ga naar margenoot+ ‘Dune kens mi niet, dat hoer ic wale, Wat soudic doen in die sale Sonder ate ende dranc? Dat waer melodie cranc. 4125[regelnummer] Ic sal doen dat men mi prise, Ende soe doen, dat ic spise Winnen mach met haesten groet, Dat die joncfrouwen thare noot Hebben sullen tetene ghenoech.’ 4130[regelnummer] Doe sprac Galopijn ende loech: ‘Heer ridder, wildi alleen bestaen Dit volc, hoe waendi dan ontgaen?’ Seghelijn seide: ‘Harde wel: God is starcker dan iement el, 4135[regelnummer] Dat es die ghelove mijn.’ - ‘God here!’ sprac Galopijn, ‘Hoe ghi heet, dat segt mi saen, Dat ghi dit wonder wilt bestaen.’ - ‘Ic seght di,’ sprac die deghen fijn, 4140[regelnummer] ‘Ic ben gheheten Seghelijn, Die noit van striden en was mat. Volghet mi naer, ic seg u dat, Ghi sult sien scone caetse, Ende of ic wel rume die plaetse. 4145[regelnummer] Ende of ghi spise hebbet vri, Draechse daer, des bid ic u, Tote den joncfrouwen binnen, Die dat herte mijn verwinnen Ende hebben ghewont met haren strale.’ 4150[regelnummer] Galopijn seide: ‘Ghi segt wale; Ic sal ghetrouwe bode sijn.’ Doe noepte tors sijn Seghelijn Ende reet tote in des conincs tente. Hi trac tsweert ende nam rente 4155[regelnummer] Van den ghenen die daer saten: Dat was tlijf, si moestent laten. Den coninc nam hi thovet voeren Al met allen metten oren. Hi sloecht af, so dattet vloech.Ga naar margenoot+ 4160[regelnummer] Daer ne was gheen man so hoech, Hine was vervaert van dien. Die oec mochten, ghinghen vlien Ende lieten al die spise daer. Seghelijn sprac: ‘Galopijn, trec naer, 4165[regelnummer] Nem die spise daer si leghet. Hier nes niement diet ontseghet.’ Galopijn sprac: ‘Dat dincke mi.’ Der spise nam die cnape vri Op sinen halse een groot deel 4170[regelnummer] Ende wijns vol een bariseel. Doe sprac Seghelijn ende loech: ‘Ic bids di, cnape, nemmer ghenoech.’ ‘Ic hebbe so veel,’ sprac Galopijn, ‘Mi dinke breken den rugge mijn; 4175[regelnummer] In weet, of icse behouden sal. Theere is verstormet al, Dat ic hebbe groeten vaer, Hoe icse sal brenghen daer Altemale den joncfrouwen fijn.’ - 4180[regelnummer] ‘En ontsiet u niet,’ sprac Seghelijn, ‘Voer alle dinc begheer ic strijt. Ic sal u maken die plaetse soe wijt, Dat ghise wel behouden sult. Verliesdise, het waer u scult.’ - 4185[regelnummer] ‘Neen ic, here,’ sprac Galopijn. Nu sijn verstormet die Zarrasijn Ende comen vastelike ghescaert Weder tes conincs tenten waert, Ende Seghelijn voer hem jeghen. 4190[regelnummer] Nu so moete God sijns pleghen, Want op hem wies there groet. Seghelijn en was niet bloot; Glorifier sloech hi met sporen; So een derscher doet dat coren, 4195[regelnummer] Sloech hi voren ende achter, Dat die Zarrasijn hadden lachter
[pagina 57]
Ga naar margenoot+ Ende vloen vaste, als ic versta; Dat here voren ende Seghelijn na, Hare entare op dat velt 4200[regelnummer] Met sijnre ghenende ende ghewelt, Dat hire wel twintich hondert sloech Allene, ende Galopijn loech, Ende droech spise ende wijn. Ende als hi naecte die poerte sijn, 4205[regelnummer] Sprac Galopijn ende sede: ‘Here, gaen wi in die stede Rusten, want ghi hebbes noet. Ghi hebt so veel volcs doot Ende ghesleghen slach na slach, 4210[regelnummer] Hets wonder, dat iement gheherden mach.’ Seghelijn antwoerde saen: ‘Laet ons toten joncfrouwen gaen; Draghet die spise soe ghi eerst moghet, Ende seghet dat ghi hem jont doghet. 4215[regelnummer] Segt oec den here van daer binnen, Of si goet willen winnen Ende spise, comen op dat velt. Ic sal die honden ende haer ghewelt So versaghen, dat si vlien 4220[regelnummer] Sullen ende niet weder sien’. - ‘Dat si, here,’ sprac Galopijn. Daer buten so bleef Seghelijn Ende die joncfrouwen groot ende clene Saghen den ridder allene 4225[regelnummer] Van haren toren op dat velt. Ysaude seide: ‘Wat groeter ghewelt Heeft die coene ridder ghedaen! Wie sach noit so vaste slaen Enen man ende hem verrechten, 4230[regelnummer] Ende jeghen een here allene vechten! Seker dit is wonder groet; Sijns ghelike ende sijns ghenoet So en es in die werelt wijt.’ Dander spraken in corter tijt:Ga naar margenoot+ 4235[regelnummer] ‘Deus God, of hi ons kinde Ende ons allegader minde, So waer ons allen goet ghesciet! Maer acharmen, hine kent ons niet, Ende hine sal op ons niet micken. 4240[regelnummer] Binnen dien dat si met desen sticken Stonden ende alle besich sijn, So quam die snelle Galopijn, Ende groete die joncfrouwen van prise, Ende seide: ‘Siet hier die spise, 4245[regelnummer] Die u seindt die ridder vri, Die daer buten opt velt si. Hi groet u als sijn vriendinnen.’ Doe dit hoerden die coninghinnen, Waren si blide vanden woerden, 4250[regelnummer] Die si van Segheline hoerden: Elc ontfinc der minnen strael. Ysaude seide na deser tael: ‘Cnape, segt hem lof ende danc, Dit prosent en is niet cranc. 4255[regelnummer] Het is beter tonser noet, Dan al die werelt guldijn roet, Want wi binnen drien daghen en aten Vleesch no broot. Utermaten Groeten ons, want hi is simpel. 4260[regelnummer] Neemt ende gheeft hem minen wimpel, Segt dat hine op minnen ontfa.’ Dander sesse scoeter na Ende seiden: ‘Ysaude, wat meendi? Wi sijn wel also edel als ghi, 4265[regelnummer] Wanen soudu die ridder gheboren? Den wimpel ghinghen si alle scoeren; Al te sticken dat sijt traken. Ende Ysauden kinnenbacken Sloeghen si met haren handen; 4270[regelnummer] Si deden hare vele scanden.
[pagina 58]
Ga naar margenoot+ Vanden live was si ghevreest. Dat ghescal ende dat horeest Was doer Seghelijns minne daer. Elc wilder wesen even naer. 4275[regelnummer] Dit so moeste Ysaude ghedoghen: ‘Seker,’ seitsi, ‘ic sal toghen Den edelen ridder enten goeden, Hoe dat ghi mi hebt doen bloeden, Ende minen wimpel al ghescoert. 4280[regelnummer] Wat heb icker aen verboert, Dat icken metter herten minne, Die wijn ende broot seint hier inne Ende heeft ghegheven op desen dach? Ic heb ontfaen so menighen slach 4285[regelnummer] Doer sinen wille, dits tbeghin. God ghever mi toe beter ghewin, Dat hi mi betere mijn verdriet’. - ‘En trouwen,’ seiden si, ‘hets om niet. Wi sullen winnen ende ghecrighen; 4290[regelnummer] Ghi moghet er wel af swighen, Het is verloren, dat ghi hoept.’ Venus hadde daer ghenoept Alle die seven coninghinnen Ende ontsteken metter minnen 4295[regelnummer] Van Segheline, den ridder goet. So vervult was hem die moet, Dat si den hongher al vergheten. Nochtan en hadden si niet gheeten Binnen drie daghe, seit die jeeste. 4300[regelnummer] Noyale minue metten keeste Had hem die sinne so doergloeyt, Dat hem therte binnen bloeyt Vander minnen van Segheline. Dit bequam wel Galopine; 4305[regelnummer] Hi keerde weder danen sciere Toten coninc Olifiere,Ga naar margenoot+ Die here was van der stat, Ende seide, dat hem ontbode dat Die ridder, die daer buten si, 4310[regelnummer] Dat hi utequame, hi mochte vri Spise winnen ende wijn. Die coninc seide: ‘Galopijn, Hoe soude hi dies hebben macht?’ - ‘En trouwen, here, sine cracht 4315[regelnummer] Is so groot,’ sprac Galopijn, ‘Dat hi verjaecht die Zarrasijn. Hi doet die meeste vromicheden, Die noit ridder allene dede.’ Olifier sprac: ‘Is dat waer?’ - 4320[regelnummer] ‘Jaet, here, volghet mi naer.’ - ‘Ic salt doen,’ sprac die coninc. Galopijn vore hem ghinc, Tes hi buten quam opt velt, Daer Seghelijn met sijnre ghewelt 4325[regelnummer] Allene stont ende seghe vacht, Ende al sloech metter Goeds cracht: Galopijn seide: ‘Ridder goede, Slaet vaste, ghi hebt seven moede Van joncfrouwen soe ontsteken, 4330[regelnummer] Dat elc andre wil versteken, Welke haerre u lief sal sijn. ‘Bi Gode,’ sprac doe Seghelijn, 4335[regelnummer] ‘Die doei mi was ghesleghen, Haers so willic voeren pleghen, Ende daernaer den andren sesse Sallic leeren die selve lesse.’ Doe noepte tors Seghelijn 4340[regelnummer] Ende sloech onder die Sarrasijn,
[pagina 59]
Ga naar margenoot+ Op dat velt hare entare. Een roese wart sijns gheware, Dat hi wrocht al sulcke moert. Hi quam verstormelike voert 4345[regelnummer] Toeslaende metten sporen. Seghelijn heeften vercoren; Al ghetrect brocht hi den brant. Entie roese had in die hant Een spere starc ende stide 4350[regelnummer] Ende stac Seghelijn in sijn side; Ende Seghelijn, die sijns begheerde, Sloech hem so met sinen sweerde In sijn scoudere, dat sijn arm Ter eerden metten bloede al warm 4355[regelnummer] Quam ghevallen metten spere. Doe hadde die roese grote ghere Te vlien ende sloech met sporen. Seghelijn na, die roese voren. So verre volghede hem Seghelijn, 4360[regelnummer] Dat hi onder die Sarrasijn Was ter rechter middewaert. Doe hire quam, verhief hi tswaert, Ende sloechen op sijn hoeft, Dat hijt hem toten tanden cloeft. 4365[regelnummer] ‘Nu hout dat,’ sprac Seghelijn. ‘Du suls spade ghenesen sijn Vanden slaghe, dat weet ic wel. Al waerstu starc ende snel, Danc Gode, du bist ghemaet.’ 4370[regelnummer] Seghelijn was sere ghehaet Om des fellen reusen dootslach. Dit verhoerde ende versach Een sijn broeder, hiet Grapaert. Dat hovet sijn was al ghehaert 4375[regelnummer] Als swijns borstelen, des sijt vroet. Hi en hadde nieuwer bloetGa naar margenoot+ Dan in die borste aen al sijn lijf; Nieuwer en mochtmen den keitijf Wonden dan aldaer ter stede. 4380[regelnummer] Wonderlike waren sine lede: Sijn mont groet, sine nose lanc, Sijn hoeft groet, sijn adem stanc, Sijn oren breet alse een wan. Distorie seghet, datten wan 4385[regelnummer] Een necker aen ene joncfrouwe, Hier bi waest, als ic scouwe, Dat hi gheen bloet hadde in sine lede Dan in die borst; ende daartoe mede Was hi ghescepen als een paert, 4390[regelnummer] Van den middel nederwaert. Hi hadde vier voeten openbare. Aldus sijn die sagittare Ghescepen, die wonen in dat lant. Segheline den wigant 4395[regelnummer] Dien moet God onse Here verborghen! Dese salne brenghen in sorghen. Grappaert en ontsach ghenen man; Ghene wapen en brocht hi an, Sonder voer die borst seven platen, 4400[regelnummer] Ende seven bachten, die hem wel saten, Ende in die hant een vleghele Yserijn; van quade spele So was dese Grappaert. Ende hi quam te Segheline waert 4405[regelnummer] Daer hi vacht onder die heydine Ende den menighen brocht in pine, Dat sijs ghenasen nemmermere. Grappaert seide: ‘Ins duvels ere So moet ic nu al verslaen. 4410[regelnummer] Het wert cortelijc ghedaen,
[pagina 60]
Ga naar margenoot+ Moet ic leven enighen tijt. In quam noit in ghenen strijt, Daer ic enen man gherochte, Dat hijs meer ghenesen mochte. 4415[regelnummer] Bi Mamet, also en suldi.’ Seghelijn seide: ‘Ay tfi fi! Onwaert hont, ware ic vervaert, So had ic enen droeven aert. Nenic niet, bi onsen Here!’ 4420[regelnummer] Hi verhief met nauwen kere Sijn sweert Rosebrant ende gaf Hem enen slach, dat een ore viel af, Dat te voren aent hoeft stoet Ende daerna en volghede geen bloet. 4425[regelnummer] Dat wonderde Segheline sere. Grappaert sloech weder den here Metten vleghele, dats waerhede, Dat hi Seghelijn nicken dede Toten ghereide opt aertsoen. 4430[regelnummer] Doe wart gram die ridder coen; Rosenbrande dat hi verdroech, Dat ander oer hi hem afsloech, Gheen bloet en quam noch daer naer. Seghelijn seide: ‘Een droeve jaer 4435[regelnummer] Moetstu hebben, lelike figure! Du bist sonder menscen nature, Du en heves gheen bloet in dine lede; Mi moghestu dancken ende loven mede, Dat ic dine oren heb afghedaen, 4440[regelnummer] Die so leliken waren ghestaen Aen dijn hooft, als een wan. Du ghelijcs nu bet enen man, Dan du dedes hier te voeren.’ Grapaert sprac: ‘Al sijn mijn oren 4445[regelnummer] Ofghesleghen, dan scaet mi twint. Ic sal bat gaen in den wint, Dan ic tote nu heb ghedaen.Ga naar margenoot+ In ghever niet om een spaen.’ Doe verdroech hi den vleghel sijn 4450[regelnummer] Ende sloech den coenen Seghelijn, Dat hi bleef sitten in onmacht. Tors stont voer hem ende vacht; Het nam Grapaert bider kele, Ende werpen ter eerden ende sloech hem vele 4455[regelnummer] Ende sette sine voete op sine borst, Ende hielten legghen also gheporst Onder heme in dat gras, Tes sijn here becomen was. Tors ne mochten niet ghebiten, 4460[regelnummer] Dattet hem had mogen sliten, So hart waren sine lede. Binnen dien bequam in sijn gherede Van Jherusalem Seghelijn Ende versach den Sarrasijn 4465[regelnummer] Ter eerden ligghen op dat velt, Ende hoe dattet sijn ors behelt, Des hi hem seide lof ende ere. Mer het dede al onse Here, Ende die juwele, ic seker bem, 4470[regelnummer] Die hi hadde over hem; Dat was die crone doernijn Ende díe naghel yserijn, Daer God mede was doersleghen; Oec so hadde die coene deghen 4475[regelnummer] Die gheesel ende dat vatelkijn, Daer onse Here uut dranc asijn, Ghetempert met bitter galle: Dit was voer onse sonden alle; Dit waren preciose juwele. 4480[regelnummer] Olifier quam uten castele, Die coninc metter scare sijn.
[pagina 61]
Ga naar margenoot+ Doe was blide Seghelijn, Want hi was noch onghewont. Die roese bequam op derre stont; 4485[regelnummer] Hi spranc op ende seide: ‘Dit felle ors, dat mi leide Ter eerde ende heeft gheporst Met sinen voeten mine borst, Dat ic cume verademen mach, 4490[regelnummer] Nu wert het sijn starfdach.’ Hi hief den vleghel, des gheloeft, Ende sloech dat ors op sijn hoeft, Dat hi brac ende viel int sant. Een stic bleef in sine hant, 4495[regelnummer] Dat stic warp hi wech onverre, Doe was hi utermaten erre, Ende ghegreep in corter stonde Glorifiere biden monde, Ende scoerde hem, sijt des vroet, 4500[regelnummer] Die kinnebacken enen halven voet. Des was droeve Seghelijn, Ende sloechen metten sweerde sijn, Wat hi mochte met ghewelt, Dat clincte als een aenbelt, - 4505[regelnummer] Hine mochten ghewonden niet. Die seven platen hi versiet Voer die borst stalijn: Hi sloechse af, Seghelijn. Doe ghinc Grapaert vaste vlien 4510[regelnummer] Ende Seghelijn vaste na mettien, So dat hine ter eerden reet; Daer dede hem die ridder leet, Want hine in die borste stac, Dat sine herte ontwee brac. 4515[regelnummer] Doe was blide Seghelijn; Hi seide: ‘Hout dat, Zarrasijn!Ga naar margenoot+ Ghi sijt doot, des heb God ere. U bloet en sach ic heden ere Dan ic nu met oghen scouwe.’ 4520[regelnummer] Die Zarrasinen haddes rouwe. Als Grapaert versleghen lach, Riep daer menich: ‘O wy, o wach! Nu es onse trooster doot!’ Seghelijn reet na ende dede noet 4525[regelnummer] Den heidinen op dat velt. Olifier met sijnre ghewelt Vacht daer utermaten seer. Mer Seghelijn was vele meer Ontsien, dan si alle; 4530[regelnummer] Dat quam bi sinen ghevalle, Hi was seghesalich in stride. Als die coninc hadde tide Groet hine utermaten sere, Ende dancte hem van der ere, 4535[regelnummer] Die hi hem hadde ghedaen. Si loeden spise ende keerden saen In die stat met snelre vaerde. Seghelijn hielt die afterwaerde Stoutelike terre vaert. 4540[regelnummer] Daer en was niement, die ghehaert Op hem te slaen, van den heidyn. So was ontsien Seghelijn, Dat si riepen: ‘Laet ons vlien! Die felle ridder heeft ons versien. 4545[regelnummer] Volghet hi ons, so sijn wi doot; Sine cracht die is soe groot Ende hi is van fellen aerde, Want hi hevet ghedoot Grapaerde, Die starcste die ie hadde lijf,
[pagina 62]
4550[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ende sijn broeder, die keitijf, Heeft ons ghedaen vele torens; Wijns, vleeschs, meels ende coerns Moeten wi derven, dat is bi hem!’ Seghelijn van Jherusalem 4555[regelnummer] Voer in die stat ende was blide. Ter tinnen laghen side aen side Die joncfrouwen, diene minnen. Mer aen Ysaude mochtmen bekinnen Ghelaet van minnen bi manieren, 4560[regelnummer] Want bleec waren haer die lieren, Die roet waren als die roesen. ‘Ay mi,’ seitsi, ‘wat mocht nosen, Die hem enewerf ter stont Cussen mochte aen sinen mont, 4565[regelnummer] Van den ridder die daer rijt! Ay hoe onsachte dat mi snijt, Die brant van so goeder minnen. Of die ridder quame hier binnen,’ Sprac Ysaude die joncfrouwe, 4570[regelnummer] ‘Ende ic hadde van den douwe Die uut sinen monde vaert, So waer therte mijn bewaert, Dat nu doghen moet torment.’ Gaude seide: ‘Ay ghescent 4575[regelnummer] Moeti wesen op desen dach! Dedijs nemmermeer ghewach Hem te cussene die daer rijt, Ghi hadt gheleeft al uwen tijt!’- ‘Dat had si,’ spraken dander vive; 4580[regelnummer] ‘Wat meent dese keitive? Waent si den ridder hebben allene?’ Ende Seghelijn die ridder rene, Als hi onder den toren quam, Ende die joncfrouwen vernam, 4585[regelnummer] Doe sprac hi met soeter tale: ‘Ghi joncfrouwen altemale,Ga naar margenoot+ Groete ic als mine lieve.’ Ysaude die meest was in grieve, Antwoerde eer hi twoert volbrocht: 4590[regelnummer] ‘Al levic doer u onsocht, Ende ic doer u doeghe grief, Ghi sijts wel wert, hebdi mi lief. Uwer minnen willic gherne pleghen.’ Doe reet Seghelijn enweghe, 4595[regelnummer] Tes hi quam in die sale. Ysaude seide: ‘Weet dat wale, Dat hi mi minnet boven u allen.’ - ‘Ja, pute, dan sal niet ghevallen,’ Spraken dander die waren in dole, 4600[regelnummer] ‘Waendi hem leiden tuwer scoele? Hi groet ons allen als sine lieve.’ Ysaude sprac: ‘Van desen grieve Sal ic noch ghewroken sijn. Ic hoerde spreken den ridder fijn. 4605[regelnummer] “Ysaude” riep hi teenen woerde, “Wel soete lief,” want ict hoerde. Wilt ghijt mi ontstriden nu? Hi is mijn lief, al groet hi u. Dat heeft hi doer mi gedaen; 4610[regelnummer] Ghi hebten alle qualijc verstaen, Ghi wilt minnen ende ghine cont.’ Gaude haer te slaen begont Harde sere utermaten, Ende alle dander diese haten. 4615[regelnummer] Si weerde haer so si best mochte, Dat sise alle vive onsochte Heeft ghesleghen datsi bloeden. Hieraen machmen wel ghevroeden, Alse vrouwen haer crijch aenslaen, 4620[regelnummer] Dat moet emmer voerwaert gaen, Also men seit in een bispel. Hierin machment werken wel,
[pagina 63]
Ga naar margenoot+ Ysaude hadse soe berect, Dat die sesse laghen gestrect 4625[regelnummer] Opten vloere hier ende daer. Die camerwiven quamen naer, Ende seiden: ‘Ysaude, dits misdaen, Dat ghi dese joncfrouwen doot wilt slaen. Wistet die ridder, het ware u scande.’ 4630[regelnummer] Ysaude seide: ‘Swighet, valande Dat ic hem dede dit grief, Het was goet recht, si wilden mijn lief Met crachte mi ondergaen, Ende si ghingen mi voren slaen, 4635[regelnummer] Doe weerdic mi; wats hier verboert? Merct, hoe si mi hebben ghescoert, Met vuusten gheslagen, met voeten ghesteken, Tis goet recht, dat ic mi wreke.’ Nu besiet, hoe minne doet 4640[regelnummer] Menich vrouwe storten bloet. Die vrouwen sijn verscoert dicke Van vechten, van striden van sulken sticke, Dat sietmen noch alle daghe. Ysaude dreef groete claghe, 4645[regelnummer] So daden dandre sesse mede, Elc ghinc ligghen op ene stede, Als die mercanderen sere niden. Die camerwiven lietense niet striden, Si sijnre vaste tusschen ghegaen. 4650[regelnummer] Nu moeti van den ridder verstaen, Seghelijn, die hadde gheëten Ende bi den coninc was gheseten Olifiere, ende sede: ‘Heer coninc, doet mi ene bede, 4655[regelnummer] Des biddic u.’ Die coninc sprac: ‘Dat doe ic gherne; al ghemac Es u ghereet’, sprac die coninc.Ga naar margenoot+ ‘So biddic u,’ sprac die jongelinc, ‘Dat ic gaen moete in den toren 4660[regelnummer] Daer die joncfrouwen binnen horen.’ Doe seide die coninc: ‘Sekerlike Also lief haddic, half mijn rike U te ghevene, als dese bede alleen. Mer en mach u groot no cleen 4665[regelnummer] Dine bede ontsegghen, des wondert mi. Hets een toren, ghesworen vri, Daer niement in soude ghegaen Dan ic; nu so eest ghedaen: Mijn eet moet nu tebroken sijn.’ - 4670[regelnummer] ‘Dies hebt danc,’ sprac Seghelijn. ‘Hi moeste hebben al sijn leven, So wat hi bat; het was hem ghegheven. Dus ghinc hi ten toren binnen, Daerne die seven joncfrouwen minnen. 4675[regelnummer] God wouts watter af sal comen! Ysaude heeften teerst vernomen, Si seide: ‘Ridder, scone lief, Ic claghe u mijn groote grief. Om dat ic uwer minnen wil pleghen, 4680[regelnummer] Ben ic ghescoert ende ghesleghen, Also u wel mach wesen cont.’ Doe scoet si hem aen den mont Ende custen so, met dat hi sprac, Dat hem tbloet ten lippen uutbrac. 4685[regelnummer] Het sceen wel, dats hare lust. ‘Joncfrouwe,’ so seithi, ‘dits ghecust Onvriendelike, dinke mi.’ Ysaude seide: ‘Ende waerbi? Al heb ic van uwen bloede, 4690[regelnummer] Mijnre herten is te bat te moede; Ghi sijt meester mi te ghenesen, Hovesch, vroet van uwen wesen;
[pagina 64]
Ga naar margenoot+ Edel ridder, en belcht u niet das, Dat ic nam salve, daer si was. 4695[regelnummer] Therte mijn dat was verspaect Ende doerwont, dat ghi vermaect Hebt nu op dese ure. Soete lief, scone figure! Of ghi iet wilt, ghebiet over mi. 4700[regelnummer] Wat ghi wilt, dat ghevic di, Siel ende lijf altemale.’ - ‘Joncfrouwe, hebt danc van deser tale’ Sprac die coene Seghelijn. Dander sesse, die daer sijn, 4705[regelnummer] Hoerdent ende quamen naer. ‘Ay putevrouwe, een droeve jaer Moetti hebben ende een quaet, Dat ghi dus des ridders staet Met toevernien hebt ghehouden, 4710[regelnummer] Die wi wachtens maken wouden. Dat men u bernde, waerdi weert. Ay, edel ridder, of ghi begheert Uus selves ere, sone hoert Niet derre felre puten woert.’ 4715[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Hoert na mi. Ic sal verstaen, hoe dat si, Also ghi mi hebt gheseit. Dat ghi dustenich dorperheit Spreect, dat is sere misdaen.’ - 4720[regelnummer] ‘Wacharmen, wat hebdi ghedaen!’ Sprac Gaude, dies hadde nijt. ‘Het scijnt wel, ridder, dat ghi sijt Betovert vander basture. Ay Ysaude, quade figure, 4625[regelnummer] Twi peinsdi die felle woert,’ Ende mettien so trat si voert Ende wilde die ander slaen. Seghelijn esser tusschen ghegaen, Als die beletten wil die werre. 4730[regelnummer] ‘Ay, joncfrouwen, en sijt niet erre, Des biddic u alle teenen male.’ Als hi seide dese tale,Ga naar margenoot+ Waren si ghestilt van haren lede. Seghelijn toten joncfrouwen sede: 4735[regelnummer] ‘Ic sal elker doen solaes Enen nacht dore; hout uwen paes: Die ic dan vinde van goeden gronde, Die sallic minnen talre stonde.’ Dies wisten si den ridder danc; 4740[regelnummer] Die minne was groet ende stranc, Die elc toten ridder droech. Hi nam Ysaude ende si loech, Die blide was vanden ghewinne: Si leeden tharer camer inne. 4745[regelnummer] Van minnen daetsi hem recoerde, Ende si custen telken woerde; So dat die sake dus ghevel, Dat si speelden der minnen spel; Si waren beide sonder ducht. 4750[regelnummer] Daer wert ghewonnen ene vrucht, Bi natueren, van edelen bloede. Nu hoert, ghi heren; dit was deen vroede Van den seven die opheven, Te Romen waren; dits bescreven, 4755[regelnummer] In der historie overwaer. Al hadde Ysaude tvoerspel daer Van der minnen, die andre sesse Lasen alle dieselve lesse. Doe sprac Seghelijn ende sede 4760[regelnummer] Tote Ysauden: ‘Ene bede, Joncfrouwe, moeti mi gheven;’ Si antwoerde: ‘Siel ende leven Willic u gheven, lieve heer. Wat mach ic u gheven meer?’ - 4765[regelnummer] ‘Des hebt danc,’ sprac Seghelijn. ‘Joncfrouwe, ghi moet die wet dijn Laten ende ontfaen kerstenhede, Ic ne ghere ander bede.’ Ysaude antwoerde saen: 4770[regelnummer] ‘Wel soete lief, het wart ghedaen.
[pagina 65]
Al waert mere, dat ghi baet, Ondanc hebbe die u haet.’ - ‘Dats wel gheseit,’ sprac Seghelijn. ‘Ic ben u vrient ende ghi die mijn. 4775[regelnummer] Joncfrouwe, om dat ghi in u ere Bliven sult ende sonder dere, Sallic elker joncvrouwe houden sprake Enen nacht dore van deser sake.’ Ysaude seide: ‘Des en acht ic twint, 4780[regelnummer] Op dat ghi mi boven allen mint.’ - ‘Dat willic wel, scoene vriendinne.’ - ‘Neemt dit hooftcleet voert op minne, Dat ic u kennen mach daerbi.’ Seghelijn seide: ‘Scone, dat si.’ 4785[regelnummer] Dit was sciere ghedaen, Die dach was comen, die nacht ghegaen. Ende doe hi sach dat sonnescijn, Oerlof so nam Seghelijn, Ende is van haer camer ghegaen. 4790[regelnummer] Meliane was ghestaen Thaerre camer; si had ghewacht Den goeden ridder al den nacht. Als sine metten oghen siet, En mocht si haer onthouden niet, 4795[regelnummer] Sine seide: ‘Vercoren lief Int herte mijn, daerof mi grief Comen es ende gheen solaes!’ Seghelijn sprac: ‘Hout uwen paes, Ic sal u vrient sijn al mijn lijf.’ 4800[regelnummer] Doe custe hi dat scone wijf Ende si hem weder, die joncfrouwe. Si waren daer al sonder rouwe Dien dach dore toten avonde. Meliane seide doe ter stonde: 4805[regelnummer] ‘Her ridder, nu moeti henen gaen, Want bleefdi hier, ende twart verstaen, Ic waerder mede al onteert.’ Doe sprac Seghelijn gheëert: ‘Joncfrouwe, wildi mi dus versteken?Ga naar margenoot+ 4810[regelnummer] Ic waende vriendelijc jeghen u spreken, Also rechte minres plien.’- ‘Here,’ seitsi, ‘nu moet ghescien Na uwen wille ende u ghevoech.’ Si custen vriendelijc ende loech, 4815[regelnummer] Want al hiet sine, wats ghesciet, Wechgaen, sine menets niet. Hi lach bi hare, ende si bi hem, Seghelijn van Jherusalem. Hi speelde soe, die edel man, 4820[regelnummer] Dat hi een kint aen haer ghewan: Nu had hire ghewonnen twee. Wat soudicker of segghen mee, Ende vele talen van sulcken saken? Die dichten ende rimen maken, 4825[regelnummer] Ende dan uut hare materie gaen, Dan dincke mi niet wel ghedaen; Daerom cortic mine tale. Van dien spele, weet dat wale, Proefde die ridder hem so wel, 4830[regelnummer] Binnen seven daghen in dat spel, Dat hi wan op elken nacht Een kint bider Goeds cracht. Aen die seven joncvrouwen ghinder, Die alle waren conincs kinder 4835[regelnummer] Ende comen van edelen bloede. Het waren van Romen die seven vroede, Die Seghelijn, die edel man, Aen die joncfrouwen ghewan. Ende elc gaf hem een littekijn, 4840[regelnummer] Dat hi soude haer ridder sijn, Op die ure, in dien dach. Hi hadder seven met vruchten bracht. Daer af quam groet ghescal Onder die joncvrouwen al, 4845[regelnummer] Als men hierna wel sal horen.
[pagina 66]
Ga naar margenoot+ Die edel ridder wel gheboren Es in die sale weder comen, Daer hi den coninc heeft vernomen, Diene oec blidelike ontfinc. 4850[regelnummer] Doe sprac hi ten jonghelinc: ‘Hoeveel isser daer ghevrijt?’ - ‘Here, ic wille ghijs seker sijt, Dat ic metten joncfrouwen niet En hebbe misdaen, wats ghesciet, 4855[regelnummer] Dan ic se vriendelijc hebbe ghecust; Daermede ic boete mijns herten lust, So help mi God, dit isset al.’ Olifier seide: ‘Trouwen, dat sal Wel utecomen noch hier achter, 4860[regelnummer] Of icker aen bejaecht heb lachter.’ - Hoe so dat si,’ sprac Seghelijn, ‘Laet ons op die waerde sijn, Ende laet ons doen een pongijs. Ic ware gaerne in caplijs, 4865[regelnummer] Om hem allen te doene grief.’ Olifier seide: ‘So sullen u lief Na u merken utermaten, Die ghi daer boven hebt ghelaten, Of ghijt wel doen sult in den strijt.’ 4870[regelnummer] Dit sprac die coninc, als die nijt Int herte hadde, dat Seghelijn Metten joncfrouwen had ghesijn. ‘Here,’ sprac die ridder wijs, ‘God laet mi heden bejaghen prijs, 4875[regelnummer] Ende die Zarrasijn so slaen bi hoepen, Dat ic die sinne aen mi mach cnopen Van den joncfrouwen, die daer binnen Sijn, dat si mi moeten minnen.’ Doe peinsde die coninc Olifier: 4880[regelnummer] ‘Die groete duvel brocht u hier, Dat heb ic oec wel verstaen; Hi sal mi seker ondergaen Dese joncfrouwen te minen toren,Ga naar margenoot+ Dedelste ende die best gheboren. 4885[regelnummer] Hi is van lodderliken voeren, Hi sal se alle maken hoeren. Dat sal hem rouwen, als ict weet. Beraden sal ic hem sulc leet, Dat si doen sullen armen fijn, 4890[regelnummer] Waer hi wech, dese Seghelijn. Mi is leet, dat hi hier quam.’ Dus stont die coninc als die was gram, Ende die coene Seghelijn Nam sijn ors ende sijn wapijn 4895[regelnummer] Ende voer ute op dat velt, Daer die menich ghewapent helt. Hoeftcleet, wimpel, mouwen, ponioene, Die teken hadde die ridder coene. Die mouwen vest hi aen sinen scilde, 4900[regelnummer] Seghelijn, die ridder milde; Deen was wit ende dander roet, Die derde groen van verwen goet. Twee wimpel hadde Seghelijn, Die vest hi op die scouder sijn, 4905[regelnummer] Des hem die joncfrouwen wisten danc. Op sijn helm dat hoeftcleet lanc Liet hi blayen metten winde, Het sceen wale, dat hi minde, Biden teeken, dat hi daer bracht, 4910[regelnummer] Dat ponioen aen sinen scacht Met joncfrouwen hoofden bescreven, Dat hem Meliane heeft ghegheven; Het sceen wel dat sine minde: Alst ponioen metten winde 4915[regelnummer] Blayde, waest alte scoen te sien. Der joncfrouwen jonst ende aensien, Die si tonen, die sijn groet. Als Seghelijn op dat velt groet Was ende hem die joncfrouwen saghen,
[pagina 67]
4920[regelnummer] Ga naar margenoot+ Die boven opten toren laghen, Doe sprac Roose die joncvrouwe: ‘Merket ghinder die witte mouwe, Aen den hoefde van den scilde, Die ic gaf den ridder milde; 4925[regelnummer] Het scijnt wel dat hi mi mint. Beli seide: ‘Dats niet een twint, Dat ghi segt, laet u vermeten. Die mouwe mijn die is gheseten Ten slinkeren hoecke van den scilde, 4930[regelnummer] Omdat hi se behouden wilde, Die es van minen evel boete.’ - ‘Ghi lieghet alle,’ seide Soete. Mine minne heeft hi ontfaen. Ja en es mine mouwe ghestaen 4935[regelnummer] Aent nedereinde van den scilde? Omdat hise behouden wilde, Heeft hise aldaer gheset, Ende dit ghelijct der reden bet, Dat ic boven u allen bin vercoren. 4940[regelnummer] Dat ghine mint, hets al verloren.’ Gaude sprac: ‘Ghi segt uwen wille; Tote noch heb ic ghesweghen stille, Mer dit en machic niet ghedoghen. Siedi niet met uwen oghen 4945[regelnummer] Den wimpel mijn van siden wit, Die op sinen rechter scouder sit Ende telken blaeyt voer sinen mont? Daerbi mach u wel sijn cont, Dat hi mi mint boven u allen. 4950[regelnummer] En mochte mi niet bet ghevallen, Want telken alst den ridder lust, Siet hoe hi den wimpel cust! Des ic blide wesen mach. Nemmermeer en doet ghewach, 4955[regelnummer] Datter iement naerre si.’ Margoete seide, ‘Ay fi fi! Gaude, wat eest dat ghi seghet Ende aldus voer oghen leghet? Ter slinker scouder dats mijn wimpel, Ga naar margenoot+ 4960[regelnummer] Dat ic hem gaf, al bin ic simpel. Hieraf en laetic mi niet verbloeden, In saelt segghen, al soudmen mi doden. Mijn wimpel is meer een luttelkijn Ende langher dan duwe; voer toghe sijn 4965[regelnummer] Blaeyt hi scone utermaten. Den wint heeft hi altoes te baten: Hi moeten cussen ende sien. Dit en mach den uwen niet ghescien, Want hi te cort is ende te smal. 4970[regelnummer] Die ridder mint mi boven al, Dat is openbaer aenscijn.’ Meliane sprac: ‘Wat sal dat sijn, Dat ghi u allen dus vermeet, Ende segt, dat hi mi vergheet? 4975[regelnummer] Het is gheloghen, Godeweet! Ic saelt u toghen, al eest u leet. Met hem ben ic meest gheacht: Mijn teken hanct aen sinen scacht, Daer hi blidelike op siet. 4980[regelnummer] Ghi sijt alle min dan niet, In sinen sinne so ben ic. Ic mach u toghen wel dit stic: Die wint en mach geensins so wayen, Dat hem mijn teken mach ontblayen, 4985[regelnummer] Het en moet in die oghe sijn. Siet, ist niet dat teken mijn? Jaet’, sprac si ‘in trouwen. Die gherechticheit can bescouwen, Hi siet mijn aensicht ghemaleert, 4990[regelnummer] Dat hi int herte heeft ghefondeert Ende gheprent als een seghel. In dat teken is een speghel, Dat hem te siene wel ghenoecht. In sijn herte ben ic ghevoecht; 4995[regelnummer] Dus mint hi mi, ten is gheen wonder.’ Ysaude seide: ‘Ic sal onder U alle doen, sem mijn lijf,
[pagina 68]
Ga naar margenoot+ Ic was emmer teerste wijf, Die hi minde; ic heb verstaen, 5000[regelnummer] Die eerste minne moet voren gaen, Dat is cont u allegader. Siel ende lijf, been ende ader Heeft hi al in mi gheset. Dus hout hi der minnen wet 5005[regelnummer] Van mi ende van niemant el, Ghi, joncfrouwen, weet dat wel. Die ridder was wel bedocht, Dat hi mijn teken heeft ghecnocht Aen sinen helme bruun stalijn; 5010[regelnummer] Want waert in die oghen sijn, Hi verlore al sine maniere, Die hoefsce ridder, die goedertiere, Ende daertoe lijf ende ere; So vaste mint mi die edel here, 5015[regelnummer] Dat hi doelt ende riest, Als hi om mi te peinsen kiest. Nochtan en macht hem niet ontsinken, Hi en moet emmer op mi dinken. Maer saghe hi dat teken mijn, 5020[regelnummer] Hi verlore die crachten sijn. Ende daerom, na mijn verstaen, Heeft hijt uten oghen ghedaen, Ghevest op sinen helm van stale, Daer die ridder aen doet wale; 5025[regelnummer] Dus sidi altemale ghehoent: Met sijnre minnen bin ic ghecroent.’ Die ridder hier af niet en weet: Hi sloech onder die heyden ghereet, Die hi harde luttel minde. 5030[regelnummer] Doe ghinghen blayen metten winde Die tekenen van den joncfrouwen. Alse die heidijn hem scouwen, Riepen si: ‘Dit is die minreGa naar margenoot+ Van den joncfrouwen ende die verwinre! 5035[regelnummer] Van allen strideren is hi tgrein. Alle die hier sijn opt plein, Moghen hem ontsien, sijts wijs. Amoureus ende so jolijs Es hi oec van der minnen, 5040[regelnummer] Die hi draghet int herte binnen Van den joncfrouwen al gheheel, Die daer sijn inden casteel. Het scijnt wel, dat hire ute coemt: En vlien wi niet, wi sijn verdoemt 5045[regelnummer] Altemale ende ghescent. Hen is gheen wonder, dat men mint: Hi is starc ende groetmoedich; Hi sal noch tavont maken bloedich Den menighen van onser partien.’ - 5050[regelnummer] ‘Heeft hi aldus vele amien,’ Sprac die coninc Odorijn, ‘Als hi alnu voert tekijn, So es hi ridder vander minnen Ende onghestadich seer van sinne, 5055[regelnummer] Dat hi voert tekijn dus vele, Om roeme vander minnen spele. Ic salne doden eer hi ontrijt!’ Mettesen hi op Seghelijn tijt, Ende sloech met sporen harde sere. 5060[regelnummer] Des wert ghewaer Seghelijn die here, Ende reet jeghen hem als een coen; Metten scacht metten ponioen Stac hine doer den scouder sijn. Doe viel ter eerden Odorijn 5065[regelnummer] Al in onmacht onder voet. Dat ponioen was al bebloet, Dat te voren was al wit. Die aensichten sijn al besmit
[pagina 69]
Ga naar margenoot+ Metten bloede. Die ridder dacht 5070[regelnummer] Ende peinsede: ‘Of dus onsacht Der scoenre aensicht waer doerslaghen, Die mi dat tekijn doet draghen, Ende ic dan wist, wiet had ghedaen, Der doot en mochti niet ontgaen 5075[regelnummer] Van minen handen,’ sprac Seghelijn. Binnen dien bequam Odorijn Die coninc ende sat op sijn paert, Ende trac uter scee sijn swaert. ‘Minre,’ seithi, ‘valsch van naturen, 5080[regelnummer] Wanen soudu moghen gheburen Te voeren dus vele tekijn? Int herte en mach mer een vrient sijn. Mer doer uwen overmoet Hebdijt ghedaen; nu sallic bloet 5085[regelnummer] Van uwer valscher herten ghecrighen.’ - ‘Keitijf,’ sprac Seghelijn, ‘leert swighen, Dat radic di, sem mijn leven.’ Rosebrande heeft hi verheven, Ende sloech hem af dat hovet sijn: 5090[regelnummer] ‘Nu hout dat,’ sprac Seghelijn, ‘Du ne verbiedes mi saermeer Joncfrouwen te minnen alstu daets eer. Nu sal ic minnen na mijn ghevoech.’ Tors dat hi met sporen sloech 5095[regelnummer] Ende reet ter neder man ende paert. Nu was in der middewaert Olifier, die coninc rike, Bestaen harde bitterlike, Dat hi te voet was ghedaen, 5100[regelnummer] Ende soude met crachte sijn ghevaen; Hi riep ‘Monyoye!’ al staende. Ende Seghelijn quam toeslaende, Ende reeter ter eerden tien; Dander begonsten alle vlien, 5105[regelnummer] Als die waren seer vervaert. Sijn spere brac te middewaert,Ga naar margenoot+ Daer dat ponioen aen was. Dander stic warp hi int gras, Die coene ridder, op die hede. 5110[regelnummer] Sijn grote vaen was in der scede Metten aensicht ons liefs Heren. Hi trac tsweert ende ghinc hem weren Ende quam tot Olifier, daer hi stoet, Ende brocht hem een ors goet, 5115[regelnummer] Het ne mocht niet beter sijn, Sonder dat reet Seghelijn; Dat was beter vele mere. Doe sprac Seghelijn die here: ‘Siet hier een ors harde goet, 5120[regelnummer] Dat ghevic u, ende sijt soe vroet, Dat ghi vaste daerop rijt, Als ghi comet, daermen strijt.’ - ‘Dat sal ic doen,’ sprac die coninc, ‘So doet, en bid u ander dinc, 5125[regelnummer] Ende wacht u voert van vallen.’ Nu hoert, hoe beghinnen callen Die joncvrouwen, die in den toren sijn, Alsi saghen dat tekijn Metten scachte onder voet. 5130[regelnummer] Gaude sprac: ‘Nu bin ic vroet, Meliane, nu u bekint, Dat u die ridder luttel mint. U tekijn leghet onder voete.’ Doe sprac Meliane die soete: 5135[regelnummer] ‘Swighet, joncfrouwe, dat laet staen. Daeraen en heeft hi niet misdaen. Hen was niet des ridders scout. Dat spere sijn, dat broessche hout, Moete God vermaledien! 5140[regelnummer] Hem machment met rechte tien. Ende oft ware u tekijn,
[pagina 70]
Ga naar margenoot+ Woudi, dat die ridder fijn Hem daeromme aventuerde, Ent wederghecreghe ent besuerde 5145[regelnummer] Met fellen slaghen aen sijn lijf?’ Doe sprac Ysaude, dat scone wijf: ‘Hier af swighet, Meliane! Ic ben des in sekeren wane, Ware het dat teken mijn, 5150[regelnummer] Hi sout ghecrighen, die ridder fijn, Of ontfaen die bitter doot: Die minne is so sere groot Tusschen hem ende mi utermaten: Hine mocht emmer niet ghelaten. 5155[regelnummer] Nu seghic u, joncfrouwe fijn, Mi soude leet van herten sijn, Werter die ridder om ghepijnt.’ Meliane seide: ‘Trouwen, het scijnt, Dat hi mi mint, die ridder snel, 5160[regelnummer] Want hi weet te voren wel Dat hi niet jeghen mi En mach mesdoen, die ridder vri. Dese hope doet hem laten daer. So helpe God mi; hets oec waer: 5165[regelnummer] Dus is minne tusscen ons vast.’ Binnen dien was Seghelijn so verlast Vanden heidenen op dat velt, Dat alle die teken, die hi helt, Af waren ghehaelt ende ghescuert. 5170[regelnummer] Die goede ridder heeft besuert Alle die minne van eertrike. Hi wart ghesleghen alendelike Beide met spieten ende met sweerden Ende vanden ors ghevelt ter eerden, 5175[regelnummer] Dat hi lach al in ommacht. Mer Glorifier sijn ors vacht, Ende maecte die plaetse wijt. Al dat men op hem sloech ende strijt En deerde hem te gheenre ure, 5180[regelnummer] Dat dede die goede coverture, Die wit was ende groet, Ghetekent met enen cruce roet, Wantse een enghel den ridder brocht. Dus quaemt datmen niet en mocht 5185[regelnummer] Den ors in gheenre wijs ghederen: Het dede al die cracht ons Heren. Ende tgrote onghevoech, Dat die ridder daer verdroech, Dat was om die sonden ghemene, 5190[regelnummer] Dat hi metten joncfrouwen allene Hadde te doene, Seghelijn, Eer si van Gods wette sijn, Kersten ghedaen ende ghedoept; Het is recht, dat hijt becoept. 5195[regelnummer] Een enghel sprac tot hem tien stonden: ‘Seghelijn, om die groete sonden, Die ghi natuerlijc hebt ghedaen Metten joncfrouwen, eer si ontfaen Kerstenheit hadden, des waerstu sot - 5200[regelnummer] Di ontbiet onse Here God, Dattu seven cnapeline Hebs ghewonnen aenden joncfrouwen fine, Daer en waer niet so veel mesdaen, Hadden si kerstijn gheweest ghedaen, 5205[regelnummer] Eer du met hem hads ghesijn. Om dese mesdaet, Seghelijn, Hebstu dese smerte ontfaen. Met dinen live salstu ontgaen Op dese tijt, mer hier achter 5210[regelnummer] Salstu comen in sulken lachter, Ende in tormenten alsoe groet, Dattu liever hads die doot, Mer tavontmeer hebstu respijt. Dat doet dat heilighe abijt,
[pagina 71]
5215[regelnummer] Ga naar margenoot+ Dattu aenheves, Seghelijn. Anders hadstu doot ghesijn Men draghet di hier wel vele nijts. Waerstu sonder des habijts In enighen strijt bevaen, 5220[regelnummer] Het soudi harde onsiene staen. Dit sal ghescien in corten daghen: Dine grote sonden sullen di plaghen; Vijftien jaer, her Seghelijn, Salstu sonder seghe sijn, 5225[regelnummer] Ende dine bede wert niet ghehoert. Dit ontbiet di God ende voert Salstu ten joncfrouwen doen ghekere, Die oec worden vol van sere, Die om dit selve, Seghelijn, 5230[regelnummer] Ghemeenlike sullen ghepijnt sijn; Dit en mach emmer niet bliven. Seghelijn, du sals gaen scriven Ene lettere telker joncfrouwen, Aldus sprekende, vant scouwen, 5235[regelnummer] Dat die kinder niet moghen den man Kennen diese vleselike wan, No nemmermeer met hem versellen, Voer elc een vroetscap can verspellen Der diviniteit, Seghelijn, 5240[regelnummer] Dies moeti ordineerre sijn; Men vint ghenen so vroeden clerc Alse ghi sijt; nu doet dit werc So wale, dat ghijs hebt den prijs. Dit heet u God van Paradijs.’ 5245[regelnummer] Aldus voer die enghel dan, Ende daer bleef een droeve man, Dat hi dus soude sijn gheplaghet. Glorifier hevet al verjaghet Die Zarrasinen op dat velt,Ga naar margenoot+ 5250[regelnummer] Die wile dat hi tale helt Jeghen den enghel die tot hem quam. Op dat ors sat hi wel gram Ende voer onder die Sarrasijn, Ende peinsede aldus, Seghelijn; 5255[regelnummer] ‘Ic sal mijn gramscap also wreken Op dese honden!’ So vreeseleke Ne vacht nie man also hi dede. Hi sloech doet daer op die hede Meer dan hem tiene op dat velt, 5260[regelnummer] Eer hi ie den arm ophelt. Doe waren sine lede moede, Den edelen ridder enten goeden, Dat hi ter stat waert keerde sciere, Ende bat den coninc Olifiere, 5265[regelnummer] Dat hi keerde, het ware tijt. ‘Nemmermeer so houdic strijt,’ Sprac die vrome Seghelijn, ‘Eer ic ten toren heb ghesijn, Daer ic die joncfrouwen heb ghelaten, 5270[regelnummer] Die ic te rechte wel mach haten. Pine, rouwe ende zwaer verdriet Heb ic doer hem, al en moghen sijs niet.’ Dit was den coninc swaer te horen; Hi peinsede dus, dat hi hem toren 5275[regelnummer] Beraden soude ende verdriet, Al en seidijs openbaerlijc niet: Met droef hede is hi bevaen, Dat hem die joncfrouwen sijn ondergaen, Die hi met herten had vercoren. 5280[regelnummer] Seghelijn reet in die stat voren, Alse die gherne ware daer binnen
[pagina 72]
Ga naar margenoot+ Toten joncfrouwen, diene minnen. Hi ontwapende hem ter vaert. Ten stal waert leidemen sijn paert; 5285[regelnummer] Men gaf hem hoy ende coren. Seghelijn die wel gheboren Is in den tor ghecomen, Daer hi die joncfrouwen heeft vernomen. Si ginghen alle omtrent hem staen: 5290[regelnummer] Diene eerst mochte bevaen, Die en was dachterste niet. Hi seide: ‘Joncfrouwen, van mi vliet! Ic bin droeve also sere, Dat ic ne wane nemmermere 5295[regelnummer] Ghenesen; wat sal mijns ghescien!’ Doe versuchten die joncfrouwen mettien, Ten was niet clene noch ghemate, Si stoeden alle in droeven ghelate, Ende spraken alle uut enen monde: 5300[regelnummer] ‘Lieve heer ridder, doet ons conde, Wat u let ende wat u deert.’ Doe soe sprac die ridder weert Sere wenende utermaten: ‘Joncfrouwen, ic mach u wel haten, 5305[regelnummer] Want ic hebbe den maker mijn Doer u verwrocht,’ sprac Seghelijn. ‘Hoe so?’ spraken die joncfrouwen Al wenende met groten rouwe. Doe teldi hem die waerhede, 5310[regelnummer] Also dinghel tot hem sede; Oec so hadde hi wel verstaen, Dat si kinder hadden ontfaen, Ende sijn alle cnapelijn. Teerst dat si ghewassen sijn, 5315[regelnummer] Soe doetse ter scolen gaen; Si sullen leren ende verstaen, Dat si die vroetste van den rike Sullen werden sekerlike.Ga naar margenoot+ Ene lettre sal ic elken scriven 5320[regelnummer] Ende die sullen met u bliven, Die ghi elken toghen sult, Wanneert met vroetscap is vervult. Het salse lesen sonder traen. Ende of het weent, so neemt hem saen 5325[regelnummer] Die lettre, tote dat comt den dach, Datse sonder wenen lesen mach; Ic moet mi varen aventuren. Doe waren die seven scoene figuren Droeve sere utermaten, 5330[regelnummer] Ende seiden: ‘Suldi ons nu laten In onsen noet, dat is ons swaer. U minne gaet ons even naer. Wi sijn alle siec van enen spele: Van enen faite even vele 5335[regelnummer] Hebwi ontfaen, hets vore oghen; Wien lief of leet, wi moeten doghen Dat wi sijn uwe amien. Luttel speels van melodien Hebben wi van deser feesten, 5340[regelnummer] Mer ghi gaeft ons vanden keeste Der goeder minnen, wine dorren niet claghen, Want wi alle kint draghen.’ Nader talen ende nader spraken Ghinc Seghelijn die brieve maken. 5345[regelnummer] Daer screef aldus die deghen fijn, Van Jherusalem Seghelijn: ‘Ic scrive aldus te minen kinde, Dat hem nemmermeer bewinde Mi te soeken, eer het can 5350[regelnummer] Spellen die vroetscap die hier an Leghet; niet eer en saelt mi
[pagina 73]
Ga naar margenoot+ Kennen, die sijn vader si. Dat is die vroetscap wel gheraect, Waer dat God meest heeft ghemaect 5355[regelnummer] Van sinen wonderen na der waerhede, Wesende in die cleinste stede.’ Dit hadde die ierste lettre inne. In die andre screef hi met sinne: Hoe verre het ware sekerlike 5360[regelnummer] Tusscen den hemel ende aertrike. In die derde so screef hi, Waer dat eertrike hoechste si. In die vierde soe screef hi daer, Twi dat God die inghel claer, 5365[regelnummer] Lucifer ende die sine Makede, ende hi ter pine Ewelike moest behoeren, Ende dat God wel wist te voren. In die vijfte screef hi dan, 5370[regelnummer] Twi God den mensce lief ghewan, Ende voer hem starf ende leet verdriet, Ende doer die inghelen dedijs niet. In die seste was ghescreven Ene vrage, twi God heeft ghegheven 5375[regelnummer] Enen man sinen wille van eerdscen goede, Ende den andren grote armoede Hebbende tote in sinen fijn, Ende wi alle sijn kinder sijn Ende van eenre eerden gheformeert. 5380[regelnummer] In die sevende stont gheordineert Ene vrage, des sijt ghewes, Of God onse Here almachtich es. Ende naden questien inden fijn, So screef aldus Seghelijn, 5385[regelnummer] Dat sine mochten bi ghenen kere Haren vader kennen nemmermere, Si en waren so vroet in haer ghedochten, Dat si alle verspellen mochtenGa naar margenoot+ Elke questie, die hi screef 5390[regelnummer] Indie lettre die daer bleef. Seven lettren heeft hi ghescreven Ende elker joncfrou een ghegheven. In elke ene vroetscap stoet. Doe sprac aldus die ridder goet: 5395[regelnummer] ‘Joncfrouwen, nu waent mi horen: Alse die kinder sijn gheboren, Ende si die outheit hebben ontfaen, Soe doetse ter scolen gaen, Ende alsi hoghe gheleret sijn,’ 5400[regelnummer] Sprac van Jherusalem Seghelijn, ‘So suldi hem die lettren gheven, Die ic elken hebbe ghescreven. Lesen sise sonder traen, So hebben si vroetscap ghenoech ontfaen. 5405[regelnummer] Mer oft ghise wenen siet met oghen, Sone laet u niet ghedoghen, Dat si voert lesen,’ sprac Seghelijn. ‘Doet aldus tote dat si sijn So wel gheleert ende hem verstaen, 5410[regelnummer] Dat sise vollesen sonder traen. Alst dus ghevalt, wel soete amien, So sijn si greine van clergien Van logiken, van diviniteit. Si moetent sijn, het is voerseit 5415[regelnummer] Van Gode, die ons heeft ghewrocht, Want mi een enghel die boetscap brocht, Nu blijft ghesont, ic wille gaen.’ Mettien ontvielen hem die traen Uten oghen ten gesceede. 5420[regelnummer] ‘Joncfrouwen,’ seithi, ‘mi sal lede Ghescien cortelike ende misval. En weet, welctijt dat wesen sal. Het sal mi bedi gheschien,
[pagina 74]
Ga naar margenoot+ Dat ic uwer minnen woude plien, 5425[regelnummer] Eer ghi kersten waert ghedaen.’ Daer was ghelaten menich traen Vanden joncfrouwen die daer sijn. Dus sciet henen Seghelijn Ende quam in die sale ghegaen, 5430[regelnummer] Daer hi Olifier vont staen, Diene ontfinc met loser herten, Want hi doghede groete smerte, Dat Seghelijn die jonghelinc So dicke opten toren ghinc, 5435[regelnummer] Ende hijt hem niet ontsegghen mochte. Doe quam den coninc in sijn ghedochte, Dat hine nachts in dat prisoen Leveren soude den soudaen coen Van Babylonien, dier lach voren; 5440[regelnummer] Die twee sijn broeders hadde verloren, Die hem Seghelijn sloech doot. Hoert hier verradenisse groot, Die die coninc heeft voeracht. Nachts omtrent der middernacht 5445[regelnummer] Ontboet hi den soudaen van Babylonien, Ende een deel sijnre commonien, Ende gaf hem Seghelijn den deghen, Die twee sine broeders hadde versleghen, Ende maecter mede den pays sijn. 5450[regelnummer] Dus was ghevaen Seghelijn Ende was ghevoert uten castele. Sijn ors, sijn wapen ende sijn juweele Bleven Olifiere daer, Ende moest vijftien jaer 5455[regelnummer] Te Babilonen int prisoen Ghevaen legghen, die ridder coen. Verloren had hi die seghe sijn, Omdat hi die joncfrouwen fijn Ghevrijt hadde al onghedoept. 5460[regelnummer] Die quaet doet, dat hijt becoept, Dat is bescreven int recht Goeds.Ga naar margenoot+ So sware pine, so vele noots En ghedoechde noit ridder fijn, Als hi dede, Seghelijn, 5465[regelnummer] Namelike om dese misdaet. Nu hoert, ghi heren, ende verstaet Ende neemt exempel aen desen man, Die liefste die ie lijf ghewan; Also distorie van hem ghewaghet, 5470[regelnummer] Hoe datten God hevet geplaghet Om seven luxurien allene, Daer wi op micken harde clene, Al vrijde een man nu twintich wiven. Hi sout herde luttel scriven, 5475[regelnummer] Dat hise altemael verdulde: Hi salre af al sine sculde Ten jonxten daghe ghelden moeten. So wel hem diet hier ter werelt boeten! Nu laet ic van Segheline staen, 5480[regelnummer] Die te Babylonien lach ghevaen. So groeten rouwe noyt man coes, Om dat hi sine juweelen verloes, Ende sijn ors ende sijn wapijn. ‘Ay mi, ay mi,’ sprac Seghelijn, 5485[regelnummer] ‘Dat ic ie was gheboren! Dat ic so jammerlijc heb verloren Gods vrientscap ende sine hulde Dat is al bi minen sculde, Ende vele wel heb ics verdient. 5490[regelnummer] Mocht ic wesen noch sijn vrient, Ende ic sinen paeys ghecreghe, Ende mine victorie ende seghe, Ic soude mi te hem eenvoudich Houden, entes ic bin bescoudich, 5495[regelnummer] Dat en gheviel mi nemmermere.’ Groeten rouwe ende groet seer Moest die ridder ghedoghen langhe.
[pagina 75]
Ga naar margenoot+ Padden, slecken, menighe slanghe Waren sijn gheburen overwaer, 5500[regelnummer] Dat seit die yeeste, vijftien jaer. Hi at borne ende broot, Mer den rouwe hadde hi soe groet, Dat hi Gode had verwrocht, Al hadde men hem meer teten brocht, 5505[regelnummer] Hine hads gheacht niet een twint. Mer onse Here, diene heeft ghemint, Gaf hem dit doer sine sonden. Hoert, ic kere nu ten stonden Tote Olifiere den coninc, 5510[regelnummer] Die Seghelijn den jonghelinc Aldus brocht hadde int prisoen. Hi dede ontbieden sine baroen, Die tot hem quamen herde saen. Hi dede hem aldaer verstaen, 5515[regelnummer] Dat die seven joncfrouwen fine Kinder droeghen bi Segheline Ende swoer, dat hise soude doden. Daeromme heeft hise ontboden, Alle die joncfrouwen fine, 5520[regelnummer] Voer die hoechste baroene sine, Uten toren in dat ghedinghe, Die biden edelen jonghelinghe, Segheline, droeghen kint. Die coninc, diese had ghemint, 5525[regelnummer] Sprac ende seide: ‘Quade hoeren, Twi waerdi van sulker voeren, Dat ghi hebt sridders wil ghedaen, Daer ghi kint bi hebt ontfaen, Ende hebt tebroken minen eet?’ 5530[regelnummer] Ysaude antwoerde wel ghereet: ‘Here, twi liet menne comen daer? God die weet al overwaer, Het is al bi u ghesciet. Ghi verbraecten ende wi niet. 5535[regelnummer] Soudemen ons daerom ontliven,Ga naar margenoot+ Sulc souden spreken, die nu swighen, Naden rechte vanden lande. Coninc, ghi meerset uwe scande, Dat ghi ons hierom laet domen, 5540[regelnummer] Want hets al bi u selven comen Ende bi niement el, die leeft. Al dat recht ende wet inheeft, Wilwi ghenieten, coninc coen, Na consente der baroen.’ 5545[regelnummer] Daer en was niement in die sale, Sine volgheden der vrouwen tale. Ten selven hove was die naen, Seghelijns oem, als wi verstaen, Ende sijn kinder alle vive. 5550[regelnummer] Die tale van den scone wive Bequam hem allen herde wale. Die coninc sprac met felre tale: ‘Ay puten, waendi daeromme ontgaen?’ - ‘Nu hoert,’ sprac die goede naen 5555[regelnummer] Toten coninc Olifiere, ‘Here coninc, ne sijt niet te ghiere. Der joncfrouwen tale hebdi ghehoert; Nu secht saen die uwe voert, Waer in si mesdadich sijn.’ - 5560[regelnummer] ‘Ic seght u,’ sprac die coninc fijn, ‘Ic swoer langhe hier te voren, Dat gheen man, die waer gheboren, Comen en soude ten toren mijn, Daer die joncfrouwen binnen sijn 5565[regelnummer] Datsi ne deden dorpernie; Elke coesic teenre amie Vanden joncfrouwen, te minen live. Ende dese seven soudic te wive Deen na dander hebben ghenomen. 5570[regelnummer] Nu sijn die saken aldus comen, Dat si hebben dorpernie ghedaen,
[pagina 76]
Ga naar margenoot+ Ende elkerlijc een kint ontfaen. Hier af wil ic nemen wrake Ende elke bernen aen een stake, 5575[regelnummer] Dat si tebraken minen eet.’ Die goede naen seide ghereet: ‘Coninc here, dat waer misdaen; Wildi dat terecht verstaen, So waren alle die scanden dijn. 5580[regelnummer] Die joncfrouwen hadden vri ghesijn, Haddi den ridder daer niet ghesent. Hets bi u selven dat ghi ghescent Sijt ende uwen eet tebroken.’ - ‘Trouwen, naen, ghi hebt ghesproken 5585[regelnummer] Harde valscelike woert!’ Hi riep den caerkerwaerder voert, Dat hi die joncfrouwen seven Uutwaert leide ende name tleven; Men soudse bernen aen enen stake. 5590[regelnummer] Die naen seide na deser sprake: ‘Her coninc here: ten sal niet sijn!’ - ‘Het sal, trouwen!’ sprac Mauprijn Die carkerwaerder, die was fel. Hi maecte hem ten joncfrouwen snel, 5595[regelnummer] Ende woudese wechleiden saen. Doe spranc voert die goede naen, Ende wout weren op die stont. Mauprijn sloechen voer den mont, So dat die naen bloedens began. 5600[regelnummer] Doen toech tswaert sijn soen Prian, Eude sloech Mauprijn dat hi hem roefde Die meeste helft van sinen hoefde, Dat hi viel voer sine voete. Prian seide: ‘Dese boete 5605[regelnummer] Dinct mi ghenomen wel na rechte. Dus soudmen doen onwerden cnechtenGa naar margenoot+ Hare dienste ghelden sonder letten.’ Die naen droechde met sijnre sleppen Sijn aensicht al vanden bloede. 5610[regelnummer] Doe sprac hi, alse die vroede: ‘Sone, dit was wel ghedaen. Hi wilde dese joncfrouwen gaen Daer buten leiden ende doen verdriet. Hets so vergaen, hine berntse niet.’ 5615[regelnummer] Doe sprac die coninc als die was erre: ‘Prian, ghine sult niet verre Henen loepen no ontgaen. Staet al stille, ghi sijt ghevaen, Dat ghi sloecht minen kerkerier. 5620[regelnummer] Dae antwoerde die ridder fier: ‘Minen vangher ne sie ic niet. Bi Gode, die hem crucen liet, Die joncfrouwen sullen al ontgaen, Want sine hebben niet misdaen. 5625[regelnummer] Ende al hadsi mesdaen een deel, Sine comen mere in den casteel, Daer si in waren hier te voren. U eet is quite; ghi sijt versworen,’ Sprac Priadan die ridder vri. 5630[regelnummer] Die baroene seiden: ‘Dat es hi; Die joncfrouwen hebben niet mesdaen.’ Alle die ghenoten, die daer staen, Waren ander joncfrouwen side, Des was die coninc herde onblide, 5635[regelnummer] Nochtan sprac hi felle woerde. Priadan, die dit verhoerde, Sprac ten coninc Oliferre: ‘Coninc here, en sijt niet erre; Laet dit bliven onder voet,
[pagina 77]
5640[regelnummer] Ga naar margenoot+ Die joncfrouwen sijn alle goet, Al hebben si een kint ontfaen. Seghelijn hevet al ghedaen, Ende vele wonders noch sal doen.’ Die coninc seide: ‘Vuul glottoen, 5645[regelnummer] Hi is doot, des bin ic blide, Want icken selve met fellen nide Dede vaen om dese sake.’ Als Priadan hoerde dese sprake, Was hi droeve int herte sijn, 5650[regelnummer] Dat sijn neve Seghelijn Was ghevaen ende int prisoen. Priadan seide: ‘Heer glottoen, Dies moeti hebben allen lachter. Ende noch macht ghescien hierachter, 5655[regelnummer] Dat ghi des soudt worden erre.’ Des vernoyde Oliferre Ende wilde Priadane vaen. Priadan trac sijn sweert wel saen, Ende sloech den coninc sonder wanc, 5660[regelnummer] Dat hem thovet avespranc. Doe so trac mer menich sweert: Daer was menich die begheert Hem te roven van den live. Doe vochten die ghebroeders vive, 5665[regelnummer] Die snaens kindre alle waren, Dat hem elc mochte vervaren, Die haer vriende niet ne sijn. Dus was versleghen der Zarrasijn So vele, dat ic dat ghetal 5670[regelnummer] Niet ne weet no nomen sal. Maer ic waen der veel bekeerden Ter Gods wet ende Gode eerden. Dus waren die joncfrouwen sonder pine. Cortelike quaemt ten termine, 5675[regelnummer] Dat werden gheboren die kinderkijn, Ende waren alle cnapelijn.Ga naar margenoot+ Teersten datsi mochten verstaen, Dedemense al ter scolen gaen. Si leerden dat haer meester sede; 5680[regelnummer] Si werden die vroetste vander stede. Alsi out waren twalef jaer, So quam daer een boedscap swaer, Dat die stat soude sijn beleghen, Om dat die coninc was versleghen; 5685[regelnummer] Des wert die menighe in rouwen. Als dat verstonden die joncfrouwen, Hadden si ducht van haren levene. Si vloeden ende haer kinder sevene, Alse die sere waren vervaert, 5690[regelnummer] Ende ghinghen te Romen waert, Als diere te wonen sere begaerden. Van Romen der stede drie dachvaerde Bleven si wonende in ene stat Ende daden te verstane dat, 5695[regelnummer] Dat si vroede meesters sijn Van decreten ende van divijn, Van medicinen ende van logiken, Alle clerken moesten hem wiken, So vroet waren si ende so subtijl; 5700[regelnummer] Daer woenden si menighe wijl. Met meesterien doer die noet Wonnen die seven kinder broet, Dat si verteerden ende haer moeder. Alle seven waren si ghebroeder 5705[regelnummer] Vander ziden van den vader. Altoes hielden si te gader; Daerbi hadsi der liede gracie; So wie dat met disputacie Hem anghinc, hi bleef verwonnen. 5710[regelnummer] Metter vroetscap die sie connen, Wonnen si cleder ende broet,
[pagina 78]
Ga naar margenoot+ Die have diene was niet groet. Op eenre stont waren si gheseten Biden moedren ende hadden gheeten, 5715[regelnummer] Doe brocht men die lettre ghedreghen, Die hem Seghelijn hadde ghegheven. Si dadense die kinder lesen daer, Dies hem therte wart te swaer, Want hem therte breken docht. 5720[regelnummer] Eer elc die lettre vollesen mocht, Weenden si menighen heeten traen. Die moederen seiden: ‘Nu laet staen!’ Si traken die lettre uut haren handen Ende seiden: ‘Nu hebwi verstanden, 5725[regelnummer] Dat ghi niet en sijt clerc volmaect: Noch sijt ghi der vroetscap naect, Wat in die lettre is ghescreven. Die kindre dus antwoerde gheven: ‘Moeder, wi sullen ons so pinen, 5730[regelnummer] In logiken ende in divinen, Dat wi sullen verstaen den gront Van den lettren, want ons es cont Wat si spreken, al weten wi niet Tcarnel daeraf ende dat bediet, 5735[regelnummer] Wel lieve moeder,’ seiden si. ‘Of ene side sullewi Gaen ondersoeken onse sinnen, Tes wi der vroetscap ghewinnen. Want alre clergien isset meest, 5740[regelnummer] Ende uut divinen ghenomen tkeest. Wi moetent connen allegader, Of wine moghen onsen vader Nemmermeer kennen, sijt des vroet. Te weten hebwi therte goet. 5745[regelnummer] Alle seven ghinc si studeren Seven daghen: eer si keren Uten studore, daer si saten, Dat si en dronken no en aten.Ga naar margenoot+ Doesi verstonden die reden claer, 5750[regelnummer] Doe keerden si ten moederen daer, Ende lasen die lettren al ghemene Al lachende ende sonder weene. Des verbliden die moeder seer. So vele doechden, so veel eer 5755[regelnummer] En gheviel nie ridder als Segheline, Die nu lach in groter pine Te Babylonen, heb ic verstaen. Ende sijn oem, die goede naen Was Tolifernen in die stede 5760[regelnummer] Beleghen ende sijn kinder mede, Dies si therte hadden swaer. Seghelijns wapen waren noch daer Ende dat ors Glorifier, Ende sijn juwele alle vier: 5765[regelnummer] Gheesel, vat, naghel, croen, Daer God onse Here van den troen Mede was ghepijnt doer onse sonden. Nochtan en waest daer niewer vonden: God hielt verholen tSeghelijns behoef 5770[regelnummer] Ende al datten orsse was behoef, Dat hadt daer op elken dach. Daer en was niement, diet ors sach, No diet hadde macht te siene; Dit waren alle Gods engiene. 5775[regelnummer] Niement en houde dit over saghe; Het stont daer bi enen daghe Vijftien jaer, dat seit die jeeste, Ende was tcoenste ende tmeeste Ende dat vetste, datmen wist. 5780[regelnummer] Dat dede Gods cracht ende sine list; Het was hem moghelijc te doene. Nu keric toten ridder coene,
[pagina 79]
Ga naar margenoot+ Segheline, den stouten deghen, Die te Babylonen is gheleghen. 5785[regelnummer] Ditne wiste man die leeft. Sonder diene ghevanghen heeft. Het was Gods wille, neemt des goem. Nu was beleit die naen sijn oem Ende sijn kinder alle vive; 5790[regelnummer] Si duchten seer van haren live, Want si wat en wisten eten, Ende si waren al omme beseten, Dat hem niet toecomen mochte. Aldus leefden si onsochte; 5795[regelnummer] Van hongher doechden si torment. En si dat hem God toesent Secoers, ende hulpe, si sterven dan. Daer waren in vijf hondert man, Die wel mochten hem vervaren. 5800[regelnummer] Si en wisten, waer die joncfrouwen waren, Ende die kinder alle sevene. Die naen seide: ‘Van onsen levene Souden wi alle seker sijn, Quame hier ons neve Seghelijn, 5805[regelnummer] Dien ic nie en sach, dats waer, Des es leden vijftien jaer. God moeten cortelike hier senden, Onse pine ende onse elenden Te beterne, wi hebbens noot. 5810[regelnummer] En coemt hi niet, wi bliven doot. Nu willic segghen van Segheline Ende lesen van sijnre pine, Die hi ghedoghet hevet swaer Al omme ende omme vijftien jaer. 5815[regelnummer] Men gaf hem niet dan born ende broet. Daer die ridder in deser noot Inden donckeren kerker lach, Elcs vridaghes dat hi sachGa naar margenoot+ Ontdaen den hemel, die ridder coene, 5820[regelnummer] Tusscen middach ende noene. Daer sach hi in des vaders scoet Des menscen sone, met bloede roet Die lede sine al bespringhet. Dat hem God daer des ghehinghet, 5825[regelnummer] Hem te siene dier ghelike, Dat was een teken properlike, Dat hi wilde hem behouden, Ende hi hem niet wanloven soude. Al doghede hi pine swaer, 5830[regelnummer] Sine pine was niet een haer Te micken jeghen dat torment, Dat God doghede, ende hi kent Dese reden overwaer: Compassie hadde int scouwen daer 5835[regelnummer] Die edele ridder ende die goede. Doe sprac hi met ghestaden moede: ‘God Heer, der sondaren medicine, Alle die passie entie pine, Die ic scouwe in u lede, 5840[regelnummer] In u soete menscelichede, Die ghi ontfinct, orcont scrifture, Voer ons, sondighe creaturen, Ay God, ghi en verdiendes niet! Al doghe ic pine ende verdriet. 5845[regelnummer] Ic hebs verdient, ic bins wel weert. Daerbi, God, of ghijs begheert, So bid ic u dat ghi mi sent Meere pine ende torment, Dat ic mine misdaet gheboete 5850[regelnummer] Ende ic u gheboeren moete. Ghi sijt ontfermich ende vul ghenaden. Ay lacen die Joden! die u daden Sulke pine al onverdient.
[pagina 80]
Ga naar margenoot+ Oft ic, heer, so waer u vrient 5855[regelnummer] Dat ic u vianden moeste slaen, Die u lachter hebben ghedaen, Ghetorment ende oec ghepijnt, Alsoet uwen leden scijnt, Dat si u wel seer bemicken, 5860[regelnummer] In dien tide, als si te sticken Sloeghen u huut al omme entomme Met gheeselen aen die colomme. Noch daden si u meer torment. Een crone dornijn, die menich ent 5865[regelnummer] Hadde, daden si u staen Op u hoeft; doe braken saen U hersen ghemanc met bloede roet. Noch daden si u pine groot, Als die vroede wale weten. 5870[regelnummer] Handen, voeten si u spleten Met drie naghelen yserijn, Met enen spere therte dijn Al doersteken ende doerboert. Ende dit hadden wi verboert, 5875[regelnummer] Ende ghi dit jammer groet Doghen wout doer onsen noot. Doe gaven si u na u pine, Gheminghet galle met asine, Ende doe waest al vuldaen. 5880[regelnummer] Ay God, den sondare wildi ontfaen, So wie hi es die tot u trect. U arme staen al uutgherect Int parc des cruces in dat crijt. Volmaect here, docht u tijt, 5885[regelnummer] Ende ghi mi vergheven wilt Uwen evelen moet ende ic den scilt Hadde metten cruce root, Ende die banier, die ghi ter noot Mi toesendet ende mijn wapijn 5890[regelnummer] Ende mijn ors,’ sprac Seghelijn, ‘Glorifier, dat was so scoen,Ga naar margenoot+ Gheesel, vat, naghel, croen, Daer ghi mede wert ghepijnt Ende mi therte daertoe swijnt, 5895[regelnummer] Als icker omme heb ghepeins. Aȳ God, of ic hadde den tseins, Die ic hadde van u ontfaen, Ic soude soe die honden slaen, Dat men soude van mi spreken. 5900[regelnummer] God, laet mi uwen lachter wreken; Dat bid ic u, oft mach sijn,’ Sprac die coene Seghelijn, ‘Dat ghi mine bede hoert.’ Als hi einde dese woert, 5905[regelnummer] Quam een enghel ende sede: ‘Hoerstuut, Seghelijn, dine bede Es voer Gode wel ghehoert. Van desen daghe wacht u voert, Te werken jeghen sine wet, 5910[regelnummer] Daer hi ant cruce om was gheset, Of du souts gheplaghet sijn.’ Doe so knielde Seghelijn Ende was blide vanden woerde, Dat hi den inghel segghen hoerde. 5915[regelnummer] Therte sijn al wide ontdede, Ende bleef in onmacht op die stede Al vander noenen, seker sijt, Tote een deel voer mettentijt. Doen so spranc hi op ende sede: 5920[regelnummer] ‘Ay God, u ghenadichede Is herde groot, dat is waer.’ Hi hadder ghesijn vijftien jaer. Die historie doet ons ghewach, Dat hem dochte niet een dach. 5925[regelnummer] Dat daden die gracieuse woerde, Die hi den enghel spreken hoerde, Dat hi vergat die pine swaer,
[pagina 81]
Ga naar margenoot+ Hi was ru van langhen haer. Ende dinghel quam weder daer 5930[regelnummer] Met enen lichte, te sceeden thaer; Dat viel af, doe was hi dan Die scoenste ende die starcste man, Die daer was binnen der vesten; Al hadde hi hem ligghen mesten. 5935[regelnummer] Van seven mannen had hi die cracht Ende die ghedane (die Gods macht Is harde groet). Die enghel sede: ‘Dine wapijn ende dijn ors mede Is voer den kerker, Seghelijn. 5940[regelnummer] Nu wilt ons heren dienstman sijn. Die dore is al wide ontdaen: Daer du wils, moghestu gaen. Het is di ghevallen scone. Daer sijn die naghel ende die crone, 5945[regelnummer] Die gheesel ende dat vatelkijn, (Daer God ute dranc asijn Als hi hinc ander crucen hout, Properlike doer smenscen scout) In een scarpkijn dat daer leghet. 5950[regelnummer] Hets Gode lief, dat ghi dat dreghet Met u, ende verwaertet wele. Ghi sult van henen ten castele Varen, daer ghi waert ghevaen. Daer is beleit u oem die naen 5955[regelnummer] Ende sine kinder alle vive, Om dat sijn sone vanden live Roefde den coninc Oliferre. Sine maghen sijn gheworden erre Ende hebben dat casteel beseten; 5960[regelnummer] Sine hebben niet te eten, Dat doen die felle Zarrasijn.’ Nu hadde gherne SeghelijnGa naar margenoot+ Om die joncfrouwen ghevraghet, Ne waer dat therte hem wanhaghet, 5965[regelnummer] Dat hijs vraghen niet en dorste. Hi sweech stille ende liet in vorste, Ende waender hebben aen misdaen. Tsinen ors quam hi ghegaen Buten den kerker, daer hijt vant. 5970[regelnummer] Ende als het sach den wigant, Neyedet utermaten sere. Doe dochtet den edelen here Vet ende groter, en lieghe u twinc, Dant was doen hi van hem ghinc. 5975[regelnummer] Godt hadt selver achterwaert. Aen den mont custi dat paert Ende seide: ‘Glorifier, Vrient, sijt willecomen hier. Ic dancs Gode, die u hier sende 5980[regelnummer] Ende minen noet bekende. Du sijs soe vet, bistu oec traghe, Dat sal mi costen minen craghe.’ Glorifier, dat seit die jeeste, Baleerde ende maecte feeste 5985[regelnummer] Met beide sinen voeten voren. Het dinct wonder hem diet horen, Hoet waerachtich mochte sijn, Dat dat ors ende sijn wapijn Die edel ridder daer vant ghereet. 5990[regelnummer] Die van redene weet besceet, Hi mach weten, dat onse Here Dit wel doen mach ende mere, Bedi want hi almachtich si. Hi wapende hem, die ridder vri, 5995[regelnummer] Ende nam die scarpe metten juweelen,
[pagina 82]
Ga naar margenoot+ Ende seide: ‘Binden casteele, Glorifier, sallic allene gaen. Nu waent hier al stille staen; Ic sal gaen te minen weert 6000[regelnummer] Ende ghelden dat ic heb verteert. Dus es Seghelijn wech ghegaen, Ende liet tors daer buten staen; Ghetoghen droech hi Rosenbrant, Daer vant hi menighen tirant, 6005[regelnummer] Ghebeddet scone in die sale; Si sliepen vaste altemale. Daer ghinc Seghelijn houwen sere, Dat hire vijf hondert ofte mere Van den live daer boven roefde; 6010[regelnummer] Den menighen hi thovet cloefde, Sulc die arme, sulc die voete. Daer ontspranc menich onsoete, Die te voeren vaste sliep. Ende sulc starf, eer hi riep 6015[regelnummer] No te woerde comen mochte. Seghelijn was in dien ghedochte, Dat hi gherne hadde ghesleghen Sinen weert, die was gheleghen In enen torre vast, dats waer. 6020[regelnummer] Hi en mochts niet ghecrighen daer. Aldus keerde hi wel sciere Toten orsse Glorifiere Ende satter op met groeter cracht. Die sale was in roere bracht; 6025[regelnummer] Men riep: ‘Acharmen!’ harentare; Seghelijn hadde clenen vare, Hi reet ter poerten alse die coene. Daer so vant hi twaelf glottoene; Si seiden: ‘Heer, waer waendi riden?’Ga naar margenoot+ 6030[regelnummer] Si sloeghen op hem in allen siden, Dies waren si sodde ende dwase. Haer sweerde braken gelijc een glase, So daden speren ende knive. Seghelijn seide: ‘Quade keitiven, 6035[regelnummer] Ende hoe waendi mi ghewinnen?’ Dus vacht die ridder al bi sinnen, Ende versloech daer al den hoep, Sonder enen die ontsloep. Glorifier ghecreech oec dien, 6040[regelnummer] Niet verre en mochte hi ontvlien. Sine kele hi al te stucken beet. Seghelijn seide: ‘Du bist ghereet, Glorifier, te minen dienste. Danc heb God, wi hebben tsienste.’ 6045[regelnummer] Doe beette die ridder fier, Ende seide: ‘Ic moet poertier Selve wesen doer die noet: Dese poertiers sijn alle doot. Des heb God lof ende ere.’ 6050[regelnummer] Doe sat op die vrome here, Die verstormt hadde al dat hof Ende reet wech sonder oerlof. Van al dat hi hadde verteert, En iesch hem weerdinne ofte weert. 6055[regelnummer] Daer dedi nochtan als een edel man, Dat hi niet wil sceiden dan, Hine gaf cnapen ende joncwiven Ghemeenlijc broot te haren live. Seghelijn reet sijnre straten 6060[regelnummer] Uter stat ende uter saten Ene mile ofte mere.
[pagina 83]
Ga naar margenoot+ Binnen dien van Babilonen die here Wart ontwake ende en wiste niet, Wat daer binnen was ghesciet. 6065[regelnummer] Die levenden quamen met ghescalle Roepende: ‘Here, wi sijn alle Onteert, sciere vant opstaen! Die kersten ridder is ontgaen, Die hier vijftien jaer heeft gheleghen 6070[regelnummer] Ende heeft al ons volc versleghen, Meer dan vijf hondert in die sale.’ Die coninc sprac met felre tale: ‘Des moeti rouwe hebben ghemeen, Dat ghi u enen ridder alleen 6075[regelnummer] Dwinghen liet ende ontgaen, Die gheleghen heeft ghevaen Vijftien jaer inden kerker mijn. Hoe mochti sterc van leden sijn Na den tormente, dat hi dranc?’ 6080[regelnummer] Die coninc wapendem ende spranc Op een orsse herde snel, Ghewapent utermaten wel. Hi verboot op goet ende lijf, Dat hem volghede man no wijf: 6085[regelnummer] ‘Ic salne,’ seithi ‘alleen bestaen. Laet sien, sal hi mi ontgaen, Die so crancke es van leden?’ Aldus is hi wech ghereden Uter stede, sonder ghile. 6090[regelnummer] Seghelijn was voer een mile. Doe so beette die ridder goet Van sinen orsse daer te voet Ende ghinc slapen een luttelkijn. Alse dus sliep Seghelijn, 6095[regelnummer] Ghinc tors peisteren int gras. Te hant wartet gheware das Vanden coninc, die quam slaende. Doe quam Glorifier al gaendeGa naar margenoot+ Te sinen here, daer hi lach, 6100[regelnummer] Ende gaf hem enen groeten slach Met sinen voete op den scilde. Doen ontspranc die ridder milde, Ende bescreet dat goede paert. Met luder kele riep sijn waert: 6105[regelnummer] ‘O quade gast ende onwaert dier! Betaelt dat ghi verteert hebt hier, Hoerensone!’ sprac die coninc. ‘Ic sal,’ sprac die jonghelinc, ‘Moetic leven, in corter tijt.’ 6110[regelnummer] Hi reet op hem, dies hevet nijt, Dat hine dus hadde versproken. Sconincs spere was tebroken, Dat ne was Segheline niet. Des moeste die coninc verdriet 6115[regelnummer] Ontfaen, bedi want hine stac Doer den scilt, dat therte brac. Hi werpen doot daer op die heide. Doe sprac Seghelijn ende seide: ‘U payment hebdi verhaelt. 6120[regelnummer] Mi dinke, ghi sijt wel betaelt; Dies danckic Gode herde sere.’ Die heiden volgheden haren here, Dore al dat hijt hem verboot, Met harer crachte harde groot. 6125[regelnummer] Als dat vernam Seghelijn, Seidi: ‘God, nu moetti sijn Mijn troest alleen in desen strijt; Dat ic mi were, dat is tijt. Ic hope, ic sal so vaste slaen, 6130[regelnummer] Si sullen mi gherne laten gaen. Glorifier,’ sprac Seghelijn, ‘Nu so waent hier coene sijn, So dattu wale den strijt houts.
[pagina 84]
Ga naar margenoot+ Ic en wilde niet een hoep gouts 6135[regelnummer] Om di hebben, al so groot Alstu sijs, ende du ter noot Niet ne waers hier met mi, So vele verlatic mi te di. Du sijs wel snel, dat es mi cont.’ 6140[regelnummer] Doe custi tors aen sinen mont, Eer hijt bescreet in die vaert. Metter tonghen lectet sijn baert, Segheline, doe hijt custe. Dat ors hadde alsulke luste 6145[regelnummer] Van Gode, dattet verstoet wale So wat men seide, alle tale. Het neyede utermaten sere. Doe bescreet die vrome here Ende voer jeghen der heiden scare, 6150[regelnummer] Alse die gherne bi hem ware. Tors streckede sine lede, Ende deet tumelen op die hede Beide manne ende paert. Al ghetrect brocht hi sijn swaert, 6155[regelnummer] Die coene Seghelijn ende sloech Van ghenen volcke sijn ghevoech, Dats die heiden hadden toren. Also een dersscher derscht dat coren, Sloech hi al omme, hier ende daer. 6160[regelnummer] Die ridder vacht al sonder vaer, So dat hem tfelt allene bleef, Entie Zarrasijn verdreef, Dat si vloen ter stede waert. Glorifier, dat goede paert, 6165[regelnummer] Het ne liet hem niet bedwinghen, Het en ghinc vaste na hem springhen, Tote dat die vliende achterhaelde. Het beet doet ende betaelde Haer overdaet ende dede verdriet. 6170[regelnummer] Men en mochte tors ghewonden niet; Dat dede die witte coverture, So en mocht men hem te gheenre ure,Ga naar margenoot+ Want hi seghesalich was. Die heiden bleven doet int gras, 6175[regelnummer] Ende Seghelijn, die ridder milde, Reet en wech, so waer hi wilde. Daer was niement, diet hem weerde, No te wederstaen begheerde, Want si ligghen alle doot, 6180[regelnummer] Ende Seghelijn had den hongher groot. Aldus reet hi met alende, Want hi die weghe niet en kende, No dat rike, no dat lant. So langhe reet hi, die wigant, 6185[regelnummer] Doer foreesten ende doer woestinen, Daer hi eten moest rachine Alsulc als hi ghecrighen mochte. Drie daghe reet hi dus onsochte; Ten vierden daghe quam hi ghereden, 6190[regelnummer] Daer hi versach teenre stede Een casteel scone ende vast. Mer daer woende een felle gast, Een roese groet ende starc. Hine ontsach niet in een parc 6195[regelnummer] Seven manne ghewapent wel. Hi was onsienlijc ende fel, Ende was gheheten Bonacroy. Hine ontsach hem niet een hoey, Datten iement doden mochte. 6200[regelnummer] Hi hadde tspere, daer onsochte Onse Heer mede was ghesteken In sijnre herten, die moest breken. Die scacht was wit als een swane, Ende altoes so hincker ane 6205[regelnummer] Van verscen bloede een droepelkijn. Mer die felle Zarrasijn Ne mochtet niet vander stede Verporren ende oec wist hi mede,
[pagina 85]
So wiene verporren mochte, 6210[regelnummer] Indien dat hi sijns levens rochte, Hi mochten slaen ende niement el. Bonacroy, die roese fel, Hadde doen maken een capelle, Die scoenste, hoert wat ic u telle, 6215[regelnummer] Die noit man met oghen sach, Ende in die capelle lach Die witte spere, daer altoes ane Van verscen bloede hinc een trane. In die capelle hadde hi doen maken 6220[regelnummer] Ene tomme van felre saken, Ende die was wit silverijn Ende binnen roet guldijn, Met preciosen stenen ghemanc, Ende die was achtien voeten lanc. 6225[regelnummer] Alsmen dese tomme ontdede, Om te siene die scoenhede, So was dat decsel harde swaer, Ende een egghe van stale claer Ende snidende alse een scers, 6230[regelnummer] Die was aen dat decsel dwers. Ware een man daer tusscen begrepen, Tdecsel hadde hem afghenepen Sijn hoeft ende hadde verloren tlijf. Bonacroy, die vule keitijf, 6235[regelnummer] Hadde ghemaect dit engien, Op aventuer oft mocht ghescien, Dat enich ridder, die daer socht Avonture, ende hi mocht Dat spere porren, so wist hi wel, 6240[regelnummer] Datten die ende niement el Doden mocht ende nemen tlijf. Nu peinsde aldus die keitijf: Quame een ridder van sulker cracht, Dat hi porrede den scacht, 6245[regelnummer] Hi souden dan sciere doden, Metten engiene thooft afscroden. Die roese was van quader wet.Ga naar margenoot+ Buter poerte hadde hi gheset Een beckijn van goude claer 6250[regelnummer] Staende op een silveren pylaer; Daerin stonden gheamaleert Lettren van sable gheordineert, Die dus spraken, des sijt vast: ‘Wie daer binnen wil sijn gast, 6255[regelnummer] Ende die herberghe begheerde, Hi moetse winnen metten sweerde, Ende den roese tonder doen.’ Aldus hadde die glottoen Twintich hondert wel doot ghereden, 6260[regelnummer] Dat hire noit mere toe en dede Dan ene joeste metten spere. Entie te winne hadde ghere Die herberghe doer die noet, Sloeghe ten beckijn van goude root: 6265[regelnummer] Het soude gheven so groot gheluut, Dat Bonacroy soude comen uut Beide met spere ende met scilde. Nu quam Seghelijn, die ridder milde, Voer den casteel, dat is waer, 6270[regelnummer] Ende sach tbeckijn van goude claer, Dat daer opten pilaer stoet. Seghelijn was een clerc vroet, Hi sach die lettren die daer stoeden. Als hi hem began te vroeden, 6275[regelnummer] Wat si spraken ende hijt sach, Sloech hi enen groten slach, Dat verstormde al die sale. Bonacroy verhoerdet wale, Hi sach ute ende hi seide: 6280[regelnummer] ‘Die slach was met felheide Ghesleghen oec, bi Apollijn. Hi sal doen wel quaden fijn.’ Te sinen cnapen dat hi seide: ‘Spoet ghereet, haelt mijn ghereide.
[pagina 86]
6285[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ic hoerdene so vaste slaen, Ic weet dat beckijn heeft ontfaen Sekerlike ene bule. Hets doen van enen quaden gule, Quaet, fel ende overdadich. 6290[regelnummer] Ware ic nu sijns ghenadich, Mamet souts weten mi ondanc.’ Doe dochtet Seghelijn te lanc, Dat die roese soe sere merrede, Ende sloech noch als die hem errede, 6295[regelnummer] Want hi had den hongher groot, Hine had binnen vijf daghen broot Ontbeten, die ridder snel. Die roese quam ghewapent wel, Ende seide: ‘Ridder, ghi hebt misdaen, 6300[regelnummer] Dat ghijt beckijn so vast dorst slaen.’ - ‘En trouwen,’ seide Seghelijn; ‘Mi honghert sere, Zarrasijn, Ende ghi maket mi so lanc. Herberghe, ate ende dranc 6305[regelnummer] Willic winnen metten spere, Dat seghic u, eer ict ontbeere.’ Bonacroy seide: ‘Of ghi wilt winnen Herberghe, so laet ons beghinnen, Ende ghereet sijt op u hoede.’ 6310[regelnummer] Seghelijn die ridder goede, Es achterwaert ghereden een deel. Daer laghen joncfrouwen opt casteel, Die oec herde gherne saghen, Datmen den roese mocht versaghen. 6315[regelnummer] Si droegen den ridder goeden wille. Harde onlanghe hiltsi stille; Dorssen noepten si met sporen: Elc heeft anderen vercoren, Ende quamen toe harde sere. 6320[regelnummer] Die roese brocht gereet sijn spere, Op Segheline daer te steken. Het moest aen tween sticken breken. Ende gaf enen groeten crac,Ga naar margenoot+ Mer Seghelijn hem weder stac, 6325[regelnummer] Dat hi tumelde uten ghereide Ende viel neder op die heide. Hi spranc op over sine voet Ende seide: ‘Ridder van prise goet Wel so hebbe die dat stac! 6330[regelnummer] Hets recht, dat ghi hebt ghemac In minen casteele vele weerde. Condi dus spelen metten sweerde!’ Seghelijn seide: ‘Ic ne weet, Trect u sweert; laet ons ghereet 6335[regelnummer] Tghevecht becorten enten strijt. Mi honghert so op dese tijt, Waerre uwer drie int crijt Ende also sterc, als ghi sijt, So soudic se alleen bestaen 6340[regelnummer] Met minen sweerde ende so slaen, Dat ic soude ghewinnen spise, Dat ic voer alle saken prise.’ Bonacroy sprac, die roese fel: ‘Du heves begonnen herde wel.’ 6345[regelnummer] Die roese sat weder op sijn paert; Al ghetrect brocht hi sijn swaert, Dat lanc was der voeten achte, Ende sloech met groter crachte Op Seghelijns wapencleet, 6350[regelnummer] Daer noit wapen op en sneet; Sone dede oec dat sweert. Seghelijn sloech den roese onweert Met Rosebrande terre stont, Dat hine sere heeft ghewont 6355[regelnummer] Te seven steden harde onsochte, Ende die roese, die niet en mochte Tsweert doen sniden met ghewelt Nietemeer dan op een aenbelt: ‘Helpe Mamet ende Apolijn!’ 6360[regelnummer] Sprac die roese, ‘wat mach dit sijn,
[pagina 87]
Ga naar margenoot+. Dat mijn sweert niet en wil sniden?’ Doe verhief hi in corten tiden Tsweert met beide sinen handen. Des ghesciede hem vele scanden, 6365[regelnummer] Want het aen tween sticken brac. Die roese riep lude ende sprac: ‘Edel ridder goet van prise, Ic gheve u herberghe ende spise, Die noit riddere op mi 6370[regelnummer] Ghewinnen mochte sonder ghi.’ - ‘Dies hebbe God lof ende ere,’ Sprac Seghelijn, ‘ende wildi mere Van desen payment ontfaen, Eer dat wi daer boven gaen, 6375[regelnummer] Ic sals u gheven u ghevoech.’ Bonacroy seide: ‘Ic hebs ghenoech; Ic hads liever littel als vele, Want du sijs van fellen spele. Di is ghevallen, verstaet dat wel, 6380[regelnummer] Dat nie ridder op mi ghevel. Ic sie wel, du sijs kerstijn; Hoe is dijn name?’ - ‘Seghelijn Ben ic gheheten, par ma foy! Ende hoe heti?’ - ‘Bonacroy, 6385[regelnummer] Here.’ - ‘Dat si’. Met groeten moede Sprac Seghelijn, die ridder vroede: ‘Nu laet ons daer boven gaen. Met honghere bin ic zere bevaen, Dat ic wane sterven, here. 6390[regelnummer] In at in vijf daghen ende in mere Broot no vleesch, no ne dranc wijn.’ - ‘En trouwen,’ sprac die Zarrasijn, ‘Ic sal di teten gheven ghenoech. Du heves ghewonnen na u ghevoech 6395[regelnummer] Op mi ate ende dranc.’ Seghelijn seide: ‘Ghi maket te lanc, Laet ons dan daer boven tiden.’ Die joncfrouwen saghent ende si verbliden, Dat die ridder den strijt verwan.Ga naar margenoot+ 6400[regelnummer] Seghelijn, die edel man, Ghinc sitten eten sonder dwaen. Tors Glorifier dat es ghestaen Int stal, daer men hem leide voren Beide hoy ende voedercoren. 6405[regelnummer] So vreselic ghinc die ridder eten, Hem docht, die waren daer gheseten, Dat hi meer at dan seven man. Seghelijn sprac: ‘Bi sinte Jan! Ghi heren, en wondert u niet, 6410[regelnummer] Dat ic dus ete, wats ghesciet, Het doet mi die hongher groot: Ic ne at in vijf daghen broot.’ - ‘Vrient,’ sprac die Zarrasijn, ‘Broot, vleesch ende wijn, 6415[regelnummer] Hebdi harde wel ghewonnen. Ondanc hebben dies u veronnen!’ Seghelijn sprac: ‘Dat moet God weten, Here, had ic ghenoech gheëten, Ende ghi u beclaghet, here weert, 6420[regelnummer] Dat ic te vele heb verteert Vanden uwen, dat willic di Betalen,’ sprac die ridder vri, ‘Met sulken payment min no mere, Als ic u gaf heden ere. 6425[regelnummer] So help mi God ende sijn ghewelt, Here waert, ic ne heb ander ghelt.’ Die roese seide ende loech: ‘Sulcs paeyments heb ic ghenoech, Want ic ontfinc in den stride 6430[regelnummer] Seven wonden harde wide, Ende onsachte dadi mi tumen Op die eerde ende tghereide rumen. Van elker wonde, weet voerwaer, Hebdi spise verdient een jaer, 6435[regelnummer] In dien dat ghi hier bliven wilt.’ Seghelijn seide: ‘Heer waert, stilt,
[pagina 88]
Ga naar margenoot+ Nenic niet, dat moet God weten.’ Als Seghelijn al hadde gheeten, Es die roese opghestaen, 6440[regelnummer] Ende seide: ‘Heer ridder, laet ons gaen. Ic sal u toghen dat scoenste juweel, Dat ghi noyt saecht in casteel.’ Ter capellen sijn si ghegaen Daer die tomme was ghestaen, 6445[regelnummer] Die hi hadde doen maken, Also wi heden eer spraken, Diemen luken mocht ende ontdoen. Daer so leden die glottoen, Te siene ons Heren spere. 6450[regelnummer] Doen seide aldus die here: ‘Siet hier, her ridder, sonder blijf, Tselve spere daermede sijn lijf Marien sone was ghenomen. Moechdijt gheporren, het sal u vromen, 6455[regelnummer] Ic salt u gheven,’ sprac die heidijn. ‘Ic hope jaic,’ sprac Seghelijn. Dus ghinc Seghelijn ten spere Ende hieft op met groten ghere. Daer wijsden lettren aenden scachte, 6460[regelnummer] Dat hi hem vander tomme wachte, Ende hi doer neghene sake Thovet sijn daer binnen stake, Want hi soude verliesen tlijf. Doe sprac aldus die keitijf: 6465[regelnummer] ‘Heer ridder, goet is u gheval, Ghi sijt bloeme van ridderen al. Siet dit is die tomme mijn: Hier in sal ic na minen fijn Sijn gheleit ende begraven; 6470[regelnummer] Si heeft ghecost veel haven,’ Ende mettien hise ondede. ‘Siet hier,’ seithi, ‘die scoenste stede Die ghi nie saghet met oghen.’ Seghelijn lietse hem wel toghen, 6475[regelnummer] Mer so wat so sijns ghesciet, Sijn hooft en stac hire binnen niet.Ga naar margenoot+ Doe sprac die roese vanden casteele: ‘Coemt hier binnen, siet dese juweele, Die harde scoen te siene sijn.’ 6480[regelnummer] Doe stont bet naer Seghelijn, Hi keec van verren ende sach Den roese, die daer binnen lach Metten hoefde ende Seghelijn Sloech die clincke, dat den heidijn 6485[regelnummer] Thovet van den buke droech. Doe stoet Seghelijn ende loech, Ende seide: ‘Heer roese, nu hout dat! In vinc noyt so groten scat, Als ic nu hebbe ghedaen. 6490[regelnummer] Ghevaen sidi ende ic ontgaen.’ Doe dancte Seghelijn die here Gode utermaten sere, Dat hi die ere hem had ghedaen, Ende hi die reden hem dede verstaen, 6495[regelnummer] Daer hi mede sijn lijf behelt. Gods cracht ende sijn ghewelt Die es utermaten groot. Nu es die felle roese doot Ende het was al donker nacht. 6500[regelnummer] Hi brocht met hem den witten scacht Dies hi blide wesen mocht. Als hine in die sale brocht, Ne was daer binnen, dat verstaet, Man no wijf die hem jonste quaet. 6505[regelnummer] Si daden hem allegader ere: Vergheten hadsi haren here Biden spere gracioese. Dat dede God die gloriose, Die alle dinc wel vermach. 6510[regelnummer] Hi was daer tote dat was dach, Mer hine sliep littel no vele. Suchtens sciet hi uter sele,
[pagina 89]
Ga naar margenoot+ Ende reet wech sijnre straten. Ende als hi was buter saten, 6515[regelnummer] So quam hem in haer ghedochte, Waer haer here wesen mochte. Doe ghincsi in die cappelle, Daer doot lach die roese felle. Doe was daer groot hantgeslach, 6520[regelnummer] Ende sulc wasser diet gherne sach. Daer was herde groot ghescal, Mer Seghelijn was ontreden al, Dat hijs bleef al sonder lachter. Nochtan volgheden si hem achter, 6525[regelnummer] Mer sine mochten niet ghetaken. God halp hem tot dese saken: Hierbi sone wondert u niet, Al is Seghelijn dus ghesciet, Want Gods hulpe was hem mede. 6530[regelnummer] Nu quam Seghelijn voer die stede Tolifernen, daer die naen Met droefheden was bevaen Ende sijn kinder in groeter noot, Want sine hadden wijn no broet, 6535[regelnummer] Ende hare hulpe was so versleghen, Si en sijn maer si twintich bleven. Die seven waren sine maghe, Ende souden hem in den selven daghe Op hebben ghegheven den Zarrasijn. 6540[regelnummer] Als dat here sach Seghelijn Voer die stat ghelogiert Ligghen, hi doe niet en viert, Hine vergorde Glorifiere Ende seide aldus, die goedertiere: 6545[regelnummer] ‘Wel soete wrene, nu moeten wi Wonder bestaen ic ende ghi, Ende dese Zarasinen doden. Nu ne laet u niet verbloden;Ga naar margenoot+ Bijt vaste ende oec slaet, 6550[regelnummer] Ende laet ons doen sulke daet, Dat wijs hebben lof ende ere.’ Ende dat ors neyede sere, Ende dede te kennen in sijn latijn, Dat hem soude ghehulpich sijn. 6555[regelnummer] Nu hoert wat die ridder doet: Dat witte spere, daer dat bloet Ane hinc, aent ende voren, Dat heeft die ridder wel gheboren Dwers gheleit in den aertsoen. 6560[regelnummer] Hi peinsde aldus, die ridder coen: Het ware scade harde groot, Soude hi iement steken doot Mettien spere, daer God mede Ghesteken was in sine lede 6565[regelnummer] Ende daer dat versce bloet hinc ane. Hi nam den scacht metten vane In sine hant ende reet int here, Int ghereide dwers dat witte spere, Dat noit niemen breken mochte. 6570[regelnummer] Hi reet ter neder harde onsochte Ter ierster joesten op dien dach, Also dat tspere dweers lach Int ghereide; tors was hoech, Dat utermaten sere vloech, 6575[regelnummer] Dat hire daer tumelen dede Meer dan hondert uten gherede, Dien hi en gaf slach no stoet, Nochtan bleefsi van vreesen doot: So fel was dat ghemoet, 6580[regelnummer] Dat Seghelijn, die ridder goet, Daer dede in dat caplijs. Dat gheruchte ende dat pongijs En dede noit man, dat Seghelijn Allene dede, die ridder fijn.
[pagina 90]
6585[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ridder Gods was hi vercoren; Ne wondert u niet, die dit horen, Al dede hi dat grote wonder. Hi brocht tgrote heer al tonder, Dat si aen allen siden vlien, 6590[regelnummer] Also verre als sine sien, Harentare op dat velt. Dat dede al die Goeds ghewelt, Dat hi dit grote wonder dede. Doe sach uutwert van der stede 6595[regelnummer] Die naen, dattet was sijn oem. Hi sach houden onder enen boem Seghelijn metten witten scilde, Alse die hem vercoelen wilde Van den pongijs, dat hi had ghedaen. 6600[regelnummer] Doe riep nederwaert die naen: ‘Coemt hare, kinder alle vive; Ic sie, die ons van den live Algader sal ghehulpich sijn, Dat es mijn neve Seghelijn.’ 6605[regelnummer] Als hi aldus sprac, die naen, Quamen si alle vijf ghegaen Tharen vader, als hi se riep. Talifier mede opwaert liep, Clinckaerts sone, Seghelijns neve. 6610[regelnummer] ‘Ay, dat u God ere gheve,’ Seiden si, ‘vader, waer es hi?’ - ‘Sieten ghinder, den ridder vri, Houden onder ghenen boem,’ Sprac die naen, Seghelijns oem. 6615[regelnummer] Si saghen ute, doe seiden si: ‘Bi Gode, vader, dat es hi. Ondanc hebbe die langher spaert, Wine doen ons te velde waert.’ - ‘Amen,’ sprac die goede naen. 6620[regelnummer] Si traken ute vele saen, Ende Seghelijn hadde hem vercoelt. Als hi der hetten nemmeer en voelt, Die edel ridder begonste scouwenGa naar margenoot+ Opwaert om die joncfrouwen, 6625[regelnummer] Daer hi die seven kinder aen wan. Hine sach se niet, die edel man, Ende was in vare harde groot, Dat si alle waren doot. Hi sat weder op sijn paert 6630[regelnummer] Ende voer ten here waert, Dedel ridder goedertiere, Ende liet daer sine baniere Opten boem ende trac sijn sweert, Alse die seer te vechten gheert. 6635[regelnummer] Mer hi voerde den witten scacht Dwers int ghereide ende hi vacht Met Rosebrande sinen sweerde; Menighen dede hi vallen ter eerde Van den slaghen, die hi sloech, 6640[regelnummer] So datter niement tlijf ondroech Van die hi gheraken mocht. Doe peinsde die soudaen ende docht, Hoe hi den ridder mochte vellen Ende riep te hem sine ghesellen: 6645[regelnummer] ‘Ghi heren, wi sijn te seer verlast. Men neme enen starcken bast, Ende elc einde sal men ter vaert Wel vaste binden op een paert, Daermede salmen sonder sparen 6650[regelnummer] Vaste opten ridder varen. Dus salmen vellen onder voet, Of wi bliven in ons bloet Hier versmoert, hine si ghevelt.’ Als die soudaen dit had vertelt, 6655[regelnummer] Quamen si met desen engien. Ende Seghelijn hevet versien: Tors dat hi met sporen dwanc, Sodat over dat engien spranc. Hi keerde omme ende roerde 6660[regelnummer] Op den ghenen die tengien voerde,
[pagina 91]
Ga naar margenoot+ Ende sloech hem thovet af mettien. Den anderen slach op dat engien Sloech hi metten sweerde van stale, Dat viel ter eerden altemale. 6665[regelnummer] Als dit die Sarrasinen sien, Ghinghen si alle vaste vlien, Ende Seghelijn reet achter, Lude roepende: ‘Groten lachter So moete u allen ghescien, 6670[regelnummer] Dat ghi brocht hebt dit engien! Dese overdaet suldi becopen, Ghine sult ontriden no ontloepen.’ Binnen dien es die soudaen comen Ten bome ende heeft vernomen 6675[regelnummer] Seghelijns baniere, die daer stac Harde hoghe aen enen tac, Ende wildese draghen dan. Dit versaghen die twintich man, Die uter stede comen sijn. 6680[regelnummer] Si riepen op die Zarrasijn Herde sere utermaten: ‘Dien standaert moeti hier laten!’ Daer so was een groot pongijs. Talifier dede in dat caplijs 6685[regelnummer] Wonders vele ende groot; Menighen heiden sloech hi doot. Int einde was hi sere ghewont, Ende soudaens cracht wies talre stont Opten naen ende die sine, 6690[regelnummer] Dat si waren in groter pine Ende alle zere ghewont sijn. Dit sach die stoute Seghelijn Ende keerde omme sijn paert, Ende voer vaste darewaert 6695[regelnummer] Tes hi quam in den hoep; Elc was blide die ontsloep. Si riepen alle: ‘O wach, o wi!’ Doe sprac die soudaen van Persi: ‘Staet ghi heren een luttelkijn, 6700[regelnummer] Of ic verliese tleven mijn!’Ga naar margenoot+ So wat hi riep, daer en was geen staen. Doe riep sijn oem, die goede naen: ‘Sijt ghi dat, neve Seghelijn?’ - ‘Jaic, heer oem, wie soudic sijn? 6705[regelnummer] Ic bint al selve, die dus can slaen.’ Sine baniere had die soudaen; Dat so versach doe Seghelijn. Doe quamen die neven sijn, Ende wilden groeten inden strijt. 6710[regelnummer] Seghelijn seide: ‘En is gheen tijt Nu te gheven eneghe groete. Ghi siet wel, hier en is gheen moete. Slaet vaste ende waent swighen; Mine baniere moet ic ghecrighen, 6715[regelnummer] Eer ic iement ghegroeten can.’ Doe sloech met sporen dedel man; Rosebrande dat hi verdroech, Ende den soudaen hi thooft afsloech, Dus viel neder die baniere. 6720[regelnummer] Doe sprac Seghelijn wel sciere: ‘Nu hout dat, in sduvels ere, Mine vane draghestu nemmermere. Du droechsten sonder minen danc, Daerbi es dijn loen dus cranc.’ 6725[regelnummer] Alse die soudaen was doot, Vloden si alle, clene ende groot. Des soudaens sone van Persi Was ghevaen; ende doe swoer hi Manscap te doene den goeden naen, 6730[regelnummer] Daer op was hi laten gaen. Si lieter tenten ende paeuwelioen. Daer en was negheen so coen, Dat hi dorste omme sien, Noch niement vercocht sijn vlien, 6735[regelnummer] So sere waren si versaghet. Als hise dus hadde verjaghet, So keerde hi ter stede saen. Jeghen hem quam die goede naen
[pagina 92]
Ga naar margenoot+ Ende sine kindre alle vive, 6740[regelnummer] Ende Talifier van goeden live Die harde sere ghewont was. Seghelijn sprac: ‘Sijt seker das, Nu alreeerst so heb ic moete, Dat ic, heren, u allen groete. 6745[regelnummer] Hoe staet met u?’ sprac Seghelijn. Doe antwoerde die oeme sijn: ‘So help mi God, wel lieve neve, Het is wonder, dat ic leve, Ende alle die ghene, die hier sijn 6750[regelnummer] Waren doot, neve mijn, Waerdi niet ghecomen hier, Want wine hebben broot no bier, No visch, no vleesch, no wijn.’ - ‘So neemt spise,’ sprac Seghelijn, 6755[regelnummer] Alsoe vele als ghire begheert. Hier en is niement, diet ons weert.’ - ‘Het wart ghedaen’, sprac sijn oem. Al stille houdende onder den boem, Vraechde Seghelijn die ghetrouwe, 6760[regelnummer] Of daer binnen enighe joncfrouwen Waren in den toren goet. Doe antwoerde metter spoet Ende sprac aldus die naen: ‘Alle seven sijn si ontgaen 6765[regelnummer] Ende die seven kindre mede, Die die vroetste vander stede Waren eer si henen scieden. Ende scoene jonghe lieden Van twaelf jaren waren si. 6770[regelnummer] Ende alsoe groet, dat segghic di, Als enich is van seventien. Wel soete neve, nu segghet mien, Waer ghi so langhe hebt ghesijn.’ - ‘Bi Gode, oem,’ sprac Seghelijn, 6775[regelnummer] ‘Te Babilonen was ic ghevaen, Dat ic niet en mocht ontgaen. Ic dogheder pine herde swaer Al ommegaende vijftien jaer.’Ga naar margenoot+ Doe sprac sijn oem ende weende sere: 6780[regelnummer] ‘O wi, Seghelijn, jonchere, Lieve neve, soete kint, Hier af en wist ic niet een twint, Waer dat ghi ghevanghen waert. Ende waerdi dus verswaert, 6785[regelnummer] Lacen, in u jonghe lijf?’ - ‘Jaic, oem, om dese wijf, Die hier waren int casteel, Heb ic ghedoghet swaer reveel, Omdat ic haerre minne plach, 6790[regelnummer] Voerden tijt ende voerden dach Dat si kerstenheit hadden ontfaen. Ende dat hevet God selve ghedaen Om die sonde, die icker aen dede. Het worden die vroetste van kerstenhede, 6795[regelnummer] Die kinder die daer gheboren sijn. ‘Des verblidic,’ sprac Seghelijn, ‘God gheve dat icse moete scouwen, Ende haer moederen, die joncfrouwen: Of ic se sien mach sonder quaet 6800[regelnummer] Ende anders niet, so hoe dat gaet.’ Die naen antwoerde mettien: ‘Ic hope aen Gode, ghi sultse sien. Nu waent verbliden vander ere, Die u God onse Here 6805[regelnummer] Dicke wilen heeft ghedaen. Wat scacht is dat?’ sprac die naen. ‘Dus witten scacht en sach ic nie.’ Seghelijn seide: ‘Ic segt di. Dits die scacht, die in dat herte 6810[regelnummer] Jhesumme was met groter smerte Ghesteken ende die side ondaen. Doe cnielde neder die goede naen, Ende dancte Gode utermaten. Dus so reden si ter saten, 6815[regelnummer] Daermen ontfinc Segheline wale, Met soeten sinne, met scoenre tale;
[pagina 93]
Ga naar margenoot+ Daer bleef hi die nacht aldure. Sanderdaeghs ter selver ure Nam hi oerlof ende voer dan. 6820[regelnummer] Ende die naen, die goede man Ghebrochten ende sijn kindre mede. Doe sprac Talifier ende sede: ‘Ay Seghelijn, wel soete neve, Dat u Gode moet ere gheven, 6825[regelnummer] Laet mi u sciltcnape sijn.’ - ‘Dat willic wel,’ sprac Seghelijn. Dus so voeren si uter stede Tolifernen onder hem beden Om aventure, als twee ghesellen, 6830[regelnummer] Daer men vele af mach tellen, Eer distorie sal nemen fijn. Dus hadde een cnape Seghelijn, Die sijn vrient ende maghe was, Die noyaelste daer ic af las. 6835[regelnummer] Si voeren ses daghe, seit die jeeste, Doer boscaelgen ende doer foreeste, Daer si ne saghen man no wijf, No creature, die hadde lijf, Mer si hadden met hem spise. 6840[regelnummer] Talifier goet van prise Voerde met hem twee bariseel wijns, Ende den standaert Seghelijns Voerdi als een deghen stout. Te middewaerde in een wout 6845[regelnummer] Quam een cnape jeghen hem ghegaen Wenende menighen heeten traen. Alsi ghenen cnape ghemoeten, Hoefscelike dat sine groeten, Ende vraechden den jonghelinc, 6850[regelnummer] Twi hi in sulken rouwe ghinc. ‘Ic segt u,’ sprac die cnape fijn. ‘Van Romen die keiser Constantijn Hout orloghe harde groot.Ga naar margenoot+ Sijn volc dat is ghesleghen doot. 6855[regelnummer] Al omme Romen wel seven milen, Dat seg ic u al sonder gile, Ligghen ghelegert die Barbarien, Ende doen hem harde seer ontsien: Die keiser en dar niet uteriden. 6860[regelnummer] Ic mach u segghen, twi si striden. Die coninc van Barbarien Wille hebben Romanien Ende Constantijns dochter, die scone Florette; onder den trone 6865[regelnummer] Ne was scoenre noyt ghesien. Ende mijn here es in dien, Dat hi den doot eer kiesen sal, Eer hi verlieset groot of smal Een pennewaert van sinen lande. 6870[regelnummer] Ende hi heeft so vele vianden Voer Romen ligghen sekerlike, Vijf ende twintich coninc rike, Die die coninc van Barbarien Te hulpe heeft ende haer partien, 6875[regelnummer] Dat doet al sijn grote scat. Dus, her ridder, is die stat Van Romen in wel groter noot, Daer nes binnen wijn no broot, Bi te levene daghen achte. 6880[regelnummer] Nu loepic met groeter crachte Om soudeniere achter velde. So waer ic come, heeft met ghelde Die coninc oncocht van Barbarien, Dat niement die van Romanien 6885[regelnummer] Ne wille iet te hulpen staen. Eest dat die Romeinen tonder gaen, Si sullen alle eighen sijn.’ - ‘Wel soete vrient,’ sprac Seghelijn,
[pagina 94]
Ga naar margenoot+ Waeric te Romen, des sijt vroet, 6890[regelnummer] Het ware den keiser herde goet: Seghe heb ic van Gode ontfaen. Romen sal ic in staden staen, Al waerre mere dan nu es Der vianden, des sijt ghewes. 6895[regelnummer] Wil mi God helpen ende Sinte Marie, Den Barbaren ende haer pertie Sullen wi doen wel groeten vaer. Ay God here, waeric daer, So soudmen noch tavont sien 6900[regelnummer] Die Barbaren sere vlien.’ Die cnape seide: ‘Wel soete here, U woerde troesten mi so sere, Mi dinke, dat ics heb te bet. Die keiser sal aen die kerstenwet 6905[regelnummer] Hem bekeren, mach hi verwinnen. Helene sijn wijf, die coninghinne, Bids hem emmer nacht ende dach. Noit man beter wijf ne sach, Dan si es in haren wesen.’ 6910[regelnummer] Seghelijn sprac met desen Ende seide: ‘Ghewaghet mi, Skeisers dochter, vrient, es si So groet ende so out van daghen, Dat si minne sal moghen draghen?’ - 6915[regelnummer] ‘Jasi; nu hoert sonder blijf, Si es dat alrescoonste wijf, Dat noit man met oghen sach. Hoert, wes ic u doe ghewach: Vader ende moeder is comen te voren, 6920[regelnummer] Langhe eer si was gheboren, Dat si soude hebben, ic seker bem, Dat kint van Jherusalem Entie soude seghesalich sijn. Ende hi soude heeten Seghelijn, 6925[regelnummer] Dies is hi seker als der doot. Om dat, here, is hi bloet Te trecken an die kerstenwet.Ga naar margenoot+ Nochtan es sijn sin gheset Mids den raet der coninghinnen: 6930[regelnummer] Eest dat hi den strijt verwinne, Dat hi hem bekeren sal Ane Gode, nu weet ghi al Den gront, wat die reden sijn.’ - ‘Nu wouts God,’ sprac Seghelijn, 6935[regelnummer] ‘Watter voert af sal ghescien. Ic hebs wille ende bin in dien, Dat ic starcken wil die wet, Daer God ant cruce om was gheset. Hi heeft mi ere so veel ghedaen, 6940[regelnummer] Ic ware domme, liet ict staen. Sijn ghelove is sonder smette. Ay scone joncfrouwe Florette, Hoe gherne soude ic u sien!’ Die cnape antwoerde mettien: 6945[regelnummer] ‘Heer, so saechdijt tscoenste wijf, Dat noyt ontfinc van moeder lijf. Edel ridder, hoe heet ghi?’ - ‘Ic segt u,’ sprac die ridder vri; ‘Van Jherusalem Seghelijn, 6950[regelnummer] So es die rechte name mijn.’ Doe sprac die cnape: ‘Es dat waer, Soe moeghdi riden sonder vaer Te Romen waert,’ her Seghelijn. ‘Die Barbaren sullen sijn 6955[regelnummer] Tonder ghedaen, dat es waerheit, Want langhe stont so eest voerseit; God heeft u te poente brocht. Ic heb lanc ghenoech ghesocht Secoers ende hulpe, her Seghelijn. 6960[regelnummer] Van allen, die in die werelt sijn Ne worde die stat van Romen ghemeen Vertroest sonder van u alleen.’ Echter vraechde Seghelijn: ‘Cnape, hoe es die name dijn?’ -
[pagina 95]
6965[regelnummer] Ga naar margenoot+ ‘Heere, ic heete Beenaley; Ic ne gaver niet een ey Omme, te loepen hondert milen.’ - ‘Vrient, dat si ter goeder wilen,’ Sprac Seghelijn al sonder vaer. 6970[regelnummer] ‘Ay God, twine varic daer Voer die stat van Romen opt velt.’ Talifier seide: ‘Bi Gods ghewelt, Wi sulre sijn, so wi eerst moghen. Die soete God moet ons verhoghen, 6975[regelnummer] Dat wire comen tonser baten.’ Beenaley seide: ‘Heer, die straten Ende die weghe sijn mi cont, Wi sulre comen in corter stont, Binnen tien dagen, dat hoep ic.’ 6980[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Dats een lanc stic. Wi sullen dach ende nacht al riden.’ Beenaley seide: ‘Ic sal scriden Also sere sonder waen, Als uwe peerde moghen gaen.’ 6985[regelnummer] Dus reet te Romen waert Seghelijn. Nu hoert van den keiser Constantijn, Die was te Romen in sulker noot, Dat hine hadde wijn no broot, Ende soude die stat, al sonder saghe, 6990[regelnummer] Op hebben ghegheven ten derden daghe. Daer hi in deser droefheit lach, Snachs hi metten oghen sach, Hi ende sijn wijf te gader beide, Een licht claer ende ene stemme seide: 6995[regelnummer] ‘Constantijn, nu doet den raet, Si en sal di niet wesen quaet, Ende rijt merghen uut opt velt. Ghi sult winnen in u ghewelt Beide spise ende wijn. 7000[regelnummer] Du hebs langhe wanlovich ghesijn. Marghen alstu coems buter stat, Salstu sien, versta wel dat, Een tekijn, dat salstu erenGa naar margenoot+ Met herten; dine sal niet deren 7005[regelnummer] Noch dinen volke moghen messcien. Merghen vroe soe salstu sien Dat teken, dat ic di bringhen sal. Gheluc, seghe ende goet gheval Es di nakende nu ter stede. 7010[regelnummer] Laet varen dine wanlovichede, Ende vant Gods met herten plien. God die alle dinc can voersien, Heeft dat kint van Jherusalem Altemale ghetrect aen hem, 7015[regelnummer] Dat sal sijn dire dochter man. God die alle dinc poenten can, Heeften harewaert ghesent, Om te beteren dijn torment Ende van Romen al ghemene. 7020[regelnummer] Hi ende u wijf Helene Sullen halen dat selve cruys, Daer aen hinc die soete Jhesus, Want sire toe vercoren sijn, Helene u wijf ende Seghelijn, 7025[regelnummer] Die corts wart voer dese stat, Die die Barbaren sal maken mat, Dat si van hem sullen vlien: Binnen ses daghe salment sien. Hi brinct gheesel, naghel, croen 7030[regelnummer] Ende dat spere wit ende scoen, Daer God mede int herte sijn Was ghesteken, brinct Seghelijn.’ Doe ruumde dinghel dat palas. Helene harde blide was; 7035[regelnummer] Ende haer man Constantijn Diene mocht niet blider sijn. Smorghens dedi sijn volc ghereden Ende voer voren uter steden. Daer quam een inghel voer hem claer: 7040[regelnummer] Doe en was niement sonder vaer.
[pagina 96]
Ga naar margenoot+ Die inghel seide, als ic versta, ‘Hoc signum crucis porta’: ‘Dit teken van den cruce drach,’ Sprac die inghel, ende hi sach 7045[regelnummer] Enen utermaten scoenen brief, Daer in een cruce; het was hem lief, Dat te siene daer op dien tijt. Hi droechse met hem inden strijt, Dies die Barbaren waren ghescent. 7050[regelnummer] Si worden alle alsoe verblent, Dat si niet en consten ghesien Op die Romeinen, ende vlien. Als blende lieden dat si liepen Achter velde ende riepen: 7055[regelnummer] ‘O wi, o wach! ende waer sijn wi? Ic bin al blent! ende men slaet mi Al sonder were in den strijt!’ Doe maecten si die plaetse wijt Die Romeinen met hare cracht, 7060[regelnummer] Ende Gods hulpe die met hem vacht, Twee milen ende oec mere; So scoffierden si dat here. Si wonnen spise ende wijn. Van Romen die jonghe Constantijn, 7065[regelnummer] Constantijns sone, sijt seker das, Loet die waghen selve int gras, Ende voeredse binnen der stede, So daden ander ridders mede. Si wonnen spise sonder vaer, 7070[regelnummer] Mede te levene twee jaer Allene op dien dach. Merct ofse God iet wel voersach, Nadat hem ghescepen stoet. Die Gode dienet, hi es vroet, 7075[regelnummer] Dat mochtmen daer merken wel. Het was al ons Heren spel, Dat die Barbaren waren gheplaecht Ende so verre oec verjaecht. Van haren volcke hadsi defixie:Ga naar margenoot+ 7080[regelnummer] Gods plaghe ende sine maledictie Viel op hemlieden herde swaer. Opten anderen dach daer naer So ghinghen binnen Romen ghemene Die grote clocken ende die clene 7085[regelnummer] Alle luden, ende maecten ghescal, Dies den lieden wonderde al, Want dat niement gheweren mocht. Twas jeghen theilichdom, dat brocht Die edel ridder goet van live. 7090[regelnummer] Si luden hem jeghen der daghe vive. Helene viel in knienghebede, Om te wetene die waerhede, Wat dat luden bedieden mocht. Een inghel haer die boetscap brocht. 7095[regelnummer] Hi seide, het ware een teken scoen: ‘Gheesel, vat, naghel, croen, Daer God mede was ghepijnt Ende aent cruce ghetrahijnt, Dat brinct Seghelijn ende dat spere; 7100[regelnummer] Daerom luden die clocken sere: Binnen vijf daghen wert het hier.’ Daer was van caritaten tfier Ontsteken inder vrouwen herte, Dat haer begonste vander smerte 7105[regelnummer] Ontfermen, die die Here ontfinc, Ende peinsde: tcruce daer hi aen hinc Soude si sien, of in den wille Sterven, ende si lach al stille In orisoen, die goede vrouwe, 7110[regelnummer] Alse die hadde groten rouwe Van haren sonden. Als ict sach, Al tot opten vijfsten dach Lach die vrouwe dus haers dancs, Dat si ne ontbeet aets no drancs; 7115[regelnummer] Dat dede God ende niement el. Die vrouwe orconde ende seide wel,
[pagina 97]
Ga naar margenoot+ Dat daer cortelijc soude sijn Van Jherusalem Seghelijn, Ende brinct gheesel, naghel, croen, 7120[regelnummer] Tvaetkijn ende dat spere scoen; Daer God mede was ghesteken Int herte sijn, ende moeste breken Om ons arme sondighe al. Helene die vrouwe beval 7125[regelnummer] Al den lieden vander stat, Dat si niet en lieten dat, Sine daden hem bervoet ende wullijn: ‘Want van Jherusalem Seghelijn Coemt hier heden op desen dach. 7130[regelnummer] Dat seide mi, al daer ic lach, Een inghel scone ende claer. Ic segt u allen overwaer, Oetmoedelijc sullen wi utegaen Ende den ridder wel ontfaen, 7135[regelnummer] Die hier coemt metten juweelen. Ridderen, cnapen, damoselen, Dit so willic dat men doet; Want dat heilichdom is so goet, Dat ic langhe hebbe begheert 7140[regelnummer] Te siene ende den ridder weert, Die ons wachten sal van toerne, Want het is ons Heeren vercoerne, Die ons brinct gherechte seghe. Hets wel recht, dat men sijns pleghe.’ 7145[regelnummer] Der vrouwen ghebot was saen ghedaen. Nu willic ter materien gaen, Te Segheline, aldaer ict liet, Ende oec langher beiden niet. Hi quam ghereden op enen dach, 7150[regelnummer] Daer hi die stat van Romen sach, Dies verblide hem sinen moet. Oec versach die ridder goet Tenten ende paeuwelioene Ghelogeert leggen opt groene. 7155[regelnummer] Doe seide aldus Seghelijn: ‘Talifier, neve mijn, Nu hout hier den witten scacht, Ende volcht mi met alre macht. Die honden ontsie ic niet een ey.’ 7160[regelnummer] Doe sprac aldus Beenaley Die cnape ende seide: ‘Here, Ic sal ons leiden dor dat here Enen wech verholen, die ic weet.’ Seghelijn antwoerde ghereet: 7165[regelnummer] ‘Die lachter moet mi niet ghevallen, Dat ic bedectelijc soude vallen Ende voer dese honden vlien. Si sijn sod, diese ontsien. Ic dancke Gode, dat ic hier si.’ 7170[regelnummer] Hi noepte dors, die ridder vri Ende quam te passe, die coene deghen, Daerre hondert was gheleghen Ute Barbarien, ghewapent wel. Daer begonsti spelen sijn spel 7175[regelnummer] Met sinen vane ende hi reet Ter eerden vele van datter steet, Ende die ander begonsten vlien Ten here waert, ende mettien Volghede hem Seghelijn achter, 7180[regelnummer] Ende deet hem so groeten lachter, Dat si verloren lijf ende ere. Talifier die vacht oec sere Met sinen sweerde sonder ducht. Die Barbaren hadden die vlucht, 7185[regelnummer] Want Seghelijn gaf hem rente: Slaghe groot. Voer sconinx tente Quam groot ghescal ende men sede, Dat een ridder allene dede Dese overdaet ende dit gherucht.
[pagina 98]
7190[regelnummer] Ga naar margenoot+ Die coninc seide: ‘Dese vlucht Sal hi ontghelden, moetic leven; Hi ware bet te lande bleven.’ Doe sat op een coninc vri Ende was here van Aluby, 7195[regelnummer] Meer dan dertich hondert man Volgheden Segheline an. Alse Seghelijn dat versiet, Datten die heiden hebben bespiet, ‘Nu help,’ seithi, ‘die Gods cracht. 7200[regelnummer] Talifier, den witten scacht Wil ic hebben doer den noot, Want hier coemt een scare groot.’ Hi nam den scacht, als hi dat seide, Ende leidene dwers int ghereide; 7205[regelnummer] Over elke side, sijt des vroet, Raghedi over seven voet. ‘Nu laet sien,’ sprac Seghelijn, ‘Talifier, neve mijn, Of ghi stout van herten sijt; 7210[regelnummer] Volcht mi na in desen strijt. Ic sal ghenoech der liede vellen; Moghedise voert ghequellen, So sal ic prisen sere u doen.’ Talifier sprac: ‘Die glottoen 7215[regelnummer] Sallic slaen met minen sweerde, Of si ontsinken mi in die eerde.’ - ‘Dat sal wel scinen,’ sprac Seghelijn. Hi voer jeghen die Zarrasijn, Om te proeven sine cracht. 7220[regelnummer] Dwers int ghereide lach die scacht, Diemen noit ghewonden conste; Ende Seghelijn die begonste Slaen met sporen metter spoet, Dat hire veertich onder voet 7225[regelnummer] Ten eersten lope had ghevelt: Talifier sloech met ghewelt Die Seghelijn velde ende dreef,Ga naar margenoot+ Dat der Barbaren weinich bleef. Hi sloecher doot, so wie des wondert, 7230[regelnummer] Eer hi ophelt, twintich hondert, Mer hi sloechse sonder were, Dat dede algader onse Here. Die Barbaren ghinghen vlien; Dat heeft Beenaley versien. 7235[regelnummer] Hi nam een ors ende ghinc laden Wapene vele al bi staden, Ende voerdse voer hem in die stede. Doe sprac Seghelijn ende sede: ‘Dune bist niet weert een ey. 7240[regelnummer] Hoerstuut, onsalich Beenaley? Twi en nemstu peert bi hopen, Die hier sonder here lopen Ende coppeltse teenre snese? Du moechstse nemen sonder vrese; 7245[regelnummer] Dune quaems noit in ghenen strijt, Daer dure saghes beter tijt. Onsalich man, wat sal di een? Dijn doen en is niet wert een sleen. Beenaley die seide: ‘Heer, 7250[regelnummer] Hoe soudicker bedwinghen meer?’ - ‘Ic segt di,’ sprac doe Seghelijn. ‘Nem alle die paerde die hier sijn, Ende bintse metten toem te hope, Sine sullen niet verre ontlopen.’ 7255[regelnummer] Die cnape seide: ‘Ic sout bestaen, Mer ic ne weetse hoe ghevaen.’ - ‘Vrient,’ sprac Seghelijn ‘ic sal Die paerde doen te hope al Ende vergaderen met Glorifiere.’ 7260[regelnummer] Doe sloech hi met sporen sciere, Ende jaechde se al te hope, Die daer waren te goeden cope. Beenaley die orsse cnochte
[pagina 99]
Ga naar margenoot+ Altemet datse Seghelijn brochte, 7265[regelnummer] Dat hire hadde op dat velt Hondert ende twintich, wel ghetelt. Doe so seide Beenaley: ‘Heer, dit is die scoenste rey Van paerden, die ic noit ghesach, 7270[regelnummer] Ende heb gheleeft wel menighen dach’. - ‘Du seghes waer,’ sprac Seghelijn. Du moghes van paerden coepman sijn.’ - ‘Dat mach ic, here,’ sprac Beenaley. Een ors merie was in den rey. 7275[regelnummer] Alse die paerden dat gheroken, Wasser ghesleghen ende ghestoken, Ende ghinghen vechten sonder vorste, Dat hem niement ghenaken dorste. Dors merie die vacht oec sere. 7280[regelnummer] Beenaley seide: ‘Acharmen, here! Nu is verloren ons ghewin: Die peerde hebben den duvel in.’ Seghelijn hadde des groot spel, Dat hise vechten sach so wel. 7285[regelnummer] ‘Bi Gode,’ sprac die ridder goet, Ghi sult spade hebben spoet.’ - ‘Bi Gode,’ seide Talifeer, ‘Ic weet enen goeden keer: Mochten wi dese peerde ghedriven 7290[regelnummer] Onder die heiden, si souden ontliven Ende doden menighen Barbarien, Oft si moeten vorevlien.’ - ‘Ja wi wel,’ sprac Seghelijn, Dat sal sciere ghedaen sijn.’ 7295[regelnummer] Hi noepte Glorifier met sporen Ende dreef die paerden voren, So dat hise met groter pine Dreef onder die Zarrasine. Seghelijn ende Talifier bleven achter, 7300[regelnummer] Ende spieden om der heiden lachter. Diet ghescal hoerden ende niene saghen, Ghinghen vaste henen jaghen.Ga naar margenoot+ Deen riep lude op den anderen: ‘Waer eest? Ende waer sulwi wanderen?’ 7305[regelnummer] Si riepen lude: ‘Het is al doot!’ Ander tale cleen no groot En mochtmen van hem hebben daer. Sulke tien hondert volgheden naer, Nochtanne ne wisten si 7310[regelnummer] Waeromme si vloen ende twi. Die paerden maecten groot gherucht. Die Zarrasinen hadden die vlucht, Sonder een deel die hielder wijl. Talifier die ridder subtijl 7315[regelnummer] Was ghevaen van enen coninc. Doe riep sere die jonghelinc Om hulpe ende om onderstant. Seghelijn, die ridder valiant, Hevet sijns neven tael verstaen. 7320[regelnummer] Tors dat liet hi derwaert gaen, Als die sinen neve wilde gheerighen. Hi riep: ‘Neve mijn, vant swighen! Hier nes gheen noet, ic bin bi u. Ay dief,’ seithi, ‘ende hoe dorstu 7325[regelnummer] Minen neve houden ghevaen?’ Sijn sweert so verhief hi saen, Ende sloech den coninc op sijn hooft, Dat hijt hem toten tanden clooft. Hi viel ter eerden onder voete. 7330[regelnummer] ‘Hout dit,’ sprac hi, ‘dats die boete, Dattu minen neve vinghes. Die hem onderwindet dinghes, Dat hem niet een twint bestaet, Hets recht, dat hi scade ontfaet.’ 7335[regelnummer] Alse die coninc was daer doot, Wart daer ene vlucht so groot, Dat si lieten haren here. Seghelijn ontbant Talifere, Die een deel was ghewont.
[pagina 100]
7340[regelnummer] Ga naar margenoot+ Beenaley, dat si u cont, Sprac: ‘Laet ons ter stede gaen Entie peerden laten staen; Si sullen elc andren doden.’ - ‘Hets mi lief,’ seithi, ‘bi Gode, 7345[regelnummer] Dat wi nu ter stat waert gaen. Mijn neve hevet wonden ontfaen; Gode danc, des bin ic twint, Des danckic Sinte Marien kint.’ Dus voer ter stat waert Seghelijn. 7350[regelnummer] Van Romen die keyser Constantijn Quam metten menighen uutghetrect, Wollen, bervoet, thooft ondect. Daer knielden si voer den jonghelinc. Dat dochtem wonderlike dinc: 7355[regelnummer] Hi beette ende knielde mede, Dat was grote hoveschede. Doe seide van Romen Constantijn: ‘Sijt willecome, heer Seghelijn! Van Jherusalem gherechtich oer. 7360[regelnummer] Du bringhes metti dat tresoer, Dat heilichdom ons liefs Heren. Hets wel recht, dat wi u eren.’ Seghelijn antwoerde ghereit: ‘Here, wie hevet u gheseit?’ 7365[regelnummer] Constantijn antwoerde saen: ‘Vrient, van Gode hebwijt verstaen. Ende die clocken vander stede Luden alle jeghen u mede, Om den tresoer, die ghi hier brenct. 7370[regelnummer] Wi bidden u, dat ghi ghehenct, Dat wine met oghen sien.’ Seghelijn sprac: ‘Het sal ghescien, Her keyser, naden wille dijn. Doe toeghet hem Seghelijn, 7375[regelnummer] Ende als hijt met oghen sach, Ende menich mensce op dien dach, Si weenden alle utermaten. Doe leiden si hem opter saten,Ga naar margenoot+ Daer hi wale was ontfaen. 7380[regelnummer] Doe quam jeghen hem ghegaen Die scone Florette, skeysers dochter. Als hise sach, was hem te sochter, Omdat si so scone was. Si verblide alt palas 7385[regelnummer] Met hare scoenheit, dat is waer. Seghelijn helsede se daer, Die scone Florette, die goedertieren. Daer mochtmen aen haer manieren Wel verstaen, dat sine minde. 7390[regelnummer] Want die scone, die wel ghesinde, Wart al root alse een bloet, Daer si voer den ridder stoet Ende daerna wart si vale, Ende haer ghebrac haer tale. 7395[regelnummer] Si hadde ghevallen in onmacht, En hads die joncfrou niet ghewacht, Die hoefsch was, simpel ende vroet. Si nam oerlof metter spoet, Alse die van valne hadde vaer, 7400[regelnummer] Ende keerde in haer camere daer. Si viel in onmacht, weet dit wale, Alse die metter minnen strale Was bevaen ende ghewont, Ende lach daer also langhe stont, 7405[regelnummer] Eer si bequam, die joncfrou fijn. Teerst dat si sprac was: ‘Seghelijn, Wel soetelief, liberael, Du heves mi der minnen strael Nu ghesent tenen beghinne. 7410[regelnummer] Noit ne wist ic wat was minne, Sonder nu bin ic ghenoept. Nu moetic leven als die hoept Troest te hebben van sinen mont, Die mi dus sere heeft ghewont. 7415[regelnummer] Hi is so hoefsch, so goedertieren; Seidic hem in goeder manieren, Hoe dat mi ghescepen stoede,
[pagina 101]
Ga naar margenoot+ Ende icken vonde van hoghen moede, So waer mi qualike ghesciet. 7420[regelnummer] Willic decken mijn verdriet? Ic wane neen, ic wane ja. Mi eest tbeste dat ic ga Ende ic hem mijn seer ontdecke Ende ic die dorst te mi waert trecke, 7425[regelnummer] Nadat therte mijn dus broeyt. Wordic in die pine vermoyt, Het werde dan mijn sterfdach. Hi die dit beteren mach, Is hovesch ende vroet van wesen. 7430[regelnummer] Hi wert ghereet mi te ghenesen.’ Dus sal si toten ridder keren, Die daer met wel groter eren Ontfinc beide groot ende clene. Constantijns wijf, die goede Helene, 7435[regelnummer] Dede Talifiers wont vermaken. Doe sprac si met soeter sprake Tote Seghelijn ende loech: ‘Her Seghelijn, waert u ghevoech, So bid ic u altehande, 7440[regelnummer] Dat ghi den tresoer in offerhande Offert in sinte Peters kerke. Want die clocken luden sterke. Haddi u offerhande ghedaen Ende die kerke hadde ontfaen 7445[regelnummer] Dit heilichdom daer in gheset, Ghi souter mede starken die wet. Daer soude mirakel of ghescien: Dan soudmen der kerken plien Beide clene ende groot, 7450[regelnummer] Ende hoeren spreken van der doot, Vander passie ende vander pine, Die God ontfinc voer die sine. Dus so soude al kerstenheit Ghemeerset sijn, dat es waerheit. 7455[regelnummer] Want ghi kent wel over waer,Ga naar margenoot+ Dat God ons Here in den outaer Hem selven heeft gheordineert, In vleessce, in bloede gheformeert. Mids den woerden, die papen segghen, 7460[regelnummer] Moghen sine heffen ende legghen Also groot, als hi hinc Aent cruce ende die doot ontfinc, Ende van Marien was gheboren, Nadat hi die stat heeft vercoren 7465[regelnummer] Properlike in te sine. Dese tresoer daer hem pine Mede was doer ons ghedaen, Sal te recht in die kerke staen.’ - ‘Vrouwe,’ seide Seghelijn. 7470[regelnummer] ‘Dit dinke mi al reden sijn.’ Aldus wart het al ghedaen. Doe ghinghen si ter kerken saen Cortelike met groter eren Metten heilichdom ons Heren. 7475[regelnummer] Daer offerdi naghel ende crone, Die gheesel ende dat spere scone, Ende dat reine vatelkijn, Daer God ute dranc asijn, Als hi ander crucen hout 7480[regelnummer] Al naect betaelde onse scout. Doe was daer pardoen opheven. Celestinus hevet ghegheven Pardoene Seghelijn te lone, Also vele als aen die crone 7485[regelnummer] Doerne waren die Jhesus helt Op sijn hoeft; doe waren ghetelt Twee ende seventich doerne daer, Ende also menich hondert jaer Gaf die paeus Seghelijn den here 7490[regelnummer] Pardoens ende noch haddijs mere Na sijn lijf, dat seit distorie.
[pagina 102]
Ga naar margenoot+ So voer sijn siele ter Gods glorie Ende had pardoen sonder ghetal, Also moet ons ghevallen al! 7495[regelnummer] Dus waren daer paerdoen gheset Daermen mede starct Gods wet Alle daghe van kerstijnhede. Nu hoert wat Celestinus dede, Die paeus was in die tijt. 7500[regelnummer] Hi dede ontbieden in Romen wijt, Die met siecheden was bevaen, Dat hi ter kerken quame saen, Ende dat heilichdoem quame sien: Hem soude bate daeraf ghescien. 7505[regelnummer] Daer quam menich die tonghemake was Theilichdom sien ende hi ghenas. Stomme, crepele, blinde, dove Ghenasen alle, dies hadden ghelove. Doe was theilichdom gheprijst 7510[regelnummer] Ende die menighe was ghewijst Ter bliscap Godes, die se saghen, Die miraclen van daghe te daghe. Helene ende oec Constantijn Waren ghedoept, dies Seghelijn 7515[regelnummer] Sere verblide utermaten. Florette en wildes niet laten, Sine wilde oec ghedoept sijn, Ende hoer vader Constantijn Ende menich daer binder stede 7520[regelnummer] Biden miraclen, die God dede Te Romen in die heilighe kerke. Seghelijn, die ridder sterke, Verblide sere op dien dach, Dat hi so menighen dopen sach. 7525[regelnummer] Met recht was hem te moede sacht Dat hi dat heilichdom daer bracht, Daer so menich bi bekeerde, Ende die wet van Gode leerde. Des hadde hi van Gode te lone 7530[regelnummer] Na sinen live die hemelsce crone.Ga naar margenoot+ Die edel ridder waes wel weert, Want hi Gode te dienne begheert. Hi was vroet, dat seit die jeeste. Si ghinghen ter sale met groter feeste, 7535[regelnummer] Daer men Seghelijn dede ere. Die paeus Celestinus die here Quam ter feesten, daer Seghelijn 7540[regelnummer] Florette, die joncfrouwe fijn, At met Seghelijn ende dranc. Die maeltijt dochte haer alte lanc, Want si gherne hadde ghesproken Verholentlijc ende haer zeer ontploken. 7545[regelnummer] Teerst dat daer gheeten was, Leide sine doer dat palas, Dat bequam Segheline wale. Si sprac te hem met soeter tale, Also gherechte minres plien. 7550[regelnummer] Aender joncfrouwen mochtmen sien Ghelaet van minnen ende dat groot, Want si vel op sridders scoet In onmacht ene langhe stont, So dat Seghelijn wel was cont 7555[regelnummer] Dat sine minde ende hi hare. Doe seide hi: ‘Wel scone care, Mi doet verstaen u ghelaet, Dat ghi mi mint al sonder quaet; Soe help mi God, soe doe ic u.’ - 7560[regelnummer] ‘Here,’ seitsi, ‘ic bidde u, Dat ghijt niet in archeden Verstaet, dat mi dorperhede Ghevallet, die ic u moet toghen. Mijn vernoy ende mijn doghen 7565[regelnummer] Es nu so groet in mi van minnen, Ende so verbroeit sijn mine sinnen, Dat ics langher niet helen mach.
[pagina 103]
Ga naar margenoot+ Ane u so staet mijn sterfdach, Ende mijn leven altegader.’ 7570[regelnummer] Dit hebben ghewacht twee verrader, Galles ende sijn broeder Gallijn, Dat Florette ende Seghelijn Elc andren custen daer si saten. Ende Gallijn minde utermaten 7575[regelnummer] Floretten ende si hem niet. Als dat elc verrader siet, Ghinghen si vore Constantijn Claghen over Seghelijn, Dat hi sijnre dochter soude onteren. 7580[regelnummer] Constantijn seide: ‘Ghi heren, Ombeert van uwer dorpernie, Seghelijn es van herten vrie; Eer hi enighe dorperheide Mijnre dochter dade of seide, 7585[regelnummer] Hem ware liever dat hi waer versmoert. Gaet wech, ghine sijt niet ghehoert None wort oec nemmermere.’ Gallijn seide: ‘Her keyser here, Ic sachse cussen mont an mont, 7590[regelnummer] Ende oec so es mi wel cont, Wies die ridder mere plach. Dat ic met minen oghen sach, Dat si speelden der minnen spel.’ - ‘Ghi liechter ane, verrader fel!’ 7595[regelnummer] Sprac van Romen Constantijn. Hi trac een knijf bruun stalijn. Gallijn ginc van danen lopen: Die keyser swoer, hi sout becopen. Doe warp hine in sijn side 7600[regelnummer] Ene wonde harde wide. Doe ghinc die keyser, Floretten vader, Daer Seghelijn ende si te gader Saten ende hem onderspreken. Verstormelijc quam hi inghestreken, 7605[regelnummer] Nochtan dat hi loech wel sciere; Ende Seghelijn die goedertiere Es jeghen hem opghestaen. In sinen armen heeft hine bevaen.Ga naar margenoot+ Doe sprac aldus Constantijn: 7610[regelnummer] ‘Wel soete vrient Seghelijn Nu ne sijt op mi niet gram, Dat ic hier quam ende u benam Uwe sprake van minnen goet. Verwallet es mi al mijn bloet 7615[regelnummer] Van Galline den verrader, Die seide dat ghi beidegader Hadt gheleghen in dorpernien; Des was ic op hem wel nien. Ic wist wel dat loeghen was: 7620[regelnummer] Ic warp na hem, sijt seker das, Minen knijf bruun stalijn, Dat hi bleef in die side sijn Stekende vaste; so ist ghesciet: Op hem was ic gram ende op u niet, 7625[regelnummer] Want ic mi daerop verlate, Dat ghi node sout doen onmate Mire dochter, der joncfrouwen. Want eest u wille, met rechter trouwen, Ic salse gheven tenen wive 7630[regelnummer] U, Segheline, tuwen live. Ende oec weet ic te voeren al, Dat si u wijf wel werden sal: Hets mi voerseit voer langhe stont.’ Als Seghelijn dat verstont, 7635[regelnummer] Doe sprac aldus Seghelijn: ‘Here her keyser Constantijn, Na dien dat u es gheseit, Ende ghi dies weet die waerheit, Dat si noch mijn wijf sal sijn, 7640[regelnummer] Sone mesdoe ic niet,’ sprac Seghelijn, ‘Al bid ic u dat ghescie. Ne haddijt niet gheseit te mie, Dat si mijn wijf soude sijn, Bi Gode, here Constantijn, 7645[regelnummer] In hads u niet dorren vraghen, Si es te groot boven mi van maghen. Nu bid ic u, here,’ sprac Seghelijn,
[pagina 104]
Ga naar margenoot+ ‘Na dien dat si mijn wijf sal sijn, So ghefse mi, wel edel here, 7650[regelnummer] Wat icse minne met herten sere.’ Doe sprac aldus Constantijn: ‘Van Jherusalem Seghelijn, Ic gheefse u harde vriendelike Ende alle dat Roemsce keiserrike.’ 7655[regelnummer] Seghelijn wists hem groten danc; Hi trouwede Floretten eer iet lanc: Men hielter hof wel veertich daghe. Seghelijn onboet vrient ende maghe Van allen die hem toebestaen. 7660[regelnummer] Nu hoert wat si hebben ghedaen, Die Barbarien die buten waren. Si sijn comen met twaelf scaren Ghebaetelgiert vore die stat. Alse die keiser wiste dat, 7665[regelnummer] Ontboet hi Seghelijn den here, Bi sinen neve Talifeere, Daer hi bi Floretten sat. Ende als Seghelijn wiste dat, Hi seide: ‘Lieve neve mijn, 7670[regelnummer] Si sullen doen wel quaden fijn!’ Hi ghinc hem wapenen sonder bede, Ende voer voren uter stede Om dien van buten te doene seer. Hem volghede coenlijc Talifeer, 7675[regelnummer] Alse die bi hem wilde sijn. Doe noepte sijn ors Seghelijn, Die vrome was ende noyael, Ende int herte der minnen strael Van Floretten hadde beseven, 7680[regelnummer] Dat den menighen coste tleven. Hi reet in na sijn ghevoech Op hem, die den standaert droech. Doer den scilt dat hine stac, So dat hem sijn herte brac. 7635[regelnummer] Doe was daer een groot gheruuf.Ga naar margenoot+ Die ghesien hadde dat ghestuuf Vander mouden ende van den paerden Ende hoe die Barbarien ghebaerden, Hem mochte wonderen vander daet. 7690[regelnummer] Seghelijn met sporen slaet, Daer hi een scare vluchtich siet. Constantijn ne lette niet, Hine quam vaste ghereden an, Ende met hem menich kerstijn man, 7695[regelnummer] Die niewinghe waren ghedoept. Seghelijns ors so sere loept Harentare op dat velt, Eer hi den breidel ie ophelt, Had hire dusent daer doot brocht. 7700[regelnummer] Talifier was wel bedocht, Ende volghede Segheline naer. Doe was hi bestanden daer Van eenre scare, die ridder fijn. Daer ware hi doot, ne waer Seghelijn, 7705[regelnummer] Die hem sciere te hulpe quam. Ende als men sine coemst vernam, Riepen si: ‘Nu laet ons vlien! Of ons gheluc mach ghescien; Dat es ons die beste raet. 7710[regelnummer] Die ridder coemt, diet al verslaet!’ Des hadde Talifier groot spel. Hi seide: ‘Neve, ghi sijt wel Van desen quaden honden ontsien. Siet hoe si alle henenvlien!’ - 7715[regelnummer] ‘Bi Gode, neve, dat doen si. Volghet mi naer, des bid ic di.’ - ‘Ja ic, neve, bi Sinte Jan, Dat ne latic doer ghenen man, Also langhe als ic heb lijf.’
[pagina 105]
7720[regelnummer] Ga naar margenoot+ Florette, dat scone wijf, Lach ter tinnen ende sach Seghelijn slaen wel menighen slach, Ende hoe dat die wijch hem boech. Glorifier sijn ors dat vloech 7725[regelnummer] Alse nu hier, alse nu daer: Hi mocht wel vechten sonder vaer, Hi was seghesalich in striden. Ende oec mochtmen niet doen sniden Op hem knijf no sweert: 7730[regelnummer] Dat dede sijn ghewade weert, Dat hem God hadde ghegheven. Menighen roevedi dat leven. Dors sijn hadde een covertuere, Daer niet mochte sniden dure, 7735[regelnummer] Het en bleef altoes onghewont. Nu was die keyser in deser stont So verre ghereden in die bataelgen, Dat sijn ors moeste faelgen Vanden live: het was doersteken 7740[regelnummer] Doer den hals; hem moest ghebreken Sine cracht in dat ghevecht. Daer waren den keiser als een cnecht Te gader ghebonden die voete sijn, Ende sijn sone Constantijn, 7745[regelnummer] Gallijn ende oec Galles Waren ghevaen, sijt seker des. Dit versaghen Seghelijn Ende Talifier die neve sijn; Si sloeghen darewaert mettien. 7750[regelnummer] Alse die keiser mochte sien Tors Glorifiere, so riep hi: ‘Ay Seghelijn! edel ridder vri, Ghine helpet ons, wi bliven doot.’ Daer hadde Seghelijn pine groot 7755[regelnummer] Inden strijt ende bitter seer. Ghewont so was daer Talifeer, Dat hi verloes al sine cracht.Ga naar margenoot+ Ende Seghelijn so sere vacht, Dat hi die Barbarien verdreef 7760[regelnummer] Ende die keiser onghevaen bleef. Hi dancte sere Seghelijn. Doe riep die verrader Gallijn: ‘Seghelijn, heb ic misdaen, Des wil ic in baten staen.’ - 7765[regelnummer] ‘Also help mi God,’ sprac Seghelijn, ‘Ne ware wi onder vianden sijn, Ghi sout ontghelden u felle sprake, Mer hedenmeer en neem ics wrake; Het waer scande op desen tijt. 7770[regelnummer] Daeromme, verrader, hebdi respijt.’ Dus liet hine leven daer ter stede, Die hem seder pine dede, Also ghi sult wel verstaen. Constantijn bleef onghevaen, 7775[regelnummer] Dat dede al Seghelijns cracht. Hi sloech met sporen ende vacht Harentare inden strijt Al tote achter vespertijt, Dat hi sere moeden began. 7780[regelnummer] Nochtan reet die edel man, Daer hi houden sach ghescaert Behaghelike den standaert, Die van goude was gheleit. Die stoute ridder wel ghemeit 7785[regelnummer] Reet daerwaert, al dat hi mach. Ende als men daer comen sach, Riepen si: ‘Nu hout u vast! Hier coemt die overfelle gast, Die dertich hondert onser partien 7790[regelnummer] Heeft versleghen van Barbarien.’ Seghelijn quam met sijnre ghewelt Op enen die den standaert helt, Dat hi den standaertdragher stac
[pagina 106]
Ga naar margenoot+ So dat hem sijn herte brac; 7795[regelnummer] Die vane viel ter eerden mettien. Doe vercochten si niet haer vlien, Dat hem noit in wighe ghevel. Talifier, die ridder snel, Volghedem naer ende Constantijn, 7800[regelnummer] Hi hief op den standaert sijn. So groeten moert nie man en wrochte. So wat Seghelijn gherochte Metten sweerde, het ghinc al dure. Hi sloech op die selve ure 7805[regelnummer] Vier ghecroende coninc doot, Die alle waren heren groet. Van Barbarien die coninc Den dootslach van hem ontfinc. Doe was daer gheen langher staen, 7810[regelnummer] Ende Seghelijn ghinc vaste slaen. Hi had te vechtene sulc herte, Dat hi vergat al sine smerte. Hi sloecher doot met ghewelt, Sine mochten niet sijn ghetelt. 7815[regelnummer] Van vespertiden toter nacht So gheduerde dese jacht, Dat mens niet en mocht doen keren. Constantijn ende vele heeren Spraken: ‘Nu keren wi, Seghelijn! 7820[regelnummer] Ne siedi niet, dat si vluchtich sijn?’ - ‘Keiser,’ seit hi, ‘moet ic keren? Biden here alder heren, Also langhe als icse sie, Ne keer ic niet, so wats ghescie, 7825[regelnummer] Ic en sal hem volghen naer, Al souden si hebben een quaet jaer. Haer nest sullen si niet maken. Voer die stat can icse gheraken, Dat si meer sullen houden strijt; 7830[regelnummer] Ic wils afcomen teser tijt.’ -Ga naar margenoot+ ‘Ghi segt wel,’ sprac Constantijn, ‘Mer ghi moghet wel moede sijn.’ - ‘Ic ne bin, so moet mi goet ghescien.’ Doe volghede hi den Barbarien, 7835[regelnummer] So dat hise uten lande dreef, Ende haer goet den onsen bleef. Paerden, harnas, pauwelioene Dede Seghelijn, die ridder coene, Algader voeren in die stede, 7840[regelnummer] Ende doe keerde die ridder mede Te Romen, daermen wel ontfinc. Doe was so moede die jonghelinc, Dat hi lach acht daghen int verdriet: Ende hem niement slives behiet 7845[regelnummer] Vander pine, die hi had ghedaen. Ende Talifier hadde ontfaen Menighe wonde in sijn lijf. Florette, dat scoene wijf, Dede vermaken sine wonden, 7850[regelnummer] Die heel waren in corten stonden, Ende Seghelijn, die tonghemake was, Als die tijt quam dat hi ghenas, Troude hi Floretten tenen wive. Nu hoert wat ic u bescrive: 7855[regelnummer] Ter feesten quamen die kinder sijn, Die ghewonnen had Seghelijn. Daer knielden si neder allegader, Die seven kinder voer haren vader, Ende groetene al sonder sparen, 7860[regelnummer] Ende seiden, dat si sijn kinder waren. Si toechden haer littekijn bescreven, Die hi haer moederen had ghegheven, Daer si waren inden toren fijn. Doe seide aldus Seghelijn, 7865[regelnummer] Als hi die letteren hadde besien:
[pagina 107]
Ga naar margenoot+ ‘Nu berecht mi saen van dien: Welc so is die scoenste stede,Ga naar voetnoot1) Daer God in met sijnre macht In die propre menschelijchede 7870[regelnummer] Alremeest hevet ghewracht?’ ‘Ic segt u here,’ sprac dat kint: ‘Indat aensicht van den mensce So hevet God die ons allen mint, Meest ghewrocht na sinen wensce: 7875[regelnummer] Kinbacken, lippen, oghen twee; Wijnbraeuwen, noese, die wel sit; Oren, ende vele mee, Voerhoeft, wanghen onbesmit.’ Doe sprac Seghelijn haestelike 7880[regelnummer] Toten anderen sone sijn: ‘Tusscen den hemel ende eertrike Hoe verre macht daer tusscen sijn?’ ‘Here, het is sonder ghetal Menighe mile van hier tot daer. 7885[regelnummer] Nochtan machment beroepen al Met enen roepe over waer, Want men en mach so stillekine Tote Gode bidden principael, Hine ghehoert altoes die sine: 7890[regelnummer] Dus eest min dan een roepmael.’ Ten derden sone metter spoet Seidi: ‘Nu berecht mi des, Ende maec mi der reden vroet, Waert eertrike hoechste es.’ 7895[regelnummer] ‘Here, ic sal u segghen ditte: Als God sinen sone claer Ter rechterhant boven dede sitten, So was eertrike hoechste daer.Ga naar margenoot+ Doe die soen ter rechterhant sijns vader 7900[regelnummer] Sat, mensch ende eerde, als ic las, Des moghen wi weten allegader, Dat eertrike daer hoechste was.’ Ten vierden soen sprac hi met liste: ‘Twi dat God Lucifer entie sine 7905[regelnummer] Maecte, ende hi te voren wiste Dat hi behoerde ter helscer pine?’ Dat kint antwoerde ende sede: ‘Dat en is sonder reden niet, Dat Lucifer die scoenste stede 7910[regelnummer] Verloes, ende nu doecht verdriet. God onse Here liet dat ghescien, Doer die enghelen die daer bleven, Datsi hem daerbi souden ontsien; Dit is over waer bescreven.’ 7915[regelnummer] Ten vijften sprac hi sonder letten: ‘Twi God doghede verdriet Voer ons, om des menscen smetten, Ende voer die inghelen niet?’ ‘Ic saelt u segghen’, sprac dat kint: 7920[regelnummer] ‘Lucifer ende oec die sine, Hadsi die bliscap Gods ghemint, Sine waren niet ter helscer pine. Datsi mesdaden, quam bi naturen: Dat ne dede die mensce niet, 7925[regelnummer] Want Lucifer inder figuren Serpents den crancken mensch verriet. Lucifers raet ende smenscen broeshede Dede den mensce sonde doen. Dus starf hi doer die menschede, 7930[regelnummer] God onse Here; dit is docsoen.
[pagina 108]
Ga naar margenoot+ Ten sesten sprac hi, als die vroede: ‘Twi dat God, diet al voersiet, Den eenen van den eertscen goede ‘So vele gheeft, enten anderen niet.’ 7935[regelnummer] ‘Ic segt u, vader: God heeft bescreven, Dat hi den armen van eertrike Vriendelike heeft ghegheven Achter dit lijf dat hemelrike. Dus sijn si hier van goede bloet, 7940[regelnummer] So wel hem sere, den riken man, Die den armen helpt ter noot, Dat hi dat Gods rike winnen can. Sullen sijt hebben, si moetent coepen Jeghen die arme, heb ic verstaen. 7945[regelnummer] Dus hebben die rike tgoet bi hoepen: Den armen is den hemel ontdaen. Die naeste wech ter hellen waert Dat is, versmoert te sine int goet, Want het hevet sulken aert, 7950[regelnummer] Het brenct die ziele ter helscer gloet.’ Doe hiet hi den sevensten daer, Dat hi hem seide die redene vri, Die rechte sake ende claer, Of God onse Here almachtich si. 7955[regelnummer] Doe antwoerde dat kint coene: ‘Edel vader, hoert na mie: Hem sijn moghelijc te doene Alle dinghe sonder drie. Des ne laet u niet vergremen: 7960[regelnummer] Redene sal ic u toghen daeraf, Teerste es, hi en mach ons niet nemen Vrien wille, die hi ons gaf. Hi en mach oec doen gheen sonden, Dit is tander sekerlike. 7965[regelnummer] Dat derde willic u orconden, Hi en vint niewer sijns ghelike.Ga naar margenoot+ Hi es God al sonder ghenoot, Die alle dinc volleesten mach, Sonder dese drie al bloet, 7970[regelnummer] Daer ic u af doe ghewach. Name hi, dat hi ons heeft ghegheven, Of dede hi sonde, hi en waer gheen God. Sonder ghelike es hi bescreven; Dies niet ghelovet, hi is sod.’Ga naar voetnoot1) 7975[regelnummer] Doe sprac ende seide Seghelijn: ‘Sijt willecome, kinder mijn; Nu bin ic der saken vroeder, Segt mi, waer sijn uwe moeder?’ - ‘Here, si sijn in die stat.’ 7980[regelnummer] Ende als Florette hoerde dat, Doe peinsde die joncfrouwe fier: ‘Wat, es Seghelijn een poytier, Dat hi heeft dus vele wive! Wat sal mijns gescien, keitive! 7985[regelnummer] Ic waende, hi soude wel mijn man Hebben gheweest; so heeft hi dan Seven wiven te sinen acoerde.’ Doe sprac die paeus dese woerde: ‘Van Jherusalem Seghelijn, 7990[regelnummer] Sijn alle dese kinder dijn?’ - ‘Ja si, here, in goeder trouwen; Ic wanse an seven joncfrouwen In seven nachten, des sijt wijs.’ Die paeus seide: ‘Ic gheve hem prijs. 7995[regelnummer] Si sijn die vroetste vele te voren, Die kerstijnhede toebehoeren. Ic wille, dat si onthouden bliven: Ic gheve hem broot te haren live. Si sullen tghelove helpen sterken 8000[regelnummer] Ende vordel doen der heiligher kerken. Die seven vroede heeten si.’
[pagina 109]
Ga naar margenoot+ Florette seide: ‘O wach, o wi! Nu heb ic al te langhe gheleeft, Dat mijn herte vercoren heeft 8005[regelnummer] Enen man, arme keitive, Die meester is van seven wiven.’ Seghelijn sprac met soeten sinne: ‘Hout uwen paeys, lieve vriendinne; Ghi sijt vrouwe boven al vercoren. 8010[regelnummer] Nu wilt mi een luttel horen, Hoe die saken comen sijn. Bi ridderscap,’ sprac Seghelijn, ‘Mi is so vele leets ghesciet, Pine, toren ende verdriet, 8015[regelnummer] Dat mi heeft ghegaen te naer: Ic lach ghevanghen vijftien jaer, Omdat ic met hem misdede; Dat dede mijns sins broeshede, Ende God hevet mi verboden.’ 8020[regelnummer] Florette seide: ‘Lief, bi Gode, Is dat waer, dat ghi spreect, So seg ic, dat ghi onrecht wreect. Die joncfrouwen hebbent doer u ghedaen, Ende vele meer pinen ontfaen 8025[regelnummer] Doer u, dan ic noit ghedede. Nu peinst om die gherechtichede, Hout hem trouwe, hets goet ghedaen!’ Seghelijn antwoerde saen: ‘Vrouwe, ic sweer u hier ter stede, 8030[regelnummer] Bi al der macht, die God ie ghedede, Ic ne gave niet om hem allen, Dit stroekijn,’ ende liet vallen. Dit swoer Seghelijn ende loech: Pine groot ende swaer ghedoech 8035[regelnummer] Sal hi hebben om dien eet. Florette antwoerde ghereet: ‘Of ghi liecht aen dese woert, So bid ic Gode, die hinc versmoert Ende sterf aen des crucen hout 8040[regelnummer] Om onse sondelike scout, Dat hijt op u wreken moete.Ga naar margenoot+ Van desen woerden sal comen boete Seghelijn den ridder trouwe; So sal Floretten der joncfrouwen, 8045[regelnummer] Dat sijt bat; het was misdaen. Dus sijn si ter kerken ghegaen Ende dede Floretten ondertrouwe, Dies was blide die joncfrouwe. Constantijn gaf hem die crone; 8050[regelnummer] Nu eest hem ghevallen scone, Dat hem dese ere es ghedaen. Harde node wilt hise ontfaen; Int einde dat hise ontfinc. Dese niemare ende dese dinc 8055[regelnummer] Hebben die seven joncfrouwen vernomen, Dat het Seghelijn dus es comen. Doe spraken si: ‘Wi arme keitive! Seghelijn es comen tenen wive, Ende is keiserlike ghecroent. 8060[regelnummer] O wach, nu siwi ghehoent! Wine dorren hopen nemmermere, Van hem te hebben goet no ere, Want wi sijn nu al vergheten. Laet ons ter feesten doch gaen eten. 8065[regelnummer] Men leide taflen binnen dit; Daer op een ammelaken wit, Goet van siden, dat is waer. Seghelijn dede sitten al daer Alle seven die kinder sijn 8070[regelnummer] Tusscen hem ende Constantijn; Die paeus sat teenre tafel allene. Florette, die joncfrouwe rene, Sat met Seghelijn daer si aten. Doe quamen die joncfrouwen binder saten, 8075[regelnummer] Wier kinder daer gheseten sijn. Ende alsse sach Seghelijn,
[pagina 110]
Ga naar margenoot+ Peinsdi in sinen moet ende dochte, Hoe hi paeys behouden mochte Ende den joncfrouwen doen ere. 8080[regelnummer] Doe sprac Seghelijn die here: ‘Ic wille,’ seithi, ‘sonder blijf, Dat elc man sitte jeghen een wijf, So wert die feeste te bet volmaect. Hoerdijt, joncfrouwen wel gheraect, 8085[regelnummer] Coemt sitten jeghen die kinder mijn. Willecome moet ghi alle sijn; Ic dade u ere, wistic hu. Si seiden: ‘Her keiser, danc hebt nu, Dese ere is harde groot,’ 8090[regelnummer] Ende si worden alle bloetroot, Alsi dese reden spraken. Florette en wist niet vander saken, Dat het der kinder moeder sijn. Doe sprac doutste sone sijn 8095[regelnummer] Tote sinen vader sonder blijf: ‘Here, dat is mi tliefste wijf, Dat ghi mi nemmermeer gheven mocht. En trouwen, ghi waert wel bedocht.’ - ‘Dats mi lief,’ sprac Seghelijn, 8100[regelnummer] ‘Trouwen, sone, ic can Latijn Ende ic heb ter scolen ghegaen. Als ic die joncfrouwen sach staen, Merkedic aen haer maniere, Dat si ontfinghen na den viere 8105[regelnummer] Die verwe root int aenscijn, Als die gherne hier hadde ghesijn, Biden ghelate van haren oghen. Daer minne es, si moet haer toghen. Ic sach ende was der reden vroet, 8110[regelnummer] Dat ghise mint, ende si u goet Weder jonste also ghelike.’ Die sone antwoerde wiselike: ‘Vader, here keyser fijn, Al waert die lieve moeder mijn,Ga naar margenoot+ 8115[regelnummer] So min ic se sonder dorpernie.’ Seghelijn seide: ‘Bi Sinte Marie, Het is vele, dat ghevallet, Mer hebdi niet haer bloet verwallet Der joncfrouwen, die jeghen u sit, 8120[regelnummer] So en is dit gheen broet wit.’ Men ghincker dienen na dese woert. Seghelijn gaf sijn scotele voert, Also die ander entie derde Tote seven, die waest verde; 8125[regelnummer] Die achte scotel die hielt hi. Hi seide: ‘Lief, nu eten wi. Dese joncfrouwen wel gheraect Sijn met minen kinderen ontscaect. Daerom heb ic hem eer ghedaen, 8130[regelnummer] En waent in quade niet verstaen.’ Florette seide: ‘Nenic, here.’ Aldus dede Seghelijn ere Den joncfrouwen al met liste, Dats Florette niet en wiste. 8135[regelnummer] Oec dede Seghelijn bi manieren, Dat si worden camerieren Van Floretten al haer lijf. Dus worden die seven wijf Met Floretten onthouden daer, 8140[regelnummer] Dies niet ne wiste, mer hier naer Wart haer condich al die sake, Ende oec vele scoender spraken Hadden si dicke al te gader. Gallijn die felle verrader 8145[regelnummer] Dochte therte breken binnen Nacht ende dach van Floretten minnen, Dat hem dochte, dat hi versween. Suchten, beven was sijn leen; Tote Seghelijn droech hi groeten nijt. 8150[regelnummer] Binnen deser selver tijt
[pagina 111]
Ga naar margenoot+ Dat daer te hove was gheëten, Ende die heren sijn gheseten Bi vrouwen ende bi joncfrouwen, Met groter feesten sonder rouwen, 8155[regelnummer] Doe quam te Romen in skeysers sale Claudes, een roese, weet dat wale, Op een orsse harde starc. Hine ontsach niet in een parc Twintich man ghewapent wel. 8160[regelnummer] Hi was van naturen fel; Hi hadde twintich manne cracht. Nu hoert hoe hi was ghewracht: Thovet had hi ghelijc den mule; Sijn haer dat was lanc ende vule, 8165[regelnummer] Sijn oghen waren versternet roet; Die noese sijn was herde groet: Eens voets dicke ofte mere. Twee bulen hadde die felle here, Ene achter, ene vore; 8170[regelnummer] Die keitijf wasser mee gheboren; Op sijn knien bulen twee. Noch moeghdi hoeren wonders mee. Die voete had hi als een lupaert, Als een wilt man was hi ghehaert, 8175[regelnummer] Harde fel was sijn maniere. ‘Hoert,’ seithi, ‘wat ic calengiere: Die stat van Romen ende dat rike Willic hebben al ghemeenlike. Nochtan en mach hi niet verdinghen, 8180[regelnummer] Die kerstijn is ende mi ontspringhen, Hine gheloeve aen minen Mamet. Ghi hout alle een valsce wet; Het is scade, dat ghi leeft. Wie es, die verslaghen heeft 8185[regelnummer] Die Barbarien ende die Afriken, Daer twee ende twintich coninc rike In waren ende toe behoeren, Die ghestoert sijn ende verloren Bi enen ridder harde fel.Ga naar margenoot+ 8190[regelnummer] Het es mi gheseghet wel; Dien willic sien,’ sprac die heidijn. Doe spranc op Seghelijn Ende seide: ‘Siet mi hier, glottoen! U sallic al dat selve doen.’ 8195[regelnummer] Claudes sprac, die Zarrasijn: ‘Bistuut, onsalich wichtelkijn, Die ghewracht heeft dese moert? Du en scijns niet weert een oert Van starcheden noch van crachten. 8200[regelnummer] Ic daghe u merghen bider grachten Jeghen mi in een crijt Of dat ghi u nu ter tijt Opgheeft ende laet u wet. Ofte neen, bi minen Mamet! 8205[regelnummer] Ic sal u seker nemen tlijf, Alse uwen God was, den keitijf, Te Jherusalem in die stat.’ Als Seghelijn verhoerde dat, Sprac hi dus: ‘Nu hoerdijt, hont! 8210[regelnummer] Mac di henen nu ter stont. Ghi sijt dorper ende vilein; Siet hier pant, dat ghi opt plein Loechenen sult uwer tale.’ Claudes seide: ‘Nu weet wale, 8215[regelnummer] Ic sal die Barbarien wreken. U hoghe tale, die ghi cont spreken, Die sal noch tavont worden niet.’ - ‘Ic radu wale, dat ghi vliet Uter salen,’ sprac Seghelijn, 8220[regelnummer] ‘Eer ic u doe quaden fijn Sterven alhier, quaet tirant. Siet hier den hantscoe, dat ist pant, Dat mijn God beter is dan die dijn.’ In alle die sale ne was kerstijn, 8225[regelnummer] Hine was vervaert ende bloet, Om dat die roese was so groot.
[pagina 112]
Ga naar margenoot+ Hi ghinc wech ende hi seide: ‘Ne coemdi niet merghen buter stede, Daer ghi den camp hebt gheleit, 8230[regelnummer] Bi Mamet, here der werelt breit, Ic sal saen hier weder keeren, U ende alle u volc onteren. Hebdi nu die croen ontfaen, Omdat ghijt wale hebt ghedaen 8235[regelnummer] Ende versleghen die lieden mijn, Het sal op u ghewroken sijn.’ Seghelijn sprac: ‘Doet dat ghi moghet; Merghen scinen sal u doghet.’ Dus is Claudes wech ghegaen: 8240[regelnummer] Daer was ghelaten menich traen, Omdat hi hadde camp ghenomen. Seghelijn, die deghen vrome, En ontsach hem groot no clene. Die soete God van Nazarene 8245[regelnummer] Moete in Seghelijns hulpe sijn! Nu hoert wat so deet Gallijn Ende Galles sijn broeder, die verrader: Die wapen Seghelijns allegader Hebsi ghenomen ent wapencleet, 8250[regelnummer] Daer Segheline vele leet Of sal comen sekerlike. Wapencleder dier ghelike Soe dedi maken doe; Ende hi stac in Seghelijns scoe 8255[regelnummer] Over Rosenbrande een roestich sweert, Dat niet was twee penninc weert. Die verrader fel putertiere Ghinc ten orsse Glorifiere, Om of te doene dat coverture, 8260[regelnummer] Daer men niet en mochte dure Slaen no steken bi gheenen kere, Want het seinde God die Here Segheline te sijnre noet, Wit met enen cruce root. 8265[regelnummer] Men mocht doersteken no doerslaen. Seder dat opt ors was ghedaen, Sone mocht niement avedoen. Nu quam Gallijn die glottoen, Ende wilde aftrecken tcovertuer, 8270[regelnummer] Mer Glorifier was hem te stuer, Het gheloudene metten tanden, Des die verrader hadde scande Ende beet hem in den scouder sijn. Doe sprac die valsce Gallijn: 8275[regelnummer] ‘Scande hebbe emmermere! Hoewel slachstu dinen here Fel bistu ende overdadich. Niemens so ne bistu ghenadich; Du hebs mi een wont ghebeten: 8280[regelnummer] Mi dinke, du wils lieden eten. Hen liet hem comen niet ghehende Sonder den ghenen, diet wel kende; Daer bi hieltet op die ure Op hem twitte coverture. 8285[regelnummer] Ende al hadt oec al stille ghestaen, Men hadse gheensins afghedaen; Men vant niewer ors so groot. Dus bleef tors te Seghelijns noot Metter witter coverturen. 8290[regelnummer] Hi reede hem in corter ure, Omme te riden tsinen campe.
[pagina 113]
Ga naar margenoot+ God en verwarene van rampe, Hi blijft doot al sonder were. Ander wapen, ander gheghere 8295[regelnummer] Heeft die ridder dan die sine. Hem staet te doghen grote pine, Want hine heeft te sijnre baten Wapen, daer hi hem op mach verlaten, Sonder tors Glorifier allene. 8300[regelnummer] Dese verradenisse was niet clene. Dit was al ons Heren ghedoech, Omdat dedel ridder loech, Ende swoer bi sijnre trouwen, Dat hi om die seven joncfrouwen 8305[regelnummer] Niet ne gave een haer, Tote Floretten ende hi loech daer. Des wart ghepijnt Seghelijn, Ende die valsce Gallijn Heeft den edelen ridder belaghet, 8310[regelnummer] Of hi niet en worde gheplaghet In sinen camp, dat hine mochte Onteren ende sterven doen onsochte. Hierof ne weet niet Seghelijn: Nu moet God sijn troester sijn! 8315[regelnummer] Hi reet ten campe al sinen pas, Daer hi den roese Claudas Vant ligghende oec allene. Soudic u scriven vanden ghewene, Datmen na Segheline dreef, 8320[regelnummer] Vanden menighen, die achterbleef, Het ware te langhe, weet ic wale; Daeromme cortic mine tale. Droeve waren die seven ghebroeders, So waren oec haer lieve moeders; 8325[regelnummer] Ende Florette, sijt des vroet, Hadde enen droeven moet. Ende Helene ende Constantijn Ende allen die binden hove sijn, Sonder die verrader, sijt ghewes, 8330[regelnummer] Gallijn ende Galles, Ende alle diere toe behoeren.Ga naar margenoot+ Ende Seghelijn quam den roese voren, So sprac aldus die tirant: ‘Hoerstuut, wicht! wilstu te hant 8335[regelnummer] Di opgheven, het waerdi goet.’ - ‘Neenic,’ sprac die ridder vroet, ‘Ic ne make u niet so blide. Waeric so goet te brenghen van stride, So soudic spade hebben ere.’ 8340[regelnummer] Die roese spranc op verbolghen sere, Die lelijc was ende onghehiere; Sine oghen bornen ghelijc den viere, Het was een overdadich man, Als hi hadde sijn wapen an. 8345[regelnummer] Hi bescreet dat ors sijn, Ende seide: ‘Hoorstuut, kerstijn, Het wert cort metti ghedaen. Noch moechstu metten live ontgaen, Wilstu di opgheven sonder strijt.’ 8350[regelnummer] Seghelijn seide: ‘Het is tijt, Dat wi corten dit ghevecht. Het sal di scinen, heefstu recht, Of Mamet beter is dan God.’ Die roese sprac: ‘Jahi, heer sod! 8355[regelnummer] Dat sal ic proeven ten eersten steke.’ Hi noepte tors vreseleke; Hi sat also groot als een oven. Ware Seghelijn nu niet verscroven Vander seghe Gods ons Heren, 8360[regelnummer] Hem mocht niement niet ghederen: Nu duchtic vanden live sijn. So starkelike reet Seghelijn, Dat hi sijn spere brac. Ende die roese om hem stac, 8365[regelnummer] Ende miste sijns, die tirant. Seghelijn trac den roestighen brant, Hi wert droeve doe hine sach. Die ridder riep: ‘O wi, o wach! Nu moet God mi staen in staden,
[pagina 114]
Ga naar margenoot+ 8370 Want ic bin jammerlijc verraden.’ Als die roese dat swaert siet, Seidi: ‘Ridder, wats u ghesciet, Dat ghi brenghet sulc een sweert?’ - ‘Ic segt u’, sprac die ridder weert. 8375[regelnummer] ‘Dit sweert is mi goet ghenoech, Mede te doene mijn ghevoech, Want, bi Gode van den trone, Mi ware leet, ghevielt so scone, Dat ghi met beteren wert verslegen, 8380[regelnummer] Daerom brengict hier gedreghen’. - ‘Es dat waer?’ sprac die heidijn; ‘Dat woert sal ghewroken sijn, Eer ghi mi iet verre ontgaet.’ Hi hief sijn sweert ende slaet 8385[regelnummer] Op Seghelijn, den edelen here, Die hem weerde utermaten sere, Ende verdroech dat roestig swaert. Doe wart Seghelijn vervaert Ende sloech opten roese fel: 8390[regelnummer] Het en sneet niet, weet dat wel, Mer het gaf enen crac; In tween stucken dat het brac. Tstic warp hi inden sande: Dus so bleef hi idelre hande, 8395[regelnummer] Ende was al sonder were. Die roese had sijns groeten ghere, Mer hi dectem metten scilt, Die hi manlijc voer hem hilt, Als die goet was ende ghehertich; 8400[regelnummer] Ende die scilt was so vertich, Alsmer op sloech, so stoef hi. ‘O wach,’ sprac die ridder vri, ‘Ay Glorifier, nu blivic doet.’ Ende die roese sloech slaghe groet 8405[regelnummer] Ende gaf hem wonden negentien. Seghelijn scaemde hem te vlien; Glorifier sloech ende beet. Daer hi dus al vliende reet,Ga naar margenoot+ Ende men sijns niet wilde vermiden, 8410[regelnummer] Liet hem die ridder nedergliden Van den orsse op dat gras, Daer een groot steen gheleghen was. Dien ghegreep Seghelijn; Hi was bruun marberijn, 8415[regelnummer] Hi woech meer dan hondert pont. Die historie maect ons cont, Mer dat den ridder dede noet, Hine hadden om gheen gout roet Moghen verporren vander stede. 8420[regelnummer] Den fellen roese warp hire mede, Dat hi verloes al sine cracht, Ende viel neder in onmacht. Doe boet Seghelijn die hande beide Oetmoedelike ende seide: 8425[regelnummer] ‘O Maria, maghet soete, Die solaes es ende boete Van onsen sonden ende medicine, Ic bid u bi der eerster pine, Die ghi hadt in deertsce allende 8430[regelnummer] Van uwen kinde, also die blende Symeon seide, maghet fijn, Dat u kint soude ghepassijt sijn Aen een cruce om onse sonden, Entie scrifturen ons oerconden, 8435[regelnummer] Dat dit woert u hert doersneet Vander pinen; ende tander leet Was als u niemare quam, Dat u kint, dat soete lam, Te Jherusalem was ghevaen, 8440[regelnummer] Daerment om ons wilde verslaen, Also ment dede, soete vrouwe; Met goeden rechte haddi rouwe. Vrouwe, fonteine der medicine, Ten cruce haddi die derde pine, 8445[regelnummer] Als ghi u kint seer mismaect
[pagina 115]
Ga naar margenoot+ Saecht hanghen anden cruce naect, Handen, voeten al doerboert, Sijn hert met enen speer doerscoert. Dat seit scrifture, diet wel weet, 8450[regelnummer] Dat een sweert u hert doersneet, Ende niement can ghevroeden das, Welc haerre dat onsochter was, So u, so heme, die daer hinc Versmoert ant cruce, dat u aenghinc, 8455[regelnummer] Dat was ene pine swaer. Die vierde pine, die ghi daernaer Ontfinct, vrouwe, ende besievet, Dat was, doe ghi u kint af hievet Vanden cruce neder al doet; 8460[regelnummer] Dat was u ene pine groot. Doe leidine doot int graf Al wenende, ende scieter af; Dat was u vijfste pine, vrouwe. Also waerlijc als desen rouwe 8465[regelnummer] In u groot was ende swaer, So moeti mi die reden claer Laten bekinnen in corter tijt, Twi ic verloren heb dat abijt, Daer ic mede te vechten plach.’ 8470[regelnummer] Als hi dat seide, een licht hi sach; Uten trone een stemme sede: ‘Seghelijn, vrient, dine bede Die is vore Gode outfaen. Du loghes, alstu seides saen, 8475[regelnummer] Ende verswoert Gode ende sine macht, Dat ghi op die joncfrouwen niet en acht, Daer du bi hebs die seven vroede. Nu wes blide in dinen moede: Hets di vergheven, mits der pine 8480[regelnummer] Die ghi vanden Zarrasine Ontfaen hebt in desen strijt. Siet hier u wapen ende u abijt:Ga naar margenoot+ Nu doese ane, u wordes noet; En haddise niet, du bleves doot. 8485[regelnummer] Galles ende sijn broeder Gallijn Hadse u ontsteken, Seghelijn, Hi dede maken dese nuwe. Hi sal comen met enen huwe, Haddi den roese doot ghesleghen, 8490[regelnummer] Want si hebben u beleghen, Om u te benemen tlijf. Dat ghi Floretten, dat scone wijf, Te wive hebt, des heeft hi rouwe, Want hi mint die scoene vrouwe, 8495[regelnummer] Nu ne sijt niet van herten flaeu.’ Doe viel op hem hemels dau, Van sinen wonden wert hi ghenesen; Die inghel sciet van hem mettesen. Doe dedi aen dat goede abijt, 8500[regelnummer] Ende hi verblide op die tijt, Als hi sach Rosenbrande. Claudes, die daer lach inden sande, Heeft sine oghen opghesleghen, Ende hi sach den coenen deghen 8505[regelnummer] Ane hebben al niewe ghegare, Nieuwen scilt ende nieuwe spare, Nieuwe wapen, nieuwen brant. Doe sprac aldus die tirant: ‘Helpe Mamet ende Apollijn! 8510[regelnummer] Hebstu binder stat ghesijn, Binnen dat ic hier heb gheleghen?’ - ‘Neenic,’ sprac die coene deghen, ‘God die in mine hulpe si, Heeftse mi brocht, dat seg ic di, 8515[regelnummer] Ende hi sal mi helpen voert.’ Als dat Claudes heeft ghehoert, Was hi droeve utermaten,
[pagina 116]
Ga naar margenoot+ Ende seide, dat hi soude laten Sijn lijf emmer op dat plein. 8520[regelnummer] Voert so seide die vilein: ‘Wilstu laten dine wet, Ende gheloven aen minen Mamet, Het saldi ghevallen scone. Te Barbarien sulstu die crone 8525[regelnummer] Draghen oec eer iet lanc.’ Seghelijn seide: ‘U God is cranc, Ic prise den minen, hi ees wel waert, Die mi wapen ende swaert Heeft ghegheven tesen stonden, 8530[regelnummer] Ende ghenesen mine wonden. Haestelike doet u ter were, Of ic steke u met minen spere.’ Die roese sat op sijn paert; Al ghetrect brocht hi sijn swaert, 8535[regelnummer] Ende sloech op Segheline sciere. Tsweert dat vloech aen sticken viere, Ende Seghelijn sloechen weder Voer sijn borst, dat hi ter neder Vallen quam, die gule groot. 8540[regelnummer] ‘Ay Rosenbrant! dijn ghenoet Ne was noit,’ sprac Seghelijn. ‘Wat dinct u, her Sarrasijn, Hoe heb ic u begonnen scroden?’ - ‘Ay, sterven moetstu quader doden,’ 8545[regelnummer] Sprac Claudes, ‘die dat brocht: Ic ben ghewont so onsocht!’ Seghelijn seide: ‘Dit en is mer spel, Gheeft u op, so doedi wel, Ende gheloeft aen minen God.’ 8550[regelnummer] Claudes seide: ‘So waeric sod. Dat en segge nemmermee, Want ic heb noch swaerden twee Ende een aecse bruun stalijn.’ Hi trac een sweert, die Zarrasijn, 8555[regelnummer] Ende sloech op Seghelijn met ghewelt, Al had hi op een aenbeltGa naar margenoot+ Ghesleghen, als ic bemoede, So was den roese te moede. ‘Help Mamet!’ sprac die heidijn, 8360[regelnummer] ‘Ende bistu worden al yserijn? Dijn wapencleet scijnt so dinne, Ende icken canner niet comen inne, Niet meer dant ware een aenbelt.’ Doe sloech hi noch met ghewelt, 8565[regelnummer] Als hi metten sweerde sloech, Het brac ontwee, ende Seghelijn loech, Ende verdroech Roesenbrande Ende sloechen so, dat inden sande Sijn een been afviel metten die, 8570[regelnummer] Ene spanne boven die knie. ‘O wach!’ seide die heidijn, Nu is verloren dat been mijn, Ende twee sweerde heb ic tebroken, Dit wert met enen slach ghewroken.’ 8575[regelnummer] Hi trac ute dat derde sweert Ende sloech op den ridder weert. Het gaf enen groten crac: In tween stucken dattet brac. Des hadde Seghelijn grote taecse. 8580[regelnummer] Die roese scoet te sijnre aecse, Ende waende Segheline slaen. Seghelijn sloech weder sonder waen, Ende sloech den fellen gule Achter af ene grote bule. 8585[regelnummer] Doe so seide Seghelijn: ‘Nu hout dat, heer Sarrasijn! Ic scrode di tonneffen of: Dies moechstu mi segghen lof Te rechte ende weten danc. 8590[regelnummer] Nu dinct ghi mi een deel te lanc, Dat sal ic corten na mijn ghevoech. Die roese sine aex verdroech, Ende sloech met sinen handen beide,
[pagina 117]
Ga naar margenoot+ Dat Seghelijn nicte int ghereide; 8595[regelnummer] Si brac ontween ende viel int sant. Doe hief Seghelijn sinen brant, Diemen met rechte wel mach loven, Ende sloech hem of thersenbecken boven, Dat hi hadde een crune roet. 8600[regelnummer] Die roese viel ter eerden doot. Doe lovede Gode Seghelijn, Dat hi den fellen Zarrasijn Hadde doot met sijnre cracht. Hi nam ghereet sinen scacht, 8605[regelnummer] Ende reet wech sonder faelgen, Daer hi vant in eenre bosscaelgen Galles ende sijn broeder Gallijn Ghewapent metten volke sijn, Beide vrienden ende maghen. 8610[regelnummer] Si quamen alle uutgheslaghen Op Segheline utermaten. Ende riepen: ‘Ghi sult hier laten U leven, here Seghelijn!’ Doe antwoerde die ridder fijn: 8615[regelnummer] ‘Ende wat heb ic u misdaen, Dat ghi mi dus wilt verslaen? Ic hielt u over mine vrient. Gheen quaet heb ic jeghen u verdient; Nu sie ic wel, ic moet mi weren. 8620[regelnummer] Nochtan soudics eer ontberen, Moestic leven met ghemake!’ Hi trac tsweert metteser sprake, Ende sloech den enen op sijn hoeft, Dat hijt toten tanden cloeft. 8625[regelnummer] Uten ghereide dat hi vel; Den anderen gherochti wel, Dat hi hem dede herde wee: Ende sloechen mids ontwee, Dat hijs nemmermeer ghenas. 8630[regelnummer] Hi sloecher doet daer op dat grasGa naar margenoot+ Driehondert ende daertoe vive. Doe wilden ontvlien metten live Beide Galles ende Gallijn; Achter hem reet Seghelijn 8635[regelnummer] Ende sloech Galles op sijn hooft, Dat hijt toten tanden cloeft. Doe reet hi Galline achter; Hi riep lude: ‘Allen lachter Moeti hebben, quaet verrader! 8640[regelnummer] Ghi hebt dese moert algader Toeghebracht ende ghedaen. Ende hoe waendi mi ontgaen? Ghi sijt ontdaen ende verscroven.’ Doe sloech hine ten scouderen boven, 8645[regelnummer] Alse die ghene die was erre: Thoeft vloech wel tien voete verre. ‘Nu sidi doet, wel valsce dief. Ende Floretten, mijn soetelief, Ne suldi mi niet ondergaen. 8650[regelnummer] Te tijt heb ic u wrake ghedaen.’ Dus reet hi te hove waert, Al dat ghelopen mochte sijn paert, Daer hi wale was ontfaen. Het was jeghen hem opghestaen 8655[regelnummer] Die paens ende Constantijn. Doe sprac al wenende Seghelijn: ‘Ghi heren, bi Gode die mi gheboot, Dat ic leve, es wonder groot: Mi was verwisselt mijn abijt. 8660[regelnummer] Als ic quam in dat crijt, Ghevoelde ics ter eerster steke. Ic greep mijn sweert ende waendet wreken. Doe trac ic daer een roestich sweert, Hen was niet twee penninc weert,
[pagina 118]
8665[regelnummer] Ga naar margenoot+ Want ten eersten slaghe brac. Die roese sloech mi ende stac Ende dreef mi al daer hi wilde. Doe dectic mi met minen scilde, Die verrot was ende vertich. 8670[regelnummer] Doe was ic so onghehertich Vanden slaghe, die ic ontfinc, Dat ic ter eerden, dats ware dinc, Mi liet vallen. Hoert wes ic plach: Enen groeten steen, die daer lach, 8675[regelnummer] Die meer dan hondert ponde woech, Warp ic ten roese na mijn ghevoech, Dat hi nedervel over doet. En hadde mi niet ghedaen die noot, In hadde den steen, hi was so swaer, 8680[regelnummer] Niet ne moghen verporren daer. Als die roese bin deser spacie Aldus lach, dedic oracie Te Gode waert van hemelrike. Doe quam een inghel haestelike, 8685[regelnummer] Die mi brochte mijn abijt. Ic ware els bleven in den strijt; In hadde anders in die vaert Te minen troeste dan mijn paert. Dese verradenis, sijts ghewes, 8690[regelnummer] Dede Gallijn ende Galles. Aldaer boven maectesi laghen, Omdat si mi wilden plaghen, In dien dat ic wederkeerde Vanden campe, ende mi verweerde, 8695[regelnummer] Alsoe als ic best mochte. Ende onse Here die mi ghewrochte, Gaf mi die cracht so groet, Dat icse alle sloech ter doot.’ Doe seide die paeus ende Constantijn: Ga naar margenoot+ 8700[regelnummer] ‘Dats wel ghedaen, heer Seghelijn. U cracht moet sijn ghebenedijt, Dat ghise verwont in den strijt. Den menighen hebsi ghedaen noet: Hets Gode lief, dat si sijn doot.’ 8705[regelnummer] Florette wenede om dit spreken; Haar docht therte binnen breken, Ende soe deet den kinderen sijn, Ende den seven joncfrouwen fijn. Men sprac hem an met soeter tale; 8710[regelnummer] Men ghinc daer eten in die sale. Nader feesten Helene ghinc Ende nam bider hant den jonghelinc Ende leedene aen een side, Ende sprac hem aen met talen blide: 8715[regelnummer] ‘Soete vrient Seghelijn, Wiltu mi ghehulpich sijn, Wi souden soeken gaen dat cruys, Daer aen hinc die soete Jhesus, Ende bringhent hier in dese stede. 8720[regelnummer] So hadden wi al daer God mede Was ghepassijt dore us.’ Seghelijn sprac: ‘Vrouwe, dat cruys So willic u helpen halen.’ Die vrouwe dancte hem der talen. 8725[regelnummer] Si ghinghen reeden hare vaert, Te varen te Jherusalem waert. Si nam met haer vijf hondert man; Si spraken Constantine an, Dat hi hielde tkeyserrike 8730[regelnummer] Tes Seghelijn keerde, gheweldelike. Constantijn dat gherne dede. Seghelijns kinder voeren mede Ende sijn neve Talifeer. Florette dreef doe groot seer
[pagina 119]
8735[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ende haer seven camerieren, Die bi Seghelijn den goedertieren Hadden die seven vroede ghedraghen. Daer ne halp gheen claghen, Sine deden hem op die vaert, 8740[regelnummer] Te soeken theilighe cruce waert, Dat God onse here droech Op sinen scouderen, daer men aen sloech Met tween naghelen yserijn. Elc hadde opten scouder een cruyskijn; 8745[regelnummer] Dus wart tcruys eerst opheven. Die paeus heefter toe ghegheven Drie sielen quite uten vagheviere. Dus voer Seghelijn die goedertiere Ende Helene was dat hoeft 8750[regelnummer] Van deser vaert, des gheloeft, Alsoe ons orcont scrifture. Florette, die scone figure, Ghebrochte Seghelijn, haren man, Ter scepinghe toe ende keerde dan, 8755[regelnummer] Ende alle seven haer camerieren. Daer was Gaures die putertieren, Galles ende Gallijns neve. Seghelijn sprac: ‘Gaures, ic gheve In u gheleide dese joncfrouwen.’ - 8760[regelnummer] ‘Ic salt doen, here, bi mijnre trouwen.’ Mer hi peinsde in sijn ghedochte, Hoe hise al onteren mochte, Te despite Segheline. Nu naect hem allen sware pine. 8765[regelnummer] Distorie seit, en lieghe u niet, Dat Seghelijn onsochte sciet Van Floretten sinen wive. Diene stake met enen knive, Hi hadden vonden sonder bloet: 8770[regelnummer] So onsochte was hem sijn moet,Ga naar margenoot+ Als hi vanden joncfrouwen sciet. Natuer oerconde dat verdriet, Dat hem overghinc ent seer: Die joncfrouwen sach hi nemmermeer, 8775[regelnummer] Mer Floretten sach hi sint, Si bleef draghende levende kint: Die pine was swaer, die haer ghevel. Gaures, die verrader fel, Voerde Floretten daer besiden, 8780[regelnummer] Ende hietse alle wesen blide: Seghelijn soude keren saen. Daer was ghelaten menich traen; Om Seghelijn doechden si alle smerte. Gaures troestese met valscer herten 8785[regelnummer] Ende hi peinsde sonder spreken: Dat hi sijn neven soude wreken, Beide Galles ende Gallijn, Ende oec alle tgheslachte sijn. Dus voeren si al sonder beden, 8790[regelnummer] Tes si quamen voer Florence ter stede; Bi der sonnen waest wel noene. Florette seide: ‘Hets hier groene; In dit foreest nu laet ons gaen Vercoelen, dat es wel ghedaen; 8795[regelnummer] Te ridene nu eest al te heet.’ Gaures beette neder ghereet Ende hief die vrouwe vanden paerde. (Hi was fel van quaden aerde) Die camerieren hief hi af mede. 8800[regelnummer] Doe sprac hi dus ende sede: ‘Comen wi tavont in die stat, Hets vroech ghenoech,’ ende nadat Reicte hi ute spise ende wijn. Si aten ende dronken een luttelkijn 8805[regelnummer] Ende si waren in droeven sinne, Want den goeden Segheline
[pagina 120]
Ga naar margenoot+ Ne consten si niet vergheten. Alsi ghedronken ende gheëten Hadden al na haer ghevoech, 8810[regelnummer] Doe sprac Gaures ende loech Ende seide: ‘Noch heb ic een deel Clareits in een bariseel, Dat sullen wi drinken noch bier achter. Hi spiede om der joncfrouwen lachter; 8815[regelnummer] Quaden einde moet hi doen! Hi gaf hem drinken fel pusoen, Dat si sliepen altemale. Doe trac hi een knijf van stale Ende stac die seven joncfrouwen doet. 8820[regelnummer] Hieraf ne wiste clein no groet Florette, want si in dolen lach, Alse die haer niet verporren mach. Tote Floretten es hi ghegaen, Ende is voer haer ghestaen 8825[regelnummer] Ende hielt al bacr den knijf, Om der joncfrouwen te nemen tlijf. Si was van verwen also scone, Dat Gaures sprac: ‘Heer van den trone, Hoe soudicker mi toe ghebreken, 8830[regelnummer] Dat ic die vrouwe doot sou steken? Si is so scone, dat ic ne mach Haer niet gheven den dootslach. Ic salse wecken ende besien, Of icse vinden mach in dien, 8835[regelnummer] Dat si wille wesen mine amie; So blijft si vander doot vri, Ende si Seghelijn wille laten. Hi riepse ende si lach utermaten In dolen daer si inne lach 8840[regelnummer] Tote sanderdaghes middach; Doe si hare oghen opsloech Ende si aensach dat onghevoech, Die seven joncfrouwen, die laghen daer Doetghesteken, al had si vaer, 8845[regelnummer] Des ne wondert mi oec niet. ‘O wach,’ seit si, ‘wats hier ghesciet!Ga naar margenoot+ Twi so hebdi dit ghedaen? Ghi sulter omme die doot ontfaen.’ Gaures sprac: ‘Nu hore, vrouwe. 8850[regelnummer] Swijcht, laet varen uwen rouwe: Dit waren alle Seghelijns amien, Die ic doet heb bi hatien. Mi jammeide van haren voeren, Dat si wilden u verhoeren. 8855[regelnummer] Die seven kindre, vrouwe fijn, Die hi heeft, Seghelijn, Die wan hi an dese wijf: Daeromme nam ic hem dat lijf. Ic wilde u vrient altoes wesen.’ 8860[regelnummer] Florette antwoerde mettesen: ‘Sduuvels vrient so moeti sijn. Ic sal minen heer Seghelijn Claghen, dat ghijt hebt ghedaen; Die doot suldire om ontfaen.’ 8865[regelnummer] Gaures seide: ‘Ic ne sal; Maer wildi maken groot ghescal, Het sal u oec costen tlijf.’ - ‘Doe oft mach,’ sprac tscone wijf, ‘Ic ne ontsie u cleen no groet: 8870[regelnummer] Ic mach mer sterven enen doet.’ Hi scoet aen hare mettesen, Ende wilde bi crachte met haer wesen; Si scoet hem in sijn aensichte, Ende haelder sticke uut ghedichte. 8875[regelnummer] Alse Gaures dit versach, Moghedi hoeren, wes hi plach: Hi bant der vrouwen harde onsoete Beide hande ende voete. Doe hinc hise biden hare 8880[regelnummer] Aen enen boem met groeten misbare. Doe riep aldus die glottoen: ‘Wildi noch minen wille doen?’ - ‘Neen ic,’ sprac die edel vrouwe. Daer si dus hinc in desen rouwe,
[pagina 121]
8885[regelnummer] Ga naar margenoot+ Quam daer jaghen van Loriken Gautier. Als dat verstont die felle ghier, Vliet hi als die hadde vaer, Ende liet die vrouwen hanghen daer. Die vrouwe dreef grote carine; 8890[regelnummer] Die hertoeghe Gautier entie sine Quamen slaende toe met sporen. Alsi der vrouwen carmen horen, Die daer hinc in groter noot, Ende hi die seven joncfrouwen doot 8895[regelnummer] Sach daer ligghen op dat velt, Hi beette neder met ghewelt, Ende ghinc ter vrouwen, die hi ontknochte, Die daer hinc harde onsochte; Hi leidse neder op die eerde. 8900[regelnummer] Si riep als die wrake begheerde Opten hertoeghe ende seide: ‘Ay edel here, op edelheide, Nu ontfarmt u deser moert! Slaet met sporen ende rijt voert, 8905[regelnummer] Ghi sulten achterhalen saen, Die dese moerdaet heeft ghedaen.’ Die hertoghe reet hem achter Ende die sine, om dien lachter Te wrekene ende die moerdaet. 8910[regelnummer] Elc sijn ors met sporen slaet, Om Gaurise tachterhalen, Ende sijn felheit te betalen, Die hi den joncfiouwen had ghedaen: Si en vondens niet ende keerden saen 8915[regelnummer] Tote Floretten, daer si stoet. Haer hoeft was al een bloet, Alsoe si biden hare hinc. Het was een jammerlike dinc, Dat mach elc ghevroeden wel. 8920[regelnummer] Ay Seghelijn, deghen snel, Haddi gheweten dat dus stoede Uwen wive, in uwen moedeGa naar margenoot+ Soudijs hebben groet verdriet. Die hertoghe sprac: ‘Wats u ghesciet? 8925[regelnummer] Segt ons: wanen sidi gheboren? Ende laet ons uwen name horen.’ Florette wenede utermaten Ende seide: ‘Dat willic laten, U te segghen die name mijn: 8930[regelnummer] Want mijn saken soe comen sijn, Dat ics mi scamen soude sere. Verlates mi, wel lieve here. Al bin ic nu in desen toren, Ic heb ere alhier te voren 8935[regelnummer] So vele ghehadt ende oec lief, Al ben ic nu een deel in grief, Of God wille, het sal so comen, Dat ic minen name wel sal nomen, Die nu moet verholen sijn.’ 8940[regelnummer] Al stillekine sprac si: ‘Seghelijn, Hovesch ridder sonder blame, Sage ic u nu, minen name Soudic nomen sonder respijt, Mer nu en is des gheen tijt.’ 8945[regelnummer] Die hertoghe Gautier sonder letten Voerde met hem die scone Florette; Haren somer dedi mede driven. Si hadde eer boven allen wiven Die daer waren in dat hof; 8950[regelnummer] Weerdichede, prijs ende lof Dedemen der joncfrouwen daer. Doe ghevielt cortelijc daer naer, Dat een verrader, hiet Fortier, Hoverdich was hi ende fier, 8955[regelnummer] Floretten minde utermaten, Dat hi niet ne const ghelaten, Hine quam emmer daer si was. In haer camer, in haer palas,
[pagina 122]
Ga naar margenoot+ Dat haer die hertoge had ghegheven, 8960[regelnummer] Quam hi teenre stont ingedreven Titelike in die dagheraet, Ende wilde met sijnre overdaet Metter joncfrouwen emmer sijn. Si weerde haer, die vrouwe fijn, 8965[regelnummer] Ende maecte alsulc ghescal, Datmen in die sale al Verhoerde doe haer gecri. Doe quam die hertoghe vri, Te besiene wat der vrouwen deert, 8970[regelnummer] Alse die ghene die begheert Hare te beteren dat haer mesquam. Als die hertoghe dat vernam, Van den verradre die overdaet, Sprac hi aldus: ‘Scande ende quaet 8975[regelnummer] Moet u ghescien in alre tijt, Dat ghi driven wilt jolijt Metter joncfrouwen jeghen haren danc.’ Mettien hi vanden bedde spranc; Hi deden in den kerker gaen, 8980[regelnummer] Daer hi inne lach ghevaen Seven weken, seit distorie. Floretten sin ende memorie Verwandelde utermaten seer. ‘Ay Seghelijn,’ seitsi ‘scoen joncheer, 8985[regelnummer] Sal ic u sien nemmermeer? Wisti nu dit grote seer, Daer ic in ben, u souds ontfarmen.’ Haer gheween ende haer carmen Dat ne was mellic no ghemate. 8990[regelnummer] Daer si sat in desen meslate, Quam tshertoghen broeder, sijt ghewes, Die goedertieren Antidotes, Ende troestese, so hi best can. Daerna quam uut die felle man, 8995[regelnummer] Fortier, die verrader fel, Ende peinsde, hi sout wreken welGa naar margenoot+ Over Floretten, bloem van wiven, Datmense cortelijc sal ontliven. Nu hoert wat die verrader doet: 9000[regelnummer] Hi nam een pere scoen ende goet, Ende deedse veninen alsoe sere, Dat hi ghenesen nemmermere En mochte, so wie datse ate; Dus is hi comen in die sate, 9005[regelnummer] Daer Florette ende Antidotes Te gader saten, sijts ghewes, Ende spraken hoefsce tale. Doe liet hi vallen, weet dat wale, Behendelike inder vrouwen scoet 9010[regelnummer] Die pere metten venine groet. Alsi langhe hadden gheseten Ende men ten hove soude gaen eten, Stonden si op ende ghinghen van dare. Die pere ontviel: doe scoeter nare 9015[regelnummer] Antidotes die goedertiere. Florette scoeter oec na sciere, Ende woudse hem nemen algheheel. ‘Joncfrouwe,’ seithi, ‘ic sal mijn deel Daer of hebben, wats ghesciet.’ 9020[regelnummer] Die joncfrouwe seide: ‘Ghi en sult niet, Want het gafse mi mijn lief.’ Dit woert sal der vrouwen meskief Ende toren beraden, weet ic wale. Aldus ghincsi achter die sale; 9025[regelnummer] Si jagheden hier ende daer Om die pere, dat is waer. Dit was een kenlijc ongheval, Also der vrouwen scinen sal. Dat spel bequam der vrouwen wale. 9030[regelnummer] Die hertoghe quam in die sale, Ende sachse loepen dus in spele. Doe riep hi met luder kele: ‘Wat heeft mijn broeder ende Florette?’
[pagina 123]
Ga naar margenoot+ Fortier sprac al sonder letten: 9035[regelnummer] ‘Here, haer ontfiel een pere, Ende u broeder, dedel here, Hiefse op, dat es waer. Daeromme loept si hem naer. Dit es, daer si omme loepen.’ 9040[regelnummer] Dit moesten si beide becoepen, Alsoe dystorie doet verstaen. Antidotes snaf ende viel saen Ter eerden, so dat hi lach Onder voete ende als hi sach, 9045[regelnummer] Dat hise niet behouden can, So beeter inne dedel man, Ende als hijt gheeten heeft, Al sijn lijf van sere beeft. Hi wart valu ghelijc der eerde, 9050[regelnummer] Also hem dat venijn deerde, Ende barst op daer ter stede. Noit man sach die jammerhede, Die Florette die vrouwe dreef, Omdat die ridder dus doet bleef. 9055[regelnummer] Als die hertoghe dat versach, So makedi groot hantgheslach, Ende sprac aldus: ‘O valsch wijf! Nu heeft mijn broeder verloren tlijf Bi uwer pere metten venine. 9060[regelnummer] Ghine quaemt nie in mere pine, Morderigge fel ende quaet. Noit dede wijf alsulke daet, Alse ghi hier hebt ghedaen; Der doot ne suldi niet ontgaen. 9065[regelnummer] Ghi sult hier verliesen tleven.’ Si en weet wat antwoerde gheven; ‘O wach!’ seitsi, ‘onsalich wijf, Hebstu dus verloren dijn lijf Met deser pere, in weet hu! 9070[regelnummer] Ay God Here, ic claghet u,Ga naar margenoot+ Mijn ziele ontfaet, als ic doot bin. Also waerlijc als ic onsculdich bin Ende mi te moede es onsochte, Ende ic ne weet, wie dat brochte 9075[regelnummer] Dese pere, ende wanen si quam - Ay God Here, heilich lam, U moet ontfermen deser doot, Ende ontdecken wie die noet Toeghebrocht heeft ende dede 9080[regelnummer] Dese ondaet ende jammerhede, Daer ic mede bin bestaen, Ende die doot sal moeten ontfaen Sonder scult ende onverdient. Ay, Seghelijn! lief hertelijc vrient! 9085[regelnummer] Dat ic u ie sach ende kende, Dat heeft mi brocht in dese alende. Nu sone sie u nemmermeer, No ghi mi, wel edel heer. Ic ne heb hier ghenen vrient. 9090[regelnummer] Ay God! waer heb ic dit verdient, Dat ic bin comen in dese pine? Minen vader Constantine, Ende Helene der moeder mijn, Ende minen man Seghelijn, 9095[regelnummer] Die bevelic onsen Here.’ Die hertoghe quam verbolghen sere, Ende dede Floretten saen Inden kerker binnen gaen. Nu had sinen wille die Fortier. 9100[regelnummer] Doe sprac die hertoghe Gautier: ‘Dit is een overdadich wijf, Die minen broeder hier sijn lijf Aldus valscelijc heeft ghenomen.’ Fortier seide: ‘Het is al comen 9105[regelnummer] Bi hare quaetheit in ware dinc,
[pagina 124]
Ga naar margenoot+ Dat mense bi haren hare hinc, Want diet dede, wiste wel, Datsi moerdadich was ende fel In haer herte; dus hinc si daer. 9110[regelnummer] Ic waen wel weten overwaer, Datsi die joncfrouwen alle sevene Selve roefde vanden levene. Nu wert die moerdaet al ghewroken. Dus halp die verrader stoken 9115[regelnummer] Der joncfrouwen scande ende lachter, Dat hi ontgelden sal hier achter. Antidotes dede men ter eerde, Ende die hertoech daerna begheerde Te wrekene die moerdaet fel 9120[regelnummer] Op die vrouwe ende niement el; Dat was jammer herde groot. Sinen ghenoten hi ontboet, Dat si hem souden gheven raet, Hoe dat hi best die moerdaet 9125[regelnummer] Mochte wreken op die vrouwe. Men ghincse halen, die met rouwe Was bevaen utermaten. Al wenende quam si in die sate, Slaende te gader hare hande. 9130[regelnummer] ‘Ay, swighet, quade valande!’ Sprac Fortier die verrader. ‘Bi Gode, onser alre vader, Ghi sijt die valste vele te voren, Die noit van moeder was gheboren, 9135[regelnummer] Dat ghi dus met uwen venine Desen edelen man hebt brocht in pine Vander doot, also het scijnt.’ - ‘Dat mi therte niet en dwijnt,’ Sprac Florette, ‘dats wonder groot. 9140[regelnummer] God, die doer ons ontfinc die doot, Die moet mi also waerlike Na deser doot ten hoghen rike Bringhen al sonder dere, So waerlijc alsic vander pereGa naar margenoot+ 9145[regelnummer] Noit ne wiste spade no vroe, Noch hoe datse ons quam toe; Mer als wi waren opghestanden Sach icse legghen, ende metten handen Scoeter na Antioces, 9150[regelnummer] In loechene niet, sijt seker des, Ende seide, dat die pere was mijn. Dat dedic,’ sprac die vrouwe fijn, ‘Omdat si mi so scone dochte, Ende mine begheerte daer aen cnochte 9155[regelnummer] Also houde, als icse had ghesien, Also die vrouwen gherne plien, Die draghen kint al levende.’ Dit sprac die vrouwe al bevende, Dats hem jammerde, diet saghen, 9160[regelnummer] Enter vrouwen met herten claghen, Sonder alleen die felle Fortier, Die ghebrouwen had dat bier, Om die vrouwe te bringhen in pine. Hi seide aldus: ‘Het sal wel scinen. 9165[regelnummer] Begonste ment vier aen u te steken, Die moerdaet soude utebreken, Ende menighe, die ghi hebt ghedaen, Salmen noch heden wel verstaen.’ Die hertoghe sprac: ‘Ghi heren, siet, 9170[regelnummer] Sonder vonnisse en willic niet Dese moerderigghe bringhen ter doot. Nu hebt raet clene ende groot, Hoe dat menre best toe gaet, Datmen wreke dese moerdaet.’ 9175[regelnummer] Doe sprac daer een ridder stout, Die vroet was, grijs ende out Meer dan tachentich jaer; Hi sprac: ‘Heer hertoghe, hoert hier naer: Doet men dus dese vrouwe ontliven, 9180[regelnummer] Wi sullens al in lachter bliven. Al is si een vremde wijf, Het ware jammer, dat si haer lijf
[pagina 125]
Ga naar margenoot+ Soude verliesen nu ter stont, Voer ons die reden bet sijn cont. 9185[regelnummer] Die vrouwe is een edel wijf. Al heeft u broeder verloren tlijf Om die pere die hi at, Merct die redene ende verstaet dat, Nadat sire omme vacht 9190[regelnummer] Te nemene met hare cracht, Ende sise gherne hadde gheten - In dit poente machmen weten, Dat si niet wiste vander pere, Datter aen was enich dere. 9195[regelnummer] Ende u broeder hi misdede, Dat hem gheviel die dorperhede, Dat hi haer die pere onthelt, Na dat die vrouwe in haer ghewelt Al levende kint draghet. 9200[regelnummer] Hets recht, dat hi is gheplaghet, Want al had die pere goet gesijn, Also hadde ghedaen die broeder dijn Ende dat was dorperhede groot, Want vrouwenlusts en is gheen ghenoot, 9205[regelnummer] Alsi draghen levende kint. Men soude voer hem toghen twint, Datmen hem onthouden wilde.’ Doe sprac die hertoghe milde Toten ouden Sebastiaen: 9210[regelnummer] ‘Aen uwe tale heb ic verstaen, Dat ghi die vrouwe wilt houden quite Vander doot; hoerdijt, herite! Si en coemt niet henen met dese glosen: Ic sal haer beraden nose; 9215[regelnummer] Haren tijt die es vervult.’ Sebastiaen seide: ‘Ghine sult, Al hadsi noch so vele misdaen. Die vrouwe ne suldi niet verslaen, Want si draghet kint al levende.’ 9220[regelnummer] Florette die stont al bevende Van groeter pine in haer ghedoech. Tkint in haren buke vloech,Ga naar margenoot+ Daer ment toesach, op ende neder. Sebastiaen seide: ‘Nu leit weder 9225[regelnummer] Die vrouwe in den kerker dijn. Si moet eer verledicht sijn; Ende wildi hier jeghen steken, Wet ende vonnisse shoves breken, Wi souden alle daer eer voer sterven, 9230[regelnummer] Eer wi die vrucht lieten bederven, Die die vrouwe heeft ontfaen. Wat heeft ons dat kint misdaen?’ Die hertoghe sat al verdoeft, Ende slaet nederwert sijn hoeft 9235[regelnummer] Ende ne wist wat antwoerde gheven. Doe sprac Fortier, die hem beneven Stont ende seide: ‘Ghi heren, hoert Allegader mine woert. Nadien dat wi hebben verstaen, 9240[regelnummer] Dat si die moerdaet heeft ghedaen, So salment wreken sonder ducht, Alleen aen haer; niet aen die vrucht. Ic segt u, wat men nu sal doen: Gaet te gader, ghi baroen, 9245[regelnummer] Ende gheeft haer haer jugement, Na dien dat ghi die moerdaet kent; Ende alst ute is ghegheven, Hoe men haer sal nemen tleven, Dan salmen haer in corten tiden 9250[regelnummer] Tkint uut haren lichame sniden; Dat dinct mi die beste raet.’ Sebastiaen seide: ‘Al quaet Moeti hebben, dat ghi dat spraect, Verrader fel ende ongheraect! 9255[regelnummer] U raet soude ons allen plaghen, Ende of haer kint niet is voldraghen, Ende ment snede van haer eer tijt, So sout sterven, seker tijt. Dan waren wi een ocusoen 9260[regelnummer] Van sijnre doot, fel glottoen.
[pagina 126]
Ga naar margenoot+ Ghi sijt een quaet ende fel verrader. Dat kenne God onse vader, Het scijnt wel, dat verstaet, Dat ghi meer weet vander moerdaet, 9265[regelnummer] Dan die vrouwe die hier is voer oghen, Mits der reden, die ghi cont toghen. Allen lachter moet hem ghescien, Die verradenisse plien!’ Als Sebastiaen dit sprac, 9270[regelnummer] Hads Fortier groet onghemac Ende seide: ‘Ghi lieghet als een quaet, Out dief! Vander moerdaet So ne wetic groot no clene. Waerdi jonc, ghi sout allene 9275[regelnummer] Teghen mi vechten op een plein.’ Doe spranc voert sijn soen Germein, Sebastiaens sone ende sede: ‘Fel verrader, hier ter stede Willic camp jeghen u ontfaen 9280[regelnummer] Over minen vader Sebastiaen, Ende doen u lien in een crijt, Dat ghi der moerdaet sculdich sijt.’ Doe sprac die verrader voert: ‘Ghi liechter qualijc an; nu hoert: 9285[regelnummer] Ghi sijt beide fel ende moerdadich, Der vrouwen soe sidi ghenadich. Dat scijnt wel, diet can ontpluken, Dat ghi wel weet vander muken.’ Germein seide: ‘Het sal wel scinen; 9290[regelnummer] Ic legs minen hals teghen den dinen, Dattu lieghes als een quaet.’ Die hertoghe daer tusscen gaet Ende sprac aldus: ‘Germein, Ghi ende u vader die vilein, 9295[regelnummer] Houdic over die viande mijn, Want ghi sout in mijn hulpe sijn, Dat mijn broeder wart ghewroken.’ Germein seide: ‘Hier is ghesproken Valsce tale op minen vader, 9300[regelnummer] Die ic op Fortier den verraderGa naar margenoot+ Wreken sal, moetic leven. Die Floretten saghen beven, Mochte jammeren vander sake, So sere stont si tonghemake, 9305[regelnummer] Alsoe het gheen wonder was. Die hertoghe sprac: ‘Sijt seker das, Germein, eer ic u liet comen So verre, datter camp wert ghenomen, Ic soude eer van deser moert 9310[regelnummer] Metten poerters vander poert Die moerderigghe gaen verdoen.’ Sebastiaen dedel baroen Sprac ten hertoghe in sinen baert, Als die clene was vervaert: 9315[regelnummer] ‘Here hertoghe Gautier, Al waerdi noch also fier, Ghi moet die vrouwe laten gaen, Of die camp moet sijn ghedaen, Also langhe als hi vint man, 9320[regelnummer] Dies hem wel wilt trecken an Vander moert, her hertoghe coen. Seg ic waer, hoerdijt baroen?’ - ‘Jaghi,’ spraecsi uut enen mont. ‘Hier nes niement die moerdaet cont, 9325[regelnummer] Al es hi op die vrouwe gheleit. Coemt iement, diet wederseit, Hi moet verweren op dat lijf Of verliesen sonder blijf, Ende dit willewi houden ghestade 9330[regelnummer] Beide met crachte ende met dade, Ende hier in die wet niet breken. Wildi, her hertoghe, hier jeghen steken, Wi soudent alle wederstaen Of die bitter doot ontfaen.’ 9335[regelnummer] Als die hertoghe dit verhoert, ‘Fortier,’ seithi, ‘ghi moet voert Ontfaen den camp ende u verweren, Suldijs bliven inder eren.
[pagina 127]
Ga naar margenoot+ Ic ne macher niet toe doen.’ 9340[regelnummer] Doe sprac Fortier die glottoen, Als die ghene die hem ontsiet: ‘Heer hertoghe, ghine sijt niet Here, dat dunct mi, van uwen lande, Ghine moghet wreken niet die scande 9345[regelnummer] No die doot van uwen broeder. Nu sijt, here, hier of vroeder: Laet ghi u hierave dwinghen Uwen baroenen ende tonder bringhen, Nemmermere ne hebdi ere. 9350[regelnummer] Doet als een stout lantshere, Hancter drie ofte viere: Dander sullen sijn goedertiere Ende sullen u laten rechts ghebruken. Slaet hem thoeft af vanden buke, 9355[regelnummer] So suldi, here, worden ontsien.’ Germein die spranc voert mettien Ende greepen biden tasseele, Ende gaf hem tsinen deele Smeten drie voer sine tande 9360[regelnummer] Ende sprac: ‘Verrader, alle scande Moeti hebben ende al verdriet, Dat ghi ons allen hanghen hiet, Of thoeft van den buke slaen.’ Die hertoghe sprac: ‘Dat is misdaen! 9365[regelnummer] Germein, staet, ghi sijt ghevanghen. Bi mijnre trouwen, ic sal u hanghen, Dat ghi dese ondaet hebt ghedaen; Ic sal u leren minen riddere slaen, Die mi int herte is ghehoudich.’ - 9370[regelnummer] ‘Bider trouwen, die ic bin scoudich Onsen here,’ sprac Germein, ‘Ic sal den verrader hebben opt plein, Ende doen hem lien die quaetheide, Die hi op mi ende minen vader leide, 9375[regelnummer] Dat wi wisten vander moerdaet, Indien dat utegheeft dien raet.’ Ghemeenlike alle die baroenGa naar margenoot+ Spronghen op ende menich coen Ridder starc, stout ende snel, 9380[regelnummer] Ende seiden: ‘Her hertoghe, doet wel Ende laet hem ghebruken rechts: Ghehinghet hem camps ende ghevechts Jeghen den verrader Fortier, Of alle die ghene die sijn hier 9385[regelnummer] Sullen quite wisen als te voren Die vrouwe, al haddijt ghesworen. Germein sal bliven onghevaen Want hine hevet niet mesdaen; Dat heeft die verrader Fortier 9390[regelnummer] Jeghen hem allen, die sijn hier: Hi scatte ons te doen hanghen, Hem en staets niet tontganghen. Boven al dit hebben wi verstaen, Dat hem Germein ende Sebastiaen 9395[regelnummer] Heeft gheteghen die moerdaet, Die hi sal loechenen als een quaet, Valsch verrader als hi es.’ Als die hertoghe, sijt ghewes, Dese reden heeft verstaen, 9400[regelnummer] Dats hem die ghenoten alle afgaen, Dede hi camp nemen Fortiere; Doe verblide die goedertiere. Als die camp was ontfaen, Ghinc men staken ende corden slaen 9405[regelnummer] Op een velt buter stede. Die scone Floretten leede men mede In haer rockelkijn al bloet. Men dede een vier maken groot Buten crite fel doernijn, 9410[regelnummer] Daerin soudmen die vrouwe fijn Verbernen, indien dat Germein Tonder ghinghe op dat plein, Ende hi soude sijn ghehanghen. Nu doet God te rechte ganghen,
[pagina 128]
9415[regelnummer] Ga naar margenoot+ Die doer ons aent cruce was gheset! Germein heves dierst ghewet. (God houdene van scanden quite!) Florette sat midden inden crite. Die kempen waren beide ghereit; 9420[regelnummer] Fortier seide: ‘Liet der waerheit Vander moert, of ghi sijt doot.’ - ‘Ic ne wete cleen no groot, Verrader fel, vander moerdaet. Mer ghi, die valsch sijt ende quaet, 9425[regelnummer] Sult ontghelden dese tale.’ Si noepten dorsse beide wale, Ele reet opten anderen sere. Florette seide: ‘O God Here! So waerlijc als ghi aelmachtich sijt, 9430[regelnummer] So moeti hier in desen strijt Germeine wachten van scanden, Die hier camp heeft bestanden Om mi te lossene vander doet, Here, ende ic cleen no groot 9435[regelnummer] Niet ne weet no ne vernam, Wanen ons die pere quam. Des hertoghen broeder hi es doot: Also waerlike als ghi den noot Beteret vanden sondaren 9440[regelnummer] Met uwer doot ende ter scaren Daer boven metten enghelen brocht, Als ghise diere hadt ghecocht - God Here, soe laet hem becopen, Dies sculdich is, ende niet ontlopen.’ 9445[regelnummer] Mettesen quamen si te gader: Germein die stac den verrader Ter eerster steke met sijnre cracht, Dat hi ter eerden in onmacht Vel ende lach over doot. 9450[regelnummer] Germein te sinen sweerde scoot,Ga naar margenoot+ Ende wilden slaen mettien. ‘Ontbeit, laet den verrader lien,’ Sprac sijn vader Sebastiaen, ‘Hoe die moerdaet was ghedaen.’ - 9455[regelnummer] ‘Al doe ict node, ic saelt doen’, Sprac Germein; ende die glottoen, Hi spranc op ende scoet ten brant, Alse die wil deren sinen viant. Germein, die daer was ghestaen. 9460[regelnummer] Als hi dus op hem quam slaen, Sprac aldus die goede Germein: ‘Sit op u paert, hoerdijt, vilein? Ende laet ons vechten na ridders wise Ende so doen, dat men ons prise.’ 9465[regelnummer] Fortier seide: ‘Ende dat si.’ Oec sat op die ridder vri, Germein, die jonghelinc coene, Ende hilden strijt tot over noene, Al van priemtijt in dat parc. 9470[regelnummer] Fortier was noch alsoe starc Dan Germein, dats ware dinc, Want hi was noch een jonghelinc, Een kint van sestien jaren. Ghetructs sweerts quam hi ghevaren 9475[regelnummer] Ende sloech Fortier opt hoeft Met beiden handen, dat hi verdooft In sijn ghereide al stille sat. Als die hertoghe hoerde dat. Dat Fortier soude tonder gaen, 9480[regelnummer] Riep hi lude: ‘Germein, laet staen! Ne slaet nemmer enen slach, Daer laghe an u sterfdach, Ic wil opnemen desen camp; Liet icken doden, dat waer ramp, 9485[regelnummer] Want voer mi heeft hijt ghedaen.
[pagina 129]
Ga naar margenoot+ Mi dinke trecht sal tonder gaen: Dat en mach ic niet ghedoghen.’ - ‘Hertoghe, wat moechdire toe toghen?’ Sprac die coene Germein, 9490[regelnummer] ‘Na dien dat wi sijn opt plein, Sal ic voldoen desen strijt; Oft, her hertoghe, seker sijt, Dese vrouwe sal wesen quite, Eer ic heden uut desen crite 9495[regelnummer] Van henen ga enen halven voet. Hets onrecht, dat ghi mi doet.’ Die hertoghe sprac: ‘Germein, Ghi hebt u ghequyt opt plein Van Antioces mijns broeder doot; 9500[regelnummer] Ic ne wanconne u clein no groot No uwen vader Sebastiaen, Mer die vrouwe, heb ic verstaen, Florette, die saelt ontghelden. Eer ic heden vanden velde 9505[regelnummer] Come, sal icse verbranden.’ Die baroene vanden lande Seiden alle uut enen mont: ‘Her hertoghe, dat si u cont Bi trouwen, die wi sculdich sijn 9510[regelnummer] Die vanden watre maecte wijn, Eer wi u lieten ghebruken dies Ende daerof hebben uwen kies, Het soude ons eer lijf ende goet Costen ende onser herten bloet 9515[regelnummer] Daer voren storten, eer ghi die vrouwe Voerder pinet ende daet rouwe, Het is quaet oec dat ghi meent.’ Dies was die hertoghe verbeent Van sinen ridderen ende mannen. 9520[regelnummer] Int einde was die vrouwe ghebannen Uten lande emmermere; Dit was doer tshertoghen ere; Enten somer, weet voerwaer,Ga naar margenoot+ Die Florette brochte daer, 9525[regelnummer] Was haer ghegheven quite ende vri. Nadien dat haer ghescepen si, So eest hare comen wale. Als die vrouwe uter sale Van danen voer, bedancte si sere 9530[regelnummer] Vander hoefsheit ende vander ere Die haer die ghenoten hadden ghedaen, Dat si der doot was ontgaen. Oec so was op die ure Gheboden, dat gheen creature 9535[regelnummer] Der vrouwen moeste volghen achter, Om haer te doene goet of lachter. Dus so voer die vrouwe allene Sonder cnape in groten wene. Si hadde beide op die vaert 9540[regelnummer] Haren somer ende haer paert. Ende doe si quam daer buter stede, Doe quam der vrouwen arbede; In dat foreest onder die diere Lach die vrouwe goedertiere 9545[regelnummer] Van enen cnapelkijn sonder wanc; Metten live waest sere cranc; Daer doept selve die vrouwe fijn In ene fonteine ende hiet Seghelijn. Doe starft cortelike daernaer 9550[regelnummer] Ende si groeft in deerde daer, Ende seide aldus: ‘Wel lieve kint, Uwe siele moet sijn ghemint Met Gode ende oec ontfaen, Ende die ons dit heeft ghedaen, 9555[regelnummer] Dat ghi voer tijt sijt gheboren, Die moet ter hellen toebehoeren, Of ics der bidden sonder sonde. Dus lach die vrouwe ene stonde Sonder hulpe cleen of groot,
[pagina 130]
9560[regelnummer] Ga naar margenoot+ Drie daghe sonder teten broot, Drivende herde groet misbaer. Opten vierden dach daernaer Quam een knecht doer twout ghelopen, Ende brocht ghedreven scape bi hopen. 9565[regelnummer] Ende als die vrouwe dat verhoert, Riep sine ende quam voert. Doe seide si: ‘Wel lieve garsoen, Wilt mi ene boedscap doen: Haelt mi spise in mijn ghewelt 9570[regelnummer] Ende wijn; siet hier is ghelt. Wildi mi dienen, het sal u vromen. Gaet ghereet; tot ghi sijt comen, Sallic wachten uwe scape. Nu keert sciere, lieve knape.’ 9575[regelnummer] Die knape seide: ‘Het wert ghedaen.’ Hi liep henen vele saen, Ende cocht broot ende wijn Eyere, botere, blommelkijn. Sciere keerdi toter vrouwen, 9580[regelnummer] Die daer lach in groten rouwe. Florette dedel keiserinne, Ne hadde vrient no vriendinne Te haren noet, ridder no cnape, Sonder die herde vanden scapen, 9585[regelnummer] Die diende haer so hi best conste, Want hijt dede met goeder jonste. Nachts lach hi voer dedel wijf Of hi ghesijn hadde haer joncwijf. Daer lach si haren termine. 9590[regelnummer] Doe gaf si den herde fine Vijf bisante van goude roet. Die herde was blide ende scoet An die vrouwe in corter stont Ende wildese cussen an haren mont. 9595[regelnummer] ‘Vrouwe,’ seithi, ‘ghi sijt mijn vrient: Ic heb seven jaer ghedient Minen here, daer ic noit af Alsoe vele had als een caf, Sonder ate ende dranc,Ga naar margenoot+ 9600[regelnummer] Ende seker, die is herde cranc. Ic hebbe meer goeder spisen gheten Bin deser tijt, dat moet God weten, Dat ic bi u hebbe ghesijn, Dan ic nie dede int leven mijn. 9605[regelnummer] Mijn here, mijn vrouwe sijn so scaers, Die grote duvel woude haers! Si hebben den scat so groot, Ende ic moet eten arm broet Ende slimpijn ghemaect van hoye. 9610[regelnummer] God moet u verren van vernoye! Ghi hebt mi so wel vergouden, Ende vrouwe, wildi mi onthouden, Bi Gode, ic soude met u gaen Ende mijn scape laten staen.’ 9615[regelnummer] Doe sprac Florette die ghetrouwe: ‘Knape, dijn here ende dine vrouwe En soudens di ghenen oerlof gheven’. - ‘Vrouwe, so moetti met eren leven, Ic sal sonder oerlof, waent verstaen, 9620[regelnummer] Waer ghi wilt, met u gaen. Si hebben mi sere ghehoent, Ende minen dienst qualijc gheloent; Dat vindic wel te deser ure. Ic wil gaen soeken aventure. 9625[regelnummer] Dese es so goet, die ic nu vant! Ende emmer sach hi op sijn bisant. Dat herte in sinen buke loech. ‘Vrouwe,’ seithi, ‘waert u ghevoech, Ic soude gherne met u gaen 9630[regelnummer] Ende tuwen dienste staen, Nadien dat ghi sijt sonder cnape.’ - ‘Vrient, blijft hier, wacht u scape, Ende emmer sijt uwes heren vrient; Ghi hebt hem langhe stont ghedient, 9635[regelnummer] Hi saelt u ghelden, weet te voren, Want goede dienst bleef noit verloren, Dat seit men al over waer.’
[pagina 131]
Ga naar margenoot+ Die cnape seide: ‘Een droeve jaer Moetic hebben ende verlies, 9640[regelnummer] Vrouwe, of ic ghelove dies, Dat hijt mi wel ghelden sal. Hets so vrec, dat daer hoert al! Wat heb ic met hem te doen? Ic sal cleder, cousen, caproen 9645[regelnummer] Met minen ghelde sciere coepen, Ende gaen achter lande loepen Om aventure, bi sinte Jan, Tes ic dustenich vinden can.’ Florette sprac toten gaersoene: 9650[regelnummer] ‘Cnape, ic hadde wel te doene Van enen cnape, mer nochtan Radic di, dattu den man Diens ghetrouwelike ende wale. Ic segge di in waerre tale, 9655[regelnummer] Du moeghes loepen wel hondert jaer Al omme entomme hier ende daer, Eer du vonts te enighen stonden Daventure, die du hier hebs vonden. Hier bi blijf in dinen dienste, 9660[regelnummer] Lieve cnape, dat is di tsienste. Die dienst ter werelt is herde cranc. Oftu hebs ate ende dranc, Ende daertoe cleder ende scoen, Wat wilstu winnen, lieve garsoen? 9665[regelnummer] Met scape te wachten achter velde Ne moghestu comen te groten ghelde, Want het is di clene pine. Du hoers singhen die voghelkine: Due leefstu al sonder sere. 9670[regelnummer] Nu en beclaechdi nemmermere Van dinen here, dats mijn raet; Men soude u houden over quaet.’ Die cnape antwoerde bi staden: ‘Ay vrouwe, hebt danc van desen rade. 9675[regelnummer] Ic hoer wel, ghi raet in doeght;Ga naar margenoot+ God laet u cortelijc verhoecht Wesen al van uwen rouwe!’ - ‘God loens u, cnape,’ sprac die vrouwe, Ende sciet van hem mettesen. 9680[regelnummer] God moet in haer gheleide wesen! Sonder cnape ghinc si riden: Die somier liep haer besiden. Dus so reet si sonder bede Tes si quam te eenre stede, 9685[regelnummer] Daer casteelen stoeden bi hopen. Daer sach si ute comen loepen Groet volc met haestichede. Het was die meyer vander stede Ende brocht een dief, als ic versta, 9690[regelnummer] Utegheleit; die lieden na Comende, alsoe si noch plien. Als die vrouwe dit heeft versien, Die daer ridende quam allene Met groeten rouwe ende weene, 9695[regelnummer] Doe sprac haer die meyer an, Ende si weder den goeden man Met soeter tale hoefscelike; Ende si bat hem vriendelike, Dat hi haer gave ene bede. 9700[regelnummer] Doe sprac die meyer vander stede: ‘Bidt dat ghi wilt, het wert ghedaen.’ - ‘Here,’ seitsi, ‘so bid ic saen, Dat ghi mi ghevet den garsoen Die ghi nu wilt gaen verdoen. 9705[regelnummer] Hi soude wesen die cnape mijn.’ Die meyer seide: ‘Vrouwe fijn, Ic gheven u gherne, ist u lief, Mer hets een die quaetste dief, Die noit van moeder gheboren was.’ 9710[regelnummer] Die dief knielde neder in dat gras Ende seide: ‘Ontfermet mijnre smerten!
[pagina 132]
Ga naar margenoot+ Ic sal u dienen met goeder herten.’ Die vrouwe seide: ‘Cnape, ic sal; Here meyer, dat u goet gheval, 9715[regelnummer] So ghehenct mi mine bede: Gheeft mi den cnape op hoveschede. Ghi siet wel, dat ic des noet Hebbe ende berste groot.’ Die here seide: Ic gheven u gherne, 9720[regelnummer] Mer vrouwe, stonts u tonberne, Ic wane, dat ware u profijt, Ende ic soudu in corter tijt Cnape vinden goet ende ghetrouwe.’ Doe so sprac die edel vrouwe: 9725[regelnummer] ‘Lieve heer meyer, nu laet wesen; In wil el neghenen dan desen: Hi sal mi ghetrouwe sijn.’ - ‘Dat sal ic, bider trouwe mijn,’ Sprac die felle quade dief. 9730[regelnummer] ‘Hebten u, vrouwe, hets mi lief,’ Sprac die meyer vander stede. Doe keerdi ende alt volc mede. Die meyer vraghede haer sere, Wanen si ware; si seide: ‘Here, 9735[regelnummer] Mine sake so comen si, Dats ic niet mach berechten di. Minen rampspoet is so groet: Eer ict u seide, blevic doot. Verlates mi op hoveschede.’ - 9740[regelnummer] ‘Gherne, vrouwe’; mer in die stede Beide si, heb ic verstaen. Die meyer heefse wel ontfaen Tsire herberghe in die stat, Die in droeven ghelate sat. 9745[regelnummer] Dit sceen wel an haren ghelate,Ga naar margenoot+ Dat si was van edelen state. Si bleef daer die nacht al dure Tote smorghens, die scoene figure. Doe reet si en wech ter vaert. 9750[regelnummer] Ende haer cnape, hiet Roehaert. ‘Roehaert,’ seitsi, ‘cnape, sech, Constu te Romen waert den wech?’ - ‘Ja ic, vrouwe,’ seide hi. ‘En es passaghe no verre no bi 9755[regelnummer] Niewer op twee hondert milen, In canse wel, al sonder ghilen.’ - ‘Cnape, daer soudic gherne sijn.’ Rohaert seide: ‘Vrouwe mijn, Daer sulwi comen in daghen drie.’ 9760[regelnummer] Van smeyers so scieden si. Si dancte hem der hoveschede, Die hi doer haren wille dede. Dus sat die vrouwe op haer paert; Den somier dreef doe Rohaert. 9765[regelnummer] Doe si quamen buter stede, Ene mile buten op die hede, Doe peinsede aldus Rohaert: ‘Desen somer ende dit paert Moetic hebben in mijn ghewelt. 9770[regelnummer] Waer mochtic eer winnen ghelt?’ Hi reet uten weghe, Rohaert. Hi had een ghesel, hiet Erkenbaert, Ende die dief peinsde al, Dat hi die vrouwe daer leiden sal, 9775[regelnummer] Ende dat hi den raet sal doen, Hi ende sijn gheselle, die glottoen, Datsi sullen in haer ghewelde
[pagina 133]
Ga naar margenoot+ Den somer hebben metten ghelde. Hi sanc ende was sere blide, 9780[regelnummer] Ende seide: ‘Vrouwe, mochten wi te tide Ons verspoeden op die vaert Ic heb enen neve, hiet Erkenbaert, Daer soudwi wale sijn ontfaen. Doet u paert bet vaster gaen: 9785[regelnummer] Van herten bin ic u ghetrouwe, Alsoet recht is, edel vrouwe, Want ne waerdi, ic waer doot.’ Wat hi seide was boerde groot, Want hi peinsde ende dochte, 9790[regelnummer] Hoe hi die vrouwe ontheren mochte, Ende toren beraden ende meskief. Hierbi siet men: die enen dief Lost vander galghen, dat hi hem pijnt Om sinen lachter; alsoet scijnt 9795[regelnummer] In desen reden, dat is waer. Die vrouwe waende overwaer Met hem riden sonder quaet: Al dat hi seide, was baraet. Dus reet Florette sonder bede 9800[regelnummer] Tes si quam ter selver stede Daer hi woende, Erkenbaert. Doe so sprac die dief Rohaert: ‘Vrouwe, beit! hier willic wesen.’ Die vrouwe beete scier na desen: 9805[regelnummer] Doe quam uut Erkenbaerts wijf: ‘Ay valsche dief, quaet keitijf! Dat ghi hinghet, dat waer recht.’ Toter vrouwen quam hi echt Floretten der joncfrouwen fijn 9810[regelnummer] Ende sprac: ‘Willecoem moeti sijn!’ Si seide: ‘Here, des hebt danc.’ (Al seidi dus, die trouwe was cranc, Die hi meende, Erkenbaert.)Ga naar margenoot+ Doe seide aldus Rohaert: 9815[regelnummer] ‘Lieve neve, goet van prise Laet ons gaen omme copen spise, Die alre beste, die wi vinden, Want mi mijn vrouwe uter alinden Heeft verloest ende vander doot.’ 9820[regelnummer] Erkenbaert seide: ‘Ere groot Sal der vrouwen sijn ghedaen.’ Dus sijn si ter merct ghegaen. Doe so sprac Rohaert met staden: ‘Lieve gheselle, ic bringhe gheladen 9825[regelnummer] Enen somer met goude roet.’ - ‘Dien moeten wi al tonser noot Hebben,’ sprac die felloen. ‘U wijf heeften in haer bandoen. Gaet te nachte met ghewout 9830[regelnummer] Ende doet ute tsilver ent gout, Ende vullet met stenen ende hoy. Wi en hadde noit so goede proy Tenen hope, tenen louwe. Al heeft mi verlost die vrouwe, 9835[regelnummer] Wi moeten hebben haren scat. So helpe mi God, ne ware dat Si mi loste vander doot, Ic hadse brocht in sulker noot, Ende doot ghesteken met enen knive. 9840[regelnummer] Ende of icse laet te live,’ Sprac Rohaert ende hi loech, ‘En doe ic niet doer haer ghenoech?’ - ‘Ja ghi, vrient,’ sprac Erkenbaert. Doe ghinghen si ter mercte waert 9845[regelnummer] Ende cochten spise herde goet. Alsi ghereet was metter spoet, Ghinc men sitten eten daer. Florette hadde groeten vaer,
[pagina 134]
Ga naar margenoot+ Datmen haer mocht nemen tlijf. 9850[regelnummer] Doe sprac Erkenbaerts wijf: ‘Vrouwe, ontsiet u geenre sake, Ende hout u hert wel te ghemake: U so ne sal niet messcien.’ - ‘Danc hebt, vrouwe’, ende mettien 9855[regelnummer] Versuchte si alse die pleghen, Die int herte rouwe dreghen. Nochtan ghinc te bedde twijf. Doe sprac Erkenbaert die keitijf Te sinen wive metter spoet: 9860[regelnummer] ‘Vrouwe, laet sien den somer goet; Hi moet hier bliven groot ende clene, Wi sulre in steken hoy ende stene. Waer mochten wi bet goet gecrighen?’ Die vrouwe seide: ‘Nu waent swighen, 9865[regelnummer] Ende hier of een woert niet spreke; Op een rat moet men hem breken, Die u gaf al desen raet. Hoe fel es hi ende hoe quaet! Men mochte mi gheraden node. 9870[regelnummer] Ende ne liet ict niet om Gode, Ic soude u oec hanghen doen Enten quaden fel glottoen, Ende hi is daertoe bleven te live Bider bede vanden wive; 9875[regelnummer] Ende moet hi emmer toghen sinen aert?’ - ‘Bi Gode, vrouwe,’ sprac Erkenbaert, ‘Ic soude haer mesdoen node.’ Doe sprac die vrouwe: ‘Ay, om Gode, So bid ic u, dat si ghestade.’ - 9880[regelnummer] ‘Vrouwe, eer ic haer misdade,’ Sprac Erkenbaert, ‘bi mijnre wet, Ic verlore mi liever let. Ende ic salse merghen vroeGa naar margenoot+ Brenghen toten scepe toe, 9885[regelnummer] Danne mach haer niet messcien.’ Die vrouwe vel over hare knien, Ende seide: ‘Heer, so doet. Ic sal u gheven metter spoet Hondert pont bi der waerheit, 9890[regelnummer] Daer ghi nu niet af ne weit.’ Erken baert seide: ‘Ic sal.’ Scande ende kenlijc ongheval. Moeti hebben, dat hijt seide! Het was algader valscheide, 9895[regelnummer] Want sijn ghepeins ende sijn ghedochte Was hoe hi onteren mochte Floretten, des keysers dochter. Dien nacht dromede haer onsochter Dant noit gheenre vrouwen dede, 9900[regelnummer] Ende was jeghen haer allendichede. Nu hoert ende waent verstaen: Nuchtens so ontspranc si saen, Die vrouwe uut haren slape, Ende riep Rohaerde haren cnape 9905[regelnummer] Met haesten groet ende seide: ‘Stant op ghereet al sonder beide: Laet ons porren te Romen waert.’ - ‘Dat si, vrouwe,’ sprac Rohaert. Erkenbaert die sat op mede, 9910[regelnummer] (Die al vol was der valschede) Te ghebringhene die vrouwe. Si peinsden vast om die ontrouwe, Hoe sijt daertoe bringhen mochten, Datsi wonnen wat si dochten, 9915[regelnummer] Ende dat die somer metten goude Van Roehaerde bliven soude.
[pagina 135]
Ga naar margenoot+ Die vrouwe quam voert ende brochte Den somer ghedraghen; als sine gherochte, Si waende dat steen hadde ghewesen. 9920[regelnummer] Florette die sat op mettesen Ende deden den dief Roehaert Weder laden op dat paert, Ende Erkenbaert salse ghebringhen. Die vrouwe seide: ‘Vanden dinghen, 9925[regelnummer] Daer ic u eer af ghewoech Te nacht, ghedenct,’ ende si loech, ‘Dat doet, here, op rechter trouwen, Ende sijt doch vrient der vrouwen.’ - ‘Vrouwe,’ seit hi, ‘het wert ghedaen.’ 9930[regelnummer] Doe reden si wech vele saen, Tes si quamen buter stat. Erkenbaert seide nadat Tote Rohaerde sijn ghedochte, Dat hi die saken niet vorderen mochte. 9935[regelnummer] Doe sprac Rohaert ende seide: ‘Rijt te scepe waert sonder beide Toten scot Maronier, Die luxurieus is ende fier: Segt, ghi brengt dat scoenste wijf, 9940[regelnummer] Die noit ter werelt ontfinc lijf. Ende die suldi hem vercoepen, Wil hi u gheven ghelt bi hopen. Hi sal u gheven wel hondert pont, Ende sulse hem leveren nu ter stont, 9945[regelnummer] So blijft die somer ons gheheel: Doet aldus, hets onse vordeel.’ Erkenbaert seide: ‘Ic sal.’ Florette merkede dit al, Doe was droeve die scone fine. 9950[regelnummer] Si en const niet vanden latine, Dat si onderlinghe spraken. ‘Vrouwe,’ seithi, ‘ic sal mi maken Ter marinen om een scip sien.’ -Ga naar margenoot+ ‘Ay, al ere moet u ghescien!’ 9955[regelnummer] Sprac Florette; dus reet hi voren Te scepe waert ende heeft vercoren Aldaer den scot Maroniere, Ende vercoft daer bi dangiere Floretten omme hondert pont, 9960[regelnummer] Ende leverdse hem in corter stont. Die vrouwe int scip voren ginc. Die scot trac tseil op varinc, Ende dat scip doen danen dreef: Dat goet metten dieven bleef, 9965[regelnummer] Ende voeren wech sonder beide. Die vrouwe bleef in die droefheide. Hier latic van Floretten bliven: Van Helenen wil ic scriven, Ende vanden ghenen, die met hem sijn, 9970[regelnummer] Ende vanden goeden Seghelijn, Die was Helenen ridder daer, Die voeren over, dit is waer, Met haren volc gheweldelike. Want dat roemsce keyserrike 9975[regelnummer] Was herde lanc ende herde wijt, Want die Barbaren hadden strijt Verloren, als ic voren sede. Dus gaf haer op menighe stede Den jonghen keyser, Segheline. 9980[regelnummer] Sonder slach ende sonder pine So reet hi, als ic versta, Toter stat van Ysona, Die was so hoghe ende so sterc. Soudic u bescriven twerc, 9985[regelnummer] Het soude te lanc sijn veel, Mer ic sals u segghen een deel,
[pagina 136]
Ga naar margenoot+ Ende daeraf doen een ghetoech: Vier ende twintich cubitus hoech Waren die mueren boven daerde. 9990[regelnummer] Ende opten mure stonden waerde Toerne dertich ende twee. Noch mach ic u segghen mee. Distorie seit, die nie ne loech, Dat elc boven den mure hoech 9995[regelnummer] Was hondert cubitus ende tien. Het was so hoech opwaert te sien, Dat elc, diet sach, des hadde ducht, Ende docht hem hanghen in de lucht; Dat en was loghen gheen. 10000[regelnummer] Distorie seit, die minste steen Was drie cubitus dic ende lanc, Ende twee breet in den ommeganc. Twintich cubitus was elc toern dicke, Entie muer, also ic micke 10005[regelnummer] Wasser dic vichtiene. Niement en stont hem tontsiene Also langhe, als si hadden spise. Een cubitus, dat seit die wise, Die maet daeraf doet ons becant 10010[regelnummer] Van den ellenboghe toter hant. Indie stat ende in die borghe Waren ghetruct al sonder sorghe Die jonge kinder, wies gheslacht Te Romen bleven buter gracht, 10015[regelnummer] Ende swoeren te wrekene die moert. Ysona, die vaste poert, Was wel anderhalf mile lanc, Ende also breet in den ommeganc. So vaste stat ne sach noyt man, 10020[regelnummer] Sonder Jherusalem, datter stont an Op seven milen, als ic versta. Daer logierden, voer Ysona, Helene ende Seghelijn. Die ghene, die daer binnen sijn,Ga naar margenoot+ 10025[regelnummer] Haddens onweerde herde groot. En doe God, die alle noot Can verwinnen, Segheline Staet hier te hebben grote pine. Willen hem houden die van binnen, 10030[regelnummer] Aen die stat en is gheen winnen; So starc is si ende so vast, Sine dorven ontsien neghenen gast, Indien dat si hebben spise. Helene, die vroede entie wise, 10035[regelnummer] Ghinc met Seghelijn te rade, Watmen best hiermede dade. ‘Ic segt u, vrouwe,’ sprac Seghelijn. ‘Die steden, die ghewonnen sijn, Sallic ontbieden vele saen, 10040[regelnummer] Datsi ons te staden staen.’ Doe sprac Helene ende sede: ‘Ja, Seghelijn, van elker stede Es hier thoeft in dese poert. Ic duchte, comen si bet voert, 10045[regelnummer] Dat wi moghen verraden sijn.’ - ‘Nu hoert,’ sprac doe Seghelijn. ‘Hier jeghen wetic goede dinghen: Ghi sult u volc metten haren minghen, Ende alder groeter heren kinder, 10050[regelnummer] Beide mere ende minder, Sallic allegader vaen. Can ic enighe valscheit verstàen, Dat si ons willen ofganghen, So sallic doen haer kindre hanghen, 10055[regelnummer] Ende thoeft van den buke slaen; Dus sullen si ons te dienste staen, Ende nemmer moetsijs hebben danc.’ Helene sprac: ‘Dus is goet ganc.’ Aldus dede Seghelijn die coen,
[pagina 137]
10060[regelnummer] Ga naar margenoot+ Der heren kinder int prisoen, Ende vergaderde in corter tijt Volc, mede te houden strijt, Dertich dusent sterker man, Ende heeft die stat beleghen 10065[regelnummer] Van Ysona, al omme entomme, Voer elke poerte ene somme, So vele, als an die stat daer was. Daer laghen si int groene gras, Dat seit dat boec, der weken vijftiene. 10070[regelnummer] Bin deser stont hadde engiene Ghedaen maken Seghelijn, Ende enen ram, was yserijn, Daermen mede den muer te sticken Soude breken ende doerpicken. 10075[regelnummer] Ende onder den ram so mochten gaen Vijf hondert man, heb ic verstaen, Diemen niet ghescaden mochte. Die meester, diet engien wrochte, Was sere vroet ende subtile. 10080[regelnummer] Die ram had claeuwen sonder ghile, Die opwaert clam ghelijc der cat. Die daer in waren, mochten gat In den muer breken ende maken, Want hem niement mocht ghenaken. 10085[regelnummer] Die van binnen niet willen plien Wijchs no selver uutwert sien, Want sine hadden ghenen noot, Sonder dat hem wijn ende broot Ende dranc begonste breken. 10090[regelnummer] Seghelijn dede den ram voertsteken Tote an den muer met stouten sinne. Als dat saghen die van binnen, Worden si tonghemake sere. Men begonste sonder were 10095[regelnummer] Die muere breken ende doerpicken. Alsi saghen dese sticken,Ga naar margenoot+ Ne wisten si wat anegaen. Si ghinghen haer hande te gader slaen, Sine wister jeghen ghenen raet. 10100[regelnummer] Doe wasser binnen een out, verstaet, Die van oerloghen vele wiste. Den engien sach hi met liste Den muer breken, entie gone Hiet Judas Macabeus sone. 10105[regelnummer] ‘Ghi heren,’ seithi metter spoet, ‘Ic sal u segghen watmen doet. Men neme sulpher ende pec Ende smout; al dit berec Salmen doen wallen over een. 10110[regelnummer] Ons mach helpen el negheen Saken, die ons nutter sijn, Want dengien is yserijn. Ware dit daer op ghegoten, Die den muer so sere ploten, 10115[regelnummer] Souder ute moeten vlien. Want dit yserijn engien Sal met deser stoffe gloyen, Dier binnen bleve soude hem broyen. Dus is alre best ghedaen.’ 10120[regelnummer] Sulphur, pec ende smout was saen Te gader ghegoten mettien. Doe ghinc men werpen opt engien: Het gloeyede scier, dan was gheen wonder. Si liepen ute, diere waren onder, 10125[regelnummer] Ende lieten staen tengien. Als dit die van binnen sien, Maecten si een groot gheluut. Si ontdaden die poerte ende traken uut Ende dreven binnen dat engien. 10130[regelnummer] Als Seghelijn dit heeft versien, Sloech hi na in haren steert Algader doot, dat hi begheert.
[pagina 138]
Ga naar margenoot+ So wien hi achterhalen mocht, Metten live dat hijt becocht. 10135[regelnummer] Hi reet so diep in haren steert Datter sloech die ridder weert Vijf hondert alleen met sijnre ghewelt, Eer hi noyt den arm ophelt. ‘O wach!’ sprac die ridder weerde 10140[regelnummer] ‘Waert te doene metten sweerde, So hadden wijt al sien ghenoech. Binder stat was onghevoech Beide van dranke ende van ate. Ende si hadden utermaten 10145[regelnummer] Grote breke van water claer. Die van buten hadden hem daer Al ghenomen datter was. Makabeus sone Judas Seide: ‘Ghi heren, in waren saken, 10150[regelnummer] Wi sullen ene vaute maken Onder deerde sonder ghile, Die duren sal een starke mile, Dat seg ic u bi trouwen, Of die feeste sal ons berouwen, 10155[regelnummer] Want die saken also staen, Dat dit emmer moet sijn ghedaen. Men sal nemen, seg ic u, Calvervellen ende die ru, Daerin salmen nayen lieden, 10160[regelnummer] Een deel onser maysenieden, Ende sullen doer die vaute gaen Ghelijc calver, na mijn verstaen. Si sullen borne halen met crachte, Ende sullen hem nauwe moeten wachten; 10165[regelnummer] Alsi yement sullen sien, So sullen si gaen in dien, Ghelijc calveren, des sijt vroet, Over hant ende over voet. Ende si sullen,’ sprac Judas,Ga naar margenoot+ 10170[regelnummer] ‘Met haren monde sliten gras No min no mere in dier ghebare, Of elkerlijc een calf ware.’ Aldus dede men al sonder bede, Datmen borne haelde binder stede. 10175[regelnummer] Scape ende calver, sonder faute, Dreven si mede in die vaute. Aldus daden si een maent. Seghelijn was die hem bewaent Van desen dinghen none wiste. 10180[regelnummer] Int einde quam uut dese liste Bi enen herde, die hadde verloren Coyen, scape daer te voren; Hi ghinct Segheline claghen. Als hi des hoerde ghewaghen, 10185[regelnummer] Docht hem wonders sijn ghenoech. Seghelijn seide ende hi loech: ‘Cnape goet, is dit waer?’ - ‘Jaet, here.’ Doe dedi reden daer Twee hondert manne, die hi brochte 10190[regelnummer] Met hem van Romen, want hi dochte, Hoe hise best verdullen mach. Nu moechdi horen wes hi plach: Hi dede nemen twee hondert scape, Een deel coyen, ende seide: ‘Cnape, 10195[regelnummer] Wacht van verre dese beestkijn. Alst es tijt, blas dat hoernkijn, Wi sullen trecken in dat wout; Sine dorften willen om roet gout, Dat si dus hebben ons ghehoent. 10200[regelnummer] Haren dienst wert hem gheloent, Moetic leven,’ sprac Seghelijn. ‘Ic salse leren calver sijn.’ Die herde sprac: ‘Het wert ghedaen.’ Hi dede twee hondert scape gaen
[pagina 139]
10205[regelnummer] Ga naar margenoot+ Op die heide ende coeyen mede. Die cnaep ghinc ligghen teenre stede In enen bosch, ende hem vellen. Seghelijn ende sijn ghesellen Waren int wout al bedect. 10210[regelnummer] Alst was dach, quam uutghetrect Een van binnen, verstatet wel, Ghenayet in een calfsfel. Hi quam ute al sonder vaer Ende sach verre ende naer: 10215[regelnummer] Hine sach niement gaen no lopen, Sonder vee bi groeten hoepen. Hi was blide vanden ghevalle Ende riep: ‘Ghesellen, comet alle! So goede proeye en hadwi nie, 10220[regelnummer] Als ic hier met oghen sie. Daer wasser vijftich ende vive. Doe deelden hem die keytive In twee deelen opten pleine. Dat een deel ghinc omme die fonteyne 10225[regelnummer] Ende dander ghinghen loepen Scape vergaderen bi hopen. Als si op die vaert dus sijn, Blies die harde sijn hoernkijn. Doe quam ute Seghelijn 10230[regelnummer] Ende alle die gheselle sijn, Roepende met luder kele: ‘Ay, ghi dieven! van desen spele Hebdi alte langhe gheploen.’ Doe rechten hem op die glottoen 10235[regelnummer] Ende liepen over haer voete. Seghelijn reet hem te ghemoete Entie sine, heb ic verstaen. Si hadden hem tgat ondergaen Vander vaute, die ridders goet. 10240[regelnummer] Doe liepen si over twee voet Harentare op dat velt. Seghelijn sprac: ‘Bi Goeds ghewelt,Ga naar margenoot+ Ic ne hebbe noit verstaen, Dat calver over twee voete gaen, 10245[regelnummer] Sonder nu hier op dat velt. Ghi heren, doer die Goeds ghewelt,’ Sprac Seghelijn, ‘laet se ons vaen Al levende sonder slaen!’ - ‘Here,’ seiden si, ‘dat si.’ 10250[regelnummer] Op dat velt was groot ghecri, Groot gherucht ende groot gheluut Van die liepen in die calver huut, So dat si alle waren ghevaen. Seghelijn deedse leden saen 10255[regelnummer] In dat here, voer Helene. Die lieden quamen groot ende clene, Dat wonderlike volc besien. Seghelijn seide: ‘Met desen engien Hebsi ghehaelt, dat hem ghebrac. 10260[regelnummer] Ic wane noyt man sach no sprac Calver gaen over twee voete, Sonder dese, die God moete Onteren,’ sprac doe Seghelijn, ‘Dat si calver worden sijn, 10265[regelnummer] Ende si hebben mer voete twee. Ic salse doen vlaen min no mee Alse calver,’ sprac Seghelijn; ‘Ic salse leren calver sijn.’ Doe vraechde hem dus Seghelijn, 10270[regelnummer] Of si wilden sijn kerstijn. Si seiden: ‘Neen doer ghenen noot! Wi willen eer smaken die bitter doot.’ Als Seghelijn dit had verstaen, Dedise altemale vlaen 10275[regelnummer] Levende, si u bekent; Dat was hem een swaer torment. Op rade waren si gheset. Si riepen sere op haren Mamet,
[pagina 140]
Ga naar margenoot+ Mer hine const hem niet beraden, 10280[regelnummer] No ter noet oec staen in staden: Si bleven doot daer op die hede. Als dat saghen die vander stede, Waren si droeve in dat palas. Doe seide Macabeus soen Judas: 10285[regelnummer] ‘Ghi heren, nu doet den raet mijn, Of wi moeten verloren sijn. Laet ons in die vaute gaen Dat gat verstoppen vele saen Beide met eerden ende met stenen, 10290[regelnummer] Of si sullen al ghemene, Die hier ligghen op die hede, Altemale comen ter stede, Ende winnen ons met hare cracht.’ Doe ghinghen si draghen dracht, 10295[regelnummer] Dat si die vaute in corter wile Tfierendeel van eenre mile Volden, alse diet begheerden. Beide met stenen ende met eerden Dede Judas in corter tijt 10300[regelnummer] Pitte maken harde wijt, Twee ende veertich ofte meer. Hoert hier enen nauwen keer, Wat hi riet, die felle ghier. In elken pitte een starc vier, 10305[regelnummer] Enen ketel daer boven hinc: Sulphur, pec ende ander dinc Was daer inne, sijt des vroet. Daer boven een decsel van prise goet; Daer onder een balke yserijn, 10310[regelnummer] Of si quamen die kerstijn, Ende si ontstopten die vaute, Dat si vonden dese ghebroute Met eerden so vast bedect; Eest dat yement daer op trect,Ga naar margenoot+ 10315[regelnummer] Hem stoet te hebben sinen onwille. Want elc decsel als een spille Lach opten balke yserijn: Quamer op enich kerstijn, Van Seghelijns volc, van sinen lieden, 10320[regelnummer] Hi soude bi crachte moeten sieden, Ende jammerlijc verliesen tlijf. Dese Judas, dese keitijf Was listich ende van rade vroet. Enen muer hi maken doet 10325[regelnummer] Ten einde van den pitte, Dat van den viere al die hitte In den pitte moeste bliven. Dus sal hi den menighen ontliven Altemale bi sinen doene: 10330[regelnummer] Sijn hert was vol vau traisoene. Doe dedi in corter wilen Die mate eener halver milen Die vaute lenghen sonder waen, Ende te male anders uutgaen, 10335[regelnummer] Dan si te voren uteghinc, Oft gheviele alsulke dinc, Dat si souden sijn bestaen, So soudsi doer die vaute gaen Ende bestanden die van buten. 10340[regelnummer] Noit man hoerde vanden conduten, Die ghemaect waren op die ure. Daer waren gaten in den muere, Die in die vaute waren ghemaect So listich ende so wel gheraect, 10345[regelnummer] Datmen, bi subtijl maniere In den pitten mocht maken viere, Ghelijc oft waren fornesen. Seghelijn had gheboden bin desen,
[pagina 141]
Ga naar margenoot+ Dat sijns volcs die rechte helt 10350[regelnummer] Voer die vaute met ghewelt Souden trecken op die heidijn. Talifier, die neve sijn, Was leidsman van deser scaren. Seghelijn soude dander verwaren 10355[regelnummer] Op dat velt buten der stede. Als hijt hiet, al sonder bede Was sijn wille aldus ghedaen. Talifier trac ter vauten saen Met sinen volke al ghetropt. 10360[regelnummer] Doe vonden si die vout bestopt, Si ginghen daerde daer ute draghen. Als dat die van binnen saghen, Ghincsi hem wapenen sonder beden, Die rechte helft vander stede, 10365[regelnummer] Eede ghingen doer die voute nuwe Ende quamen met enen ghehuwe, Wel ghescaert, te hope ghetropt; (Die oude voute was bestopt.) Talifier is inghetrect: 10370[regelnummer] Die ketelen stonden daer ghedect Metten decselen coperijn Op die balke yserijn, Ende waenden doen al haren wille. Tecsel sloech om als een spille, 10375[regelnummer] Ende vielen in den ketel heet Met sulfur ende pec, wel ghereet Om te doen sieden die kerstijn. Si riepen: ‘Wach, waer moghen wi sijn?’ Deen den anderen, ‘lieve ghesellen! 10380[regelnummer] Dit is in der bitter hellen, Daer wi nu in sijn gheraect. Dit en heeft niement ghemaect, Dan die duvele ende haer cracht.’Ga naar margenoot+ Doe traken die ander bet acht 10385[regelnummer] Ende waenden utekeren saen, Maer datsi werden wederstaen Van dien van binnen op dat gat, So dat Talifier ende alle dat Met hem was ende hem beneven, 10390[regelnummer] Binnen der vauten doot bleven. Doe reden si op Seghelijn voert, Ende dander quamen uter poert Om Segheline te doene lachter. Dus was van voren ende van achter 10395[regelnummer] Seghelijn bestanden entie sine, Des waren si in groter pine. Men sloech sijn volc hem of so sere, Dat Segheline den groeten here Cume tweehondert man en bleef. 10400[regelnummer] Distorie seit, dat noyt man dreef So groeten moert, als Seghelijn Dede ende die kindre sijn. Seghelijn sloecher, so wies wondert, Met sijnre hant wel twintich hondert, 10405[regelnummer] Eer hi ie den arm ophelt. Dat dede al die Goeds ghewelt; Mer hi begonste sere moeden. Sine kindre, die seven vroeden, Waren ghewont herde sere. 10410[regelnummer] Mer als hi wist van Taelifeere Sinen neve, dat hi was doot Ende sijn volc, cleen ende groet, So was hi droeve utermaten: Hi en wist hem hoe ghelaten. 10415[regelnummer] Dus was beleit vanden heidijn Die roemsche keyser Seghelijn
[pagina 142]
Ga naar margenoot+ An allen siden met ghenent, Bachten, voren, al omtrent. Sine mochten niet ontganghen; 10420[regelnummer] Noit en was volc so bevanghen, Alsi waren groet ende clene. In knienghebede viel Helene Al wenende met droeven sinne, Die sint verheven is santinne. 10425[regelnummer] Si seide aldus: ‘Hemels Vader, Die ghemaect hebt allegader, Dat boven der aerden is ende onder, Ende in die zee dat grote wonder, Vanden visschen dat ghetal, 10430[regelnummer] Ende wat dat die mensche sal Daer in vaen, also men scrivet, Datter altoes even vele in blivet, Ende mense niet en mach verminken, Ende ghise voet sonder verdrinken, 10435[regelnummer] Die vissche in des sewes stroem, Ende die voghelen op die boem, Ende dat wilt in die woestine, So moeti die minre dine Beraden ende maken vri, 10440[regelnummer] Also waerlijc, here, als ghi Doer ons hinct aen een cruce, Ende ic bin van minen huse Gheporret te soeken tcruce goet, Daer ghi ane stortet u bloet, 10445[regelnummer] Om ons sondaren tontbinden, So verlenet ons te vinden Dat selve cruce, dat selve hout, Daer ghi aen om onse scout Wout die bitter doot ontfaen, 10450[regelnummer] Ende ons so in hulpen staen, Dat wi al behouden bliven,Ga naar margenoot+ Ende onse viande so verdriven In corter tijt, so dat wi moghen, Here, met uwer hulp verhoghen.’ 10455[regelnummer] Als dede bedinghe was ghedaen, So ondede die hemel saen, Dit was omtrent der middernacht. Mids der hulpen enter Gods cracht Worden si gheganst in corter stont, 10460[regelnummer] Die daer sere waren ghewont. Oec reinde het te haerre noet Hemelsch manna, hemelsch broet, Dat was wit alse een snee. Dat elc peinsde min no mee 10465[regelnummer] In sinen sin, in sijn ghedochte Ende so wat elc met herten rochte, Wasset visch ofte vleysch, Daer hadde elc af sinen eysch. Of wilde hi drinken claereyt of wijn, 10470[regelnummer] Op dat hijt peinsde int herte sijn, Hi hadde die smake in dat broet, Ende dit was mirakel groet, Dat God onse Here dede Doer der vrouwen Helenen bede, 10475[regelnummer] Die seder opheven was santinne. O dom mensche, waent bekinnen Gods ghewerke ende sine cracht, Ende hem dienen dach ende nacht. Hi is gereet altoes te doene 10480[regelnummer] Doer di, waerstu so coene Dattu aen hem sochts ghenade. Nu hoert, hoe werden si beraden Ende hoe wel dat hi haers plach. Teersten dattet was scoen dach
[pagina 143]
10485[regelnummer] Ga naar margenoot+ Ende die sonne begonste scinen, Wapenden hem die Zarrasinen Om den keyser Seghelijn Te doden ende die met hem sijn. Met hem was een scare smal. 10490[regelnummer] Nu wanen sijt hebben ghewonnen al. Doe seide aldus Seghelijn: ‘Hoert, ghi heren, die hier sijn, Nu laet ons blidelike weren, Wi hebben met ons die hulp ons Heren, 10495[regelnummer] Die ons wel bescudden sal, Al sijn wi hier een klein ghetal, Wi sijn in ons heren dienste, Dus so sijn wi vele int sienste, Ende God is machtigher alleen, 10500[regelnummer] Dan die werelt al ghemeen, Ende dit is al mijn toeverlaet.’ Daer Seghelijn in dese tale staet, Sach hi daer comen gheronnen Uter lucht metter sonnen 10505[regelnummer] Menighe figure, ridders ghelike Met witten wapen eenpaerlike, Alsoe die keyser Seghelijn droech. Thert in sinen buke loech. Daer quamen vier scaren groot 10510[regelnummer] Met scilden wit, met crucen root. Elc brocht een spere, wit als een swaen, Met eenre banier, daer taensicht aen Ons heren gheformeert was wel. Het waren inghelen ende niet el 10515[regelnummer] Diemen daer sach, groot ende clene, Te helpen Seghelijn ende Helenen. Als Seghelijn ende sijn volc dat sien, Vielen si over hare knien, Ende loefden den Here Jhesus. 10520[regelnummer] Der inghelen scaer vel int cruys Op Segheline entie sine. Doe ghinghen vlieghen die heidine Entie inghelen volgheden an,Ga naar margenoot+ Mer si en sloeghen ghenen man, 10525[regelnummer] Dat orcont ons die scrifture, Want het ware jeghen nature. Mer God wilde Helenen vrien Metter inghelen compaengien, Enten keyser Seghelijn. 10530[regelnummer] Dits teken dat si vercoren sijn Metten inghelen, dar ic tellen. Seghelijn ende sijn ghesellen Ende Helene volgheden naer. Die heidijn hadden groten vaer 10535[regelnummer] Ende waenden in die stede vlien. Daer mochtmen groot wonder sien: Die stat ontstac in vier hoeken, Si liepen ute ende moesten soeken Ander steden, daer si in lusschen; 10540[regelnummer] Beide in velden ende in busschen Liepen si alle jakeloes. Die inghelen volchden naer altoes, Die daer reden ridders wise; Hets wel recht, dat men prise 10545[regelnummer] Dese aventure boven andren vele. Dit was van ons Heren spele, Dat Helene wrocht ende Seghelijn. Van alden inghelen, die daer sijn, Ne quam noit paert, des sijt vroet, 10550[regelnummer] Naerre der eerden dan drie voet. Dat was een proper tekijn, Dat het alle inghelen sijn, Die daer quamen om Helenen troest. Doe hoeven si opten suut-oest; 10555[regelnummer] Die hemel ontdede; si voeren dan. Doe was noit so blide man, Als Seghelijn was, die keyser vroet. Daertoe Ysona, die stede, stoet Ontsteken scone ende claer. 10560[regelnummer] Hi ginc jaghen sonder vaer
[pagina 144]
Ga naar margenoot+ Die heidine op dat velt. Seghelijn quam ende sijn ghewelt, Daer si vonden, als ic las, Makabeus soen Judas. 10565[regelnummer] Die outste was hi vander stat Entie vroetste; omme dat Was hi levende ghevaen. Helene seide: ‘Doet ons verstaen, Hoerdijt, here, out keitijf, 10570[regelnummer] Dat soete cruys, daeraen sijn lijf Jhesus die propheet verloes, Om ons allen, die hi vercoes Te bringhen int hoghe palas.’ Doe seide Macabeus soen Judas: 10575[regelnummer] ‘Vanden cruce ne weet ic niet, Daer Jhesus sijn lijf an liet, Nochtan was ic daer ter stede, Daer men cruyste ende verdede.’ Helene seide: ‘Ghi sijt ghevaen, 10580[regelnummer] Ende men sal u thoeft afslaen, Of ghi sult ons wisen tcruys, Daer aen ghehanghen was Jhesus.’ - ‘Ic ne wete,’ sprac Judas, ‘Waer dat cruce ghedaen was. 10585[regelnummer] Des es leden harde lanc, Ende ic ben out ende cranc: Ghi moghot mi wel nemen tlijf, Eest u wille, edel wijf.’ - ‘U lijf,’ sprac doe Seghelijn, 10590[regelnummer] ‘Sal ic nemen, her Zarrasijn, Ghine wiset ons ter vaert Dat soete cruys;’ hi trac sijn swaert Ende soude Judase verslaen. Hi riep: ‘Ghenade, heer, laet staen! 10595[regelnummer] Ic sal u wisen, dat icker of weet. Gaet met mi ende doet ghereet. Doe leidise sonder bede Te Calvarien ter selver stede, Daer ons Here was verdaen.Ga naar margenoot+ 10600[regelnummer] ‘Vrouwe,’ seithi, ‘waent verstaen, Dit is die stat, in ware dinc, Daer Jhesus die doot ontfinc, Ende twee dieve met hem mede. Hier omtrent ter selver stede 10605[regelnummer] Was die cruce vele weerde Ghegraven binnen deser eerden. Eest dat ghijs u wilt bewinden, Doeter na graven, ghi sultet vinden.’ - ‘Nu delvet,’ sprac die vrouwe fijn, 10610[regelnummer] ‘Ghi weet best waer dat si sijn.’ Judas dalf doe ende vant Die twee crucen altehant, Daer die dieven aen waren verdaen. Mettien brochtmen ghedraghen saen 10615[regelnummer] Enen dode daer ter stede. Nu hoert, wat Helene dede: Si leide teen cruys opten doden, Ende seide: ‘Nu bid ic Gode, Of dit is dat selve cruys 10620[regelnummer] Daer hi an hinc, mijn God Jhesus, So moet dese dode opstaen Ende recht over sijn voete gaen!’ Hine stont niet op, dat es waerheide. Dat ander cruys men op hem leide, 10625[regelnummer] Het en diede algader niet. ‘Ay God, die hem crucen liet!’ Sprac Helene, ‘baert u cracht. Also waerlijc als ghijs hebt macht, Doet ons vinden dat cruce soete, 10630[regelnummer] Daer ghi ane tonser boete Die doot ontfinct, ende wilt vrien Ons allen vander compaengien Lucifers ende sijnre ghesellen, Die ons gherne souden quellen.’ 10635[regelnummer] Doe seide Helene hertelike: ‘Vader, God van hemelrike
[pagina 145]
Ga naar margenoot+ Also waerlijc als ghi vercoert Tcruys ende tlijf daeraen verloert, So eest wel recht, dat ment eert. 10640[regelnummer] Cruce, di heb ic begheert; Cruce, du waers mijn scermscilt Jeghen den duvel ende sijn ghewilt. Cruce, en is niement gheboren, Die di onweert, hi en is verloren. 10645[regelnummer] Cruce, du waers oec ghehaet: Men hilt di emmer over quaet, Sonder nu, wel heylich cruys, Na dat daeraen starf Jhesus, Die ons allen heeft verloest 10650[regelnummer] Met sinen bloede ende vertroest. ‘Ay cruce!’ sprac Helene die vrouwe, ‘Hoe gherne soudic di aenscouwen Met minen oghen ende sien!’ Die duvele quamen ghevloghen mettien 10655[regelnummer] Ende maecten een groot onweder. Helena viel ter eerden neder Biddende Gode met soeter sprake. Die duvele werden tonghemake, Dat dat cruce, dat edel scilt, 10660[regelnummer] Soude sijn vonden, dat God hilt In sijnre hant, wanneer dat hi Ter hellen quam ende maecte vri Sine vrienden, ende dede roef Opten viant; si sach dat cloe 10665[regelnummer] Die erde ende ondede sciere Op dier stont in vier quartiere. Daer sach si dat cruys ons Heren Daer selve ontdecken, dat soe wil eren. Si naemt op met feesten groot 10670[regelnummer] Ende leit op hem die daer lach doot, Ende doe sprac die vrouwe fijn: ‘Is dit dat cruce, daer die maker mijnGa naar margenoot+ Sijn lijf an liet ende verstarf, So moete God, die noit verdarf, 10675[regelnummer] Sine gracie baren soete, Dat dese dode leven moete.’ Die dode sat op ende sede: ‘Dit is tcruce, daer die lede Mijns makers waren aen ghepijnt. 10680[regelnummer] Ic leve nu, alsoet wel scijnt. Dat heeft ghedaen dat soete cruys, Daer ane starf ons Here Jhesus.’ Die duvele ghinghen alle vlion, Alsi tcruce vonden sien, 10685[regelnummer] Want si waren seer vervaert. Dus en heeft hi gheen rewaert, Die hem seghent ende maect een cruys, Ende hem beveelt den here Jhesus: Die viant mach hem niet ghenaken. 10690[regelnummer] Als Judas sach dese saken, Die Macabeus sone was, Viel hi neder in dat gras, Ende keerde an die heylighe wet, Daer God ant cruce om was gheset. 10695[regelnummer] Doe sprac hi dus: ‘Her Seghelijn, Ic wil voertmere u dienstman sijn, Ende die wet van Gode eren. Ende mijn sin daertoe keren.’ Seghelijn sprac: ‘Judas, nu sech, 10700[regelnummer] Weetstu eenen naerren wech Te Romen waert, dan dien wi quamen?’ - ‘Ja ic, here, mer sonder blamen En mach niement liden den pas,’ Sprac Macabeus soen Judas, 10705[regelnummer] ‘Want den pas op die rivage
[pagina 146]
Ga naar margenoot+ Wacht een roese die passage, Die fel ende onsienlijc es, Ende is gheheten Gloriclaudes. Voer ende achter heeft hi een bule; 10710[regelnummer] Sijn mont ghelijct een ossenmule, Lanc es hi oec sestien voet. En was ridder nie so goet, Dat hine verwinnen mochte. Ende ware iement, die des rochte, 10715[regelnummer] Den pas te liden te Romen waert, Dien sloech hi doot met snelre vaert: Hi wacht den pas ende dat casteel. Hi heeft een harde scoen juweel: Die selve balzame, dats waerhede, 10720[regelnummer] Daer Jhesus aen sine soete lede Mede was bestreken harde soete, Als van den hoefde toten voeten, Doe hi was int graft gheleit, Ghewonden in een suver cleyt. 10725[regelnummer] Nutte een vanden dranke een traen, Al haddi veertich wonde ontfaen, Hi waer ghenesen, sijts ghewes. Dus is ontsien Gloriclaudes, Datten niement en derf bestaen, 10730[regelnummer] Hine wille den doot ontfaen. Hondert milen is die wech naest, Mer die sine doet verhaest, Hi mach wel dul gheheten sijn.’ Doe sprac die keyser Seghelijn: 10735[regelnummer] ‘Die den wech scuede, ware ries. Ic hope an Gode sonder verlies Te hebbene so vele eren, Dat ic die balzame ons Heren, Winnen sal of bliven doot, 10740[regelnummer] Die elken mensce uter noot Ghenesen mach al sonder vaer: Ic ware sod, lieticse daer.’ Dus traken si, des sijt ghewes, Ten passe, die Gloriclaudes 10745[regelnummer] Hilt jeghen allen mannen vri. Ende alsi quamen alsoe bi, Dat si den casteel versaghen, Dedi der vrouwen Helenen waghen Stille houden, daer was dat cruys, 10750[regelnummer] Daer aen gheslaghen was Jhesus. Men dede den raet van Segheline: Doe dedi ane die wapine Wit met enen cruce roet. Dat soete cruys custi al bloet, 10755[regelnummer] Daer God an sijn leven liet: Hem dochte, dat hem gheen verdriet Op dien dach en mocht ghescien. Hi bescreet sijn ors mettien Ende voer ten passe allene, 10760[regelnummer] Als die ghene, die ontsach clene, Dat hem soude iet messcien. Gloriclaudes heeft hem versien Ende quam neder, die Zarrasijn, Ende brocht een aexe bruun stalijn; 10765[regelnummer] Si was lanc wel seven voet, Daer nie wapen jeghen stoet, Hine doersloecht, dat hi gherochte, Endē vorderder mede sijn ghedochte. Ten eersten slaghe was een doot. 10770[regelnummer] Ene flessce van goude root Bracht ghedraghen die Zarrasijn Met tween ketenen silverijn. Dat was die dranc seer pretiose, Daer die lichame gloriose 10775[regelnummer] Ons Heren was bestreken mede,
[pagina 147]
Ga naar margenoot+ Hande, voete, alle lede, Doe hi was int graft gheleit. Gloriclaudes riep ghereit: ‘Musaert, gheeft hare minen tol, 10780[regelnummer] U ors ende u wapen al, Dan cniel ter eerden metter spoet, Om te sochien minen moet, Dat ic u niet en neme tlijf; Letti iet, ghi sijt keitijf, 10785[regelnummer] Want ic ben van dier manieren’ Seghelijn sprac: ‘Heer putertiere, Ghi sijt sod, dat seg ic di, Dattu tol souds heiscen mi, Want ic ben van den Roemscen rike 10790[regelnummer] Keyser ende heer gheweldelike. Die werelt dore bin ic vri, Ende daertoe alle mijn compaengie, Ende oec mede mijn ondersaten. Met rechte mach ic di wel haten, 10795[regelnummer] Dattu tolle eisces mi: Al omme entomme so bin ic vri, So sal ic hier oec sonder faelgen. Ic en gave u niet twee maelgen, Onweert vilein boven alle vileinen, 10800[regelnummer] Want ic ben keyser vanden Romeinen.’ - ‘Ja,’ seide die roese, ‘dats mi lief. Ic sal u doen so swaer meskief, Eer ghi mi hedenmeer ontgaet. Ghi hebt so groeten overdaet 10805[regelnummer] Int lant ghedaen, als ic versta: Dat goede lant van Ysona Hebdi al ghedestrueert. Sijt seker, dat ghi niet ne keert Te Romen no hier liden sult, 10810[regelnummer] Want uwen tijt is nu vervult. Van allen sal ic wrake ontfaen, Dat ghi hebt int lant misdaen, Eer dat ghi van henen keert.Ga naar margenoot+ Nu heb ic dat mijn hert begheert, 10815[regelnummer] Dat ic u mach hier bescouwen, Die dit lant hebs brocht in rouwen.’ Doe hief hi die gisarne sijn Ende sloech den keyser Seghelijn, Dat hi nicte int gherede. 10820[regelnummer] Sijn wapencleet ontstoet die snede: Dat docht den roese wonder groot. Seghelijn te sinen sweerde scoet, Ende sloech den roese of sijn arm, Dat hi ter eerden vel al warm. 10825[regelnummer] Hi scoeter na, die tyrant, Ghereet metter ander hant Ende setten an, die roese coene; Doe dranc hi vanden pusoene, Die hinc in dat bariseel: 10830[regelnummer] Hi ghenas ende wart gheheel. Des verblide die heidijn. Doe sprac aldus Seghelijn: ‘Bi Gode, mach ic daertoe comen, Die arsatrie wart u benomen. 10835[regelnummer] Tmeesterscap wart afghedaen.’ Doe ghinc elc op anderen slaen. So wat hi sloech, die Zarrasijn, Met sijnre gyserne bruun stalijn, Hine mochte hem ghederen niet. 10840[regelnummer] Mer Seghelijn, dat coene diet, Gaf hem slaghe herde fel, Dat hi ontfinc in sijn vel Wonden achte groot ende stranc. Hi scoet ten pusoene ende dranc: 10845[regelnummer] Hi ghenas, des was hi vroe. Seghelijn hilt stille ende sach toe; Dat dede hi doer sine edelheit. Gloriclaudes sprac ghereit: ‘Ic was ghewont, ic bin ghenesen.
[pagina 148]
10850[regelnummer] Ga naar margenoot+ Mer wildi, ridder, laten wesen Dit ghevecht ende dat striden, Ic sal u over laten liden Sonder tolle, dat noyt man leet.’ Seghelijn antwoerde ghereet: 10855[regelnummer] ‘Neen ic niet, fel Zarrasijn! Ic sal die overdaden dijn Vellen, here quaet glottoen, Ende op u winnen dat pusoen.’ Gloriclaudes, die felle ghier, 10860[regelnummer] Sprac: ‘Heer ridder, ghi sijt te fier, Ende mi jammert bi minen Gode, Dat ic u sal moeten doden, Want ghi sijt van groter cracht, Entie coenste, daer ic noit jeghen vacht. 10865[regelnummer] Daeromme so jammert mi Van u, here ridder vri. Bedi u mach wel wesen cont, Al waer ic toter dood ghewont, Ic werde ghenesen herde sciere 10870[regelnummer] Bi desen pusoene groot ende diere, Tbeste dat op al eertrike es.’ Seghelijn sprac: ‘Gloriclaudes, Daer op sidi overdadich, Ende onse Here es te ghenadich, 10875[regelnummer] Dat hi ghehinghet, vuul glottoen, Dat ghi hout dat dier pusoen, Daer ghi mede gheneest altoes, Ende boven allen dien sijt loes, Ende ghi so sere sijt verdoeft 10880[regelnummer] Dat ghi aen hem niet gheloeft. Dese sonden sullen u slaen: Die bitter doot suldi ontfaen, Des sijt seker, in corter tijt.’ Doe verhief daer echter strijt, 10885[regelnummer] Ende ghinghen slaen slach in slach. Seghelijn pijnde, al dat hi mach, Te winnene dat dier pusoen. Doe brocht enen slach die baroen,Ga naar margenoot+ Met sinen sweerde bruun stalijn, 10890[regelnummer] Ende sloech die ketene silverijn Metten selven slaghe ontwee; Des was den heiden herde wee. Seghelijn vanden orsse spranc Ende ghegreep naden dranc 10895[regelnummer] Metten bariseel guldijn. ‘God danc!’ sprac doe Seghelijn, ‘Dat ic hebbe dat dier pusoen. Nu sidi doot, heer glottoen! Uwe specie heb ic ghewonnen.’ 10900[regelnummer] Doe quam die roese toegheronnen Opten vromen Seghelijn, Ende nammen in die arme sijn, Ende werpen onder hem ter aerden. Seghelijns ors quam toe met vaerde, 10905[regelnummer] Ende nam den roese bider kelen, Ende speelde daer van sinen spele, Want het hem so fellijc beet, Dattet sijn kele te sticken sleet. Dus bleef doet die pautenier. 10910[regelnummer] Seghelijn sprac: ‘Ay Glorifier, Van minen live weet ic u danc, Ende dit pusoen ende desen dranc Es behouden bi uwer scout. Met goeden rechte bin ic u hout: 10915[regelnummer] Ghi sijt mijn vrient in alre stont.’ Doe custi tors aen sinen mont, Het lecten weder aen sinen baert. Doe neyede lude dat goede paert. Seghelijn lovede Gode zere 10920[regelnummer] Vander gracien enter eren, Die hem hadde God ghedaen. Op sijn ors so spranc hi saen, Ende keerde sciere, die keyser rene. In orisoen so lach Helene 10925[regelnummer] Ende Seghelijns kinder mede.
[pagina 149]
Ga naar margenoot+ Doe sach men comen sonder bede Den edelen man Seghelijn, Ende brocht dat bariseel guldijn, Daer dat dier pusoen in was, 10930[regelnummer] Ende verbliden hem allen das. Alle die waren in sroesen sale Ginghen hem wapenen altemale Ende waren droeve ende seer verbolghen, Ende swoeren, dat si souden volghen 10935[regelnummer] Die haren here hadde doet. Doe sprac daer een, ende hiet Brioet: ‘Nu hoert, ghi heren al ghemene, Gloriclaudes cracht en was niet clene; Hi was ons here; hier leit hi doot. 10940[regelnummer] Werken wi bi rade,’ sprac Brioet, Dat is ons allegader best, Ende laet ons bliven binder vest; Laet ons houden die passage, Dat hi niet en lide die rivage. 10945[regelnummer] Ic segt u seker, sonder waen: Hi sal ons cloekelijc bestaen, Ende wederkeren herde sciere, Om te liden dese riviere. Volghen wi na, het sal ons rouwen; 10950[regelnummer] Wi sullen, ic wane, saen aenscouwen, Want hi vrome is ende fel: Dat hebwi besocht algader wel. Hi sal ons doen so vele pants; Mocht wine houden binnen slants, 10955[regelnummer] Hi soude wesen noch ghemaet, Want hi is harde seer ghehaet Om dondaet die hi heeft ghedaen.’ An desen raet lieten sijt staen, Ende gaven Seghelijn groot bedreech. 10960[regelnummer] Ic segghe u, dat nie ridder ghecreech Sulken seghe ende victorie, Als Seghelijn hadde, seit distorie.Ga naar margenoot+ Hi was goet, van herten rene. God Here! hoe blide was Helene, 10965[regelnummer] Alsi sach den keyser Seghelijn, Ende dat bariseel guldijn, Daer dat goet pusoen in was. Doe sprac Macabeus soen Judas: ‘Heer keyser, ghi hebt dat bariseel, 10970[regelnummer] Dat dier pusoen, dat weertst juweel, Dat in al die werelt es. Ende is hi doet, Gloriclaudes?’ - ‘Ja hi,’ sprac Seghelijn doe sciere. ‘Des danckic den orsse Glorifiere, 10975[regelnummer] Dat hem die kele te sticken beet. Ic waer ghebleven daer, God weet, En hadde ghedaen sine cracht. Want daer ic jeghen den roese vacht Armelinghe, als hi begheerde, 10980[regelnummer] Werp hi mi onder hem ter eerden, Omdat ic hadde dat pusoen dier. En ware die cracht van Glorifier, Die den roese van mi haelde, Ende so onsocht betaelde, 10985[regelnummer] Dat ic doe verwan mijn leet. Die kele het hem te sticken beet Ende scuddene,’ sprac Seghelijn, Oft een wit stof hadde ghesijn, Ende ghinc hem harentare teesen. 10990[regelnummer] Dus was ic quite van mire vreesen.’ Helene ende Judas loeghen bede, Ende alle die dat hoerden mede. ‘Ghi heren,’ sprac doe Seghelijn, ‘Elc doe an die wapen sijn 10995[regelnummer] Ende laet ons trecken ter passagen; Wi sullen vinden ter rivagen Fellen stoet, dat weet ic wel.
[pagina 150]
Ga naar margenoot+ Al es hi doot, die roese fel, Daer sijn vele quaden bleven, 11000[regelnummer] Elc voersie hem om sijn leven. Ende is hier iement ghewont, Come te mi; hi wert ghesont, Nut hi vanden pusoene diere.’ Daer quamen tot hem ridders viere, 11005[regelnummer] Die herde sere waren ghewont. Si dronken ende worden saen ghesont. Wat mens dranke, en minderde niet: Dat dede God, diet al voersiet, Ende hilt hem al in enen pas. 11010[regelnummer] Distorie seghet, dat dit was Die selve dranc, die daer sint Firabras Balaams kint Haelde te Romen uter kerke, Doe hi die papen entie clerke 11015[regelnummer] Verhinc ende den paeus des ghelike, Entie roemsce kerke alendelike Selgierde entie hem waren mede. Oec ontfoerdi uter stede Ons Heren naghel ende die crone, 11020[regelnummer] Tspere ende die veronike scone, Daer God mede die pine sijn Ontfinc. Nu hoert, wat Seghelijn Dede entie met hem waren. Si reden ten passe sonder sparen, 11025[regelnummer] Als die hadden clenen vaer. Nochtan en hadde Seghelijn waer Twee hondert man in sijnre partie. Nu help hem God ende Sinte Marie, Dat si liden sonder noot. 11030[regelnummer] Doe si naecten, sprac Brioet: ‘Vaet ten wapenen, hoerdijt, heren? Hets tijt, dat wi ons verweren Ende wreken Gloriclaudes doot.’ Elc te sinen wapen scoet, 11035[regelnummer] Ende quamen sciere uutghetrect,Ga naar margenoot+ Wapen aen ende ors verdect, Als die wighes willen plien. Seghelijn hevet dit versien, Die den standaert voren droech. 11040[regelnummer] Tors hi metten sporen sloech, Ende reet den ghenen doer die sterte, Dat hem breken moeste therte: Den standaert liet hi vallen daer. Doe vloen si die daer quamen naer 11045[regelnummer] Ende riepen: ‘Wi bliven doot.’ - ‘Staet nu, staet!’ sprac die Brioet. ‘Ghi doet u selven groten lachter: Ghi wilt hem heden volghen achter. Mi dinke, hadwine eer bestaen, 11050[regelnummer] Het waer ons qualike vergaen. Het lanct den menighen om sijn misfal, Alsoet hier seijnt ende scinen sal. Te vroe hebwi begonnen strijt, Want wi vlieghen al voer tijt. 11055[regelnummer] En es dit niet ons allen scande? Ende wi sijn in onsen lande; Wi souden te rechte coenre sijn, Dan dese onsaleghe kerstijn.’ Met dat hi die tale seide, 11060[regelnummer] Quam Seghelijn al sonder beide, Ende sloech Brioet opt hoeft, Dat hijt hem toten tanden cloeft. ‘Nu hout dat met dijn sermoen!’ Sprac Seghelijn die keyser coen. 11065[regelnummer] Doe wert ghinder grote vlucht. Die kersten volgheden sonder ducht Ende roefden die heiden van den leven. Seghelijns kinder alle seven Droeghen den standaert voert 11070[regelnummer] Binden casteel; doe was die poert Ghedaen sluten: dus waren in muten
[pagina 151]
Ga naar margenoot+ Die kinder binnen, die vader buten; Doe was droeve Seghelijn. Die seven kinder die binnen sijn, 11075[regelnummer] Die ware fellike bestaen. Doe sprac deen broeder: ‘Laet ons slaen Grote slaghe ende stranghe, Dat men ons niet met crachte vanghe. Lietwi ons vaen, wi waren doet,’ 11080[regelnummer] Dander seide: ‘Dat waren wi oet. Vervaert u niet vanden heidijn; Wille elc andren ghetrouwe sijn, Alsoe wi sculdich sijn te doen.’ Die derde seide: ‘Broeders coen, 11085[regelnummer] Ons ne staet niet tsine bloet, Noch tontsien die bitter doet. Wi sijn broeders meerre ende minder Van enen bloede, eens vader kinder, Die nie en was van naturen bloot. 11090[regelnummer] Het waer ons allen scande groot, Souden wi blode sijn vernaemt. Ic rade, dat hem elc scaemt Der bloetheit ende wese coen, Ende tiere na onsen doen 11095[regelnummer] Enten vader, daer wi af comen sijn.’ Si seiden alle: ‘Broeder fijn, Wel heb die tonghe die dat sprac Ende die reden ons vertrac. Wi hebben den wille coen te sine.’ 11100[regelnummer] Doe quamen toe die Zarrasine Ende sloeghen op die broedere seven, Als diese wilden vanden leven Roven ende wreken haer verlies, Die broedere hadden haren kies 11105[regelnummer] Ende sloeghen die heidine doot, Beide clene ende groot, Dat si daer bleven allegader. Wel hadsi therte van haren vader! Seghelijn, die roemsce here,Ga naar margenoot+ 11110[regelnummer] Was droeve utermaten sere, Dat sine kinder daer binnen wesen. Doe sach deen utewert mettesen, Van den seven jonghelinghen, Ende sach den vader sijn handen wringhen. 11115[regelnummer] Doe riep hi lude: ‘Wel soete vader, Hout uwen paeys; si sijn algader Doot, die hier binnen wesen.’ Seghelijn sprac mettesen: ‘Waer sijn u ander broeder dan?’ 11120[regelnummer] Doe sprac tkint den vader an: ‘Si soeken, here, sem mijn leven, Of hier yement noch is bleven Levende, binnen den huse. Alsoe die catte suect die muse 11125[regelnummer] Bi naturen, soe soeken si.’ Seghelijn seide: ‘Ay mi, ay mi! Doetse comen, dat icse scouwe, So es vergheten al mijn rouwe.’ Dat kint seide: ‘Het wert ghedaen.’ 11130[regelnummer] Dapperlike is hi ghegaen, Daer hi vant die broeders sine. Hi seide: ‘Ons vader doecht carine, Therte sijn is al vol rouwen: Hi soude ons so gherne scouwen.’ 11135[regelnummer] Doe seiden si, si souder gaen. Si keerden ute vele saen Toten vader; als hise sach, Die rouwe, die hem opt herte lach, Haddi sciere doe vergheten. 11140[regelnummer] Hi seide: ‘Kinder, doet mi weten, Of ghi iewent sijt ghewont.’ - ‘Ja wi, vader, dat si u cont, Vanden honden wouden wi niet vlien.’ Doe soe antwoerde mettien 11145[regelnummer] Die edel keyser Seghelijn: ‘Ghi moghet wel mijn kindre sijn;
[pagina 152]
Ga naar margenoot+ Ghi slacht danen ghi comen sijt. Nu drinct hier ave, het is tijt, Ghi sult saen ghenesen sijn.’ 11150[regelnummer] Doe dranc elc een luttelkijn: Si worden alle ghesont sciere, Als die visch in die riviere. Doe traken si over dien pas, Daer niement over leden was 11155[regelnummer] In dertich jaren ofte mee. Si vonden scepe in die see, Die die heidijn daden ghereiden; Si traker inne sonder beiden. Seghelijn hadde sciplieden goet; 11160[regelnummer] Si waren blide in haren moet. Nu sullen si sijn te Romen saen. Hier latic dese tale staen Ende kere weder sonder blijf Tote Floretten, Seghelijns wijf, 11165[regelnummer] Die heeft ghehadt groot aventure, Fel, swaer ende herde suere. Die edel vrouwe, van herten fier, Had metten scot Maronier Ghewesen op die wilde zee 11170[regelnummer] Sestien weken ofte mee. Emmer wildi die vrouwe dwinghen Met hem te sine; sine wilts ghehinghen, Om te sterven die bitter doot. Hi dede der vrouwen pine groot 11175[regelnummer] Beide met vechten ende met slaen: Si weende menighen bittren traen Dicke ende te menigher ure. Si seide: ‘O wach! die aventure Es mi te fel utermaten. 11180[regelnummer] Met goeden rechte mach icse haten, Dat het mi aldus is comen, Ende ic, lacen, heb ghenomenGa naar margenoot+ Den besten enten scoensten mede, Die noit quam in kerstijnhede, 11185[regelnummer] Noch nemmermere en sal comen. God, die alle dinc sal domen, Gheve mi cortelike ende Van deser jammerliker alende, Daer ic in ben ende heb ghesijn 11190[regelnummer] Langhe stont. Ay, Seghelijn! Mijn lieve man, mijn soete amijs So waer datu becomen sijn, God moet beteren u verdriet. So hoet met mi is gesciet, 11195[regelnummer] Ic bin u wijf ende ghi mijn man. Stervic, daer en leit niet an, Opdat ghi den ghenen wist Die mi brocht in desen twist, In dit vernoy ende in dit zeer. 11200[regelnummer] Lacen! in sie u nemmermeer, Dies heb ic den rouwe groot. Mer mochtic voer mine doet U noch bescouwen, Seghelijn, Sone gaevic niet om al die pijn, 11205[regelnummer] Die ic heb ghedoghet, ene slee. Lacen! dit en mach nemmermee Ghescien, dat ic mach bescouwen, Doer wien dat ic ben in rouwen, Hi ist wel waert, die ridder fier.’ 11210[regelnummer] Doe sprac die scot Maronier: ‘Joncfrouwe, hets ghenoech gheprijst: Ic moet doen, dat mi therte wijst Ende natuerlijc met u sijn.’ - ‘Bi Gode!’ sprac die vrouwe fijn, 11215[regelnummer] ‘Eer ic u ghehinghe dies, Ic sal eer des lijfs verlies Curen nu op desen dach.’
[pagina 153]
Ga naar margenoot+ Doe gaf hi enen groten slach Der vrouwen in haer aensichte. 11220[regelnummer] Doe began hi op haer vichten Vaste, om met haer te sine, Mer het was verloren pine. Die vrouwe bloede vanden slaghen: Tvechten mocht si niet verdraghen. 11225[regelnummer] Als haer tbloet ter noesen uutbrac, Gaf die barke enen crac Ende spleet te middewaert ontwee. Doen rochte hi niet te vechten mee; Hi hadde vaer om sijn lijf. 11230[regelnummer] Doe liet hi ligghen tscone wijf, Die na versmoerde in haer bloet. Doe quam sterkelijc die vloet In die berke, dat si cloef Ende teen stic vanden andren vloech. 11235[regelnummer] Elc moest hem houden aen een planke. Florette die scone ende die crancke Dreef harentare op die marine, Ende die scot in groter pine: Harde verre dat si verscieden. 11240[regelnummer] Nu quam Seghelijn met sinen lieden Ter selver stat, daer die joncfrouwe Op die planke in groten rouwe Dreef weder ende voert. Dit was van roepen al haer woert: 11245[regelnummer] ‘Maria, ghi moet mijn troestighe sijn Ende mijns liefs, Seghelijn, Dat hi u toebehoren moet. Ic moet hier nu in desen vloet Sterven ende doen mijn ende.’ 11250[regelnummer] Mettesen quam dat scip ghehende, Daer Seghelijn in was ende Helene, Bi Floretten, die in groten weneGa naar margenoot+ Op dat wilde water dreef. Ic waen, noit clerc met penne screef 11255[regelnummer] So scone aventure ende waer. Als Florette tscip sach daer, So riep si lude om secours. Ende Seghelijn was niet jaloers, Hi en dede seilen vast daer an; 11260[regelnummer] Hi waende, dattet waer een man. Haer cleder waren ofghedreven. Si seide: ‘Om Gode, die sijn leven Liet voer ons, sondighe keitijf, Dect mi, here, ic bin een wijf.’ 11265[regelnummer] Doe liet Seghelijn groot no clene Binden scepe, sonder Helene Ende haer camerieren viere. Si traken in die goedertiere Floretten, die scone joncfrouwe. 11270[regelnummer] Doe mercte Helena die vrouwe, Alsoe natuere al verwint, Dat Florette was haer kint. Si wart verwermet ende verhit. Doe seide Helene: ‘Sidi dit, 11275[regelnummer] Lieve dochter, hoe quamdi hiere?’ In onmacht vel die vrouwe sciere, Eer si dit woert al volbrochte. Seghelijn hoerde, dat hem dochte, Floretten name noemen daer. 11280[regelnummer] Hi spranc op ende trac bet naer, Daer hi sach Floretten sitten. So wee wert hem sijn lijf van hitten, Dat hi verloes al sine cracht, Ende vel neder in onmacht, 11285[regelnummer] Eer hi spreken mochte woert.
[pagina 154]
Ga naar margenoot+ Florette die was so verdoert Van blijscapen, sijt des vroeder, Dat si Seghelijn ende haer moeder Aldus vant in haerre noet, 11290[regelnummer] Dat si bleef al over doet Van bliscapen ende niet van rouwen. Alreerst bequam Helene die vrouwe. Doe sprac si: ‘Lieve dochter mijn, Ende hoe macht toecomen sijn, 11295[regelnummer] Dat ic u vant in desen node? Nochtan willic loven Gode, Dat ic hier nu quam te tide.’ Seghelijn bequam ende was blide Van Floretten, nadat stoet, 11300[regelnummer] Dat si verlost was uten vloet Ende si behouden hadde tlijf. Doe custe hi dat scone wijf Ende si hem hertelike weder. Die tranen vellen te dale neder 11305[regelnummer] Vander vrouwen ende dreef carine, Doe si seide Segheline, Hoe datse Gaures verriet, Ende al dat haer was ghesciet. Daer omme weende Helene die vrouwe, 11310[regelnummer] So dede Seghelijn die ghetrouwe, Ende sine kinder alle sevene, Om dat Gaures vanden levene Hadde gheroeft haer lieve moeder. Omme dit swoeren die ghebroeder 11315[regelnummer] Dat si haer moeder souden wreken. Seghelijn mochte cume spreken Van jammere, dat si doet sijn, Ende waren ghebrocht te sulker pijn. Doe gafmen Floretten der vrouwen, 11320[regelnummer] Om te ghenesen haren rouwe, Drinken van dat dier pusoen.Ga naar margenoot+ Die edele vrouwe hads wel te doen: Haer lede waren ghescoffeert Vanden scot vernoyert, 11325[regelnummer] Also teghen haer vacht die catere. Die vrouwe hadde vanden watere In haren lichame, si u cont. Si dranc tpusoen ende was ghesont. Seghelijn wenede menighen traen 11330[regelnummer] Om davonture, die hi verstaen Hadde van sinen wijf Floretten. Nu sal ic die reden besetten Ende daventure scriven voert, Hoe dat utequam die moert 11335[regelnummer] Ende dat jammerlijc verdriet, Datter joncfrouwen es ghesciet, Ende hoe die wrake wert ghenomen, Dat sal ic in die reden vulcomen. Dus seilden si te Romen waert 11340[regelnummer] Gheredelike met snelre vaert. Ende die scot dreef op die zee: Hem was te moede harde wee Op die planke, daer hi op dreef, Want hem een cleet niet aen en bleef. 11345[regelnummer] Sderden daghes quam hi opt lant. Hine had vingher aen sijn hant Hine was gheswollen vanden watere. Dese scot, dese oude catere, Ghinc in een gasthuys daer bi. 11350[regelnummer] In groter ellenden so lach hi Gheswollen ende tonghemake. Nu keer ic weder in die sprake, Daer ict liet van Segheline,
[pagina 155]
Ga naar margenoot+ Ende van Helenen, der vrouwen fine, 11355[regelnummer] Ende van haer dochter Floretten. Si seilden alle sonder letten Te Romen waert al sonder bede. Ende alsi naecten teser steden Op drie dachvaerde, dats waer, 11360[regelnummer] Begonsten die clocken luden daer Binnen Romen sonder helpe. Dat en mocht nie man ghestelpen Met gheenre liste no beweren. Dat was teghen tcruys ons Heren, 11365[regelnummer] Daer hi an ontfinc die doot. Die paeus van Romen die gheboet, Datmen viele in orisoen: Des was tijt ende seer te doen, Want daer wonder sou ghescien. 11370[regelnummer] Oec dede Constantijn besien Om niemare ende uteriden Te allen poerten in alle siden. Ten derden daghe was vernomen Seghelijn ende Helene comen, 11375[regelnummer] Die brochten tcruys met weerdicheden, Daer God an liet sine leden Passien, pinen toter doot, Om onse sonden, die waren groot. Als men dat wiste in die stat, 11380[regelnummer] Die paeus gheboet selve dat Mannen, wiven ende kinder, Beide meerre ende minder, Ute toghen metter spoet, Beide wullijn ende bervoet, 11385[regelnummer] Jeghen tcruys, dat weert juweel, Daer God aen hinc al gheheel; Ne ware, wi souden verloren sijn. Die paeus ghinc voren, ende Constantijn Droech die naghel entie crone, 11390[regelnummer] Ende dat spere wit ende scone, Daer therte Jhesu mede was ontdaen,Ga naar margenoot+ Ende vanden bloede altoes een traen Aen hinc al versch ende scone, Entie gheesel, daer God vanden trone 11395[regelnummer] Mede was ghesleghen voer ons alle; Ende tvaetkijn daer hi uut dranc galle, Als hi ghenaghelt hinc onsochte Aent soete cruys, datmen daer brochte. Helena brocht, die vrouwe fijn: 11400[regelnummer] Die paeus knielde ende Constantijn Ende al die lieden vander stede. Met eren ende met weerdichede Droech ment te Romen in die kerke. Bisscoppen, papen ende clerken 11405[regelnummer] Songhen hoghe die letanien. Doe began die paeus castien Ende sprac: ‘Ghi heren alle, hoert! Nu is Rome die rycste poert Die in al die werelt staet. 11410[regelnummer] God, ons alre toeverlaet, Noemede die stat na rechte: Dat sal ic toghen, manne knechte, Bedi hier is Goeds tresoer. Ghelijc dat die opperste choer 11415[regelnummer] Van hemelrike, daer God es, Meest opheven ende gheacht es, So es Rome, sonder ghelike, Dopperste choer van eertrike: Dat scijnt wel bi den tresoere, 11420[regelnummer] Die hier comen is in den choere. Hier is die gheesel, daer God mede Ghesleghen was an sine lede. Hier is oec die croen doernijn, Die was gheduwet opt hoeft sijn. 11425[regelnummer] Hier is tcruys, daer hi aen stoet Ende storte voer ons sijn bloet. Hier sijn die naghel, die hem onsoete
[pagina 156]
Ga naar margenoot+ Ghesleghen waren doer hande ende voete. Hier is tspeer, daer Longinus mede 11430[regelnummer] Therte sijn spliten dede. Hier is tselve vatelkijn, Daer hi ute dranc asijn, Als hem sijn oghen waren verbonden. Ghi lieden, ic dar u orconden, 11435[regelnummer] Als hi die werelt sal verwecken, Ende sijn vonnisse sal ontdecken, Dan sal hi comen, si u cont, So hi an dit cruce stont. Daer sal niement darren spreken: 11440[regelnummer] Sine wonden sullen leken; Dinghelen sullen alle beven. So wee hem, die qualike leven In die werelt haren tijt! Als hi sal sitten in dat abijt 11445[regelnummer] Ende elc sal hopen sijnre ghenaden, Dan sal hi toghen sijn ghewaden: Cruce, naghel, spere, croen. Dat woert Godes van den troen Sal scerper sniden dan een sweert. 11450[regelnummer] Nu laet ons desen tresoer weert Danken, eren, so dat wi Ten jonxten daghe worden vri; Ende elc sette therte sijn Aen dese ontfarmighe tekijn, 11455[regelnummer] Beide man ende daertoe wijf, So suldi hebben tlanghe lijf. Die siec es ende onghesont, Come hier in corter stont: Hi wert ghenesen eer iet lanc, 11460[regelnummer] Want hier is preciose dranc: Die balsem, daer ons here mede Was bestreken van lede te lede.’ Doe quamen creple, dove, stomme: Si ghenasen; doe liep al omme 11465[regelnummer] Dese niemare in alle landen.Ga naar margenoot+ Hoert, wat ic u doe verstanden: Al die Floretten hadden misdaen, Worden met lazarien bevaen, Ende so onsienlijke creaturen, 11470[regelnummer] Si en mochten niet gheduren. Vander niemaer hoerdsi ghewach: Doe quamen si alle op enen dach Te Romen in die goede stede, Om te hebben ghesondichede. 11475[regelnummer] Die paeus was siec herde zere, Dat hi duchte, die goede here, Herde zeer van sinen leven. Seghelijns kinder alle seven Waren sine penetanciere. 11480[regelnummer] Si consten vroetscap menighertieren, Ende hilden daer spaues stede. Doe quamen si metter siechede, Die Floretten hadden ghedeert: Die verrader Gaures onweert, 11485[regelnummer] Die haerre moeder had ghedoet, Hi was daer in groter noot, Entie hertoghe Gautier, Ende sijn drussate Fortier, Rohaert ende Erkenbaert mede 11490[regelnummer] Ende die scot, daer ic af sede. Als Gaures quam voer die seven, Wies moederen hi vanden leven Hadde gheroeft, doe had hi vaer. Deen vroede seide: ‘Nu segt claer, 11495[regelnummer] Sieke, al overluut u sonden, Of ghi wilt te desen stonden Ghenesen ende baet ontfaen.’ Gaures peinsde: ‘Ic wort verdaen, Seg ic mijn zonden overluut, 11500[regelnummer] Ende ic die moerdaet bringhe uut,
[pagina 157]
Ga naar margenoot+ Die ic selve heb ghedaen. Doe dede hi dat quaet verstaen, Al dat bi dede in sijn lijf, Sonder an Floretten ende an die wijf. 11505[regelnummer] Doe sprac die vroede: ‘Weetti iet mere?’ - ‘Neen ic,’ seithi, ‘lieve here.’ Si gaven hem drinken ende ghenas. Doe sach die vroede, sijt seker das, In sijn voerhoeft ghescreven staen, 11510[regelnummer] Die moert, die hi had ghedaen. ‘O wach!’ sprac die vroede, ‘heer dief, Sidi, die beriet meskief Floretten ende brocht in noot, Ende onse moederen hebt ghedoot, 11515[regelnummer] Die wi minden alle seven? Nu ne mocht u vanden leven Niement ghehelpen, moerdenaere. Ghi hinct Floretten biden hare.’ Doe was ghevaen die pautenier. 11520[regelnummer] Doe seide die hertoghe Gautier: ‘Die selve joncfrouwe openbare Vandic hanghende biden hare, Ende ic verlostese uter noot. Nu heeft si minen broeder doet 11525[regelnummer] Met eenre ghevenijnder pere; Dies heb ic rouwe ende dere.’ Doe peinsde Fortier ende sweech, Die lach dare an die weech: ‘Wacharmen! ende of ic nu spreke 11530[regelnummer] Ende die moerdaet utebreke, So heb ic verloren tlijf!’ Doe hadde so wee die keitijf, So dat hi seide die reden bloot: ‘Heer, bi mi is u broeder doet, 11535[regelnummer] Want ic die pere met nidichede In der joncfrouweu scoet vallen dede;Ga naar margenoot+ Si en wister of cleen no groet.’ Die hertoghe seide: ‘Ghi sult die doot Daerom smaken ende ontfaen.’ 11540[regelnummer] Doe sprac Roehaert vele saen, Die dief, die quade keytijf: ‘Der vrouwen, dat selve wijf, Ghemoetic buten eenre stede, Daer si quam alleen ghereden, 11545[regelnummer] Daer men mi soude gaen hanghen. Die vrouwe dede mi ontganghen; Ic wert haer cnape, mer hier achter Peinsdic om der vrouwen lachter, Om te hebbene haren scat.’ 11550[regelnummer] Erken baert seide: ‘Godsat Hebbe die wile entie dach, Dat ic u noit met oghen sach. Bi uwen rade halpic der vrouwen Bringhen in wel groeten rouwe, 11555[regelnummer] Ende vercochte haer wel sciere Den wilden scot Maroniere. Ende doe bleef ons te vullen Dien scat, dien wi ontghelden sullen.’ Die vroede seide: ‘Ghi segt waer.’ 11560[regelnummer] Die scot beefde ende had vaer, Om dat hi moeste doen verstaen, Wat hi der vrouwen had ghedaen. Ne ware dat hem dat evel dwanc Ende hi so ziec was ende cranc, 11565[regelnummer] Hine had niet gheliet der quaethede. Doe sprac hi aldus ende sede: ‘Die selve vrouwe dat ic cochte Om te vorderen mijn ghedochte. In moeste niet doen mijn ghevoech: 11570[regelnummer] Ic stacse zere ende sloech.
[pagina 158]
Ga naar margenoot+ Ic was met hare op die zee Sestien weken ofte mee, Dat icse noit ghemeesteren mochte, No bi daghe no bi nachte. 11575[regelnummer] Ten laetsten spranc dat scip ontwee; Doe moestic driven in die zee Op ene planke als een keytijf. Doe verloes ic tscone wijf, In weet waer si ghevaren si. 11580[regelnummer] Nu ben ic hier; nu sal het mi Costen tlijf, dat is wel recht.’ Deen vroede sprac doe echt, Ende was in spaues stede: ‘Nu drinct ende hebt ghesondichede.’ 11585[regelnummer] Dit heeft Seghelijn verhoert. Hi dede Gaurise bringhen voert Uten couden kerkersteen, Ende Fortier onder hem tween. Rohaert, Erkenbaert ende den scot 11590[regelnummer] Dedi slepen, wete God, Ende hanghen bi hare kelen. Sanderdaghes ghinc men spelen Met Fortiere den verrader: Het waren die voete beidegader 11595[regelnummer] Ghesoden in smoute al heet. Daerna wert hem ghedaen leet: Hi was ghevleghen als een rent Ende ghesouten; dit paeyment Moeste hi daer af ontfanghen. 11600[regelnummer] Op een rat was hi ghehanghen; Daer nam hi dat einde sijn. Dit torment ende dese pijn Verdiendi ende vele mere. Doe sprac Seghelijn die here 11605[regelnummer] Tote sinen kindren alle seven: ‘Ghi heren, hoe wildi vanden leven Gaures den fellen doen bederven?’Ga naar margenoot+ Si seiden: ‘Here, hi moet sterven Seven dode, des sijt vroeder; 11610[regelnummer] Wi sullen wreken onse moeder Ende rechtelike wrake ontfaen.’ Doe so seide die outste saen: ‘Broeder, ic salt versieren bet: Elc van ons seven kies een let, 11615[regelnummer] Dat sal elc op enen dach Tormenteren so hi best mach, Ende houden levende sonder saghe In groter pine seven daghe. Aldus sal elc, wel lieve broeder, 11620[regelnummer] Wreken den doot van sijnre moeder.’ Si seiden alle: ‘Dits goet raet.’ Deerste seide: ‘Nu verstaet: Ic wil kiesen die rechter hant Metten arme, daer hi den pant 11625[regelnummer] Mede dede ende hilt den knijf, Doe hi mire moeder nam haer lijf.’ Dander die coes metter spoet Den slinkeren arm; die derde den voet Met allen metten rechteren been. 11630[regelnummer] Die vierde coes met groten ween Dat ander been al metten voete. Die vijfste coes al bi moete Metten vleessche trechter die. Die seste seide: ‘Nu hoert te mie 11635[regelnummer] Dat slinker die te minen wille.’ Die sevende ne sweech niet stille: ‘Nu heb ic thoeft metten lichame, Dats mi harde wel bequame. Ic salre mede minen wille doen, 11640[regelnummer] Dat sweer ic bi Sinte Symeoen. Die coes die voete, hets sijn rente, Dat hi voren doe tormente
[pagina 159]
Ga naar margenoot+ Den moerdenare, den keitijf, Dat hijs ghevoele in sijn lijf.’ 11645[regelnummer] Doe sprac die jonghe coen wigant, Die den arm coes metter hant, Daer hi sijnre moeder mede stac: ‘Ic sal hem doen deerste onghemac.’ Hi dede hem vlaen al sonder bede 11650[regelnummer] Den arm ende die vingheren mede. Daerna dedire sout in wriven, Dat hem sijn seer niet soude verdriven. Doe dede hi al sonder waen Elken vingher een ende een afslaen. 11655[regelnummer] Daerna sloech men ontwee die hant Metten arme; die wigant Stroyder sout op sonder ghilen Al ghemanc met copervilen. Alte lelike die dief green. 11660[regelnummer] Doe dedi saghen een ende een Die vingher sijn al sonder beden, Enten arme te drien steden; Dat was sanderdaechs sijn pine. Die ander broeder al stillekine 11665[regelnummer] Lach ende wakede al den nacht, Hoe hi best met sijnre cracht Verbeteren mochte den torment, Die sijnre moeder had ghescent. Hi dede die slinkerhant afvlaen, 11670[regelnummer] Ende daerin siedenre olien staen. Daer of hadde hi groet arch, Want het ginc hem in sijn march. Doe dede hijt ute ende liet coelen, Dat hi die smerte soude ghevoelen. 11675[regelnummer] Oec werp hire op ter selver wilen Sout ghemanc met copervilen. Dat dede hem herde bitter leet. Die derde dede afsaghen ghereetGa naar margenoot+ Elke toe al sonderlinghe. 11680[regelnummer] Dit waren smertelike dinghen. Te tien steden dedi afslaen Dat been, dus heeft hi ontfaen Wrake groot van sijnre moeder. Daerna quam die vierde broeder 11685[regelnummer] Ende dede tslinker been ofvlaen. Sulfer ende loet was daer ghestaen Ende was ghesoden ondereen; Daerin leide men dat been. Doe riep Gaurys ende sprac: 11690[regelnummer] ‘Acharme, dit groot onghemac Verdiendic wel, ic arm keytijf! Ghenade mijns ende cort mijn lijf! Dese torment is mi te swaer!’ Doe dedi elke tee daernaer 12695[regelnummer] Dapperlike sonder ghile Afcorten met eenre bile, Ende dat been, al sonder waen, Dedi te vier sticken slaen. Ende elkes daghes, sijt seker das, 11700[regelnummer] Dranc hi pusoen ende hi ghenas, Om te meerren sijn torment. Den vijften daghe, si u bekent, So quam die broeder, hoert na mi, Die had vercoren trechter die. 11705[regelnummer] Hi brochte een cleen spadekijn, Dat scerp was ende yserijn, Om te doene swaer riveel. Ende dede hem ofsticken op merteel Dat dicke vleesch al in een, 11710[regelnummer] Tes hi sach dat calu been. Doe had hi sulfer ende loet Siedende heet, ende hi begoet
[pagina 160]
Ga naar margenoot+ Ga naar margenoot+ Gheent been daermede al toten merghe. Hoe mocht hi hem meer doen terge, 11715[regelnummer] Dan hi hem dede aldaer? Men saechde hem, al waest hem swaer, Dat been in vier colpoene. Doe dranc hi van den pusoene: Hi ghenas ende behilt sijn lijf. 11720[regelnummer] Ten sesten daghe sonder blijf Quam die broeder, diet slinker die Had ghecoren, hoert na mie. Drie ysere hadde hi ghegloeit, Daer hi tvleesch hem mede af broeit, 11725[regelnummer] Tes hi sach dat been al wit. Ghesmouten loet in enen pit Stonter ghereet ende hi stac Den struuc daerin, dies onghemac Had die verrader ende pine swaer. 11730[regelnummer] Een yserkijn gloeiende nam hi daernaer, Die vroede ende staect binden merghe Vanden bene, den moerdenare terghe. Doe riep hi lude om dat meskief. Die vroede seide: ‘Ay, valsce dief! 11735[regelnummer] Haddi u te tide wel bedocht, Eer ghi mijnre moeder ter doot brocht, So ne waer van desen tormente niet: Nu ist recht, dat u ghesciet.’ Hi dranc pusoen ende hi ghenas. 11740[regelnummer] Ten sevenden daghe, sijt seker das, Deden die vroede sonder sparen, Hanghen bi sinen langhen hare. Dat was die joncxte vanden kinden. Doe dedi die darme hem utewinden 11745[regelnummer] Met enen engiene, dat dede hem wee. Hi deden of ende deedt hem mee.Ga naar margenoot+ Om te tormenten den keytijf, Dedine of ende langhedem tlijf. Doe dede hi ofvlaen sijn vel; 11750[regelnummer] Daerna besmeerde hine wel Met honighe den lichame sijn. Hi nam een plate yserijn, Ghegloeit hilt hise voer sijn oghen: Si broeiden ute, hi moest ghedoghen. 11755[regelnummer] Doe voerdemenne buter stat Ende wart gheset daer op een rat; Daer aten vlieghen ende bien. Dus so starf hi, seitmen mien, Dies so was hi weerdich wel. 11760[regelnummer] Dus moeten alle verraders fel Varen, die verradenisse plien, Ende Gode no die sonde ontsien! Dus wraken al die seven broeder Elc die doet van sire moeder. 11765[regelnummer] Dit was ene die felste wrake, Daer ic noit af hoerde sprake In ghenen boeke, die ic las. Constantijn, sijt seker das, Die oudde oec starkelike 11770[regelnummer] Ende Helene, die ten rike Ons liefs heren is bescreven, Ende santinne groot opheven, Omdat si haelde tselve cruys, Daeraen starf die soete Jhesus. 11775[regelnummer] Dus bleef keyser Seghelijn, Ende die jonghe Constantijn Was opt keyserrike ghegoet.Ga naar voetnoot1)
[pagina 161]
Ga naar margenoot+ Hoert wat Seghelijn ghebieden doet Al dore Romen, ic seker bem: 11780[regelnummer] Of man of wijf van Jherusalem In die stat van Romen quame, Datter niement doer ghene vrame Herberghede, mer dat men brocht Te hove ghevaen soe men eerst mocht. 11785[regelnummer] Dit dede die keyser Seghelijn,Ga naar voetnoot1) Omdat hi vader ende moeder sijn Bescudden woude vander doot; Omdat hem God vanden troen ontboet, Sach hise beide op enen dach, 11790[regelnummer] Hi soude hem gheven den dootslach. Mer dit en was algader niet: God, die al weet, dat ghesciet, Wist wel, dat hise soude verslaen; Hoet toequam, suldi verstaen. 11795[regelnummer] Die coninc Prides van Jherusalem, Hadde een evel over hem, Dat hi viel al over doot Vierwerven in groter noot, Des en mocht hi niet ontgaen. 11800[regelnummer] Nu hadde hi dat wel verstaen, Te Romen, vanden dieren pisoene Wie dat dronke ende had te doene, Si ghenasen vele saen. Dus woude hi die reis bestaen 11805[regelnummer] Te Romen waert, als hi eerst mochte, Ende was oec in dien ghedochte, Mocht hi ghenesen, hi soude Mamet Laten ende trecken aen die kerstenwet. Doe sijn wijf dat verstoet, 11810[regelnummer] Was si blide in haren moet, Ende gaf hem raet, sijt seker das, Want si droeve van herten was, Dat si haer kint niet en had ghesien In twintich jaren ende drien. 11815[regelnummer] Dus toghen si onder hem beden Te Romen waert in die goede stede. Die vrouwe en dorste niet een twint Segghen, dat Seghelijn was haer kint; Die vrouwe was sere goet van prise. 11820[regelnummer] Si quamen pelgrims ghewiseGa naar margenoot+ Te Romen binnen in die stede, Ende Seghelijn was doe uutghereden; Dit was voer noene een luttelkijn: Hi reedt uut jaghen, Seghelijn. 11825[regelnummer] Nu quam sijn moeder ende vader In die stede beidegader: Si sochten herberghe, men woudse niet Herberghen, so wats ghesciet, Omdat si van Jherusalem sijn. 11830[regelnummer] Doe weende sere die vrouwe fijn. Als si verstoet, sijt seker das, Dat si daer doe ballinc was, Liet si menighen heeten traen. Int einde werden si ghevaen 11835[regelnummer] Te hove gheleit al sonder letten Toter keyserinnen Floretten, Diese wale heeft ontfaen, Ende seide: ‘Laet u droeven staen; U en sal oec niet messcien.’ 11840[regelnummer] Dus ghincsi sitten met hem drien In die camer der keyserinnen. Florette sprac: ‘Wel lieve minne,’ Tote Blensefluere, der vrouwen fijn, ‘Nu laet u grote droefheit sijn, 11845[regelnummer] Ende en drijft negheen mislaet. Mijn here en meent daerin gheen quaet, Dat van Jherusalem die vrouwe fijn Nerghent soude gheherbercht sijn Dan hier; hi mintse boven alle steden. 11850[regelnummer] Bestadi hem iet? segt die waerhede.’ Blensefluer antwoerde daerna: ‘Vrouwe, of ic hem iet besta? Ja ic seker, en lieghe u twint: Ic ben sijn moeder, hi is mijn kint. 11855[regelnummer] Ende om dat icken droech, Heb ics int herte onghevoech, Dat ic hier ballinc soude wesen.’ Florette antwoerde mettesen: ‘Bi Gode, vrouwe, ghi en sijt. 11860[regelnummer] Mijn heer en doet doer ghenen nijt: Hi doet bi redene algader,
[pagina 162]
Ga naar margenoot+ Ende is dese goede man sijn vader?’ Blensefluer seide: ‘Vrouwe, jaet.’ Si scoot aen hem doe ter vaert 11865[regelnummer] Ende custen sere utermaten. Dit wert ghesien vanden drossate, Van enen verrader, die Gordes hiet. Hi peinsde: ‘Trouwen, dit en sal niet Minen here verholen sijn, 11870[regelnummer] Den goedertieren Seghelijn, Dat ghi hebt enen amys.’ Doe liep hi henen, des sijt wijs, Jeghen Seghelijn buter stede. Prides ende Blensefluer mede 11875[regelnummer] Werden harde wel ontfaen. Doe deedse die vrouwe slapen gaen Op haer bedde bi hoveschede. Doe sprac Prides ende sede: ‘Vrouwe, is Seghelijn u kint?’ - 11880[regelnummer] ‘Ja hi, here, en lieghe u twint.’ Prides sprac: ‘Des danckic Gode; Nu so soudic mi houden node Aen die wet der heydenisse. Ic bid Gode om verlatenisse 11885[regelnummer] Van minen sonden, die sijn groot, Also waerlijc als ic sine doot Te wreken beghere in mijn lijf.’ Aldus bleef Prides ende sijn wijf Slapende saen metteser bede. 11890[regelnummer] Nu quam Seghelijn in die stede Ende Gordes seide hem, des sijt wijs, Dat Florette haren amys Hadde in hare camere binnen. Seghelijn verwandelden sijn sinnen 11895[regelnummer] Ende reet te hove waert mettien. Eer hi swaert of sporen afspien, Ghinc hi te sijnre camere inne. Hi meende, dat die keyserinue Hadde gheleghen bi haren amys. 11900[regelnummer] Nu is die ridder goet van prijs Te sijnre camere inghegaen, Ende is voer sijn bedde ghestaen. Verbolghen toech hi uut sijn swaert, Alse die ghene, die begaert 11905[regelnummer] Wrake te nemen aen haer lijf. Nu sach hi Prides ende sijn wijf Ende sloechse doot beidegader.Ga naar margenoot+ Dats sijn moeder ende sijn vader, Des en wist hi emmer niet. 11910[regelnummer] Mettesen hi daer comen siet Een enghel scone ende claer, Ende nam die sielen beide daer. Doe sprac die enghel sonder beiden: ‘Seghelijn, dit was dat ic di seide: 11915[regelnummer] Nu ist ghesciet, dat God gheboot, Vader ende moeder hebstu doot. Dit is teerste dattuse saeghst, Ende quaems ghelopen metter haest, Dattuse heves doot gheslaghen. 11920[regelnummer] Die sielen sal ic henendraghen, Daer si sullen sijn met rusten. Si sijn ghestorven met goeder lusten, So datsi met Gode vercoren sijn.’ - ‘Acharme!’ seide Seghelijn, 11925[regelnummer] ‘O katijf, wat heb ic ghedaen!’ Florette die quam inghegaen, Die herde wee was te moede, Doe si tsweert sach root van bloede. Hi lietet vallen ende seide: 11930[regelnummer] ‘Acharme, lief, ic hebbe beide Vader ende moeder doot!’ Des hadde Florette den rouwe groot, Dat si sterf daer op der stede. Een enghel haelde die siele mede. 11935[regelnummer] Doe ghinc Seghelijn, sijt ghewes, Daer hi vant den verrader Gordes, Ende sloech hem af dat hovet sijn. ‘Ocharme!’ sprac doe Seghelijn, ‘Vader ende moeder heb ic doot, 11940[regelnummer] Ende Florette, dien ic soe groot Ere gonste ende si mi!’ Nadien dat dus verloren si Die grote minne tusscen ons beden, Willic gaen uter stede gherede 11945[regelnummer] Heremijt werden in ghint wout Ende beteren jeghen God mijn scout!’ Die paeus weende sere ende Constantijn. Doe seide aldus Seghelijn: ‘Constantijn, behout dit rike, 11950[regelnummer] Het behoert u gherechtelike
[pagina 163]
Ga naar margenoot+ Van uwen vader, ghi sijt oer. Sal ic in den hemelscen choer, So moet ic in penitencie staen, Des ic Gode heb misdaen.’ 11955[regelnummer] Die dode dede hi begraven. Hi gaf op trike entie gaven, Die hi ghehouden hadde langhe, Ende sat heremite uten lande. Nu merket ende neemt des goem: 11960[regelnummer] Daer sat hi al op enen boem Vijftien jaer, die edel man. Die jonghe Constantijn ghewan Dat keiserrike, sijt des vroet, Wient te rechte toebestoet. 11965[regelnummer] Alse leden waren vijftien jaer, Doe sterf die paues, dat is waer. In dien tiden soe waest een sede: Eer een paues sijn ende dede, So moest hi enen anderen kiesen 11970[regelnummer] Eer hijt lijf soude verliesen. Doe coes die paues Segheline, Die vijftien jaer in der woestine Hadde gheseten, dats aenscijn. Aldus wert paeus Seghelijn, 11975[regelnummer] Ende wert vernaemt aldus: Die eerste paeus Benedictus. Doe leefde hi soe heilichlike, Dat hi verdiende hemelrike Ende is daer boven verheven. 11980[regelnummer] Die dit dichte ende heeft bescreven, Was gheheeten Loy Latewaert. God moete sijn tot sijnre vaert Ende tot hem allen, diet hebben ghehoert. God helpe ons ter hemelscer poert, 11985[regelnummer] Des gonne ons die hemelsce vader! Nu segt Amen allegader.	[tekstkritische noot]Vs. 1-10 uit de Andd. overgenomen, in het Hs. aldus: Maria, maghet soete Medicijn ende gherechte boete Sidi, vrouwe, in alre tijt Boven inden enghelen troen. Apostolen ende confessoren, Martelaren ende magheden pure Ende daertoe alle creature Moeten u dienen. Albrecht Hier beneden u dienstknecht Wil ick sijn al mijn leven. Vrouwe, ghi moet mi gracie gheven Ende uwen soen, die ghi droecht. Bidt hem, vrouwe, dat hi u voecht. 7 Andd. tot. 9 Andd. Teghen. 12 Hs. Ten beghin. 13 Hs. Totten eynde van minen live. 14 Hs. Dat ic moet behouden bliven. 15 Hs. Ende dat ick t.d. begheer. Andd. gheer. 16 Hs. Dies moet bliven in m.e. Andd. eer. 20 Hs. Dat wart een. Andd. sonderlinghe. 21 Hs. een aventuer. 22 Hs. menich. Andd. dertich. 23 Hs. Omdat. 26 Hs. Die wile d.v. 27 Hs. boerde e. menighe feesten. Andd. Van boerten e. van sulcken yeesten. 28 Andd. van desen keesten. 29 Hs. Dese hystorie. Andd. edel avontuere. 34 Andd. Soe dat hi werde bekent. 35 Hs. dat reden. Andd. redene. 40 Andd. Avontuere ende schone s. 41 Hs. Sijn te hoeren. Andd. Si es goet om te horen. 42 Andd. Want men in der kercken roeren. 45 Hs. Heleyna. 46 Hs. vigant. margenoot+ Hs. f. 71 a. margenoot+ Hs. f. 71 b. [tekstkritische noot]47 Hs. fine. 51 Hs. u hoeren. Vs. 52-54. in de Andd.: Dat wi die enghelen van den choren Moeten beschouwen na dat lijf, Beyde man ende wyf. Diet horen sullen ende verstaen. Nu wil ick ter materien gaen. 56. Hs. des sijt. Andd. Te J. sat hij, sijt g. 58 Allen ende hiet Hs. Brassefuer en zoo het geheele Hs. door. Vs. 59 en 60 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 61 Allen ben. 62 Hs. te was. 63 Andd. Uytgheleit. 64 Andd. om der meskief. 65 Hs. ghemeen. Andd. Om onse s. 66 Hs. reen. 67 Hs. propheet. 68 Hs. beheten. Andd. gheheten. 69 Hs. een kint. 71 Hs. kerstenheit. 73 Andd. hulpe. 75 Andd. Doe dus droech die schone fijn. 76 Hs. den haren t. Andd. naecte haer termijn. 77 Hs. legghen soude daer af. Andd. verledighen. 80 Hs. in starren const. Andd. inder sterren. 81 Hs. hem ontbr. Vs. 86 ontbr. in het Hs. 87 Hs. Van wonder. 88 Hs. was dach. 90 Hs. vraechde. 92 Andd. Die meester. 93 Hs. heb. 95 Hs. ende o wach. 97 Hs. kint ontbr. 99 Andd. Crencken. 100 Hs. was ontbr. 101 Hs. Int cruys. 102 Hs. Dien salt te d.s. 103 Hs. E.d. al ons wet a. Andd. Sijn wet stercken ende donse doen achter. 104 Hs. saelt ontbr. 105 Hs. A. als ic in s.s. 106 Hs. den starfdach. Andd. den dootslach. Hs. De H. van Ha niet ingevuld. 108 Andd. Es dat gheware dinck. 109 Hs. onbli. Andd. droevich. 110 Hs. teti. 111. Andd. Desen kinde benemen tlijf. 112. Hs. ontbonden. 114 Hs. Dan. Vs. 115-118 in de Andd.: Mer ick en salt haer segghen niet, Want si soude hebben groot verdriet. 117 Hs. schier. 118. Hs. dese. margenoot+ K.L. 1 b. H. 1 b. margenoot+ K.L. 2 a. H. 2 a. Hs. f. 71 c. [tekstkritische noot]120 Hs. ye. 123 Hs. Die coninc verkeerkeerde s.s. 125 Andd. quadertieren. 126 Hs. in sijn m. 128 Hs. ben. 130 Hs. Ghi wort ghewoen g. 131 Hs. Te mi seide wonder fel. 135 Hs. min. 136 Hs. Vriendin. Andd. versuchte. 137 Hs. ghonnic. 138 Andd. Mer dat ic drive dusdanich ghelaet. 139. Hs. Saken. 143 Hs. segt. 144 Hs. Heldien mi dat waer q. 147 Hs. Teghen mi draghen of. Andd. Te mi oft doghen eenighen l. 149 Hs. min.... selfs. 150 Hs. hi Prides. 151 Hs. noch waen ick. 152 Hs. Gheheelt h. nochtan e.s. 153 Hs. heet g. 154 Hs. in sterren const s. 155 Hs. al dat lant. 156 Hs. draghet. Andd. Bider vruchten. 158 Hs. Salt emmer nemen tlijf. Andd. als in den tekst. 159 Hs. heer. 160 Hs. die pijn entien rouwe. Vs. 161 en 162 in het Hs.: Die u let ende u deert? Lief, heb ic u so weert. 163 Hs. here ontbr. Andd. Here, en hebt hierom g.d. 165 Hs. selven. 166 Hs. So wort van deser saken blijf. Andd. Soe ist vander saken een gheblijf. Vs. 167 en 168 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 170 Hs. soudi. 173. Hs. als hijt hoerde. 174 Hs. Der vrouwen. 176 Hs. tlant soude in noden. 177 Hs. behielt. Vs. 170-225 in de Andd. met geringe afwijkingen aldus: Die coninc was blide, als hi verstaen Hadde van der vrouwen dese woerden, Dat si tkint woude doden. Hi custese doe metten monde Ende si hem weder met quaden gronde Also men noch veel vrouwen vint Die gheen minne en hebben twint. Alsmen wel hoeren sal hier naer. Men mach wel seggen ende het is waer: Hadt hem die coninck wel bedacht, Hi hadde node selver uutbracht. Eer dat si tkint soude nemen tleven, Si waer selve liever doot ghebleven. Want het gaet den vrouwen so naer, Die vrucht draghen over haer. Blensefloer, die edel vrouwe Was bevaen met groten rouwe. Haer begonste te naken haer pijn. Doe track wech die vrouwe fijn, Als die van haren kinde vreest. Buten der stadt in een foreest, Toech si alleen in dat wout. God moet der vrouwen wesen hout, Want si was daer nu alleene. Haer pijne die en was niet cleene, Mer ons Here God die seynde Totter vrouwen in haer alleynde Drie prophetissen in harer noot. margenoot+ K.L. 2 b. Hs. f. 71 d. H. 2 b. [tekstkritische noot]181 Hs. ende. 182 Hs. noch ontbr. 184 Hs. sablanten. 187 Hs. nuwen. 188 Hs. sint aen w. 191 Hs. Beide. 192 Hs. H. die c.w. sijn b. 194 Hs. uytbracht. 195 Hs. Alsulc. 196 Hs. vrou. 198 Hs. selver. 202 Hs. noden. 203 Hs. Ghesijn dat. 207 Hs. men ontbr. 211 Hs. Begonst te c. hare p. 216 Hs. men. Na vs. 216 heeft het Hs. nog: Waer gheboren vander vrouwen Om te beteren allen rouwen. 217 Hs. alleen. 219 Hs. alleen. 220 Hs. Haer pijn... cleen. 221 Hs. dat ontbr. 224 Hs. Here. 226 Hs. bliisscap. 229 Hs. en ontbr. 231 Hs. pilghiften. 232 Hs. D.m.h. was ghevende. 236 Hs. wiet. 237 Hs. Ende dat hem bade, hats noet. Andd. Wes hi hem badt, des hi had noot. 239 Hs. hi mocht. 240 Hs. oec ontbr. 941 Hs. daegh sijn rechtvoert. 243 Hs. hem was. 244 Hs. hi ontbr. Vs. 245 en 246 in het Hs.: Dat hemelrijc soude behoeren. Tilijc was dat kint gheboren Vs. 252 ontbr. in het Hs. 253 Hs. cruys. 255 Hs. Een figuer dier ghelijck. 256 Hs. sekerlijck. Andd. Wel overscone ende suverlike. 257 Hs. aent. 258. Hs. scouweren, d. waer d. margenoot+ Hs. f. 72 a. K.L. 3 a. H. 3 a. margenoot+ Hs. f. 72 b. K.L. 3 b. [tekstkritische noot]259 Hs. roael. Vs. 262 ontbr. in het Hs. 263 Hs. Saen doment Brassefuer sien. 264. Hs. den Here ontbr. 266 Hs. L.k. dit is die d. 268 Hs. recht. 269 Hs. wil. 270 Hs. vorm. Andd. soete figuere. Vs. 271 ontbr. in de Andd. Hs. te ghescien. 272 Andd. Lachter moet schien den astronomien. 273 Hs. verseide v.u. gheval. Andd. Die seyde, watter soude gheschien. Vs. 274 ontbr. in de Andd. Hs. al. 275 Hs. soude. Andd. Si storven my liever quaden fijn. 276 Hs. Daer. 277 Hs. Dat... alleen. 278 Hs. cleen. 279 Hs. en ontbr. 283 Hs. brenghen. Vs. 284 en 285 in het Hs.: Dat en mocht u niement verdinghen, Noch al die lijf hebben ontfaen. 287 K. ghevalen. Allen Lieve kint, dit e.s. 289 Hs. gaen om ons b. 290 Hs. liet brenghen. Andd. slaghen t.d. 292 Hs. prophetessen. H. Die een prophetersse. 293 Allen mi ontbr. 303 Hs. es deser m. 308 Hs. doen. Andd. doghen. Vs. 309 in de Andd.: Het sal ymmer also sijn bestaen. Want dit schone kint, sonder waen, H. 4a. Souden die wroegers brengen ter doot; Nochtans salt in die poert Dicwils daghelijcx bi u sijn. en dan als vs. 310. 315 Hs. deser v. Na vs. 315 heeft het Hs. nog: Ende die tijt coemt, dat hem verbaer. 319 Hs. Daer wilt G. 320 Hs. had. 322 Hs. wat sie die w. 325 Hs. Das... begraven was. 326 Hs me int. Na vs. 326 hebben de Andd. nog: Stille ende met ghestadigen sinne Ghinc si tot harer camer binnen. 328 Hs. stat, dat sij. 329 Hs. een. 330 Hs. goet. 331 Hs. waer. 332 Hs. dit scoene v. margenoot+ H. 3 b. Hs. f. 72 c. margenoot+ K.L. 4 a. H. 4 a. [tekstkritische noot]334 Hs. houwen, s.s. des. 336 Hs. besacht. K.H. bedacht. 337 Hs. was sc. d h. seide. 338 Hs. hier. 339 Hs. goeden hebben d. 341 Hs. Sel ic y.s. 345 Hs. die die drie. Vs. 346 ontbr. in het Hs. 349 Hs. gheprent. 350 Hs. Voer ende a. mede dit k. 351 Hs. Hevet een c. roael. 353 Hs. van goeder m. 354 Hs. hier ontbr. 356 Hs. S.s. so groet, s.m.g. Hierna zijn in allen een paar regels uitgevallen. 360 Hs. hem ontbr. 361 Andd. Doe sprac die vrou: ‘Dat wert ghedaen.’ 362 Andd. Die prophetissen sijn wech ghegaen. 363 Andd. Ende lieten daer dat kint Seghelijn. 364 Hs. Met hem dat goede v. 373 Hs. Van den wonder o. 374 Hs. die ontbr. 375 Hs. Dit de o. openbaer. 376 Hs. waer. 377 Hs. scoen. 378 Hs. troen. 380 Hs. saghen ende wouden plien. Andd. wonders plien. Vs. 375-380 in de Andd.: Dat sijn wijf was gheleghen, Alle sijn vrienden; ende die jonghe deghen Dede hi hieten Seghelijn. Dat was oeck die waerheit fijn, Dat nye gheen schoenre en wert ghesien. Alle die lieden wonders plien. 382 Hs. gheviel. 384 Hs. Riep als een wijf die ontsacht. 385 Hs. V.k. heet. 387 Hs. schier. 388 Hs. camerier. 389 Hs. so, ic heb ontsocht. 390 Hs. mocht. 392 Hs. die en l.t. 393 Hs. Schier dat hier aen s. 395 Hs. sinen moet. 396 Hs. lieve mijn. 397 Hs. Dies es d., en s.m. 399 Hs. heb... eer. 400 Hs. heer. 401 Hs. wel. Andd. Dat hi mi dus can v. 402 Andd. Van daer mi mochte af messchien. 403 Hs. sprac. 405 Hs. Daer u af had misseit. 206 Hs. en l.u. twint margenoot+ K.L. 4 b. Hs. f. 72 d. H. 4 b. margenoot+ K.L. 5 a. Hs. f. 73 a. H. 5 a. [tekstkritische noot]vs. 405-410 in de Andd.: Daer ons af mochte messchien. Die cameriere quam mettien. Mer doen si tkint doot sach So maecte si groot hantgheslach. Die vrouwe was herde blijde, Dat segghe ic u, ten selven tijde. 410 Hs. als sijt s. 412 Hs. Aey God, seyt si, g.s. 413 Hs. seer. 414 Hs. eer. 415 Hs. In een scoen graft gheleit. 417 Hs. van wiven. 418 Hs. astronomí. 419. Hs. boec. 420 Andd. Doe sach hi uut van den palas. 422 Hs. V. ouder vr. gheboeren. Andd. Levende vanden v.w.g. 423 Hs. tote ontbr. Vs. 425 ontbr. in het Hs. 426 Hs. Ghi sijt huden te scheeren (1. scherne) ghedreven. 427 Hs. ende o wach. 428 Andd. ghister nacht. 429 Hs. wacht, dat g. u versiet. 430. Hs. Hets mijn raet. 435 Hs. astronomí. 436 Hs. G.h. qualijc versien. 437 Andd. Gaet voert. 439 Andd Die moet my schande gheven. 440 Hs. nemen. 441 Hs. Dan van. 442 Hs. u te voren. 446 Hs. Nu alreeerst h.i.r. 448 Hs. of verdoeft. 451 Andd. wert utermaten gram. Hs. arre. 453 Andd. Daer hi vant d. a. 456 Hs. vriesscap. 460 Hs. Nemmermeer. 461 Hs. Al sijn. Andd. loghenaers. 463 Hs. leede menighe. 464 Hs. icket. 465 Hs. trufe. 466 Hs. hoesschede. 467 Hs. eer. 468 Hs. Dat mijn gheboren was d. 471 Hs. hadde keysetijf g. 472 Hs. hijt selve b. 473 Hs. dese bose keytijf. 477 Hs. des. margenoot+ K.L. 5 b. margenoot+ H. 5 b. Hs. f. 73 b. K.L. 6 a. [tekstkritische noot]481 Hs. demen t.s.g. 482 Hs. dit verstaen. 483 Hs. wart meester van aerters. 485 Andd. Daerom wert hi g. 488 Hs. sin so v. Andd. sinne so v. 490 Hs. dus te leeren. 491 Allen dat. 493 Hs. Van ontbr.; dien wan. Andd. Wien droech ofte ghewan. 494 Hs. die v. die goede m. 495 Hs. de vader. 496 Hi d.i. Seghelijn. 497 Hs. wie hi h. Andd. Die visscher, die hi voer sijn v. 498 Hs. Van goeden. Andd. Van Gode sprack; beyde te g. 499 Andd. D.v.e.s.w. werden haten. Hs. vergaten. 500 Hs. dede. 501 Hs. meinden G. te letten. 502 Hs. hier ontbr. 503 Hs. pine. 504 Hs. ter marinen. 505 Hs. die noet. 506 Hs. pinen. 509 Andd. O.d.v. eysschende. 511 Andd. die vader sijn. 513 Andd. alrehande. 515 Hs. scier. Andd. Totten coninck. 516 Hs. S. goedertier. 518 Hs. Vissche ontbr. 519 Hs. slic. Vs. 520 ontbr. in het Hs. 521 Hs. sulse. Andd. Rijbaut, ghi s. 522 Andd. Al soudi h. 523 Hs. heb gheen. 524 Hs. u broet winnen met v. K.L. vistamenten. H. vijstamenten. 531 Hs. Die mande die n.S. 532 Hs. had. 533 Hs. gaet. 534 Hs. saet. 535 Hs. kocke. Andd. Doe quamen tot hem die cocken. 536 Hs. riepen si trocken. Andd. crocken. Bedoeld zal zijn: cockijn, coquin. 539 Hs. uwer. Vs. 539 en 540 in de Andd.: Seghelijn en seijde goet noch quaet, Mer hi dochte in sinen raet. 541 Hs. woert. 542 Hs. den kocke. 544 Hs. D.d.s. die hi keer. Andd. eenen keer. 546 Hs. hals. 549 Hs. driven. Andd. drivende. Vgl. mijn Tekstcritiek bl. 81 en 82. 550 Hs. al ontbr. Andd. gaet. 551 Hs. seide ontbr. 552 Andd. Waerom dattu meslaetste di. margenoot+ H. 6 a. Hs. f. 73 c. margenoot+ K.L. 6 b. H. 6 b. [tekstkritische noot]554 Andd. verteldic. 557 Andd. alle m.l. 560 Hs. doen. 562 Hs. Nu moet ic draghen a. 1. Andd. Nu m. ic visch metter mande. 563 Hs. Vissche, die ic m. Andd. Draghen, des ic m.n. en can bewinden. Vs. 565-572 ontbr. in de Andd. 567 Hs. al ontbr. 570 Hs. ne moet. Goddanc zal wel bedorven zijn. 574 Andd. cleder ende wert valiant. 578 Hs. die n. Andd. wrochte conste. 579 Hs. yonste. 581 Andd. Op sinen hals m.m. 582 Hs. haerder s. 585 Hs. aventuer. 586 Hs. liep wech i.c. uer. 587 Andd. Ten scipper w. 588 Hs. die visscher ontbr. Allen Doe sprac. 592 Hs. p. blide te s. 593 Hs. heb. 594 Hs. gaf in m.h. 595 Hs. Oec gaf t.m. clederen. 596 Hs. h.m. goeden nieuwen gherede. Andd. berede. 599 Andd. Nu laet my sien d.b. 602 Hs. Hier sal ic me ghelden m.s. Andd. Hier mede betael ick mijn s 604 Hs. en hebdi niet. Vs. 603-606 in de Andd.: Ander cleeder en crijchdi niet, Noch ter scholen, wats gheschiet, En suldi gaen nemmermeer. Ghi sult met mi varen ter zee. Vs. 607 en 608 in het Hs.: Ende winnen u broet met pijn Ende met mi in die marijn. 610 Hs. wil. 613 Hs. aldus ontbr. 616 Hs. een fel ader. 617 Hs. ic ar. 618 Hs. var. 619 Hs. souwes. Vs. 619-622 in de Andd.: Mi verwondert dat ghi mi so luttel mint, Na dien dat ghi mijn vader bint. Die visscher seyde: ‘Ter quader tijt Hebstu tot my desen nijt. 622 Hs. tot. q.t. Na vs. 622 ontbreken twee regels in het Hs. margenoot+ Hs. f. 73 d. K.L. 7 a. margenoot+ H. 7 a. Hs. f. 74 a. K.L. 7 b. [tekstkritische noot]626 Hs. ende henen gaet. Andd. Hout desen visch. 627 Hs. ende moet s. 629 Hs. Met die vissche in die saten. Andd. daer die saten. 630 Hs. alle ontbr. 631 Hs. enen g. 632 Hs. Willecoem. Vs. 634 ontbr. in het Hs. 635 Hs. utermaten. 636. Hs. scanden. Andd.. Die hem riepen tot haer s. 638 Hs. Toten IIII d.t.s. 639 Hs. So dat hem tbloet uytbrack. 641 Hs. ben q.s. Andd. Segdi meer, dat ic b.e.q.s. 642 Andd. S. moeten myn ghepeynsen breken uut. 645 Hs. doet dese s. 646 Hs. metter m. Andd. g.h. vechten. 647 Hs bloeyende. Andd. Si volchden hem al bloedende a. 648 Hs. doen. 652 Hs. Doen q.s. daer. 653 Hs. om. 656 Als in de Andd. Hs. Wenende hi voer den coninc stoet. 658 Hs. allegader twaer. 659 Hs. spruyte. 660 Hs. Ghemeenlijc m. enen ghebede. 662 Hs. ende den a.d. 664 Hs. heer. 665 Hs. beteren. 666 Hs. Cnielde hi. Andd. Heer coninck, leggende op uwe v. 667 Andd. Dus sprack die edel j. 669 Hs. knechten. 670 Hs. rechten. 672 Hs. den j. ghi. Andd. garsoen. Vs. 673 en 674 ontbr. in de Andd. 675 Hs. Segh.' 676 Hs. meer pijn. 677 Hs. neemt hem tlijf. 678 als in de Andd. Hs. Den d. gheef ic u quyt. 681 Hs. V.d. ghust t.n. 683 Hs. jonghelinc ontbr. Andd. H., vrient, ganc, coopt een cleet. 684 Andd. Ende ganck ter scholen weder ghereet. 688 Hs. Selder... scout. 692 Hs. Die hem wel te punt s. 693 Hs. Doen s.h. 694 Hs. fellen. 695 Hs. Te s. waert waert Seghelijn. Andd. Ten scipper w.m. goeders. 696 als in de Andd. Hs.: De IIII knechten quamen int ghemoet sijn. 697 Hs. si seiden. Andd. voldaen. margenoot+ H. 7 b. margenoot+ K.L. 8 a. Hs. f. 74 b. H. 8 a. [tekstkritische noot]702 Hs. sanden Andd. berecht. 703 Hs. scanden. 704 Hs. sprac. 705 Hs. weert. 706. Hs. een arm sweert. 708 Hs. Metten. 710 Hs. hi ontbr. 714 Andd. mi ghegheven. 715 Hs. Na dat... pinen. 716 Hs. sijn ontbr. Andd. mi dus h.g. 718 Andd. Quaden d. 722 Hs. Die ghene d.u. toegaen. 723 Hs. Kennic Allen mi ontbr. ‘Ik besta u niet, noch gij mij.’ 725 Hs. icket vroet. 726 Andd. Alsoe my gaf m.m. 727 Allen waert. Na vs 727 hebben de Andd. nog: Die reden hebdi wel verclaert, Dat ghi mijn vader niet en sijt. 730 Andd. ghevonden. Vs. 732 en 733 in het Hs. in omgekeerde orde. Vs. 733 en 734 in de Andd. in omgekeerde orde. 733 Hs. Al dedic. 734 Hs. Om proeven. 735 Hs. Dat ic wil eren. Andd. Des ic wilde w., here goet. 736 Andd. Dat ick te male was onvroet. 737 Hs. ic claerheit v. 738 Hs. groten ontbr. 739 Hs. die ontbr. 740 Hs. Die m. 740 Hs. dat mach comen s. Andd. toeghecomen. 742 Hs. Die c. die riepen m. eenen ghelute. 743 Hs. Willecoem, q. sprute. 747 Hs. heer. 748 Hs. hebben... onneer. 750 Andd. bename ick. 751 Hs. sculde. Allen quijt. 752 Allen vlijt. Vs. 754 ontbr. in het Hs. 755 Andd. beleghen. 756 Andd. ghesleghen. Hs. so ontbr. Vs. 757 en 758 ontbr. in het Hs. 759 Allen hoerde. 760 Andd. droevich. 762 Hs. Hi s. van dese d. 765 Hs. Ende ic d.v. 766 Hs. Heer ontbr. 767 Hs. houdich. Vs. 768-813 ontbr. in het Hs. 769 Andd. niet en waert. 770 Andd. segt my ter vaert. 773 Andd. Die weende. margenoot+ K.L. 8 b. Hs. f. 74 c. margenoot+ H. 8. b K.L. 9 a. [tekstkritische noot]779 Andd. Dat hieten. 781 Andd. mijnre. 783 Andd. stact. 796 Andd. alle. 800 Andd. landen. 801 Andd. tot. Vs. 803 en 804 in de Andd. in omgekeerde orde. 803 Andd. dese cleder m. 809 Andd. nemmermeer. H. derven. 813 Hs. ommermeer. Andd. Blijft hier, nemmermeer en suldi. 814 Hs. Doemen u v. te w.s. Andd. varen ter zee alsoe dat ghi. 815 Andd. sult. 818 Hs. doen pijn. Andd. u te doen. 819 Hs. wenede. 823 Hs. karmen. 829 Hs. weert. 830 Hs. sweert. 831 Hs. sede. 832 Hs. rechte waerhede. Andd. gherechter. 834 Andd. Noch en draghe aen alle mijn lijf. 835 Hs. meestich. out ontbr. Andd. roestich swaert out. 836 Allen deghen bout. 837 Hs. ghern. 838 Hs. brochte. 840 Hs. Menich jaer, bi Mamet den Heer. 841 Hs. dese selve t. 842 Hs. prophete, seker sijt. 843 Hs. Die te J. 846 Allen hoerden. 847 Hs. in die plaetse. 848 Hs. Want yaen(?) dit s. in die taetse. 850 Hs. S. sprac, die deghen lust(?) 851 Hs. Haelt mi dat sweert, al eest verroest. 852 Hs. hoep. 853 Hs. Dat goet mach e. sijn. 855 Hs. Sprac. Vs. 857 en 858 ín het Hs.: Witten donderdaghe int ghevecht Ende Peter doe hi den knecht. margenoot+ H. 9 a. K. L 9 b. margenoot+ Hs. f. 74 d. H. 9 b. K.L. 10 a. [tekstkritische noot]862 Hs. Letteren, d. 863 Hs. te merken. 864 Andd. Die spraken, Dits der heiliger kercken. 865 Andd. ende ontbr. 870 Hs. hebbe. 871 Allen niet ontbr. Andd. ende diet helt. 874 Hs. ter goeder tijt. 877 Hs. oec ontbr. 878 Hs. sydi. 879 Hs. di ontbr. 880 Hs. die ontbr. 881 Hs. luttel mede gheploen. 882 Hs. peinsede. 884 Andd. Hi en is niet levendich opter aerde. 885 Andd. om enich goet. 887 Hs. doeghden. 888 Hs. haddet. 890 Hs. salt. 891 Hs. heer. Andd. Soete h. 893 Hs. u. ontbr., zoo ook in K.H. 894 Hs. vergaten. 897 Hs. soudi v. Vs. 899-901 in het Hs Hets sulc dinc, alsment pijnt Dat herde ontsien scijnt. 902 Andd. dat seer behaechlijc es. 904 Hs. besidende. 905 Hs. Swart ontsien ende cleen. Andd. Swart o.e.c. 908 Hs. Die ontbr. Andd. O.h.d. si g.h. 911 Allen sere ontbr. 913 Hs. was Rosenbrant. 915 Hs. Phaerdoen. 917 Andd. Here ende hielter mede die w. Hs. Goeds. 918 Andd. Die hem van Gode was g. Hs. had. 919 Hs. Dies ghelove. Andd. Dat g. wilde hi s. 920 Hs. Daer hiet s. Andd. Dus ist s. 923 Hs. ter vaert. 926 Hs. Dies hi niet en te vroeder. 928 Hs. Dat hi out was. 932 Hs. bracht. 934 Hs. Si t. hoer sweert b. 935 Hs. sijn. 936 Hs. Si riepen.... pijn. margenoot+ Hs. f. 75 a. H. 10 a. K.L. 10 b. margenoot+ H. 10 b. K.L. 11 a. [tekstkritische noot]937 Andd. Siet daer een behaechlijc swaert. 938 Andd. Ten is niet twee penninghen waert. 939 Hs. ic waent bloeit. Andd. roestich, ic waene dat gloeyt. 940 Andd. Het beet wel boter, het is ontschoeyt. 943 Andd. die uwe. 944 Andd. nuwe. 946 Hs. al ontbr. 947 Hs. die en van ontbr. 948 Hs. veel beter Andd. nieywer. 949 Hs. meval. 950 Hs. Dien h. 951 Hs. stil. 952 Hs wil. Andd. doen a.u.w. 953 Hs. slach n s. 954 Hs. wel en al ontbr. Andd. Ghi sout slaen a.e.d. Vs. 953 en 954 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 955 Hs. maelgen. 956 Hs. dese betaelgen. 958 Andd. My en breken die a.m. 959 Hs. blicken aen u ribben. 960 Hs. eer. 961 Hs. wie. 962 Hs. Sloech hi. 963 Hs. sijn. 964 Hs. hem op die grafte 967 Hs. vermant. 968 Hs Slaghe hi. 970 Hs. den hove. 971 Hs. den arm. 972 Hs. sloech hi ontbr. 973 Hs. Uteliepen e.v.d. 975 Hs. te vlien. 976 Allen hem ontbr. 977 Hs. Hi sloeghen op sijn hoeft. Andd. Ende sloech achter int hooft sijn swaert. 978 Hs. Dat hi en t.t. cloeft. Andd. Dat hijt hem cloefde te middewaert. 980 Hs. Het bijt harde wel. 981 Hs. snijt ontbr. 982 Hs. niet niewer. 983 Hs. coer voer dit. 985 Hs. Het was van snede u. 986 Hs. coc ontbr. 987 Hs. Die ghene, dien was den arm of. 988 Hs. Hi was ghelopen in dat hof. 992 Hs. in sulken noet. 993 Hs. H brocht met hem een s. Andd. Met hem bracht hi een sweert. 994 Hs. II δ. 996 Hs. so seer sn. 997 Hs. tenen slach. 998 Hs. Arm, voet t. vlaegh. Andd. Ist arm been oft die craghe. 999 Hs. So dat hi binnen den sweert. Andd. So wat hi binnen den slaghe belaet (l. Bevaet). 1000 Andd ende verstaet. 1001 doeghde d. groet w. 1003 Minen arm. Andd. doghe i.g. 1004 Hi was af e.i. besien. 1005 sneet seer. Andd. So saecht. 1006 heer. margenoot+ Hs. f. 75 b. margenoot+ H. 11 a. K.L. 11 b. Hs. f. 75 c. voetnoot1) Van nu af zal de afwijkende lezing van het Hs. in de noten zonder het teeken Hs. worden aangeduid. [tekstkritische noot]1007 baet v.d.d. 1008 Doet so dat men doet. Andd. Seynd uut, d.m.v. Vs. 1009 en 1010 in het Hs: Want hi is der wapen sonder. Die coninc sprac: ic hoer wonder. 1010 Andd. vier. 1014 die coninc heer schier. 1015 der sake vroet Andd. iok weet van der saken. 1017 brocht. 1018 Ende die kocken sloeghenen o. 1019 Andd. Sint maecten si haer laghen so ontbr. 1020 echter ontbr. Andd. Dat sy en waenden hebben verslaghen. 1021 bes. Andd. so hi. 1022 Ende sloechse so o. 1023 Te haren scande hise sl. 1025 Andd. si hem. si en. 1026 E. willen doot hebben g. Andd. waenden d.h.g. 1027 als w.s. 1028 Die. 1029 te hebben s. 1030 sloech eens metter m. 1032 anderwerven. 1033 wapen. 1034 goedertier. 1035 Heet h.v.a.I. goet bloet. 1036 heb. 1037 wil. 1038 souwen o.d.h. 1040 Ende al die hem behoren. In plaats van vs. 1041 en 2 der Andd. heeft het Hs. Ende al die tot hem soe hoeren Si jonghelinc si ghebenedijt. 1044 Dat hi hem so w. Andd. Dat hi hem weerde. Vs. 1045 en 46 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 1045. Andd. Met r. blijft hi onghevaen. 1048 fijn ontbr. 1049 wilde. 1050 s.k. is hi g. 1051 In groeter ghepeis wat hi d. Vs. 1052 ontbr. in het Hs. 1054 saen. Andd. schier. 1055 Andd. ick daer b.g. 1056 volghede. 1058 Andd. niet weder en keer. Vs. 1059 en 1060 in de Andd in omgekeerde volgorde. 1059 Andd. Ende neme d.b. Hs. des tfonnis. Vs 1060 ontbr. in het Hs. 1065 seer ontbr. 1066 Andd. mijn cocks. 1068 Andd. Dedi. Vs. 1060 en 1070 als in de Andd. 1069 Men sal daer af justicieren naden ghenoeten 1070 Soudic dus vergheten roten. Andd. dusdanighen quaet. 1071 want v. Andd. wildijt v. 1075 . 1076 Andd. op rechter oetmoet. margenoot+ K.L. 12 a. H. 11 b. margenoot+ Hs. f. 75 d. K.L. 12 b. H. 12 a. [tekstkritische noot]1080 die mi d.n. 1081 Want nu ben iok m.g. 1082 Andd. sprake. 1083 Andd. Ende hem die c.t. sijn o.s. 1087 Andd. N.e. waendicx n. 1088 Andd. yst met mi al v. 1091 Andd. Ic gave u v.m.b. 1093 te ontbr. 1094 Allen haten 1096 Minen. 1098 vroem. Andd. Want ghijs mi wel weerdich sijt. 1099 Andd. hieffen op. 1100 begheerden. 2 Dat hadde die b. sijn. 4 Sijt səker oec dat. 6 Andd. Schone ghiften a.s.l. So dat. 10 Ja dat h. 11 Allen allegader. 12 Gheh. voer den coninc s.v. 13 Allen voert. 14 wie. Andd. wie hem. 16 omdat. Andd D.v. verblide om dat 18 en ontbr. 19 Andd. Daer wracht kennisse ende die natuer. 21 si ende w.e.l. 22 Andd. Ende te wapenen hem bekceren. 24 wart. 25 Andd. Sie loefdet hem aldaer ter stat. 26 S. seide so w.i.d. 28 algader. 29 onth. sult. Andd. hier ontbr. 31 ende ontbr. 33 te weerde. Andd. te woerden. 34 Die coninghinne. Andd. Twele der c.w.d. 35 Andd. Ende den c. Prides m. 36 Die vrouwe vraechde e.s. 37 Andd. lieve ontbr. 38 Andd Waarom moechdi dus droevich sijn. 32 Andd. Waerom weendi, schoen joncheere. 40 Andd. Dus bitterlijc ende dus seere! liever, jonchere ontbr. 41 Ic sal seker 43 te vroeder. 44 Andd. Ick en kenne vader noch m. noch. 45 Allen oec ontbr. 47 In viss. h.w.i. ghehouwen. 49 Want ic brocht was daer. Andd. Alsic tc houden wert bracht daer. margenoot+ Hs. f. 76 a. margenoot+ K.L. 13 a. H. 12 b. [tekstkritische noot]1153 tharte. 54 Hi seide: v. dus bin ic ontsteken. 57 want hi was in arren stueren. 59 lande. Allen Haer ende daer. 60 Datic vinde. Andd. totic v. 61 Allen wapijn. 62 Allen tot Seghelijn. 63 peys. H.K. paes. L. pays. 64 Al d.g. ende al d.s. 65 Andd. Dat men mach dencken, w.u.g. 66 Andd. nerghens. 68 Andd. D.w. ic nu wel te v. 72 Brasseluer die niet v. 73 Was van der w, mer haer d. 74 wel ontbr. 77 te hant ontbr. 82 begrief. Andd. Een luttelkijn hadt hi sijn gherief. 83 sine r. Andd. laten sincken ende sinen r. 84 nammen d.v. 85 tharen. 86 sprac met sinne. 87 mont. Vs. 87 en 88 in de Andd: Doe seyde aldus Seghelijn: Vrouwe coninghinne ende fijn. 90 heb e. edel j. 99 vigant. 1200 u hant. l. die ontbr. 2 mocht. 3 Andd. hi alleen. 4 nauwer dan ghehingher. 5 dat hem d. 6 daert en niet. 8 die vrouwe. Andd. verblide. 3 sijt. 10 si sprac: d.i.d.d. 12 mijn ontbr. 13 goet beteken. Andd. scoen tekijn. Vs. 14 ontbr. in het Hs. 16 Svisschers. 18 een. Vs. 20-22 ontbr. in het Hs. 26 u ontbr. 27 vertoeven. 29 waer g. 30 tfisschers. Hs. en ontbr. Andd. Ic weet wel, vrouwe, dat is spot. 32 mouwen. Andd. Ende ghi m.m.m. den sot. margenoot+ Hs. f. 76b. K.L. 13b. H. 13a. margenoot+ K.L. 14a. Hs. f. 76c. H. 13b. [tekstkritische noot]1233 Aey, l.k., ic en doe. 36 al ontbr. 37 D. groetste, die ye man h. 40 Waerom het w.g. 41 Allen. U vader. 42 const. 45 Andd. benemen. 46 Andd. droevich. 47 Andd. Doe dese belofte was ghegheven. 48 Doe ontbr. Andd. Hoe ic behouden soude u leven. 49 Andd. Des was ic herde seer bevreest. 51 Andd. Daer ic verledichde met groten rouwe. 56 dat. 57 of. 58 die ontbr. 61 Noch l.m.t. 62 ghifte ontbr. 63 daer ontbr. 64 Andd. so sout leven. 65 wel heilichlijck. Andd. Dat ghi soudt comen in h. 66 hemelrijck. Andd. Eude regneren met Gode eeuwelijc. 67 bevroeden. 69 Andd. Meende u benemen t. Vs. 70-72 in de Andd. Gi baet hem, hi hevet u vergheven Omdat ghi sloecht die cocken sijn. Wel, lieve kint Seghelijn. 73 ware. 75 weten. 76 H.g. wat is ghesciet. 77 Andd. Ghecomen. Hs. dic. 78 hof soude verstaen. Andd. Vernomen. 80 Wat wil ick mij anders vermeten? 86 Riep als een w. die ontsach. Andd. Als die waer o. 87 te hebben om een kint. Andd. Om te hebben e.k. 88 met ghemint. 89 om mijn cameriere g. 92 ende ic s. 93 Die c. Andd tot uwen vader al s.e. Vs. 96-99 ontbr. in het Hs. 97 Andd. Mi alle liever d. 1303 te sijn.. natuer. Andd. Van natuer. 4 Brasseluer. 5 roct. 6 u doot. 7 bid God. 8 Qualijck.. so scoen. margenoot+ K.L. 14b. H. 14a. margenoot+ Hs. f. 76 d. K.L. 15 a. [tekstkritische noot]1309 Ontbr. in het Hs. 13 Ay, lieve moeder, hout u. gedocht. 14 heer.. coft. Andd. Aen den here, die ons heeft ghecocht. 15 in e.c. Vs. 17 ontbr. in het Hs. 18 me. 20 Andd. Over waer weet wel om dat. 21 ende ontbr. 22 Die overal hevet v. 23 Ende hi. Jhesus ontbr. 25 Andd. Vor sine scape ontbr. Hs. Ende sinen scape. 27 worden ghesceint. 30 Dan te gheloeven aen dat kint. 31 M. nam aen een wijf. Vs. 33 en 34 in allen in omgekeerde orde. 37 als. 38 in ander. Andd. Vleesch ende beval allegader. 39 Andd. Hadde weder al sijn v. 41 Die p.h. hi brac. '42 sien vr. 43 blijsscap. 44 Andd. ghegrepen. 45 wil hebben g. Andd. wille ende in den sinne mijn. 51 Die mi die wet hulp s. Andd. Dat hi mi hiertoe holpe ende stercke. 53 Die mijn heet na sijn g. 59 kemerlinc. 60 bat dat hijt. 65 gheen Andd. en dede gheen q. 66 harten. 67 Andd. Vesten a.m. accoert. 68 heb. 70 Dien ic tusschen o. mach s. Andd. aenschouwe. 71 Dat mi g.i. corter s. 76 u ontbr. 77 mocht u.d. Vs. 78-80 ontbr. in het Hs. 80 hebbe. Vs. 81 en 82 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 81 sprac S. stille. 82 doen uwen wille. 84 solt. 86 wel ontbr. Andd. Kint ic beminne u seer. 87. natuer. 88. de halen. margenoot+ H. 14b. Hs. f. 77 a. K.L. 15b. margenoot+ H. 15a. K.L. 16a. [tekstkritische noot]1389 die en. 90 Allen keerde. 91 S., houwen ende slaen. 92 hevet wel. 94 so ontbr. 95 scermde. 96 Andd. In een bruloft. 98 des ontbr. 99 Wildi niet eeren op mi. Andd. En w.u.n. belghen (K.H. berghen) op mi. 1400 ic sal verwinnen dy. I In eenen laghe sijt s.b. 3 seide te hem. 5 Sloech Seghelijn. 7 Metten bled v.d.s. 8 hem ontbr. 9 veel. 10 speel. 11 istich wel, S. 12 wil. 14 ic gheloefs wel. 16 Allen dat hem. Men leze dien? 17 al.. hebben g. 18 Andd. hem ontbr. 20 Andd. Als die jonghelinc bliven (l. bliewen) wilt. 21 nu. c. fel 22 Andd. verstontse. 23 Andd. weerde hem. 24 Andd. Doe hem die meester dus besocht. Hs. begonste. 25 Op hem scarmen, houwen ende wanderen. Andd. Op hem scermen ende wanderen. In allen volgt na vs. 25 nog: Dat si deen (die een) den anderen, Stonden te gader ende houwen. 27 Andd. hem vouwen ontbr. 28 Andd. manlijc. 29 hi ontbr.; sm. bant b. 30 voet. Andd. rechteren ontbr. 31 voer sijn harteken. 32 voer voer hem t.e. stonde. 34 die v.e.m. 35 groet ontbr. 38 les. 39 Andd. onvroet. 40 Andd. S.a. daer hi stoet. 41 Heer coninc, waer s.b.u.t. Andd. Heer coninck, bi goeder trouwen. 42 Andd. Waer saechdi ye s.n.h. 43 Als.. hielt. 45 onhoveschede. 46 Allen daer ontbr. 47 En ontbr. 48 Binnen dien. Andd. Binnen desen. 51 denct... heb. 53 Andd. lijden moet. 54 hoeghste. 55. Allen doe ontbr. 56. A. want h. sijn. 60 raey wel d. ghi laet. 61 Ende anderwerf e. scouwet. 62. Andd. verduwet. margenoot+ Hs. f. 77b. H. 15b. K.L. 16b. margenoot+ Hs. f 77c. H. 16a. [tekstkritische noot]1463 moest vouwen. Andd. En had ic mi niet cort ghevonden. 64 Andd. Ghi hadt mij soe onderbonden. 65 bleven waer. Andd. ghebleven waer ghesmacht. 68 D.m. sprac ic m. 69 Andd. gheschent. 71 veel. 72 speel. 78 striden wat. Allen daer ontbr. 79 - gen (?) prijs. 80 emmermeer. Andd. E. dat behielt hi e. 81 Allen hem ontbr. 82 al in een c. Andd. Si ghingen alle uten c. 84 Andd. sijt des wijs. 87 Ende w... ridder. 88 ombider. Andd. ontbinder. Vs. 1490 en 1491 ontbr. in het Hs. 91. Andd. striden ontbr. 92 Allen stive (stijf). 96 seer. 97 Dat hi hem leer v. scilde ende van s. 98 had hijs gheere. 99 salt. 1501 buten der s. op v. 2 ghewelt. 3 Quamen entie. 4 Andd. oracie. 5 moest. 8 si ontbr.; begheerden. 9 dier sijn. Andd. Boven h.a. 11 eenen ors m.g.g. 12 opt v. 13 Andd. sloecht. 15 draghen e. daer s. 16 want u.b. 17 den ontbr. 19 ors ontbr. 20 Ende als S. 21 Sette hem. 22 sey c. teghen mi. 24 Het sien moeghdi opt v. 25 Mi tumelen doen, so haddi p. 27 Noepe t.m. spoeren. 28 Dus heeft hi sijn m.v. 31 heide. 32 Ende gheraecte metten scouweren m. Andd. Metten scouderen raecte hien m. 33 tumelde. 34 Aldus had p.S. 37 Hi scaemde hem seer v.d.s. 38 hi sou hem w. 40 Hi seide. margenoot+ K.L. 17a. Hs. f. 77d. H. 16b. margenoot+ K.L. 17 b. [tekstkritische noot]1542 moeti. 43 b. wel. 44 lieve meester. 46 dies wil ic u. 50 Wilde.. verstaen. 52 D.s. hi op ende seide S. 53 Laet ons r.t.g. 54 Prides die v. 56 ducht. Andd. Bejaghen. 57 ghi o. salt. Andd. D.g. becopen sult die v. 58 heet die h.o. 59 Andd. metter herten. 60 met harten mint. 62 heeft... gheweint. Andd. Die coninc h.h. gh. 63 Teghen Seghelijn metten speer steken. Andd. Ende Pelles w.b.o.s. 64 Met nidiger h. 65 die S. Andd. dat. 66 Stac hin. 67 fellich s. 68 Nu help ontbr. 71 Ghi helpt mi niet, ic siet wel. 73 verstormt. Andd. ghestormt. 74 fellen kere. 76 speer b. ter h. 77 Seer fel. 82 Andd. bleef met s.p. 83 sonder mayeren (?) Allen op dat velt. 84 Als... op r. 85 mey. 86 valey. Andd. micken e.g. 88 sijn.. sien. 89 al dien s. 90 prijsden... daghen. 91 So had.. in s.l. 92 al ontbr. 94 wel volm. K.H. vol volm. L. noch volm. 95 Als w.d. joncheer. 96 seer. 97 uter lee. 99 ic ontbr. 1600 weten. Andd. dat ic gheweten mocht. I Andd. baelgien. 2 dese. 3 bloem boven al die l. 4 hier vergheft. 6 ken.. ghemac. 7 Willic h. Andd. ghi niet. 10 Ic waencost u nemmermere. Andd. wangons. 11 minen e.m. Andd. Ic vergheve u.m.e.m. 14 sonder waen. 17 wouden. Andd. Voervoets ontbr. 18 Vs. 1618 ontbr. in het Hs. margenoot+ Hs. f 78 a. H. 17 a. K.L. 18 a. margenoot+ H. 17 b. Hs. f. 78 b. K.L. 18 b [tekstkritische noot]1619 Ende als. 20 binnen der. 21 ridder ghemaect schier. 22 Goedertier. 24 Allen coemt ofte gaet. 25 Allen so ontbr.; Hs. vriendelijck. 26 arm.. rijck. 27 Helpt w.e.w. 29 U hulp.. bereet. 30 Ende wacht u. 32 Die secoert of blijt doet. Na vs. 1632 heeft het Hs. nog: Ende onsen heer Mamet Houst vast onse wet. 34 over u. 35 dat. 36 D.t.r. staet. 37 niet ten doet u noet. 38 al ontbr. 39 In onsen groeten Mahomet. 40 Heer S. sprac. 42 die ontbr. 43 In d.c. was gheset. 45 mijn ontbr. 48 antwoerde. 49 hoerde. 52 antwoerd. 53 Mer dat hien. 54 daert lach. 55 E. wilt hem g. in sijn siden. Andd. doen. 56 al hi was b. 57 Lieve heer c.l.s. dat lanc s. 58 gort in dit, o.g gheert. Andd. oft ghijs begaert. 59 namt. Vs. 1659-1667 in de Andd.: Het was roestich utermaten. Die coninc seide: Ic en sals niet laten, Ick sal doen des ghi begaert. Wildi ymmer hebben dat swaert, Ick sal doen al u ghevoech. 60 toegh uyt e.b. 61 roestich sijn e.v. 62 Ghi ontbr. 65 wilde. 66 si meer dat si b. 67 al ontbr. 69 Coninc heer. 70 gorde ontbr. 71 Inden hals gaf hi eenen s. 72 Nu peinst seide om die d. 74 Andd. D.b.i. u ende ghedinct. 75 Andd. Seghelijn antwoerde ghereyt. 76 Andd. Als hem die coninc had de gheseyt. 77 C. heer dat wort verdaen. Vs. 1678-1720 ontbr in de Andd. 79 ter. 83 clein. Vs 1684 ontbr. in het Hs., door mij ex conjectura ingevoegd. 85 gaeft h. ende baets u n. Vs. 1687 ontbr. in het Hs., door mij ex conjectura ingevoegd. Vs. 1690 ontbr. in het Hs. margenoot+ H. 18 a. K.L. 19 a. margenoot+ Hs. f. 78 c. [tekstkritische noot]1695 hoe ontbr. Vs. 1697 ontbr. in het Hs. 99 Daer wart l. doen m. 1700 haddic. 1 hiese. 3 sijt waer. 7 ophielt. 8 rechte. 12 Ghi en heb s.t. tiden. 14 blide ontbr. 20 Andd. Mer daer wasser vele gestaen. 22 uer ende ter t. Andd. van die wile. 24 ghelovede. 25 nicken. 26 hijt doeghde. 27 dede sulc eer. 28 zeer. 30 Hier ontbreekt ergens een regel. 31 Segheline. 33 sede die c. fijn. Vs. 1733-1741 ontbr. in het Hs. 38 Andd. al ontbr. K.H. betrouwe. 42 sprac een, heet R. 46 hier slaen. Andd. doet opslaen. 47 Allen B.d.s., coninc here. 48 Ende segt, dat ghijt doet doer sijn ere. Andd. Ende segghen, dattet is tot sijnre eere. 50 Men sal die saken o. 51 Dat hi en laten doer ghenoet. 52 Dat si slaen den n.r.d. Andd. nieuwen ontbr. Vs. 1753 en 1754 ontbr. in de Andd. 55 harde ontbr. Andd. wel nouwe. 56 allen ontbr. 57 hi ontbr. 59 Sijn bode uytgaen. Andd. uutseynde ende gaen. 60 eenen t. slaen. 61 Uter s. in die ghebaren. 62 Of daer S. eer waer. 63 sijn l. Andd. Mer men spreyde om Seghelijns l. 64 God moet s.s.w. 65 Dat blijf hi om d. eere. Vs. 1765-1768 in de Andd.: Blensefluer was blide seer, Ende seyde: ‘Lieve kint, dits dijn eer. Nu en ontsiet u niet een twint, Ende siet, dat ghi u wel versint. 68 Nu so ontsiet u t. margenoot+ Hs. f. 78 d. margenoot+ H. 18 b. K.L. 19 b. [tekstkritische noot]Vs. 1771-1773 in de Andd.: Vrouwe moeder, dat ic mi niet en ontsie. 71 ter doot. 74 heer. 76 Andd. cracht. 77 sine. 78 Andd. Jeghen hem allen, die dorren spreken. 81 op die volc. Andd. D.o.v., dat hier comen sal. 82 Daer hi nu. Andd. Vergaderen groot ende smal. 83 heet. 87 Andd. vernyewen. 88 Die b. 89 sneden op eertrijck. Andd. in alle den rijcke. 90 Andd. slapen al ghelijcke. Vs. 1792-1820 ontbr. in de Andd. 92 slapen. 93 sach ontbr. 98 het. 99 hi ontbr 1800 antwoerde. 6 wil. 7. Nasaren. 8. mer ontbr. 11. dat boec. 12. die vader s. 17 verraden. 19 scare. 20 d. jonc haren ende daren. 21 Allen jachtich. 22 Dat men S.c. 23 Wonder. 24 Die vader v. 25 N. an S.d. Andd. om haer lieder doet. 26 Dat hi en sal. Vs. 1821-1826 in de Andd. Daer vergaderden als men sach, Namelijc om haer lieder doet, Die hi sal bringhen in groter noet. Die voghelen maecten jachtich: Dats een teken, dat Seghelijn crachtig Werden sal in den strijt, Die daer vergaderen sal op die tijt. 30 daer ontbr. 31 paeuweioene. 33 ammirael, 34 wael. 38 Andd. In den schilde. 39. D.d. sy h.s. 40 hem ontbr. 42 profeet. 43 Aen een cruys buten der s. Andd. c. sonder waen. 44 Andd. dit hadden (ontbr. in L.) verstaen. margenoot+ Hs. f. 79 a. margenoot+ K.L. 20 a. H. 19 a. Hs. f. 79 b. [tekstkritische noot]45 groten ontbr. 46 alle. 48 Moet dese v.s. 49 nu micken. Andd. meenden. 51 herte. 52 dus. 53 heiligh g. 54 D. in den c. was g. 56 uyt. 57 B. u f. 58 Dat ghi met p. Andd. ghemengt. 59 sonderen. 60 waren. 62 die droeve m. 63 En ontbr. Andd Ende en was nye s.d.w. 64 Al si. 67 hart. 69 wijf ende man. 70 ontfinedi lijf dan. 71 rou. 72 Sente J..... ons v. 76 So gheet. 78 Andd. Sprack van Jherusalem S. 79 Nu was die tornoy gheleyt. 80 Ende dat heerscap al ghereyt. 81. O.e. wit velt buten der s. Andd. een wilt velt. 82 P. die bat. 83 hi peinsede om die eer. 84 joncheer. 85 Of.... die. 86 coninc van der saten. 88 Twalef quaerten bloet doen uutlaten. 89 soud. Andd. traghelijc s.g. 91 Dat hi worde bedroghen saen. 92 H.a.e. weet niet die edelman. 94. Men haelde tors op die s. 97. grote paert. 99 joncheer. 1900 si w. seer. 3 keer sol d.w. 6 de b. 8 b. der stat m. 12 sterven. 13 Allen of hem v. 15 party. 16 helpt. 18 moet di. 19 ducht. 22 Andd. Mer anders soe blive ick d. 23 in. 24 beghin. margenoot+ K.L. 20 b. H. 19 b. margenoot+ Hs. f. 79 c. K.L. 21 a. [tekstkritische noot]25 mijn.... baet. 26 verlaet. 27 stervie, dat waer u s. 30 uyt alleen voeren. 32 Andd. d. coene S. 33 en 34 in de Andd. Ende Seghelijns ors besweken die lede, Dat hi quam op die hede. 35 Metten s.h. bedron ghen. Andd. Want hijt met s. 36 Andd. Ende des conincs ors was o. 39 Te slaen. 41 staen. 42 en ontbr. 44 boven der m. 45 wien dat wee was te m. 47 fellijc. 48. V.b.s. quamen si hem s. 51 Al.., rochte. 52 hi. 56 ment. Andd. Geprisen en machmens niet. 57 si. 58 Altemael. 59 Noyt en droecht y.a.v. 60 Andd. ghetandeert. 61. voet tot d. mael. 62 al ontbr. Andd. Oft si van yser ende van stael. 63 al ontbr. 64 op ontbr. 65 sere... meer mocht. 66 diet. 67 had. 69 wast. 70 Andd. ende die vroede. 71 Hs. pijn. Andd. metten sporen sijn. 72 Sarrasijn. 73 Haer ende daer. Vs. 1974-76 ontbr. in het Hs. 77. Dat hijt. Andd. hier. 78 XXC (?) versloech. Andd. Dertich alleen m.h.v. 80 laten. Andd. o wi, o wi! 81 volc dus v. Andd. dus al v. 82 Doet w.g. 83 Andd. Dat si ghemeenlijc souden dringhen. 84 hem ontbr.; voet. Andd. ter aerden. 85. sijt b. 89. dier. 90 houden. Andd. soude die hulper m. 93. Nu helpt G.v. Nazareen. 94 hier... alleen. 95. Ende ic bin v.e. vercoft. 96 brocht. 97 moeti. 98. Die meester is vol ghenade. 99 ic niet. 2000 Andd. Voer noch a. noch b. margenoot+ H. 20 a. Hs. f 79 d. margenoot+ K.L. 21 b. H. 20 b. [tekstkritische noot]2002 Andd. Gheweldich God, des claghe ic dijns. 3 Andd. wilt mijns o. 4 Ic ben hier in eenen vreesliken strijt. 5 helpt Godt.... ure. Andd. G. ende davontuer. 7 si ten tsinnen l. 10 reet. 16 ontgheren. 18 dichste. 19 Reet hi in e.l. 20 niet een. Andd luttel t.o. 21 vreeselijc.... sweert. 24 Ende tors van den hoefde roefde. 26 Daerom en d.n.c. daer. 27 Men leze gracht: acht (Vgl. Vs. 1446), hoewel allen grachter of grafter hebben behalve L (grachte). 31 nu ontbr. 32 ende minen s. Andd. Nu soe bid ic minen s. 33 moet falgieren. 35 Andd. So suldi d.q.f. 36 Andd. Machic l. 37 verraders. 38 die ontbr. 41 Andd. Toeghedronghen. Hs. begheerde. 42 doet Andd. S. te vellen ter eerden. Vs. 43 en 44 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 46 na die waerhede. Andd. bi weerde. 47 alleen staen. Andd. volden. 49. Seghelijn w.c. ofte g. 51 mocht. In plaats van vs. 52 in de Andd.: Seghelijn moestet laten staen, Ende verweren hem te voet, Want hem nu onsienlije stoet. 53 Andd. D. dach verghinc e.w.n. 55 binnen der m. Andd. Toech g. in die stede. 56 Andd. God, wat meslaet sijn moeder dede. 58 Andd. so ontbr. 60 die dach. 61 Hi swoer aldus s.w. Andd. Ende s. 64 Andd. Blensefluer w.e. droeve w. 66 Andd. Tfi, w.d.j.v. 67 mine. 68 ons. 69 Andd. al ontbr. 71 Twi hadden aldus. 72 Allen wel hebben. 74 al ontbr. Andd. wille d. Vs. 75 ontbr. in het Hs. margenoot+ Hs. f 80 a. K.L. 22 a. H. 21 a. margenoot+ K.L. 22 b. Hs. f 80 b. [tekstkritische noot]76 Des wi hebben ondersaten. Andd. Des wien hadden binnen der s. 77 Andd. sprac ende ontbr. Hs. Vrou. 78 Andd. scou. 79 gheen verdriet. 80 Andd. Daerom yst aldus gheschiet. Vs. 83 als in de Andd. Hs. In sijn oer ende seide stil. 84 Si draghet h.g. wil. 15. Andd. hi wert ontdaen. Hs. ondaen. 86 Die vrouwe. 87. Doe ontbr. 91 Dat hi mocht eten een luttelkijn. Vs. 2092-95 ontbr in het Hs. 98 U leven so en sie ic n. Andd. Levende en spreke ic u n. 2 dalen. Andd. vallen. 3 maen.... sceen scoen ende claer. Andd. manen. 4 wit stenen. 6 ende hi las Na vs. 6 in de Andd. nog Dat hijs veel hadde in den schoot. Het was manna, hemels broot. 7 Doen beet hi daer af daer hi s. 8 doe ontbr. Van den brode dat hi adt. 9 Andd. ye hadde ontbeten. 10 Ay God here, hoe gherne s.i.e. 11 Harde wel v.e.c. 12 D.b. anderwerf. Andd. Hi beet anderwerf. 14 gheen saec. Andd. gheenrehande. 15 Dat men.... doer n. 16 en ontbr. Andd. hi en hadde. 19 Ende altegader. Andd. Mede allegader. 21. te Seg'. 22 Andd. H. sprac te Gode sijn g. 24 Andd. G.a. ghewaerlijc. 25 allen dingh. Andd. Als ghi almachtich sijt van alle dinck. 26 Ende ghi u v. ende u lijf o. Andd. Ende ghi u v. dat l.o. 31 Witten donderdaech. Andd. Des w. donredaech. 37 voerseit. 38 sijn ontbr. 39 in brode. 40 Altoes moghen u minnen die goede. 45 Daer God im c.o.w.g. 45 es ontbr. 47 hier voetsel. Andd. spise. 49 Om dat God die doot ontfinc. 50 so bitterlijc. margenoot+ H. 21 b. K.L. 23 a. margenoot+ Hs. f 80 c. K.L. 23b. [tekstkritische noot]51 Omdat h. was. 52 Daerom s.h. 56 dat ontbr. 56 van varen groet. 57 M. hemelscher l. wert b. 58 scijnt. 59 waren ontbr. 60 te S. 61 Nu hout d. conventuer vaert. 63 sal nemm. 65 est ghenoemt. K.L. ghenamt. H. ghenaemt. 66 vigant. 67 G. seer o.d. wyer. 68 ley.... convertuer. 69 Dit was claer ende g. 70 enen cr. 71 D. de op die wapen. Andd. wapen fijn. 72 altemael. 73 Andd. Aen sijn lijf. 75 V. dien d.l. 76 vast. Andd Die hem te punte wale stoet. 77 T.e. alst w.d. 78 uytsach. 80 S.r. en so si mocht laten t. 82 uwe. Allen derven. 86 si weende. 87 graft. 88 Andd. Daer viel die vrouwe i.o. 89 dat hi stoet. Andd. Voer die veynsteren. 91 uutghewoet. Vs. 92 ontbr. in het Hs. 93 Goedertier. 94 Glorifier. 95 ende was. 97 hulp gheen. Vs. 99 als in de Andd. Hs. Ende ghi ende ic dat sijn die vrie. 2200 N. hoep ic dat wij. 1 Andd. huden. 3 heiden.... hare. 4 graft. Andd. dringhen i.d.g. 5 Andd. bede. 7 Sarrasijn. 8 schier. 9. Laghen ontbr. Andd. ter somme. 11 Allen bestaen. Vs. 12 als in de Andd. Hs. Van hem allen is benijt. 13 peinsede al te v.t. 14 Die was hem v.t.w. Andd. wert te w. 15 convertuer. 16 Sijn s. brac i.c.u. 17 Andd. so daden staven e.k. Vs. 18 ontbr. in het Hs. 20. veel. 12 hielt. Andd. niemant die t. 22 N. meer dan een haenbilt. L. aen ontbr. 23 bider convertuer g. 24 Andd. swaerden. 25 veel. Andd. Des had S. te sienre v. 26 hoeft.... speel. Andd. M.G. sach selve te sinen s. margenoot+ H. 22 b. Hs. f 80 d. K.L. 24 a. margenoot+ H. 23 a. [tekstkritische noot]27. Sarrasijn. Andd. Die heydene d. groet s. 29 dief ontbr.; ghemaect. Andd. ghenaect. 30 Mer hoe. Andd. Siet hoe. 31 Andd. vaste smeten. 33 ghemaect heeft onbli. 37 vacht... die ghebaer. Andd. Noch vecht... die g. 38 waer. 39 hi begonst. Andd. hijs begonde. 40 Allen Ende niement en conste. Andd. vermeesteren en konde. 41 Andd. vloden. 43 gheslellen. 45 Andd. sallen. 47 ontsochte. 48 Andd. selve. 49 sprac aldus. 50 Andd. Nu help mi G. 51 Hoe salt vergaen Andd. na mach v. 53 dat doe ic h. Andd. Al kenne ic h. 54 ben. 55 en werdic ontbr. 56 Andd. B. die dreef g.s. 58 Andd. Dat k.b.d.h. ghewan. Allen bestaen. Vs. 60 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 59 Andd. droefheit b.r. Hs. rou b. rou. 60 aldus ontbr. 61 Ghi G.... ghi m.s. 62 Andd. ghesterct. 63 verdrijft. 64 ontlijft. 69. in den hals. Andd. aen den hals. 71 Andd. quam naer. 72 enen slach zwaer. Andd. menighen slach s. 73 Hi en weerde op n.e.t. Andd. Ende hi. 74 Andd. gherechtich k. 75 lieten s. Andd. Hi doock ende l.h.s. 77 VIII Andd. acht. 79 al ontbr. 82 Andd. van u ontfaen. 83 Andd. Sloech ic u, s.w.i.s. 84 Allen slaen. 85 Prides ontbr. 86 Jammerde hem v.w. 87 Van dien hi S. segghen hoerde. 88 Ende n. Vs. 87 en 88 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 91 biste... moyael. 93 wel scoene d. 95 berouwet. Andd. bi mijnre trouwe. 96 Andd. dat u bescouwe. 97 Andd. Die rechte waerheit s.S. 98 danckic den m.m. Andd. Scepper. 2300 v. groter woede weent. Andd. van weemoeden w. margenoot+ K.L. 24 b. Hs. f 81 a. margenoot+ H. 23 b. K.L. 25 a. Hs. f 81 b. [tekstkritische noot]Vs. 2302-4 als in de Andd. Het Hs. heeft Wach dats mijnre herten bedwanc, Dat in mi is so seere partyen In mijn sin, des moet ic lien. 4 Andd. dat ic moet lien. 6 K.H. sachten. L. saften. 7 Ende dat aen.... verselen. 8 als in de Andd. Hs. mijnre herten q. 11. Andd. Nochtan laet ic mi der d.v. 12 Andd. reden. 15 brugghen H. walbrugghen. K.L. valbr. 16 Hs. Willecome. 17 Andd. Also als hoer dat woert ontschoet. 20. Die R. mede. Andd. R. ende die coninck mede. 21 Seghelijn ontbr. 23 seker des. 24 U vrouwe. 25 Si sal haer met hem ontscaken. Vs. 26 ontbr. hier in het Hs., maar volgt later na vs. 34. 29 Ic salt v. 30 heb. 31 Seer. 34. sei. Na vs 34 volgt in het Hs. vs. 26. 37 veel binnen der s. Andd. Daer wasser menich die hem haten. 38 seer. Andd. Dus is hi ghecomen in die saten. 39 de in. Andd. Daer dede hi i.c.s. 40 Andd. verbinden. 41 Andd. gesleghen. 42 Al w.h. ontwont bleven. Andd. Anders. 43 at sijn v. Andd. had hem. 45 Moeder aldus bin ic g. 47 E.c. mettien hi g. 49 Doen wenede sijn moeder Brasseluer. 50 o. huer. 51 Sprac S. sal ic hier b. Andd. S.i. hier bi u moghen b. 53 al dier s. 54 sijn te S. 55 Aey ontbr. Andd. hueschede. 56 Laet mi v. oec m. 57 dat ontbr. Andd. Werwaert d.g. 58 M. begheert. 59 Niet deser s. 60 u nu. 61 hier ontbr. 65 Sulc aventuer mach ic vanden. Vs. 66 ontbr. in het Hs. 67 Andd. Ende u h. in corter ure. 68 custen s.m. Andd. Doen custen s.m. Blensefluer. 69 Hartelijc. 71 Wildi mi dan n.v. margenoot+ K.L. 25 b. H. 24 a. margenoot+ Hs. f 81 c. K.L. 26 a. H. 24 b. [tekstkritische noot]Andd. En wilt mijns. 75 ten c. 76 Allen dese dinc. 79 nemen. 80 Ende ter. 81 Allen toren (toern). Hs. sluyten. 83 Dat si.... hevet g. 87 doen. Andd. gheven. 88 Andd. verwacht. 90 hi ghinc. 91 Andd. Als die hadde d.m. 92 Hi en seer t. Andd. deder toe. 93 Dat was bedwinc h.e.m. 93 swoer soe onsochte. 95 Die j. en deets. 96 hi en. 97 edelmoet. 98 dede tafel. 99 sin. 2400 coninghin. 1 groet nijt. Andd. Die daer int herte droegen n. 2 se hi. 8 Hs. Legdi in muten allen den dach sc. 4 U spel en is niet weert een stro. 5 ghern. 7 Andd. en heeft si n.m. 8 Heer coninc. 9 om aventuer. 10 sueren. Andd. Die ic ghehadt hebbe suer. 11 stat. Andd. En verwondert u des niet seere. Vs. 12 ontbr. in het Hs. 14 gheen. 16 Anders dan. Andd. Anders dan ic met mijnre moeder. 17. Seker, c. Prides f. Andd. soude doen, c.f. 18 Doe sprac voert R. 21 heer c. 22 onweert. 26 Plemen.... allegader. 28 Andd. Feloen ontbr. 30 Bastaer wil t. Andd. Verrader fel trouwen. 31 Allen Die menighe. 33 Doen den a. 34 vieren. 35 van clighe. 36 peis.... live. 40 cusmen. 41 heeft, t.d.v. 42 Doement dat moet God w. 43 Als ic se c. in goeden saten. Andd. staet. 44 onmaten. 45 Andd. ontvrien. 48 uyt. 49 E. cloefde thoet tanden toe. 50 F. seide om. m. scoude. Andd. Ende seyde: Dief, tot uwer schande. 51 dit is leet. margenoot+ Hs. f 81 d. K.L. 26 b. margenoot+ H. 25 a. [tekstkritische noot]52 voer voet. 53 Die c. had verdriet. 54 A. hi had metten oghe s. 55 hier 57 Allen scee. 59 ende stoet. Andd. sadt, ghinc oft s. 60 was. K.L. wast. 61 Andd. luttel w.g. 62 bellicht. 64 die vader. 65 verdienes. 66 Aldien s. hoerde. Andd. die dese tale h. 70 dorsten. 71 So seer. 73 Andd. Dat men Seghelijn niet en misdede. 74 misboden. Andd. Ende den doden liet hi begraven mede. 76 doe soe. 78 Ende die c. Prides n.e.v. 79 Ende oec niet v.v.d. feeste. 80 eest. 82 groet. 83 sou. Andd. sterven s. die bitter d. 85 Andd. Datter g. 86 daer stede. 87 In ghelikenis van enen hart. 88 Sijn ghelikenis so versiert. 90 hoeft voer. 91 Andd. Ghewarich dat cruce o.H. 92 Seghelijn God te e. 93 ten toern. 94 Want XIII telghen. Andd. Van XIII t. waren s.h. 95 Dit was s.u. 96 liepen al op. Andd. die daer saten. 97 vollichde den hart n. Andd. liepen d.h.n. 98 vast. Andd. schier. 99 uer. 2500 verdect ontbr. 1 Want noyt en dese af man. 2 vast aen. 3 hart.... Glorifier. 4 al.... scier. 5 een sterke mijl. 6 wijl. 7 hart. 9 Dat hart met soeker s. 11 gheset. 12 Ende hi. 14. sotter. Andd. Te nacht soudi s.o. Vs. 18 ontbr. in het Hs. 19 Andd. Doe bete t.e.d.j. 16 mi God. 18 heer hebben. 20. doen hier. 27 coemt hier. Andd. haer. 28 D.b.w.d. ghi begheert. Andd. gaer. margenoot+ K.L. 27 a. Hs. f. 82 a. H. 25 b. margenoot+ K.L. 27 b. Hs. f. 82b. H. 26 a [tekstkritische noot]30 Gaet in den bos u.g. 31 S. hebben die sijn goet. 32 Die h des sijt vroet. 33 En mach men nemm. breken. 35 swaen. 36 aen. 38 voerpunt want hi g. 39 Een valet enen h.v. stael. 40 Een fine s. wit d.w. 43 S.g. in die maniere. 44 B.d.c. van quartiere. 45 recht. Allen Gode loven. 46 Sinen w. toech hi b. Andd. wapencleet. 47 Alsmen wapen a. Andd. doet. 48 M. scoen cruys ende scoen goet. Andd. Met crucen scoon e.g. 49 Wit. Moet men lezen lichte? 50 ghedieht. K.H. even dicke. L. op even dicke. 51 v. scoene ghedaen. 52 Allen wit als. 54 Thart.... buyc dat l. 56 van dier tijt. 57 Allen hem ontbr. 58 Andd. T.s. waert. 59 ende moet. Andd. Dat herte sijn va[...] groter noot. 61 Moest laten int v. 62 Doen sede.... felle diet. 64 so cr. 65 dien. 66 T.s. so e.w.i.n. keeren. Andd. Te hove. 67 tot. 68 heer. 69 na comen mach. 70 die ghedach. 71 s. quaet. 72 hulpe ontbr. 77 N. winden nauwe sijn. 78 sei s. 79 Binnen den f. 80 sochtenen. 81 ment. Andd. men hem. 83 Binnen d. staet, van daen si quamen eer. 84 hadde g. driven dat s. 85 vrou. 88 vrou ter u. 91 Andd. Sal ic u n. spreken. 92 so ontbr. Andd. Ic duchte neen, dat doet seer breken. 93 hart.... verdwijn. 94 tuwen p. Andd. ghecomen ten fine. 95 seer. 96 recht. 97 sere ontbr. 98 Ghi s. van mi g. 2600 Ende doe. 1 Vrouwe u poytier. 2 Es dustaen u manier. Andd, dus ghedaen. 5 Het recht. margenoot+ H. 26 b. K.L. 28 a. margenoot+ Hs. f. 82 c. K.L. 28 b. [tekstkritische noot]6 Want noyt ghene k. 7 in wesen. 11 Andd. ghevoert. 12 Andd. verhoert. 14 God ic en doe. 15 Andd. Niet meer. 16 seer. 17 edel natuer. 18 figuer. 19 ist. 20 ic vollichde. 23 Andd. Ic sal u barnen a. eens. Hs. staecke. 24 hoer.... u s. 26 Hier en is g. verlies. 27 A.s. hier in dat hi. 29 die ic h.g. 30 Andd. al waert mijn kint. 31 de t.s.u. Andd. dede in den toern voeren. 32 die scone ontbr. 33 In enen toern sluyten. 34 Ende swoer dat sier niet bu ende soude comen buten. 35 Binne. Andd. leven. 36 ende. 37 was waer. 38 in seven j. Andd. XV j. 39 carmen. Vs. 40 en 41 ontbr. in het Hs. 43 Andd. heb ic wee. Hs. Gheleeft heb ic met groeten s. 44 Nu bevelic u o.H. 45 of doot. 46 brenghu. 47 so ontbr. 48 harten. 50 Ghi sijt die troest e.g. Allen troost. 51 te leven socht. Vs. 55 en 56 ontbr. in het Hs. 57 Dats grote o. 58 Allen Ghi en hadt mi. Andd. laten varen mede. 59 Allen ben. 60 Andd. D.h. van J. 61 Doet. Andd. Die was ghedoept. 63 Andd. mi voer mijn doot. 64 Andd. Senden den torment so groot. 67 hier ontbr. 68 Andd. heb ontfaen. Vs. 69 en 70 ontbr. in het Hs. 71 coft. 72 kent al ghedocht. 73 Alle harten ende g. 74 peins. 75 houde te leene. Vs. 76 als in de Andd. Hs. Dat sijn wi twee ende el gheen. 77 Ken ic o. G. 79 Andd. men toe sach. 80 Andd. In een w. op eenen v. 81 Die men goet n. in al die werelt. 82 des ontbr. 83 Hietenen God, mer t. int q. margenoot+ H. 27 a. Hs. f. 82 d. K.L. 29 a. margenoot+ H. 27 b K.L. 29 b. [tekstkritische noot]85 tonderdeden. 86 kersten. 87 Hietenen. 88 dat hi s.b. 89 Om ons gaf. Andd. Om hem storte.... den doot. 90 Andd. verlossen. Hs. lossen. 93 met recht g.h. Andd. wel goet. 94 alsoe propheeten. 96 Andd. In desen toern moet ic b. 98 Hi moet. 99 heer. 2700 Opten v. Allen maecte. 1 Storte ende w. seer. 2 die joncheer. 3 harden. 4 sticke. 5 Andd. liep. 8 Tharte.... buic s. 11 spreec. 12 jammerleec. Andd. waerleke (l. swaerleke). 14 keerde ontbr. Andd. keerde tors. 15 soud. 17 In de Andd. hoerstuut; doetstuut; di soude ghescien enz. 20 een sot. 22 nemmermeer. 25 Scouwen. Andd. Scuwet. 26 Als die e. te S. sede. Andd. Doe d.e. dit sede. 27 rou. 28 mijn. 29 laech. 31 Doe slaen. H. Doetslaghen. 32 Hets beter, d.i.v. 33 rou.... bet m. 34 peinsen. 35 heb. 36 Ende vrient.... n. suster. 37 Noch broeder, die m. 38 Andd. Ic ben al v.j. 39 Andd. ghescapen. 40 Andd. hande. 41 Te Gode waert. 42 doer d. 44 Also als. 55 Teghen ontbr. Andd. die daer stont. 46 Tot dat g.G. 47 wilt. 48 Andd. reynder m.f. 49 soete Mari. 50 S.b. ic hot m.v. 52 K.H. ellendich w.L. allendich. 53 verboet. 54 So mick (?) ic. 56 Andd. almachtich. 57 Also w..... verloren h. 59 wens. Andd. na den wensche. margenoot+ Hs. f. 83 a. H. 28 a. K.L. 30 a. margenoot+ Hs. f. 83 b. [tekstkritische noot]60 scoen als g.m.d. mens. 63 et y. 64 Ad n.s. 65 Andd. Willen wi eenen mensche y. 66 N.o.g. na onsen Heer. 68 die reden alleen in L. Vs. 69 en 70 ontbr. in de Andd. 73 Dat sin toe souden sien v.w. 74 enghel beghonst te m. 75 Allen been, vleesch e.b. Hs. te been, v.e.b. 77 selve. 78 W. die e.s.m. 79 Waren doen w.o.H.n. 82 K.H.D.G. ons s.b. 83 daertoe ontbr. 84 adem. 86 Peinsen si dat o. 87 Dusen werven... verblijt. 88 Nochtan.... bekent. Andd. N.e.w. noch nye b. 89 al d. tijt. 91 wil o. Vs. 92 ontbr. in het Hs. 93 So waer hi eer in eertrijck. 94 eer ontbr. Andd. verwaert. 95 Got. 98 horen. 99 W. sijt d. hi tot hem sede. 2800 Andd. Die was verholen, wert nu ontloken. 3 sittende in des des (sic) v s. 4 D. was d. die bliisscap g. 5 al alsoe. 9 God bliisscap is in h. Na vs. 10 nog in het Hs.: Den ghenen die God willic sijn, Doen sprac aldus Seghelijn. 11 A. waerlijc alst was w. 12 Andd. S. Seghelijn. 13 Int blisscap m.e.a. Andd. Met u ende m.e. te samen. 14 u kint. Andd. Ende ghi vader. 15 ende taer. 16 pijn. 17 Vergheten e.m. vrees. 18 wees. In plaats van vs. 21-24 hebben de Andd. nog duisterder regels: Die ghi wech hadt ghesteken Des menschen propheet (l. profijt) ende quaemt verweten. De woorden zijn in dit geheele mystische gebed te onduidelijk om veranderingen voor te slaan. 26 Aen een c. 27 Andd. Dat bl. q. 28 den reynen wive. 29 Andd. U m., die maghet Marie. Hs. Marien. 30 Ju benien. 31 Andd. soeten ontbr. 32 wilt. 33 Andd. dat bloet in uwen s. margenoot+ H. 28 b. K.L. 30 b. margenoot+ Hs. f. 83 c. K.L. 31 a. H. 29 a. [tekstkritische noot]34 seker ws also g. 36 Andd. Uwen g. ghinc uut te hant. 37 sijn vriend. Andd. verlossen. 38 D. hebbi G. 40 Allen in uwen s. 41 Andd. int b. des m. Allen beet. 42 die pine. 44 wictrac. 45 vlees. Allen daer was g. 46 graft.... doersneden. Andd. doerhouden. 49 men op P. Andd. ment o. paesdach. 50 Vijfwerf m.o. aensach. 51 Dis.... ghewes. 52 vijfwerven.... mis. 53 Taensicht den volc w. 54 In P. was veroerlocht. 56 Here ontbr. 58 den gheel d.a. 59 A. di p.d. 60 nu weten wi. 61 Men singhet III m. in den korsdach. 62 Een p. emmer en mach. 63 jaer dat g. 64 Dyerste... na mi. Andd. na dien. 65 ons ontbr. 67 sijn s. instac. 67 D.e. smenschen profijt. 68 Dat stont.... abijt. 71 Andd. alst is dach. 72 God. 73 Voer denghel dat was w. 75 die enghel. 77 eer. 80 Dat ghi mi v.m. Andd. met herten mint. 81 Dat ic al bin s.v. 82 Andd. Want ic ben een ellendich w. 83 Andd. dit ghebet. 86 sonder maelgen. 88 graeskijn. 89 Sulc.... woude 91 in die scilt. 93 V sc. 94 daer ontbr. 95 van dien. 96 hadden voersien. 97 ghent. Andd. ghint. 2900 voer. 2 heb. Andd. Ay, o.h. mijn m. 3 Andd. S.d.d. ende seyt 5 henemen. 6 D.v.s. Welt es mijn. 9 Of ic dan verder ga. 10 Die w.w. Andd. treder na. margenoot+ Hs. f 83 d. K.L. 31 b. H. 29 b. margenoot+ K.L. 32 a. [tekstkritische noot]Vs. 12-14 als in de Andd. In het Hs.: Ende scoeter toe vele schier Ende wilden wechleiden Gloriefier. 15 rechteren ontbr. 18 Op den a. dat het s. 19 hant. 20 tand. Andd. tore ontbr. 21 Ende hem meder g. Andd. Dat rechter oer ende dcde hem g. 22 Andd. achterwaert. 23 Andd. waende. Hs. Seghelijn. 24 wapijn. 25 Mar d.o. teghen hem liep. 27 Andd. metten lope. Hs. loep. 29 Andd. Die XIII waren v.l.g. Vs. 30-32 in de Andd. Een van hem wasser doot Ende dander hadde sijn oer verloren, Dies hadde hi groten toren. 32 Toer. 33 gheroeft. Vs. 33-46 ontbr. in de Andd. 43 Die.... hebt lof. 44 E. dese oec sijn o. af. 45 heb ic di. Vs. 47-52 ontbr. in het Hs. 48 dunct. Vs. 53-56 in de Andd. Si spraken alle harde fier: ‘Dat wi soecken dat vinden wi hier. Dat sal u costen uwen live, Wat ghi seght, ghi moet hier bliven.’ 58 Andd. groet o. 60 Andd. Want ghi sijt alle dieven naect. 61 opt hoeft. 62 Dat hijt t.t. toe c. 63 sloechi ontbr. 64 dede hi seer. 66 neder ontbr. 67 doot ontbr. 69 achtenste. 71 opt v. 72 sloechen. 73 Andd. Hi cloefden als een bake. 74 Andd. gherake. 76 Andd. Doe ontlieper een van dien. 79 Want si. Andd. Dat si. 82 Men moeten sieden. Andd. verspieden. 83 In quade peke. Andd. Den q. reke. margenoot+ Hs. f. 84 a. H. 30 a. margenoot+ K.L. 32 b. Hs. f 84 b. [tekstkritische noot]85 Doet slaen. Andd. Doetsloech van dien hi vercoes. 86 Andd. D.s. hi die sijn ore verloes. 87 Andd. Onse ghesellen sijn daer doot. 88 Andd. Ende tpaert dede mi groten n. 89 Want het mijn o.a. Andd. Af beet met allen. 90 Andd. Dat ic ter aerden moeste vallen. 91 Andd. Dander vraechden oft hi yet c. 92 Andd. So wert hi hier al verd. 94 traysone. Andd. Wi sullen hem leyden int prisoen. 96 Allen Seghelijn. 97 Dat hi si niet ghesceint. Andd. niet en werde g. 98 honghere doghede t. Andd. hadde hi groet t. 99 in VII d. 1 Des ne wondert mi niet. 2 Andd. N. en d. hi gheen v. 3 ors dat om h. Andd. Om sijn ors was hem meer dan om hem. 5 Allen nu ontbr. 8 in dat w. 10 Andd. Verstaet. 11 Hi noepte tors G. 13 lodse. Andd. logie. 15 Andd. Teten al ons ghenoech. 16 Tors. Andd. S.o. dat hi derwaert sloech. 17 lodse. Andd. Doe hi voer die logie quam. 19 sine.... had v. 20 seithi ontbr.; Gheselle. 21 Andd. huden af seide. Hs. sede. 22 gheselle. 26 altoes r. 27 Ic sede ic g.u.h. al. Andd. alle. 28 Andd. smalle. 29 bid. 32 had. 33 Ligghende sijn s.a. 34 Beit e.c. naer. 36 beide. Andd. bete. 37 Als die teten s.b. 38 Andd. toech. 40 T.t. droncken e.a. Andd. T. tafelen oeck e.a. 41 hoerdeselijc o.h.s. Andd. Ende si leelijck o.h.s. 43 Scakers van dien d.s. 44 Andd. Ter tafelen ende aten. 47 Dat sy wy s. doer die n. 48 weden. Andd. veeten. 49 ons. Vs. 51 ontbr. in het Hs. 52 Andd. oft waer te d. 56 ken. 57 veynoen. Andd. D.b.i. dunct mi, u ghenoet. 58 Andd. M.s. wil ic houden bloet. margenoot+ H. 30 b. K.L. 33 a. margenoot+ H. 31 a. Hs. f 84 c. [tekstkritische noot]59 A.w. oec als g. 60 Andd. gescapen. 62 aldus s.w. 63 ghedocht in s.m. 64 Andd. D. nyemant en was g. 67 Andd. omdat hi sadt. 68 Andd. Ende soe dorperliken adt. 69 Hi liet.... arheit t. Andd. lieten.... doghen 72 si soude v.s. 73 hilte ontbr. Andd. hilte ende ontbr. 78 groet. 79 saten swallen. 81 ors. 82 vast. 83 God. 85 alle. 86 Dat.... willen s. Andd. Ende wouden S.s. 87 Segh. sach dat men versocht. 88 Den yersten slach die hi brocht. Andd. D.e.s. hi voer hem b. 89 opt. Andd. den eenen. 90 hem ontbr. 91 viel. 94 Anderwerf. Vs. 96 ontbr. in het Hs. 98 een dief. 99 Die wist quaets. 3100 speel. 2 sij wi. 3 tweeen onghescent. 4 Andd. sullen hebben. 5 troen. 6 scoen. 7 Andd. na ons g.S Andd. Want hier is van dies g. 9 wert. 10 heb Andd. God ende dit g.s. 11 dieven can g. 12 vrempen (?) no sc. Andd. S. en s. nemmermeer op ons s. 16 Andd. o. utermaten. 17 Andd. eyschten. 18 en ontbr. Vs. 23 ontbr. in het Hs. 24 nu siet. 27 heer.... sciede. 31 vlees. 32 jongher. 33 vele ontbr. 38 Hi haelde. 40 Het stont. margenoot+ K.L. 33 b. H. 31 b. Hs. f. 84 d. margenoot+ K.L. 34 a. [tekstkritische noot]44 Andd. Hardt vleesch ende groen. 45 mocht. 48 Andd. hebdijs. 50 Allen die. 51 Op dwelen ende op scone t.g. 52 Cappoen.... vlees e.b. 53 sijt weerdich wael. Andd. sijtet. 54 Allen nader t. 56 Andd. aessack. 57 Andd. Beide vleesch, broot ende c. 58 hijt had doen. 60 Andd. Sijn ors hielt die schiltwacht. 61 Andd. Des h.w.s 63 sinen here opten s. 65 Andd. sat op e. reedt d. 67 diere. 68 ghemaect. 69 Houts ende stont bi. Andd. ende daer bij. 71 uyt d.f. 72 bede s. reyvel. Andd. bocte 73 quaden ontbr. Andd. E. soudet opheffen d.q.d. 74 vordeel. Andd. den bus metten houte. 77 Die knijf doert wapencleet niet en mach. 78 Seghelijn besiet ende sach. 79 Wert dat hi die vust v. 81 T. hals ende hoefde. 85 I. waenstu.... had g. Andd. wane du. 90 D. hi creaturen v. 91 Allen VII. 96 Mer hi s.d, h. woest s. 98 seide. 99 al dit vole doot. 3203 Andd. rooc ontbr. 4 Buter Andd. U aerden eenen roeck gaen. 5 Daerwart. Andd. Derwaert reedt d.r.f. 8 woent. Andd. duwiet. 9 Andd. D. voert een naen. 10 uyt. 11 niet ontbr. Andd. en rijdt. 13 Andd. Ic hebs wonder h.g. 14 over lanc. Andd. langhe wijle. 15 Andd. Hier en woent n.i. dit lant. 16 daer die tierant. Andd. Levende. 17 Andd. Clincke e.C. weet. Hs. wet. 18 sijn fel. margenoot+ Hs. f 85 a. K.L. 34 b. margenoot+ H. 32 b. K.L. 35 a. [tekstkritische noot]19 onverdadich. Andd. Reeusen. 21 alle te hant. 23 Tot R. der goeder s. 24 W.s.w. beide dat. 26 Ende heet S. 27 Allen ben. 28 onwesende. 31 Ende dat h. Andd. D.h. Prides s.g. 32 Andd. te verstaen. 34 Ende het. 35 overdadighe tierants. 36 Andd. D.h.s. dit goede lant. 37 Gheasselgiert ende versleghen. Andd. Ghedestrueert ende dit vole v. 40 te beh. 41 behoerde noemen. Andd. hoerde. 42 43 Andd. XXX. 46 Tes sijt hier wel. 48 here deghen f. Andd her ontbr. 51 Andd. den overdaet. 52 Andd. Daerom ben ick dus bedocht. 55 woerd. 56 en ontbr.; vaert. 57 Die g. hebt us b. 58 Het en is m.o.d. sonnen. 59 Die si bi crachten daden o. 61 al vole. 64 heer d. jammerheden. 66 Andd. u spreken. 67 van haer daer ghi m. Andd. van hem al u m. 70 daer ic v. 72 Andd. verhouwen. 75 nu ontbr. 76 Andd. Van waen sijdi g. 79 ten aen. 81 en moest. Andd. bescouwen. 83 Want sine s.l. an. Vs. 83 en 84 in het Hs. in omgekeerde orde. 84 Den vader d.m.g. 85 H.e. kende m.n. so doedic hem. 87 Dat mijn v. 89 aventuer. 90 Ende het m.s. teser uren. 91 ben. 92 Andd. naen stont aen hem. 93 heer. 94 H.s.t.h. wenende seer. 95 Andd. Heer S. hoert mi dan. 96 ickeen clein m. margenoot+ H. 33 a. K.L. 35 b. margenoot+ Hs. f 85 c. H. 33 b. K.L. 36 a. [tekstkritische noot]99 Andd. boven al d.l. 3301 tael. 2 dael. 3 int s. Andd. Die naen d.t. leyden op die s. 4 Men gaf h.d. beh. al. 6 Andd. Men gaf h.d. beh. al. 6 Andd. Knappelkens k.v 7 jonxste, w. wit v. 8 Hondert d. 9 sien. 12 M.l. tafel. Andd. Naen decte t. 13 al ontbr. Andd. Teerste dat si waren g. 15 Andd. Q.u.c. ghegaen d. 17 vergant. Na vs. 16 in de Andd. nog: Die twee voer, die drie achter. Loech ic daer an, dat waer lachter. 21 Aan enen c. 23. scoen. Vs. 24 ontbr. in het Hs. 25 Daer die soete J. mede. Andd. Daer God onse heer mede 26 A.d.c. sine leden. Andd. A.d. ealumpne doechde leede. 27 Andd. ghegeesselt e.g. 28 Die teken mochmen s. 30 Die u.d.G.d.o. coft. 32 K.H. galle ontbr. 36 hi niet d.w. 37 ne ontbr. Andd. noch en b. 38 seer bebloeden. 40 Alst. 41 hi ontbr. 44 Boven hem a. 45 R. siet die niet gheen. Andd. R.s.s. grieve. 46 ghesel.... reen. Andd. D.d.g. reyn van lieve. 47 Andd. God. 57 passi. Vs. 59 en 60 ontbr. in de Andd. 60 Ende daer soudi sijn bedocht. 62 Dat hi die passie voer d.w. wijt. 62 Ghedoghen want ghire toe v.s. 64 dienst wil ic s. 65 wel. 68 dorp no o. 69 crighen ende winnen. 71 Andd. Seghelijn, salich sidv. 72 Andd. deghen vri. margenoot+ Hs. f 85 d. H. 34 a. K.L. 36 b. margenoot+ H. 34 b. [tekstkritische noot]77 besceden ten die j. Andd. doe bestaet men dit j. 79 D.o. rede S. Andd. Des andren daechs bereydem S. 83 oem. 86 casteel. Andd. voeren. 87 Andd. reusen waren in. 88 tot haerder tin. 89 Andd. Clincke. 90 Andd. Laghen ende saghen uutwaert. Vs. 91 en 92 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 94 Andd. daer beneden wanderen. 95 Andd. Daer die ghereden comen. 96 Andd. Laet sien, wat h.s.v. 97 Andd. Ende laet ons gaen dat wise besien. Vs. 99 ontbr. in het Hs. 3400 Clinckaert. Andd. C. moet was so g. 1 uyt allen. 2 Andd. E. hiet s.b. bliven daer. 3 Ende b.d.h.S. 4 Audd. Sijn ors v. die deghen fijn. 5 opt dat voles. 7 Andd. ridder f. 8 Ende binnen den cruce q. 9 Andd. aenscijn. 10 Voer onsen heer gheordineert. 11 Dit was Andd. aenscouwen. 13 felle. 14 Quaden einde moet di doen. 17 wyle g. Andd. hoerdijt g.? 18 Andd. ridder coen. 19 Andd. Wat tol ist, h.m.s.s. 22 Treet. Andd. Gaet v.u.o. 23 Ende ontbr. Andd. neycht h.n. 24 U hoeft is dat ic begheerde. 25 Of te slaen, dats m.t. 26 dat waer hol. Andd. Dats al te s. Vs. 27-31 in het Hs.: So vele te gheven tenen tol. Ghi en ontsluept mi in een hol Of bi der eerden, als een mol, Ghine eyschet noyt so quaden tol. Ghi hebt gheleeft als een quaet. 32 Andd. Therte gaf u den raet. 33 Sprac Seghelijn moet s.v. Andd. Sprac Seghelijn, ghi moet v. 34 Wesen mer nu i.t. 39 onwetende wicht. 40 niet overdaet. 42 B. desen VII milen vol. Andd. Op seven milen dit vole al. 44 Andd. nye yemant. 45 als. 46 mi ontbr. margenoot+ Hs. f. 86 a. K.L. 37 a. margenoot+ H. 35 a. K.L. 37 b. Hs. f. 86 b. [tekstkritische noot]51 dragheet. 54 Comen ende. Andd. Ghecomen ende. 55 tael. 60 met sijn g. Andd. Met Gods cracht. 61 ondaet becopen. Andd. overdaet b. 62 varre. Andd. verre ontbr. 63 Andd. huden. 64 D.s. die Zarrasijn. 65 desen boem. 66 Andd. W.i.v. het was sijn oem. 67 Andd. Ende Segh. sijn neve, al en wist hijt n. 68 Andd. H.f. dat hi s. Hs. fellijch. 69 Diere quam ghereden d. Andd. Op die vijf ghebroeders daer. 70 Hi m.h. 71 wyle keytive. Andd. vuyl kative. 72 Andd. Des nanen kinder a.v. 76 ende vader. 77 verbornen merghen. Andd. verbranden merghen. 79 eer noen sijn d. Andd. eer noen wesen d. 82 Andd. Ende ghinc te Segheline waert. 83 Altemael o.d.v. 86 so h. een swaerd. 87 C. sprac 89 wart het ghedaen. 90 So l. Andd. Du sulst onlanghe v.m.s. 91 Andd. Du liechs daer an. 92 ute ontbr. Andd. toech. 93 E.s.d.r. seker sijt. 95 Andd. stont. 97 tol. 98 H.s. u aldus ghegheven al. 3500 wel ghedaen. Andd. tijt g. 1 Clinckaerd. 2 swaerd. Andd. toech. 7 Doe werp hi stic i.d.s. 8 Het docht s. scande. Allen wesen ontbr. 10 es g. 13 H. katijf. 19 buyc staet. 20 spraect. 21 ghi sijt weeghe. Andd. weghe. 22 bedreghe. Andd. ghedrege. 23 dat ontbr. 24 hadt. Andd. ghi en haelt u paert. 25 Andd. Wat meenstu. margenoot+ K.L. 38 a. H. 35 b. margenoot+ Hs. f 86 c. K.L. 38 b. H. 36 a. [tekstkritische noot]27 vander paert. 28 aert. 29 Andd. onsocht ontbr. 30 stoet op. 31 ghedreven. 33 C. sijn o. af. 34 seide. 36 dit es. Andd. Die heydin seide: Soe o. 37 dat weet wel. Andd. En wert ic nye ghesleghen d.b.s.f. 38 du bist fel. Andd. Ende en wert nye ghewont, dat weet ie wel. 39 Andd. Sonder dan van u te d.t. 40 Andd. W. ontbeyden. 43 Andd. u gheen r. 44 Als ics u vraghede, w.g.t. Andd. Doe icx u badt. 45 Allen Clinckaert. 47 Drie n.o. liefs H. 49 hadde. 50 A. hi hem v. Andd. S. sinen slach v. 51 Andd. Anderwerf e.s. 54 hoefde. 55 hem voer. 58 nu ontbr. Andd. doch ontbr. 66 ne ontbr. 68 Ic gave hem. 69 Andd. ontfaen. 70 Dus 74 Allen Die coninc P. V. 76 ontbr. in het Hs. 78 coninc ontbr. 79 Allen wel ontbr. 84 sede. 87 Allen God ontbr. 88 u keert. 89 C.s. doe en sal. 90 Andd. Om deser (l. dese) werelt gulden al. 91 die was. Andd. ic en was niet trage. 92 u ontbr. 93 van G. 94 niet en bekeert. 95 God ter eeren ende sijnre moeder M. 96 Andd. Ghi sijt oeck v. der p. 98 Andd. en dede. 99 Andd. moet ghi nu v.H. 3600 Andd. sijn mes. 2 VII seven. Andd. Dattet vloech. 3 Andd. Des nanen (K.L. namen) kinder. margenoot+ Hs. f. 86 d. K.L. 39 a. margenoot+ H. 36 b K.L. 39 b. [tekstkritische noot]5 loefde. Andd. G. onsen Here. 8 vechten wilde. Andd. noch meer. 9 uytquam. Andd. q. weder t.v. 11 seiden. Andd. O. ende seyde ruden. 12 soen. Andd. huden. 13 mi rouwen. Andd. ghecomen dat sal u r. 14 mach scouwen. 17 Andd. Alsulcken tolle suldi o. 19 Andd. M.m.s. dat ic schinke. 20 Andd. D. antwoerde hem die clincke. 21 Hets verloren. 22 dat hi sporen noepte. 23 met ghewelt. 24 opt velt. 26 Andd. E. doe keerde in sijn g. 27 M.S. quam t. 28 alre meest. 30 Andd. D. scouderen s. waren ontleest (L. ontlest). 31 steec. 34 Dat b. niet sp. Andd. En bestoet (l. besloet of bescoet) h.n.e. sp. 35 Andd. S. swaert en woude niet s. 36 corter. 37 Andd. Noch hincker in sijn a. 38 Of dies dat. Andd. Noch twee oft hise. 39 Mar. 42 E. sine h.d. hi m.h. Andd. hien m. hielt. 46 D.i.n. op gheven. 47 of. Andd. oft. 49 ghi. 50 vast. 53 Andd. Hi sach daerop e.g. 54 die ontbr. Andd. bleef legghen. 56 Doen seid hi dus t.S. 59 Loeft, die droech die croen. Andd. En prijst. 60 die. 61 Den arm heelen. Andd. hielt. 63 nemmer. 66 Andd. Swicht ende l.u.c. 67 S. sy Clinker heer Symeoen (!). K. sijm oeme. 68 dats een d. Andd. dat is al d. 69 Allen. 72 Allen Anderwerf. 73 Andd. goede ontbr. 74 Datte scouweren i. 75 is ghesleghen. 78 Andd. Daer volchde na dat rode b. 79 croen. margenoot+ Hs. f 87 a. H. 37 a. margenoot+ K.L. 40 a. Hs. f. 87 b. H. 37 b. [tekstkritische noot]81 mer hi g. 83 loven s. hem. 85 Allen siet. 86 Allen hem c. liet. 87 O groet sijn u ghenaden. 89 gheern. Andd. woude hi. 90 Heer. 91 Elcken. 92 Andd. Dat wi al te samen s. 93 groot e. fel 94 Ende n. coemt. 96 Ay sod mens dattu kies. Andd. O domme mensche, dattu kiest. 27 D.b. doot, hets dijn s. Andd. dats u schout. 98 Andd. God die ons allegader. 99 maken. Andd. wie dat r.m.k. 3700 man ontbr. 1 M.g. ende ongheveinst. 2 eist. Andd. Of hi dan b. in sonden keest. 5 Allen daer. 6 g. te naer. 7 Dat hine h. no sach. 8 hi ontbr. Andd. Hi nam soe h.e.m. 9 croen d.w. dor mijn. Andd. Aen ons h.c. doern sijn. Vs. 11 en 12 ontbr. in het Hs. 13 Hi stacken doer sinen arm. 14 Wacharmen. 20 Andd. te s. houwen. 21 I.m.s. op die heyde. 22 al ontbr.; seide. 23 Andd. en soude v. 24 soen. Andd. heb ick v. 25 woert ontbr. 27 sijt mijn oem. 32 te ponte. Vs. 35-71 ontbr. in de Andd. 36 ghedreven. 42 onsocht. 43 die aventuer. 44 Die scouder. 45 Dat si v. op dat sant. 46 arm. 47 af was. 48 Segh. ontbr. 49 wel ontbr. 51 God ontbr. 53 Of ic s. u nemen tl. 57 heer h. onsocht. 58 ende voete. margenoot+ K.L. 40 b. margenoot+ Hs. f 87 c. H. 38 a. [tekstkritische noot]Na vs. 61 zijn een paar regels uitgevallen. 65 som m.l. Andd. 66 E.t. seide neen ic d.k. 67 hem ontbr. 68 ende lede dure. 69 Dat goet tsweert t.g. 72 Andd. Van quaden aerde al dijn leven. 73 H. al dijn leven sijn. Vs. 73 en 74 in de Andd. in één vers: Hebstu gheweest ende ic ben ghebleven. Vs. 74 ontbr. in het Hs., gedeeltelijk door mij ingevuld. 79 Andd. D.h.d.i. die felle Clincker. 80 Andd. Deus God wat goede schincker. 81 Andd. sidi, sprac. 82 wel. 85 poert. 86 heefse. Andd D.p. heeft ghesien. 87 vast. Andd. Sinen here doot slaen, hi sloet vast. 88 gast. Andd. Dit sijn quade vreemde gast. 89 seer. 90 Mamet. 93 Seide si. 97 D. poert sluyt hi j. ons. Andd. teghen ons dus. 98 Andd. Bi den heren mijns Jhesus. 3800 sluyten s.h. berouwen. Vs. 1 ontbr. in het Hs. 2 Andd. Dat aenschijn was gh. 3 Andd. Als een muyl v.e.s. 5 op r.s. 5 Andd. Twee bulen. 6 guule. 7 voet. 9 sinen heer. 10 Opdat si op hem breken. Andd. Indien dat si opbreken. 11 Andd. Die poerte met cracht ende w. 12 S. die quam gheern. 13 Waer ende dander v. 14 Andd. du k. 15 Andd. Hoerstuut p. ende ontdoe. 16 Die reeuse, Andd. antwoerde hoe. 17 gheen. 18 Andd. Hi en moet elwaert slapen gaen. 22 Andd. W. ic n. en ontdraghe. 23 Andd. I.g. voer meer dan achter. 25 Eer mi verer op di. Andd E. wy vererren op di. 28 toent. Andd. wonder theent. 30 H.s. vuyt sijn h. ten w. Andd. uten clincket. 31 Andd. ghescapen. margenoot+ K.L. 41 a. Hs. f 87 d. margenoot+ H. 38 b. K. L 41 b. [tekstkritische noot]32 Andd. Daer greepen S. 33 Andd. Bider oore. 34 Andd. V. wee. m.h. groot g. 37 Andd. Toech hi tswaert R. 39 Andd. Daer moest hem sijns lijfs ghebreken. 40 Doe bleef. In plaats van vs. 40 hebben de Andd. Seghelijn sprac: ‘Al onghesteken Moet ic bliven ende dn ghescent, Wat du hebste voer dijn payment. 41 Andd. Doe spraken Seghelijns neven vive. 42 Andd. Wat o. 43 Andd. Dat hem iet ontbreken m. 45 Andd. A. is desen g. 46 Andd. betalen. 47 gheleghen. Andd. Ende leyt hier nu a e.q. 48 Tpaeyment. 49 E.s.g. sonder blijf. 50 Dat hier an v. sijn lijf. Andd. Daer voer gheeft d. katijf. Vs. 51 en 52 in het Hs. No goeden d.. er no quaden vuytstac Ic waender hem niet aen ghebrac. D.. er in den eersten regel is moeilijk te lezen door een inktvlekje; misschien moet er staan; No goeden penninc (D)er no q.u. 53 Die neve seide. Andd. Seghelijn seide. 55 Si v. daer. 56 Die Andd. Die ye van moeder ontfinc lijf. 57 Clinckaerds. 63 joncfrou, soe moeti o. Andd. s. moet ghi afstaen. 64 Andd. Van uwer wet ende ontfaen. 65 joncfrou. Andd. Kerstenheit, sijt s.d. 66 Segh. sach i.d.p. Vs. 69 ontbr. in H. Dat stont biden s.w. Andd. D.C.b. selven w. 69 Si had bi Clinkaert mede. 71 Goede ghenadich. Andd. Gode ghenade. 72 Wildi w.k. Andd. Weert u, wilde w.k. 73 joncfrou. 74 D. scoen k.d. rou. 76 scone ontbr. 78 mede ontbr. Andd. Nu moetic m.d. 80 Seghelijn. 81 Allen hi ontbr. 82 een ontbr. 83 Allen al ontbr. 84 Andd. dat ontbr. 86 Andd. Daer toe dede hi g.o. 87 hebben. 88 Leert kerstenheit p. Vs. 89 en 90 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 89 eer. 90 heer. 91 croen. 92 Op hoeft sijn. 93 In een cruys. Andd. Aen den cruce. 94 H. seide tk. Andd. wie. 96 Andd. T. knielde ende sprac. o.d.d. 97 Andd. Laet mi o.k. 98 seide. Andd. Doe sprac die moeder ende s. 99 ontfaen. Andd. Lieve kint, ic sals b. margenoot+ Hs. f 88 a. H. 39 a. margenoot+ K.L. 42 a. [tekstkritische noot]3901 Andd. Had mi niet ghejammert v.u.l. 3 neemt. 5 al ghelike. 9 Andd. Doe v. 11 Andd. Nu achtic. 12 Andd. Minen man van quader aert. 13 Sijn o. was te g. Andd. overdaet w. soe g. 14 Andd. al was hi d. 16 Taelgefer. Andd. Talifiere. 17 ende ontbr. 22 Doe sprac S.d.j. 23 Dat hi heeft naghel ende croen. 24 Dit waede j.h. scoen. 25 Si en m.n. beter s. 27 den g.a. Andd. naen. 29 S. outste kint gaen trouwen. 31 haer m.th.l. 32 So groet eeren. Andd. en gheviel n.w. 33 ghevel. 36 Taelgefeer, en zoo overal. 37 Andd. groot van leden. 38 N. feste dies s.s.d. 39 van daen. Andd. Doe woude S. van dien (l. daen) tiden. 40 aventuer. Andd. riden. 42 Prian, en zoo overal. 43 Taelgefeer. Andd. Talifier. 44 eer. 47 croen. 48 het c. Andd. Tot hi comt tot s.d. 50 dat behout. 52 Hi custe. 53 seer. Andd. seer ontbr. 54 Ic sal varen u s. 55 aventuer. Andd. Hi reedt om a. 56 creatuer. 57 so saen. Andd. reedt soe s. 62 me s. 64 Andd. Dat felle venijn doe hi cranc. 65 Allen vermoert. Andd. ende ontbr. 69 oec.... ghaerne. 70 tontberen. 71 die juweelen. 72 Doe voer hi uten casteelen. 73 Alleen.... aldaer. 75 lees ridderscap? Na vs. 76 nog in de Andd.: Eer dat hi was gheboren. Dit mach elck man gaerne horen. margenoot+ Hs. f. 88 b. H. 39 b. K.L. 42 b. margenoot+ H. 40 a K.L. 43 a. Hs. f. 88 c. [tekstkritische noot]77 casteel. 78 juweel. 80 Goede Andd. danctes. 83 Andd. op wege noch op v. 83 al ontbr. 84 Andd. vercoren. 87 sekerlijc. 88 eertrijc. 89 best. Andd. ghevonden. 90 vest. Andd. tienden. 91 scoen. 92 Dat si was. 93 hope. Andd. Haer ende daer m.v. belegen. 94 Andd. Daer q. teghen hem g. 96 Hi quam te ghemoet d.h. 97 Die ridder v. hem w.h. waer. 98 misbaer. Andd. in die ghebaer. 99 in het Hs. in twee regels: Ic segt u heer, Sprac die gaersoene. 4000 Ic loep e.b.d. 1 Clinckaert. 2 aert. 3 wille p. Andd. comen pl. 5 Andd. a.g. scouwet. 6 D. loep ic hier seer bedrovet. 8 Mijnheer. 9 al. 10 Andd. coene S. 11 Andd. dit o. 12 seg. Andd. salt u seggen. 13 XXXII. Andd. Mijnheer. 14 Andd. D.a. binnen den t.s. 17 mocht. 18 Die al die w. doer socht. 19 Si sijn. 20 heer. 22 hout hi. 23 Andd. als si een k.h.o. 25 T.d. verledich si. Andd. Tot sijns selfs wijf ledich si. 26 ende bid di. Andd. Edel h. 27 Andd. macht. 28 met g.m. Andd. met sijnre cracht. 29 Andd. den casteel. 31 Andd. Daer binnen en is w. noch b. 32 met hongher groet. 33 Si hebben. 34 rijt. 35 Ende ontbr. Andd. vaert te hulpe. 37 sal. 38 Doer d.j.d. daer binnen s. Andd. om den j. 39 lossen uyt hare g. Andd. verlossen..... grieven. 40 Waendu. Andd. lieven. 41 All. h. sijn a. Andd. hebben. 42 Had ic se g. 43 Sal ic keest. Andd. Ic soude.... v.d. beste. 44 beste... ende die meest. Andd. hoechste g. 45 al. 47 volc.... leght. Andd. E. ict v. verslae dat hier leyt. 48 die. Andd. hi diese wederseyt. margenoot+ K.L. 43 b. H. 40 b. margenoot+ Hs. f 88 d. K.L. 44 a. [tekstkritische noot]49 heer sprac knecht. 50 Woudise het waer r. Andd. Woudise dus, h.w. onrecht. 52 u node. Vs. 53-56 als in de Andd. In het Hs.: Laten ghebruken coen deghen, Al haddi al dit volc versleghen. 57 seghe. Andd. die reden bl. 58 joncfrouwen. 60 sijt 61 haer v. Andd. hem minnen d. den noot. 63 sijn scade. 64 Andd. is van crancken rade. 65 cleen g. 66 misvoet. Andd. Teten ende dr. 67 joncfrouwen... seer. 68 heer. Andd. joncheer. Vs. 69-71 in de Andd.: Si sullen noch tavont wesen blide Ende hebben broot ende spyse Ende oec dranck ende wijn Of mi ontbreken die armen mijn!’ Sprac Seghelijn die wigant. 72 Andd. ghenaemt. 75 Andd. Ysande. 76 Andd. Gande en zoo overal, in het Hs. elders Gaudise genoemd. 79 van s. ghedaen. 80 Meliaen. 81 Die es edelste ende die best. Andd. Dats die e.e.d. best. 83 harten. 84 Andd. smerten. 87 voeten. Andd. besyden g.t.v. 88 en ontbr. 89 Andd. die sal ic w. Vs. 89-92 in het Hs.: Dan ghi u ladet met spisen goet Ende draechse binnen metter spoet, Ende seght hem allen, als ghijt hebt moet. Toten joncfrouwen, dat icse groet. 91 Allen moet. 92 Allen groet. 96 D.m.s. uyt mine bene gh. 97 Aldus so s.d.g. 99 Clinckaert. Andd. Clincke. 4100 aert. 2 D.s. Segh. die deghen. 3 becoft. 4 Andd. overdaet is ten eynde ghebrocht. 6 here ontbr. 7 wi. Andd. Wie ist. 8 Allen wel. 9 E. oec h.q. fellen. 10 Andd. D. here God, wat hoer i.t. 14 had. 18 Dat wi dit heer m.l. Andd. Daer wi wel sullen l. margenoot+ H. 41 a. Hs. f 89 a. margenoot+ K.L. 44 b. H. 51 b. [tekstkritische noot]21 d.k.m.n. hoer ic wael. Andd. Ghi kent mi qualijc. 22 sael. 23 Andd. S. eten oft sonder d. 25 Andd. I.s. proeven mijn swaert. 26 Andd. E. doen so, d.i.s. ter vaert. 2S Andd. Tot haren noot. 29 sullen ontbr. Andd. H.s. van dien ghenoech. 32 dan ontbr. 35 Andd. D. ist g.m. 37 dat ontbr. 38 Andd. dit ontbr. 41 v.s. was sat. 43 scoen taetsc. Andd. goede daets 45 hebt. 46 Andd. daer binnen. 47 daer binnen Andd. T.d.j. mijn vriendinnen. 48 Dat si tharte m.v. Andd. Die mi hebben therte binnen. 49 Andd Ghewont m.h.s. 52 Allen sijn ontbr. 54 Andd. toech. 56 soe moesten l. 57 Andd. benam hi. 58 Met alle beidegader den o. 59 Hi sloech af dat vl. 62 mochten oec. 64 Allen trect. 65 Neem. Andd. Neemt.... leyt. 66 dien o. Andd. die wederseyt. 67 Andd. duncket. 68 Andd Spise so n. 69 hals. 70 vul. Andd. vol die bariseel. 71 Segh. s.e.l. 72 nemmer d.i. nem er. Andd neemt. 74 den hals m. Andd. dunct. 76 Andd. Dit heer verstormt al. 79 Binnen altemael d.j.f. Andd. Binnen totten j. fijn. 80 Allen En ontbr. 82 Ic sal m.d.p. also w. 84 wart. Andd. Leydise af, h.w.u.s. 85 here ontbr. 86 Andd. heydijn. 87 Andd. ghemeenlike. 88 tent. 89 reet. 90 Nu moet G. Andd. God moet nu. 91 heer. Andd. W.o.h. dat heer groot. 93 Tors s.h. Andd. Hi sl. tors sijn met s. 94 Andd. dorscher dorscht. 96 Andd. So dat sijs alle h.l. margenoot+ Hs. f. 89 b. K.L. 45 a. H. 42 a. margenoot+ K.L. 45 b. Hs. f 89 c. [tekstkritische noot]97 Andd. ghinghen vlien. 98 Die Zarrasijn. 99 Andd. Haer ende daer. 4200 M. sinen. Andd. M. sijnre eracht ende Gods g. Vs. 1-26 ontbr. in de Andd. 2 Alleen. 4 poert. 5 sede. 7 hi hebbes. 13 eer ghi e.m. 14 jon d. 15 den. 16 goet si. 18 houden. 23 cleen. 24 die r. Vs. 27 en 28 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 27 vast. Andd. ye soe vaste s. 28 Andd. Als heeft die coene ridder g. 29 E.m. ende so sere v. 30 Jeghen een heer alleen v. Andd. Ende teghen hem allen. 31 Andd. Trouwen dats w.g. 32 Andd. Hi sende Galopijn sijn ghenoot. Vs. 33-42 ontbr. in de Andd. 35 God ontbr 37 wel ghesciet. Vs. 38 en 39 ontbr. in het Hs., door mij ex conjectura ingevoegd. 40 Binnen dat. 43 Andd. Ter joncfrouwen van groten p. 47 Andd. allen als. 48 Ende dit h. Andd. Ende als te voren u c. 49 Si waren b..... woerde. Andd. Si werden b. 50 hoerde. Andd. D.s. den knape spreken h. 52 Y.s. dese t. Andd. dese. 53 Cnaep. 54 Andd. present. 55 Het is beter noot. 56 Andd. gulden. 57 in III d. 59 Andd. want ontbr. 60 ende ontbr. Andd. N.e. draechten dese w. Vs. 61 en 62 in de Andd.: Dander sesse saten daer, Die woerden hadden si onmaer. 64 Want w.s. wel edel a.g. 66 Andd. soude u. 66 Die wimpel.... si coeren. Vs. 67-70 in de Andd.: Al ontween dat si toghen, Ende Ysaude dat si sloeghen Aen haer kinnebac met haren handen. Die joncfrou doechde veel scanden. 68 Ysaude. 70 vuil s. margenoot+ H. 42 b. margenoot+ Hs. f 89 d. K.L. 46 a. [tekstkritische noot]71 hi. 72 ende horeest. 73 min. 74 Andd. woude sijns wesen e.n. 75 Andd. Dit mocht Ysande qualic g. 76 seit hi. Andd. Trouwen. 77 ende ten. 78 dat ontbr. 79 al ontbr. 81 metten h. min Andd. m.h. mijn. 82 in. Andd. Minne, die ons broot e. wijn. 83 Andd. Heeft ghesonden o.d.d. 84 I.h.o. menighen dootslach. 85 dits beghin. 86 Andd. beter ontbr. 87 beter. 88 Ende tr. Andd. Si seiden: het is al om niet. 89 Andd. vercrighen. 90 Andd. G m. herde wel s. 91 Hets om niet d.g.h. 92 had d. ghestoct. 94 E. verwarmt m.m. 96 was haer moet. Andd. So verwandelt was haer bloet. 97 aldus vergheten. 98 ghegheten. 99 eeste. 4300 keest. 1 den sin. Andd. Had den sinne so doerbroeyt. 2 Had hem. Andd. Ende in haer herten soe gegloeyt. 3 Andd. Metter m.v.S. 4 Galopijn. Andd. behaechde wel Seghelijn. 5 Hi k. van panen schier. Andd. Ende wederkeerde schier. 10 utequam, hi mocht v. 13 Andd. die macht. 14 Ende trouwen. 15 Ende sine seghe, sprac Galopijn. Andd. Ende is so groot, s.G. Vs. 13-15 staan tweemalen in het Hs. 18 alleen. Andd. oeyt. 19 Andd. Die coninc s. 20 heer. 22 G. die voren g. 23 Dat hi b. ghinc opt velt. 24 Dat S. 25 Alleen sat ende dat vacht. Andd. Alleen sloech ende vacht. 26 Ende al metter G.c. Andd. Ende met ons heren c. 27 Andd. G. riep, R. goet. 28 vast. 29 V. VII j.o. 30 Andd. Dat elck den anderen wil verspreken. 31 haer. Andd. Om wel van haer vrouwe sal sijn. Vóór 33 moeten een paar regels ontbreken, waarin hij met een enkel woord het geval van Ysaude aan Seghelijn mededeelt. 34 Andd. Doe sprac die coene S. 36 Andd. Haer. 37 sessen. 38 lessen. 40 Andd. heydijn. margenoot+ H. 43 a. Hs. f 90 a. K.L. 46 b. margenoot+ H. 43 b. [tekstkritische noot]41 entaer. 42 rose.... ghewaer. Andd. reeuse. 43 sulc. Andd. dede s.m. 44 verstormdelike. 45 Allen met s. Andd. Slaende toe. 46 Andd. S.h. weder v. 47 die brant. Andd. ghetoghen. 49 Allen stive. Vs. 50 ontbr. in het Hs. 51 Andd. begaerde. 52 Andd. swaerde. 53 Dat hem die scouder arm. Andd. scouderen. 55 Andd. metter. 56 D. had d.r. groeten gheer. 57 spoeren. 59 varre. 62 Andd. Hi verhief dat s. 63 Andd. sloech die reeuse. 64 hem ontbr. 65 Andd. Nu hoert wat, s.S. 66 sult. Andd. sultste. 69 God. d. biste g.H. ghemaect. 71 den fellen d. Andd. des reeusen d. 72 verhoerde ende sach. Andd. vernam. ende versach. 74 Hi quam gheloepen derwaert. Andd. Thoeft sijn was ghehaert. 75 Als s.b. sijn haer stoet. 77 had. Andd. nerghent. 77 D.i.d. borst in sijn lijf. Andd. om s. borst. 78 Nerwaert m.d. keytijf. Andd. Men mocht nerghent d.k. 79 Niet wonden dan daer t.s. 81 Sijnen mont g. Andd. Sijn hoeft was g. 82 sinen adem. Andd. Sijn mont was stijf. 83 als. 84 seit. Andd. seyt dat hi wan. 85 een j. 86 Andd. Daer hi (H. gi) bi was. 87 had in sijn lede. Andd. in die lede hadde. 88 in borst. Andd. om die b. 89 Andd. ghescapen. 90 Andd. V. der middel n. 91 Ende paerts voet openbaer. Vs. 92 en 93 ontbr. in het Hs. Andd. sagittaer. 93 Ghescepen ontbr. 94 Andd. Seghelijn die koene w. 95 onse Here ontbr. 96 salnen. Andd. Diese sullen b. 97 en ontbr. 98 w. brocht an. Andd. Hi en hadde gheen w. an. 99 XXVII. Andd. aen die b. 4400 wel ontbr. Andd. Ende achter seven. 1 vleghel. 2 Y.v.q. spel. 4 Ende ontbr. 5 Sarrasijn. Andd heydijn. 6 brocht sinen pine. Andd. in sware pijn. 7 nemmermeer. 8 Andd. met d. ere. 9 Andd. Heere moetti so vaste slaen. 10 H.w. nu cort g. margenoot+ K.L. 47 a. Hs. f. 90 b. H. 44 a. K.L. 47 b. margenoot+ K.L. 48 a. Hs. f 90 c. [tekstkritische noot]11 Andd. eenen tijt. 12 Ic q. Andd. Ick en q. 14 Andd. yet g.m. 15 so en s. Andd. Trouwen heer ridder, a.e.s. 16 Ay ontbr. Andd. sprac ende seide tsy. 17 Ser hout (?) waer i.v. 19 Heer. 20 keer. 21 Sijn goede sweert e.g. 22 Hem ontbr. Andd. Grappaert enen slach sijn oer af. 23 Andd. Sloech datter aen sijn h.s. 24 en ontbr. 25 seer. 26 heer. 27 vleghel. Vs. 28-30 in het Hs.: Dat hi sat ende dede Nicken den ridder coen. Dat hi sat in den aertsoen Doe wart gram die ridder coen Want hi was van hoghen doen. 29 Andd. Totten ghereyde opter a. 32 hem ontbr. 33 noch ontbr. Andd. Daer en q. noch g.b. naer. 35 figuer. 36 natuer. Andd. biste. 37 Andd. hebste. 39 dijn o. af heb g. 43 daets. 45 dat scaeit m.t. Andd Af dat bestaet (l. bescaet) niet twint. 46 Allen te bat. 47 Dat ic tot nu h.g. 48 Allen En ghever. 51 D.h. sat in ommacht. 52 over hem. Andd. T. vacht seer met sijnre cracht. 54 Het w. 55 voet. 56 legghen ontbr. 57 Allen hem. 58 Tote s.h. Andd. Tot Segh. 59 ne mochte n. begripen. 60 Datten had moghen biten. 62 Doe bequam. Andd. B.d. so quam. 64 Andd. E. sach d. fellen S. 66 helt. Andd. Daer hem Glorifier ligghen helt. 67 Andd. prijs e.e. 69 juweel.... ben. 70 Die had hi o.h. 71 croen. 74 had. 75 vaetkijn. 76 Allen D. God u d. Andd. venijn. 77 Andd. wijn galle. 79 juweel. 80 casteel. Andd. quam ontbr. 81 scaer. Andd. Quam toe metten scaren o. margenoot+ H. 44 b. K.L. 48 b. margenoot+ Hs. f. 90 d. H. 45 a. [tekstkritische noot]82 Andd. Des verblide S. 83 noch ontbr. 84 op die s. Andd. binnen deser s. 86 Die felle o. Andd. dat mi dede. 87 Andd. Ter aerden legghen al. 88 Ende heet gheporst mine borst. Andd. Ende sloech mi voer mijn borst. 89 Andd. dat icx niet ghenesen en m. 90 Andd. N.w. sine sterfdach. 91 heeft den v. 92 tors. Vs. 93-96 in het Hs.: Doe brac sy ende vicl int sant. Doe bleef in sine hant Teen stic dies was hi erre Ende warp fellike onverre. in de Andd.: Die vleghel brac ende viel int sant Een stuck bleef hem in die hant Dat werp hi wech omverre, Ende hi wert utermate erre. 98 Gloriefier.. 4500 kinnenb. 1 Andd. droevich. 2 Andd. sloech. 3 mocht. Andd. Grappaert opt hoeft m.g. 4. clincke.... haenbelt. 5 Andd. conden. 6 v oersiet. Andd. Segh. die seven p. siet. 7 Andd. yserijn. 8 Doe. Andd. D.s.a. die ridder fijn. 9 vast. Andd. Doe g. vlien Gr. 10 Segh. ontbr. Andd. Ende Segh. volchde hem ter vaert. 12 Dus dede. Andd. D.d. hi hem sulck l. 13 borst. Andd. Want hi hem ter borsten in stac. 14 Andd. So dat hem sijn spere brac. 16 Andd. H.s. aldus: Heer S. 18 U.b. ne s.i. noeit mere. Andd. huden heere. 19 Andd. Dat ic n. metten o.s. 20 hadden. 22 ende o wach. 23 ons troost. Andd. onse troost. 24 ende deedt hem n. Andd. reet nu in deser n. 25 heidenen. Andd. Teghen den h.o.d.v. 30 Andd met s.g. 31 Andd. H.w. salich in allen striden. 32 Andd. hadde die tijden. 33 seer. 34 van diere eer. Andd. met alder eer. 35 had. 37 In d.s. ter vaert. 38 Segh. die hilt d.a. Andd. Segh. die ridder waerde. 39 ter vaert. Andd. Hielt hem achter in den staert. 40 Daer was. Andd. begaert. 41 Hem te slaen v.d. heiden. 43 Ende si r. 45 wi sijn d. 46 Allen die ontbr. 47 E. hi hevet enen f. aert. 48 W. doot es Grapaert. 49 die hi had l. Andd. Den coensten margenoot+ K.L. 49 a. Hs. f 91 a. H. 45 b. margenoot+ K.L. 49 b. [tekstkritische noot]die ontfinc lijf. 52 Wijn, v. mel e.c. 56 aen een side. 57 minden. 58 aen ontbr. 59 bi natueren. 61 Andd. als een rose. 62 Andd. wat mochte nose. 63 Die eenwerf t.s. Andd. D.e. in corter s. 64 Mocht cussen. Andd. C.m. des ridders mont. 65 Andd. Van den ghenen d.d.r. 66 onsacht. 67 Allen so ontbr. 70 E. ich mochte hebben. 71 mont. 72 waer ontbr. 73 Dat du d.m.t. 74 Gaudise sprac. 76 Doedi. 77 cussen. 78 G.h.g. enighe tijt. 79 Andd. Dat hadden oec ghesproken dander vive. 80 Andd. W.m. dit quade wive. 81 alleen. Andd. Dat si haer des ridders minne vermeet! 82 rein. Andd. Segh. hem niet en vergheet. 83 toern. Andd. den casteel. 86 Ghi ontbr. Andd. teenen male. 87 Gruet ic. 89 Seide.... uytbrocht. 90 Alleene ic. 92 Andd. ghi hebt mi lief. 93 U lief so w. ghern p. Andd. U lief willic gaerne sijn. 94 D.r. wech S. Andd. Aldus r. wech die ridder fijn. 97 mint boven allen. 98 Andd. Ay ridder, ten s.n.g. 99 srapken dander. Andd. S d. sesse ghemeen. 4600 hem ontbr. Andd. W. hem hebben alleen. 4 Andd. I.h. dat mi die r.f. 5 Andd. Y.r. ten eersten woerde. 6 ic. Andd. dat ic h. 8 groetic. Andd. roept hi. 9 heet. 10 hebt al. 11 Andd. ende niet en cont. 12 begonde. Andd. Gaude ende Ysaude begont. 13 Andd. Te slaen u. 14 saten. 15 mocht. Andd. al dat si m. 16 onsocht. 18 Andd. Hierin mach menich vroeden. 19 Der vrouwen. Andd. Der v. crijt haer ontslaen. 20 voertgaen. 21 Andd. so als men seit. 22 machmen weten. margenoot+ H. 46 a. Hs. f. 91 b. K.L. 50 a. margenoot+ H. 46 b. Hs. f. 91 c. K.L. 50 b. [tekstkritische noot]23 had soe. Allen berecht. 24 VII. 25 Opter vloer h.e taer. 26 Andd. camerieren. 28 Andd. doot ontbr. 29 Wist nu d.r.h. waer s. 32 Andd. Dat was recht. 33 crachten. Andd mi ontbr. 34 Andd. voerslaen. 36 Andd. Besiet hoe ic ben g. Vs. 37 en 38 ontbr. in het Hs. 39 Nu merct wat minnen d. Andd. Nu hoert wat men dicwijl doet. 40 vrouwen. Andd. Doer vrouwen dienst s.b. 41 dicken. Andd. Want si sijn alsulcke dicke. 42 van vechten ende van sulcken sticken. Van sulken sticke d.i. op het chapiter der ‘minne’. 44 siemen. 45 dander VI. 46 op die stede. 47 Andd. A.d. den andren seer beniden. 48 Andd. camerieren. 50 Andd. moechdi. 51 S. die gheten. Andd. ghegheten. 52 Die bi. 53 Van Olifier e. seide. Andd. Hi sprac Olifier e.s. 54 een bede. 55 bid ic. 56 Andd. alle g. 59 moet gaen.... toern fijn. 60 binnen sijn. 61 sekerlijck. 62 had ic... rijc. Andd. hadde ic u mijn h.r. 63 U ontbr. 64 Andd. ic en. 45 Die Andd. ic en. 45 Die. Andd. Dijn b. 66 toern. Andd. een casteel. 67 Andd. in en souden gaen. 58 Andd. sonder ic. 69 die moet. Andd. ghebroken. 71 moest. 72 Dat bat hi hets was hem al g. 75 Andd. sal ghescien. 76 heeft. Andd. versien. 77 scoen. Andd. wel soete lief. 78 groet. 79 Dat ic. Andd. u m. woude draghen. 80 Andd. gheslaghen. 81 A. u ridder wel m. sijn c. 82 Andd. Mettien schoot si aen sinen m. 84 Dat hen t. te l. uytbrac. Andd. ten monde. 85 haer. Andd. hem lust. 87 Andd. Onvriendelijc dat duncket mi. 88 Andd. Y. s. here waerbi. 89 Andd. van den bloede dijn. 90 Andd. Tis mijnre herten medicijn. 92 Andd. Hoesch vr. in allen w. margenoot+ H. 47 a. margenoot+ Hs. f 91 d. K.L. 51 a. [tekstkritische noot]93 en ontbr. 95 Allen dat ontbr. 96 Ende sere ghewont, die ghi v. Andd. volmaect. 97 Nu hebt. 98 Soetelief creature. 99 iet ontbr. Andd. Oft ghi iet begaert aen mi. 4700 Wat du wilt, d. gheef ic di. Andd. Wes dat ghi w., ic ghevet di. 1 Allen mael. 2 hebt d. deser tael. 3 Andd. stoute S. 5 Hoerden. Andd. Hoorden dat. 6 Andd. Ay hoer pute, e.q.j. 9 Andd. M. uwer t.h. ghebonden. 10 Andd. Dat weten wi wel tot dezen stonden. Vs. 10 in het Hs. versta ik niet. 12 ghijs. 13 Uwes. 14 der felre. Andd. deser f. hoeren. Vs. 15-26 ontbr. in de Andd. 17 mi ontbr. 19 sere ontbr. 21 Gaudise. 26 Andd. Mettien soe traden si toe. Vóór vs. 27 hebben de Andd. nog: Elc met eenen grammen moe. 27 Andd. Ende wouden die joncfrou s. 30 en ontbr. 31 bidic.... mael. 32 tael. 33 Andd. leide. 34 Andd. seide. 35 Andd. elcken. 36 doer.... paeys. Andd. Enen dach daer h.u. pays. 38 Sallic dan m.t.s. 40 Andd. ende niet cranc. 41 elke ten r.d. 44 tharen. 45 V.m. daden si acoerde. Andd. dede si r. 47 Andd. Dat haer sprake so g. 50 was geen vrucht. 52 Andd. N.h. hier d.w.d.v. 54 waren ende bescreven. 55 Als dist o. 56 had Y. voerspel d. 57 ander. 58 Andd. Maecten na d.l. 66 die wet van Apollijn. margenoot+ H. 47 b. K.L. 51 b. Hs. f 92 a. margenoot+ H. 48 a. K.L. 52 a. Hs. f 92 b. [tekstkritische noot]71 meer. Andd. dan. 72 heb. 74 Ghi sijt mijn ende ick dijn. 78 doer dese sake. Andd om die sake. 79 ich twint. 80 hem allen. Andd. Indien dat ghi b. hem allen m. 82 voert ontbr. 87 sonne scien. Allen doe ontbr. 89 was v.h.c.g. 90 M. die schone was ghedaen. 91 Thare c. had si g. 92 Den ridder goet alle den n. 94 En ontbr. Andd. En konde si h. ghewachten niet. 95 Si s. Andd. Untvercoren. 96 mi ontbr. 98 Andd. pays. 99 Andd. met alle m.l. 4803 doer. 6 het wart v. Andd. ende twerde v. 7 Ende ic waer bi u o. 8 Andd. Doe s. aldus die ridder weert. 9 wech steken. 11 Andd. Als gherechte minnaers p. 13 Andd. Uwen wille na u g. 15 hiet sen. 16 si en menet niet. Andd. meendes. Na vs. 16 nog in de Andd. Noch vint men wijfs, als ic versta, Dat haer neen spreket ja. 21 tweer. 22 soudt icker.... meer. 23 van dustenighe saken. Andd. dichten van der saken. 24 Andd. ende schone reden m. 25 ute. 26 Dat en. Andd. Dat en dunct. 27 tael. 28 spel.... wael. 29 Die r. proefde hem s.w. 30 B. VII d. dedi dat s. 31 Andd. elke. 35 comen ontbr. Andd. ghecomen. 36 H.w. alle die VII v. Andd. werden. 39 luttelkijn. Andd. een teykijn. 41 Op dat velt. 42 Andd. H.h.s., ic ducht hem mach. 43 Hier af comen g.g. 45 wel ontbr. margenoot+ K.L. 52 b. H. 48 b. H.s. f 92 c. [tekstkritische noot]47 saele. 48 heet. 49 Dien. 52 Here, ic hebber VII ghehijt (?). Vs. 53-56 ontbr. in het Hs. 57 Also h.m.G. eest al. 58 O. heide hoe wel d.s. 59 Hem VII comen noch achter. 61 Hoe so, s.S. 62 Laet ons voer die hier sijn. Andd. op die vaerde. Vs. 63 en 64 ontbr. in het Hs. 65 doen. Andd. Dat ic hem allen dede g. 66 Andd. nu sal ic u lief. 67 Andd. Na doen m.u. 70 Die coninc sprac aldus, die had nijt. 71 Int herte d.S. 72 Andd. Daer boven so lange h.g. 74 God die l.m. heden prijs. 75 Bejaghen ende d.Z. slaen b.h. 76 die somme an mach cnopen. 79 peinsede. 82 al ondergaen. Andd. alle. 84 meest gheboren. Andd. beste g. 85 lodderliker. Andd. lodderen ghevoeren. 86 al. 88 Andd. Bereyden. 89 Andd. haren fijn. 90 dese ontbr. Vs. 91-93 ontbr. in het Hs. 95 uut. Andd. reedt uut. 97 Hoefscleet.... pontsoene. Andd. pinioen. 99 aen sinen scacht. Vgl. vs. 4923. 4900 S. die wel was bedacht. 2 groen ende roet. Andd. blaeu van v. goet. Vs. 4903-5032 volgen in de Andd. tusschen vs. 5164 en 5165. 4 Andd. wimpelen. 4 Andd. scouderen. 6 clanc. Andd. Ende s. helm. 7 Ende laet weyen 8 wael. 10 poncioen (zoo ook vs. 14) inden scacht. Andd. aen sinen s. 12 Meliane hevet hem g. Andd. Dat hadde hem M. ghegheven. 13 Het was ghelijc d. si en minde. 15 Weyede wast scoen te s. 16 D.j. lustentien. 17 connen. Andd. D.s. thonen, herde groet sijn. 18 Andd.. Als opt velt quam Seghelijn. 19 hem ontbr. Andd. Ende hem. margenoot+ K.L. 53 a. H. 49 a. margenoot+ Hs. f 92 d. K.L. 53 b. H. 49 a. K.L. 55 a. H. 50 b. [tekstkritische noot]20 ten t. 21 Doe ontbr. 22 Allen Siet g. 23 hoet v.d.s. Andd. A.d. rechteren voet 27 Dat is. Andd. lact staen u pleten. 28 Allen mijn is g. 29 Andd. Ter slincker hoeck. 30 Andd. Oft hi die mouwe behouden wilde. Hs. scouwen. 31 Die van m.e. es b. Vs. 31-8 ontbr. in de Andd. 32 sprac S. 33 M. min heeft o. 35 Ant. 41 Andd. Gande 45 Minen wimpel. 46 scouwer. Andd. op des ridders s. 47 weyt v.s. mont. 48 bi ontbr. 50 Ende mocht. 54 Nemmer. 55 Andd. D. nyemant naerre dan ic si. 56 Andd. Margriet. Hs. Margoet. 57 Gaudise. 58 Ende dustenich dinc v.o.l. 59 slincker scouwer. 62 Allen Ic salt. 63 Andd. meerder. 64 oghen Andd. E.l. dan die uwe sijn. 65 Weit hi scoen u. Andd Si blaeyt s.u. 66 altoes ontbr. 68 Den uwen hem niet g. 69 Andd. Si sijn te c.e.t. smal. 71 D.i. oec wael a. Vs. 74 en 75 ontbr. in het Hs. 75 Andd. Godweet. 76 Ic sal. 77 bet gheacht. 78 M.t. is a.s.s. Vs. 81-95 ontbr. in het Hs. 85 Andd. Hi. 98 Ghemaleert en ghefondeert zijn in de Andd. van plaats verwisseld. 90 Andd. hi 92 Andd. spieghel. 97 Andd. U allen slechten desen kijf. margenoot+ H. 51 a. Hs. f 93 a. K.L. 55 b. margenoot+ H. 51 b. K.L. 56 a. [tekstkritische noot]98 Ic bin. Andd. ymmer. 99 Allen heb ic v. 5000 min. Andd. Dat die e.m. sal voergaen. Na vs. 5000 heeft het Hs. nog: Alsoe het is een puer recht, Beide voeren ende echt. 2 Siel, lijf. 6 Joncfr. nu weet dat wel. 7 bedacht. 9 helm. Andd. van stalijn. 11 soude verliesen a.s. manier. 12 goedertier. 13 ere. 14 heer. Allen edel ontbr. 15 Andd. verliest. 17 Andd. mach ic hem. 18 altoes.... dencken. Andd. ymmers.... dincken. 19 mijn tekijn. Andd. Mer hi verlore die crachten sijn. 20 So verlore hi die c.s. Andd. Saghe hi dat teyken mijn. 21 in mijn v. 23 Ghevouden aen d.h.v. stael. 24 Daerom dat hijt doet wael. 25 Das so sidi alle g. 26 min. 30 Doe ghinc weyen metten. 31 teken. 32 hem ontbr. 35 Allen striden. Andd greyn alleyn. 37 sijt w. Andd. M. ontsien sijn wijs. 38 Andd. Amoreus ende j. 39 Andd. Had hi int herte vander minnen. 40 Andd. D. hi d. in sijnre sinnen. 42 Die sijn inder minnen tafel. 44 En ontbr. 45 ghesceint. 46 Ende is. Andd. Ten is. 47 groetmodich. Andd. overmoedich. 50 dus vele. 51 Andd. Robolijn. 52 Allen nu. Hs. teken. 53 So es van sinne onghestadich. Andd. een ridder.... minne. 54 Mer die ridder es overdadich. Allen seer ontbr. 55 teken. Andd. teykenen. 56 roem. 57 I.s. bestaen op dese tijt. 58 Mettien.... rijt. Andd. Met desen. 59 harde ontbr. 60 Die sach S.d. heer. 61 als ridder coen. Andd. E r. weder a.e.c. 62 poncioen. Andd. M.s. ende m.p. 63 die s. Andd. die scouderen. 64 D.v. die coninc O. Andd. Ter aerden viel d.e. Robbolijn. 65 A.i.o. over doet. Andd. onder die voet. 66 poenioen. Andd. D. pinioen was b. 68 Andd. Daensichten alle drie s.b. margenoot+ Hs. f 93 b. K.L. 56 a. H. 51 b. margenoot+ K.L. 53 b. H. 49 a. H. 49 b. Hs. f 93 c. [tekstkritische noot]69 docht. 70 onsocht. 71 doersleghen. Andd. aenschyn.... verslaghen. 73 Andd. So waer si herde seer ontdaen. 74 Sone mochti der d. niet o. 78 uten. Andd. Uter scheyden toech hi s.s. 79 seithi ontbr. Andd. Hi seide v.v. avontueren. 80 gheboren 81 teken. Andd. dus menich teykijn. 82 hart mach. 86 Andd. wilt sw. 87 Andd. Al yst u leet, ick moet leven. 88 heet hi v. 89 Allen hoeft. 90 Andd. En trouwen s.S. 91 Dune verwijts mi nemmermeer. Andd. mi dit jaer meer. 92 Joncfrou.... als du dedes eer. 94 dat ontbr. 96 Andd. N.w. hi in die m. 98 Andd. droeflijck. 99 hi ontbr. 5100 crachten. 1 H.r. om secoers. 4 alte v. Andd. begonden seer te vlien. 5 Allen sere waren v. 6 ter midder waert. 7 Andd. pinyoen. 9 heide. 10 groet.... indie scede. Andd. banier.... inder scheyde. 12 sweert. Andd. toech ende ghinc keeren. 13 Andd. Tot O. 16 Andd. S. tors dat S. 17 meer. 18 heer. 19 harde ontbr. 20 Dit. 21 vast opt ors. Andd. vast op u ors. 22 Allen coemt. 24 Andd Soe doet, sprack die jonghelinck 25 Andd. Nu hoert hoe si begonden te callen. 26 Andd. Ende spraken onder hem allen. 27 Andd. Die edele j. fijn. 29 Vanden scacht o. die voet. Andd. onder die voet. 31 Andd. het si u bekint. 32 u ontbr. 33 teken.... die voet. Andd. teyken leyt o. die voet. 35 Andd. ende laet st. 36 en ontbr. 37 En. Andd. Ten is. 38 sijn ontbr. Andd. Die spere sijn. 41 E. of het waer u teken. Andd. oft waer. margenoot+ K.L. 54 a. H. 50 a. margenoot+ Hs. f. 93 d. [tekstkritische noot]42 Wildi. 43 Allen daerom. 44 w. ende besurde. Andd. Ende w. oft b. 45 Andd. Van fellen s. 48 in den selven w. 50 Waer dat t.m. 51 Andd. ontfanghen. 52 groot altemael. 54 Andd Hi en mochts een twint niet laten. 55 Andd. Nochtan j.f. 57 Waer die r. onghepijnt (!). Andd. werder. 58 trouwe. 59 ridder fier. 60 te voren hier. 61 Andd. teghen. 62 En ontbr. 63 Andd. laten dat. 64 Andd. Sijn lief ben ic ende ghi sijt mat. Vóór vs. 65 staat in de Andd. nog: Soe was Seghelijn vaer Also help mi God hi peynst waer. 66 Hier en binnen. 67 heiden 69 Allen ghescoert. 70 Andd. Die Goeds ridder. 72 Hi was.... alendelijck. Andd. ontfermelike. 73 Andd. met sprieten. 75 Allen al ontbr. Andd. bleef i.o. 76 Mer ontbr. 79 Dat en. 89 conventure. 82 Andd. veel crucen. 84 quamt. 85 Met wapenen den ors deren. 86 die gracie. Andd. die wercken ons liefs H. 87 groet. Andd. Ende mede omdat die ridder droech. 88 Andd. Dat hi doechde dat onghevoech. 89 ghemeen. 90 alleen. 91 Te doen had Segh' Seghelijn. 92 Eer dat sij waren kerstijnen. 93 Ghedaen e.g. 94 Hets r. Andd. Hets een r. 95 Een I enghel. 96 S. die groet s. 99 Allen hadden ontbr. Hs. des ontbr. 5200 Ende dit ontbiet di G. l Andd. cnapelijn. 2 biden j. fijn. 3 vele. 4 Andd. kerstenheit ontfaen. 5 Eerstu.... had g. Andd. du.... hadste. 7 smert. Andd. So hebstu. 8 saltu. Andd. Metten l. 10 saltu. 11 in ontbr. Andd. alsoe g. K.L. Hs. torment. 12 haddie. Andd, D. l. waerste doet. 13 Andd. hudenmeer. margenoot+ H. 50 b. K.L. 55 a. K.L. 56 a. H. 51 b. H. 55 a. K.L. 56 b. Hs. f 94 a. [tekstkritische noot]15 Andd. aenhebste. 16 Ne ware dattu hads d.g. 17 Andd. Men dr. di groten nijt. 18 Warstu. Andd. sonder desen habijt. 19 Noch in. 20 onsien. Andd. onsienlijc. 22 Die groete s. Andd. Dese g.s. 23 Andd. Een jaer lanc. 24 saltu. 25 dijn. Andd. en wert. 26 Diet o. u God ende maer voert. 27 Saltu. Andd. Ganc ten toern ende keer. 28 vuyl. Andd. Totten joncfrouwen vol van seer. 30 Andd. Swaerlijc.... ghepinicht s. 31 en ontbr. 32 sult. 33 Ene lettre vaent scouwen. 34 sprekende telker joncfrouwen. 35 kinder ontbr. Andd. Dit kint en sal niet d.m. 36 Andd. diet vaderlike wan. 37 No n. moghen versellen. 38 can tellen. Na dit vs. in de Andd. nog: Van divine ende die meeste, Uutghelesen vanden keeste. 39 Der diviteit. Andd. Der uniteit. 40 Ende hierof m. gheordineert sijn. 41 vroederen clerc. Andd. Ende vinden als een groot c. 42 Dan ghi sijt. Andd. Ende als g. sijt. 43 wel.... ghi hebt. Andd. Soe wel d. ghijs hebt prijs. 44 paradyse. Andd. Het moet sijn, des sijt wijs. 45 denghel van dane. 46 Andd. Doe was hi daer e.d.m. 48 Thors. Andd. versaghet. 51 tote. Vs. 53 ontbr. in het Hs. Andd. voir. 58 also ontbr. 56 vreselike. Andd. vreesliken. 57 so hi d. Andd. als. 58 doet op die heiden. Andd. op die stede 59 hem X. Andd. tien hondert. 60 ic ontbr. 61 so moede. 62 ende den. Andd. Dat die edel ridder goede. 63 Dat ontbr.; keerde erre. Andd. Ter stad waert keerde, als die was gram. 64 Oliferre. Andd. H. badt Olifier dan. 65 waer. 66 soudtic. Andd. en hout strijt. 67 coene. 68 toern. Andd. Voer dat.... hebbe g. 70 recht. 72 Staet mi te hebben, al moghen s.n. Andd. al en weten sijs niet. 73 hoeren. 74 H.p. aldus dat si toren. 75 Seghelijn doen s.e.v. 76 Al seide hijt openbaer niet. 77 Met droef heden hi is b. 78 Andd. Dat hi hem den j. wil ondergaen. 79 Andd. int herte. 81 Andd. gheerne. margenoot+ K.L. 57 a. H. 52 b. Hs. f. 94 b. margenoot+ K.L. 57 b. H. 53 a. [tekstkritische noot]84 T.s. leydhi tgoede p. 86 Men gaf den ors coren. Vs. 86 ontbr. in het Hs. 87 toren. Andd. torren. 88 heet. Andd. Die joncf. hebben hem v. 89 Andd. om hem staen. 90 Andd. ontfaen (l. omvaen). 93 Andd. droevich om u seer. 94 waen. Andd. Want ic en mach n. 95 w.s. mijns sijn. 96 Tversuchten vanden joncfrouwen fijn. 97 Dat ne was niet ghemate. 98 Andd. stonden al met d g. 5301 Wat dat u let ende deert. Andd. oft. 3 Seer w.u. 4 Andd. Ghi vrouwen, mi selven mach ic h. 5 ic heb. Andd. Dat ic h d. scepper m. 6 Andd. verwracht. 9 Andd. D. seyde bi. 10 seide. Andd. Alsoe als die enghel s. 11 Ende dat si alle kint hadden ontfaen. 12 Dit heeft hi wel verstaen. Andd. kinderen. 13 cnapeline. Andd. knapelkijn. 14 T. als. Andd. volwassen. 15 doese. 18 Sullen sijn s. 19 Andd. Een letter s.i. hem elken s. 21 Andd. D.g. elc kint thonen s. 22 vroetscappen vervult. Andd. Ist met vroetscap so v. 24 E.o.h.w. neemse h.s. Andd. Oft weentet soe n.h.s. 25 en 26 in het Hs.: Tote hetse sonder wenen lesen mach. 28 Andd. Doe w. daer s. figuren. 29 Andd. die droevich waren u. 30 nu suldi ons l. Andd. lief suldi dus nu l. 31 dat is waer. Andd. In deser noot. 32 Onse m. 33 van enen spele. 34 Van uwen foute Andd. fayte. 35 voer oeghen. Andd. hebt voer o. 36 Andd. leet oft lief. 38 spels. 39 Van der f. 40 Allen keesten. 41 Andd. Van minnen en dorren wi niet c. 42 Andd. Dat schijnt wel aen ons k. dr. 43 Andd. Voert na dese selver spr. 44 So g.S. VII lettren m. 45 Doe so sprac d.d.f. Andd. aldus ontbr. 47 tote minen kinderen. 48 bewinden. 49 Andd. voer dattet can. 50 Exponeren die sententien hier an. Andd. die hier leyt an. 51 eer ontbr. Andd. Leghet ontbr. margenoot+ Hs. f 94 c. H. 53 b. margenoot+ Hs. f. 94 d. K.L. 58 b. [tekstkritische noot]52 Andd. wie s.v. si. 54 heet g. 55 nadie Andd. V.s. wercken. 56 Andd. Staen in die minste s. 57 had. 58 ander. Andd In dander. 59 waer. 61 I.d.d. lettre s.h. 62 hoechte. 64 Andd. Wie datten enghelen claer. 65 Lucife. 66 Andd. ter helscher pine. 69 screef ontbr. 70 mensch lijf. Andd. Hoe God d.m. so lief ghewan. 71 Voer hem starf ende doechde v. Andd. Dat hi v.h. sterf. 72 Andd. Dat en dede hi voer den engelen niet. 73 Andd. stont g. 74 Ende vraget.... hevet. Andd. Waerbi dat G.h.g. 75 Den enen vele v.e.g. 76 vele a. 77 Andd. tot sinen f. 78 Andd. kinderen. 79 vander e.g. 81 Ende vraghet. 82 onse Here God. 83 nader vroetscap. 85 keer. 86 nemmermeer. Andd. Hem k.n. 87 ghedocht. 88 Andd. ghespellen. 89 die is ghescreven. Andd. Elke vroetscap. 90 die daer sijn bleven. 91 lettre. Vs. 92 ontbr. in het Hs. 93 vroetscap vroet. 95 Andd. wilt m.h. Vs. 95 aan den voet der vorige bladzijde herhaald. 96 Als. 97 E. si outheiden h.o. 98 doese. 99 gheleert. Andd. hoech gheleert. 5401 lettre. 2 heb. Andd. D.i. hier hebbe g. 3 sonder te weenen t. 5 Allen. Mer ontbr. Andd. weenen doet. 6 u ontbr. Andd. So en wilt hem niet g. 7 sise. 9 S.w.g. dat sise ontfaen. 10 Ende vollesen. Andd. Dat si lesen. 11 A.d. ghesciet, lieve a. 12 grein. Andd. greinen. 12 V.l. ende van diviteit. Andd Ende die vroetste van kerstenheid. 14 Het moet sijn, tis waer gheseit. 15 heeft ontbr. Andd. die ons allen wracht. 16 Andd. W. mi denghel mi d.b.b. 17 Allen wil. 18 ontvellen. 19 Andd. ghesceyde. 20 Andd. leyde. 21 Andd. ongheval. 22 Mer ic ne weet welctijt het w.s. Andd. comen sal. 23 H.s.m. al daeromme g. Andd. om u gheschieden. margenoot+ H. 54 a. margenoot+ K.L. 59 a. Hs. f. 95 a. H. 54 b. [tekstkritische noot]24 wil p. 25 wert g. 27 Van dien j. fijn. 28 schiet wech. Andd. Dus scheyde van hem S. 29 was i.d.s.g. 30 den coninc Olifier. Andd. den coninc. 31 Dien.... losen herte. 34 in den toern. 35 Andd. ontlegghen en mocht. 36 Andd. die coninc. 37 nachts int p. Andd. Dat hi hem des n. int p. 38 Andd. coninc coen. 39 die daer l.v. 40 Ende diere twee b. had v. Andd. sijn twee. 42 Andd. Nu hoert. 43 Dat die c. Andd. Wat die c. toebracht. 46 Andd. compangien. 47 Hi gaf. Andd. den coenen d. 48 broederen. Andd. sijn twee broeders. 49 Die maecter m. Vs. 5450-5457 ontbr. in de Andd. 52 Sijn ors, wapen e.s.j. 53 Tolifiers. 55 Babilonien. 60 quade. 62 swaer. 63 Gedoghet. 65 Andd. Jammerlijck. 66 Andd. N.h. alle e.v. 67 Andd. biden man. 68 die God ye ghewan. Andd. Die levenste. 69 hem ontbr. 70 had g. 71 Om dese VII l. alleen. 72 cleen. 74 soudt. 75 hi datse al v. 76 al ontbr. 77 Hier of ten j.d. Andd. gheven moeten. 78 ter werelt ontbr. 81 man const. 82 Dat hi sine scoene j.v. 84 Andd. O wy, o wach! s.S. 85 Andd. wert g. 86 Dat ic mine juweelen heb v. 87 vrienscap. 88 Dat es al mijn sculden. Andd. bi minc s. 89 Herde wel h. icx v. 90 Mocht ic noch sijn s.v. Andd sijn ons Heren vrient. 91 minen pays vercreghe. 92 Mijn v.e. mijn seghe. 93 Andd. Ick soude my soe houden. 94 Houden ende der ic bin scoudich. Andd. Daer ic af ben bescouden. 95 Dat gheviel mi nemmermeer. Andd. my en. 96 Andd. Grote pijn. margenoot+ K.L. 59 b. Hs. f 95 b. margenoot+ H. 55 a. K.L. 60 a. [tekstkritische noot]98 slechken. Andd. Die slacken ende die slanghen. 99 voerwaer. 5500 Andd. die historie. Hs. yeste. 1 water e.b. 2 hadsij. 3 Andd. omdat. 4 Andd. min teten ghebracht 6 diene mint. 7 sijn. Andd. voer. 8 Andd. Nu hoert voert in corter s. 9 Allen Olifier. 11 hadde ontbr. Andd. Dus hadde ghedaen i.p. 12 Hi onboet s. baroene. 13 Die tote h.q. saen. 14 aldus. Andd. Nu hadde Olifier v. 15 fijn. Vs. 19 en 20 in het Hs.: Die hoechste baroen sijn. Men dede comen die joncfrouwen fijn. 21 toern. 24 Andd. D.c. hadde ghemint. 26 Andd. Tfij w.v. deser voeren. 27 Dat ghi des ridders wil hebt g. Andd. wille. 29 Andd. ghebroken. 30 Andd. wel ontbr. 31 men. 32 Andd. Den ridder goet weet voerweer. 34 Andd. brachten selve e.w. niet. 36 Sulke. 37 Allen recht. 38 Andd. C. here, merct u selfs s. 39 hieromme. Andd. D.g. hierin wilt d. 40 Want ontbr. Andd. D.g. hierin wilt d. 43 Willen wi g. coen. 44 uwer b. Andd. Naden consent der b. 45 en ontbr. 46 Andd. joncfrouwen. Vs. 50 ontbr. in het Hs. 51 Dit bequam h.a. wale. 54 goede ontbr. 55 Allen Olifier. 56 ghier. Andd. Edel c., en sijt niet erre. 57 Andd. hebben wi. 58 Nu secht u tale voert. 61 swoor. 62 Dan g.m. Andd. D. nemmermeer man, d. wert g. 63 C.s.t. toern mine. 64 D.d.j. waren inne. 65 Om te doen d. Andd. Datmen daer dede d. 66 amien. 69 D.n. den anderen. 71 dorpernie hebben. margenoot+ Hs. f 95 c. H. 55 b. margenoot+ K.L. 60 b. Hs. f 95 d. [tekstkritische noot]72 Andd. Daer ghi kint bi hebt o. Vs. 73 en 74 ontbr. in het Hs. Andd. H.a. soe w. 74 Andd. barnen. 75 Ende si hebben tebroken m.e. Andd. Dat si ghesproken hebben m.e. 78 heer. 79 Andd. Die schande is altemael d. H. al matemael. 80 Die j. seiden: Vri hadden wij gheseten. 81 gheseint. 82 H.b. u dat ghi sijt g. Allen selven ontbr. 83 Ende u eet is t. Andd. ghebroken. 84 T. heer dat is g. 85 Andd. valscheit dese w. 86 caercwerder. Andd. kercwaerder. 87 Andd. alle seven. 88 Utewaert leide bi sinen l. Andd. nemen. 89 Andd. Daer soudmense bernen. 90 nader. 91 Here c., dit ne s.n.s. 92 H.s. bi Mamet, s. Malapijn. 93 Die carcwerder was f. Andd. kercwaerder. 94 Andd. Hi scoot ten joncfrouwen, die was snel. 95 woudse. 96 voert ontbr. Andd. scoot voert d. stoute n. 97 E. wilt w. tier s. Andd. keeren. 98 Malapijn en zoo overal. 99 So dat hi b. b. Andd. te bloeden b. 5600 Doen spranc voert s.s. P. Andd. Priadan. 1 Andd. cloefde. 2 vanden h. Andd. Tmeeste deel v.s.h. 3 voet. 4 boet. 5 D.m. wel ghenomen te recht. Andd. Is wel g. na r. 6 quaden c. Andd. D. salmen eenen onwaerdigen knecht. 7 Allen Haren dienst. Andd. ghelden ende l. 8 Slippen. 9 Allen al ontbr. 10 Allen als. 12 vaen. 14 bernse. Andd. God heb danc, nu en doet hijs niet. 17 Andd. weder l. noch o. 18 Andd. al ontbr. 19 kerkier. Andd. doot sl. 22 Bi den here, d.h.c. l. 23 Allen al ontbr. 25 Allen hadden si. 26 meer in die c. Andd. Si en c. niet weder int c. 27 Andd. inne waren te v. 28 U. e. is uut.... verloren. 29 Andd. Dit s. P. 30 baroed. 31 Andd. Want si en h. n. m. 32 ghenote. 34 D.w.d.c. niet blide. Andd. seere. 36 Priadaen. Allen hoerde. 37 Ende sprac t. c. als die was erre. 38 Ende seide Here van Oliferre. Andd. Ende seide aldus e.s.n.e. 39 onder die v. Andd. L. legghen onder die voet. margenoot+ H. 56 a. K.L. 61 a. margenoot+ Hs. f 96 a. K.L. 61 b. H. 56 b. [tekstkritische noot]40 vroet. 41 Dat si k. hebben o. 52 Andd. Dat heeft een edel man g. 43 Andd. Ende die noch veel wonders s.d. 44 Vuyl. 46 selve ontbr. 47 Deden.... saken. 48 Priadaen.... die s. 49 Andd. droevich. 51 Andd. Dus was ghelevert int p. 52 P. sprac Heer g. 53 Andd. alle lachter. 54 comen hier a. 55 Allen ghijs. 56 Dit v.O. 57 Priadaen. 58 Allen wel ontbr. 60 Andd. th. van den buyke spranck. 61 Allen so ontbr. Andd. Doe toechmen daer m.s. 62 Andd. wasser veel. 64 ridders vive. 65 Andd. D. des nanen kinder waren. 67 hare. 68 D. waren v. die Z. Andd. Des waren die S. 69 Andd. Doe verslaghen, d.i. tg. 70 Andd. weten en sal. 71 Andd. Ende veel datter daer b. 72 hem eerden. 73 Andd. bleven 74 quam die termine. Andd. die termijn. 75 kinderkine. Andd. kinder fijn. 76 cnapeline. Andd. knapelkijn. 77 Men deedse al ter scolen gaen. 78 Alsi groet waren ende verstaen. 79 Mochten dat meyster seide. 80 ontbr. in het Hs.: Na dit vs. nog in de Andd. de gulle bekentenis van een copiïst: Ja si sijn vroeder veel dan icke Dat merck ic wel bi veel sticke. 85 Doe was daer vele rouwen 86 Andd. Doe dat vernamen d.j. 87 vanden l. Andd. leven. 88 Ende die kinder alle VII. 89 Als. Andd. sijn vervaert. 91 A.d.t. voenen begheerde. Andd. begaert. 92 Allen Van Romen d.d. Andd. dachverden. 93 Andd. wonen i. een s. 94 verstaen. Andd. te kennen. 96 decrete. 99 Si waren vroet ende subtijl. 5700 woende. Andd. een langhe w. 1 Ende met Andd. Met medicinen. 2 haer broet. 3 Aldat. 5 Andd. V. siden v. haren v. 6 hilden. Andd. hielden si hem t.g. 7 Daerom. Allen hadden si. Andd. lieden. 8 dat hem met disputacien. 9 Anghinghen, si bleven v. Andd. Teghe hem quam b.v. 11 clederen. margenoot+ Hs. f. 96 b. K.L. 62 a. margenoot+ H. 57 a. [tekstkritische noot]12 Andd. Die meesters van medicinen groot. 13 Andd. Op een tijt w.s.g. 14 Biden broederen ende gheeten. Andd. Kinders ende moeders ende hadden ghegheten. 15 ghedraghen. 16 had. 17 den kindre. 18 hart wart swaer. 19 thert. 20 sine l. vullesten m. Andd. lesen. 21 Si weenden. Andd. Ende w. bitterlike t. 22 Hoert, laet staen. 23 Andd. Ende toghen d. letteren u.h.h. 24 E. segghen. Allen hebben wi. 25 niet clerc sijt. Andd. clercken. 26 N. sidi d. vroetscappen n. 27 die ontbr. 28 Andd. dus ontbr. 29 Andd. so ontbr. 31 Andd. Oft wi s. weten den rechten g. 33 Wat wi spreken. Andd. Hoe si s.... wijs n. 34 T.d. wat bediet. Andd. Spellen daeraf ende tbediet. 35 Andd. Wel soede broeders. 36 Andd. Over een syde. 37 Allen V sinnen. 38 Tote wi. Andd. Tot dat wi. 39 Andd. Van clergien ende die keesten. 40 Andd. Uutghenomen van den meesten. 41 Andd. moeten kennen. 43 kennen ontbr. 44 hebbe wij. Andd. heb ick. 45 Allen ghinghen si. 46 S.d. sonder keeren. 48 Niet vele d. si no aten. 49 Die redenen verstonden si al claer. Andd. Doe v. si. 50 keerde si. 51 die lettre ghemeen. 55 A.l. sonder wenen Andd. Met lachen al s. ween. 53 Doe v.d. moederen seer. 54 d. ende eer. 57 Allen Babylonien. 59 Tolifren. 61 thert swaer. Andd. hi th. hadde. 62 waeren noch al daer. Andd. wapenen. 64 Andd. En dat heilichdom dier. 65 ende croen. 66 Heer mede was ghecroent. 67 voer o.s. 68 niewaert. Andd. niet ghevonden. 69 hilt v. te S.b. Andd. bedect tot S.b. 70 E. al dat ors behoefde. Andd. was ghenoech. 71 So had het. 72 en ontbr 73 macht had te sien. 74 D.w. ons Heren engien. 75 N. hon dit o.s. 76 bi enen daghe d.i. op een dag af. 77 dat ontbr. 78 Andd. Het w. dat stercste e. dat meeste. 79 Andd. wiste. 80 Dat dede ontbr. Andd. liste. 81 Was het mogelijc te doen. margenoot+ K.L. 62 b. Hs. f 96 c. H. 57 b. margenoot+ K.L. 63 a. Hs. f 96 d. H. 58 a. [tekstkritische noot]Andd. die coene deghen. 85 wist. Andd. niement die daer l. 86 ghevaen. 87 des ontbr. 88 Andd. beleghen. 90 Andd. Alse die anxt hadden v.h.l. 91 Want sine hadden niet teten. Andd. W. si en wisten wat e. 92 Al omme ende omme waren si b. Andd. E. si w. om en om b. 93 mocht. 94 Dus l.s. onsocht. Andd. herde ons. 95 Ende si d.h.G. sent. Andd. Ten si. 96 ende hulpe ontbr. 97 in wel V^c m. 98 Die hem alle seer utermaten vervaren. Andd. Die hem wel mochten v. 5800 Sine..... varen. 2 leven. 3 al. 4 Andd. Waer hier mijn n.S. 6 niet s. dat waer. 7 Des is wel XV j. Andd. Des is gheleden. 8 herwaert s. Andd. G.m. ons h.s. 9 Andd. alleynden. Allen beteren. 10 En ontbr. 11 u segghen. Andd. Nu keer ic weder tot S. 12 Andd. Ende wil u vertellen vander pijn. 14 Andd. Dat seit die jeeste XV jaer. 16 Ende at niet d.b.e.b. Andd. M.g. hem borne e.b. 17 Daer hi i.d.n. 18 Andd. Lach elcx vrydach hi sach. 18 dat ontbr. Andd. In den doncker kerker daer hi lach. 19 coen. Andd. Den hemel o. 20 noen. 21 hi ontbr. 22 Andd. van bloede roet. 23 Allen Alle. s.l.b. 24 Allen daer ontbr. 25 Allen sien Andd. in dier ghelijck. 26 Dats e.t.p. 27 Dat hine wilde b. 28 Andd. Ende dat hi niet wangheloven en soude. Vs. 29 ontbr. in het Hs. 31 die torment. 32 Die G. ontfinc. 33 Dese pine int openbaer. Andd. Desen r.o. 84 Compassi. Andd. mits scouwen d. 38 ende die. Andd. ende p. 39 Andd. bescouwe. 40 heit. Allen Ende. Andd. E. aen uwe broeschelijchede. 41 Andd. orconde der scrifturen. Vs. 42 ontbr. in het Hs. 43 Lieve here, ghi. 44 Andd. A.d.i. rouwe, p.e.v. 40 Andd. hebt.... bent. 48 Andd. Meerder p.e. meerder t. 49 Andd. So dat i.m.m. boete. 50 Ende ic g.m. Andd. Dat ick toebehoren m. 51 Andd. Ghi sijt vol van g. 52 Andd. O wach. 53 Sulc p. ende verdriet o. margenoot+ K.L. 63 b. margenoot+ H. 58 b. Hs. f. 97 a. K.L. 64 a. [tekstkritische noot]54 Ende ic. Andd. Ende oft ic hier s.w. 55 so moest. Andd. die v. mochte s. 56 Andd. den lachter. 57 Allen oec ontbr. 58 Andd. uwen live. 59 bevicken. 60 In die tijt a.s. die sticken. 61 u kijnt.... ende omme. Andd. aen die calumpne. 62 columme. Andd. al om ende omme. 63 Andd. Nochtan d.s.u. 64 menighen hent. Andd. doerne crone d.m. eynt. 65 Allen H. die d. si staen. 66 die brac saen. 67 Andd. U hoeft ghemangt. 68 groot torment. Andd. torment groot. 69 Allen wel. 70 H.v. waren ghespleten. 72 thote dijn. 73 A.d.e. doergaet. 76 Ontfinct d.o.n. Andd. Doghede ghi. 77 D.g. si u pine. 78 Andd. Ghemengt g. metten wijn. 79 Andd. Doe wast al v. 80 Gode. Andd. Ay God ontbr. 81 Andd. aan u trect. 82 U.a.s. altoes gherect. 83 den cruce. 84 V. God. Andd. God Here. 89 Andd. Mi toeseinde. 90 goede ors. 92 ende croen. 94 daertoe abijnt. Andd. Daer mijn hert om verdwijnt. 96 Andd. Ende ghi mi wedergaeft den ts. 97 had. 99 Allen van mi soude. 5900 Andd. G. Here, ende u l.w. 1 bid ontbr. 4 Andd. Doe hi ghesproken had dit w. 5 sede. 7 Es van G. ghehoert. Andd. verhoert. 9 wreken Andd. Yet te doen teghen Gods. 10 int 11 Andd Du soutste. 13 E.w. so b. der w. 15 wijt. 16 viel in o. 17 noen. 18 Andd. Tot omtrent. 19 seide. Allen so ontbr. 23 Distorie. 24 Het ne docht hem n. enen d. Andd. D.h. docht een cleen ghesach. (l. gelach?) 25 woert. Andd. gracelike w. margenoot+ Hs. f 97 b. H. 59 a. margenoot+ K.L. 64 b. H. 59 b. [tekstkritische noot]Vs. 28 volgt in de Andd. na vs. 30. 22 Die enghel quam hem badt naer. 30 Andd. Met eenen doecke streeck hi hem daer. 31 Andd. ende hi was dan. 33 der ontbr. 34 hem ontbr. 35 die ontbr. Andd. Seven jaer, so hadde hi macht. 36 E. sine ghedaen.... Andd. Ende ghedaente. 37 Dinghel. 38 Die ende die juweelen m. 40 Nu vaert voert Goeds dienstman. 41 doer. Andd soe wijde. 42 Andd. D.d. wilste, daer moechstu g. 43 scoen. 44 croen. 45 Ende die g.e.d. vaetkijn. 46 D.G. galle wyt d. ende a. Andd. venijn. 47 inder. Andd. Doe hi aen des crucen h. 48 Properlijc. Andd. Sterf om des m.s. 49 Andd. In die male die d.l. 50 Andd. ghijt. 51 entie weerde juweele. 52 Andd. van hier ten casteel. 54 Andd. beleghen. 57 van O. Andd. Den c. koen O. 58 S.m. worden e Andd. ghewerden. 59 Andd. den casteel. 60 teten. Andd. Daer binnen en is drincken noch e. 61 Andd. Sarasijns. 62 Nu had gheern S. 63 Om d. VII j.g. 64 Ne ware dat hem th. wanhaghet. Andd. Mer sijn herte hem dat wandraecht. 65 Dat hijt niet doen en d. 66 Si s..... leit i.v. Andd. liet in vorst. 67 Allen aen hebben. 68 Andd. Ten orsse sijn is h.g. 69 Andd. dat hi vant. 70 vigant. 71 seer. 72 docht.... heer. 73 Vetter. Hs. twint. Andd. Beter e.g. en l. u niet. 74 Andd. Dant was doent hem ontliep. 75 had. Andd. selve so verwaert. 76 custe hi. 77 Allen seiden aldus G. 78 Andd welcoem. 79 danc. 80 Allen moet. Andd. minen groten m. 81 bistu traech. Andd. Du bist soe vet. 82 So costet mi m. craech. 83 jeesten. Andd. die jeest. 84 e.m. groot feeste. Andd. Blayerde. 85 beiden. 86 hem wonder. 87 mocht. Andd. Hoe dit waer m.s. 88 dit ors e. sine wapine. 89 Deedel. Andd. bereet. 90 redenen. Andd. reden kent. 91 wel weten. 92 Dit mach doen ende vele mere. Andd veel meer. 93 Allen Bedi ontbr. 95 Andd. die mael. margenoot+ Hs. f 97 c. K.L. 65 a. margenoot+ H. 60 d. Hs. f 97 d. K.L. 65 b. [tekstkritische noot]96 Hi seide: Binnen den casteelen. 97 alleen. 98 Andd. Nu wilt h. 99 Andd. te ontbr. 6000 Betalen mine ghebreke mijn sweert. 1 Andd. Aldus. 2 tors alleen s. 3 Ghetrect hilt hi Rosenbrande. 4 tierande. 5 Te bedden ligghende i.d.s. Andd. scone ontbr. 6 vast. Andd. S.s. alle, weet dat wale. 7 Allen slaen seer. 8 meer. 9 Andd. Daer vanden l. roefde. 10 Sulken thoeft af sulken c. 11 Sulken d.a. ent d.v. 12 ontwaecte. Andd. ontfinc. 13 vast. 14 Andd. Sulke storven eer si riepen. Hs. mocht. 15 Andd. ter weren. 16 ghedocht. Andd. dien ontbr. 17 gheern. 19 I. enen vasten toern, dat was w. 20 Hine mochten. Andd. consten. 21 Dus keerd hi wel schier. 22 ors Glorifier. 24 Andd. ghebracht. 25 hier ende taer. Andd. Ende en wisten niet wat hem waer. 26 vaer. 27 die coen. 28 Allen so ontbr. Andd. glottoen. Allen dwaes. 32 Hare.... als glas. Andd. glaes. 33 spere. Andd. staven e.k. 34 Andd. kative. 35 Andd. ende ontbr. 36 vacht hi al. Andd. bi sijn sinnen. 37 Allen daer ontbr. Andd. alle den h. 38 Datter niet I ontsloep. 39 G. greeper een. Andd. oec ontbr. 40 Hine mocht niet v.o. Andd. hi hem. 41 hi ontbr. Andd. Ten scoerden ende t.s.b. 42 Andd. biste. 43 dienst. 44 tsienst. 45 beete Andd. beyde.... schier. 46 Andd. My dunct, seithi, ic m.p. 47 Allen sijn. 48 D. poertier s. al doot. Andd. al d. 49 eer. 50 heer. Vs. 51 en 52 volgen in de Andd. in omgekeerde volgorde. 51 Die al v. had d.h. 42 Dus r. hi wech s.o. Andd. Al v. was d.h. 53 Dat hi niet en rekende jeghen sinen weert. 54 Dies goeds dat hi daer had verteert. 55 Andd. Nochtan dede hi a.e.e.m. 56 D.h. niet s. wil van dan. Andd. Eer hi rijden woude dan. 57 Andd. Gaf hi c.e.j. 58 liven. Andd. tot h. live. Na vs. 58 volgt in de Andd nog: Ende dat hem goet dochte Daer si af leven mochte Spyse ende oeck dranck. Des wisten si hem danck. 59 Allen Die ridder r.s.s. 60 U.s. vander s. 61 meer. margenoot+ H. 60 b. margenoot+ K.L. 66 a. Hs. f 98 a. [tekstkritische noot]62 Allen B.d. was van Babilonien d. heer. 63 Ontw. ende ne wist niet. Andd. ontwaeck. 64 daerboven. 65 levende.... ghescal. Andd. Die leefden q.m. groot ghescal. 66 Allen heer. 67 Allen sciere ontbr. Andd. wilt o. 68 kerstijn. 69 heet. 70 heet. ons v.v. 73 Andd. D. moetti qualic varen alleen. 74 van een r.a. 75 Allen Liet dwinghen. 76 Die hier hevet gheleghen g. 78 Ho m. 79 torment. 80 coninc ontbr.; wapende hem. 81 Allen ors. 83 Ende gheboet o.g.e. op l. Andd. gheboot. 84 Ende hem. Allen man ende wijf. 85 seithi ontbr. Andd. Hi soude den ridder a.b. 87 Allen cranc. Andd. Die so sterc v.l. is. 88 Andd. A. hi ghereden is. 89 stat. Andd. Buten der stadt, s.g. 90 voren ene m. 91 beete. Allen so ontbr. Andd. Daer beyde d.r.g. 92 ors. Andd. Glorifier neyde aldaer hi stoet. 94 Aldus so sliep Seghelijn. 96 Doe wart. 97 Andd. quam gheslaghen. 98 al ontbr. Andd. Sijn ors met sporen G. sagen. 99 Andd. Ende liep te Seghelijn d.h.l. 6101 Andd. voet teghen d.s. 2 spranc op. 4 Die coninc quam roepende them waert. 5 Met luder kele, dat was sijn swert. 6 dat ghi hebt verteert. 7 Hoert hier s.d.c. 9 Andd. M.l. enen corten t. 10 Andd. als die hadde n. 11 hine had v. 12 Andd. ghebroken. 13 Segh.' zoo als bijna overal. Andd. Seghelijn. 14 moest. Andd. swaer verdriet. 15 bedi ontbr. Andd. wantet Seghelijn stack. 16 D.d.s. sijn herte brac. 17 Allen daer ontbr. Hs. hede. 20 Andd. My dunct. 21 seer. 22 heer. 23 Doe al dat hijt v. Andd. D.a.d. hi v. 24 Haer crachten. Andd. cracht. 25 Andd. Dit v.S. 26 Hi seide. Andd. Ende sprac Here G. 29 vast. 30 gheern. Andd. gaern. 32 so ontbr. Andd. Wilt hier herde koene s. 33 wael. margenoot+ K.L. 66 b. H. 61 a. Hs. f. 98 b. margenoot+ K.L. 67 a. H. 61 b. [tekstkritische noot]34 In wilde n. Andd. eenen h.g. 36 Andd. biste. 37 waerste. 38 verlatic goets te di. 39 dats. Andd. bis te. 40 Doe so custi. 42 M.t. het lecte sinen b. 43 S. so h. conste. 44 sulken. 45 dit. Andd. verstont. 47 seer. 48 heer. 49 jeghen die scaer. Andd. teghen die Sarazijnsche scaer. 50 Als die gheern daer waer. 51 Andd. strecte. 52 heide. 53 man ende oec paert. 54 Andd. ghetoghen. 55 S. ende hi s. 56 int ghevoech. Andd. met ghevoech. 57 heidijn. 58 Andd. dorscher dorscht. 60 al ontbr. 61 Dat.... alleen b. 62 Andd. Ende hi die Sarasinen v. 63 Andd. Ende si vloden t. stadt w. 65 Ne liet hem. 66 Het en g. vast na spr. 67 Andd. So dattet vlucht a. 69 Andd. dede hem v. 70 Men mocht t. wonden n. 71 wit converture. 72 No Seghelijn te g.u. 74 heidijn. 76 Reet hi wech. Andd. Reedt sijnre straten. 77 die. Andd. Van wederstaen was daer een blijf. 78 Want hem en lette man noch wijf. 79 Andd. laghen. 81 Dus r.h. wech m.a. Andd. met groter allende. 82 Andd. weghen. 84 hi ontbr. foereesten ende w. 86 Dat hi. Andd. rosinen. 87 Ende sulc dat hi g.m. Andd. vercrighen. 88 onsocht. Andd. vier. 89 daghe ontbr. Andd. vijfsten. 90 sach. 91 scoen. 92 fel. 94 Allen in ontbr. 96 onsienlijc. Andd. pijnlijc. 97 Boucecroy, en zoo ook elders. 6200 speer. Andd. den scacht. 1 Gode. 2 In sijn herte. Andd. Int herte sijn hert m.b. 3 swaen. 4 Allen so ontbr. 5 Andd. droppelkijn. 6 Andd. Nochtan. 7 mocht. 8 ende hi wist mede. margenoot+ K.L. 67 b. Hs. f 98 c. H. 62 a. K.L. 68 a. margenoot+ H. 62 b. Hs. f 98 d. K.L. 68 b. [tekstkritische noot]9 wine. Andd. Soe wie dat sijns l.r. 10 Andd. Ende die speer verporren mocht. 11 Andd. Die mocht doden e.n.e. 12 Had. Allen cappel. 14 Allen tel. 15 Andd. ye man. 16 so lach. 17 witte ontbr. 18 Andd. Hinc van v.b. drie traen. 19 Daer had hi een tomme d.m. 20 Die roese van f.s. Andd. tomb. 23 Andd. ghemaect. 25 ondede. Andd. tombe. 26 sien. Andd. besien. 28 van stalen. 29 scaers. Andd. scaermes. 30 dwaers. Andd. Dat waent d. daer ghevest. 31 Waer hi daer t. ghegrepen. 32 al ghenepen. 33 had. 34 Andd. vule ontbr. 35 Had Andd. angien. 37 Allen daer ontbr. 38 Aventuer. 39 wist hi weder. Andd. Die spere. 40 ende ontbr. 41 Allen mocht doden. Andd. benemen. 42 Doe peinsede dus d.k. 43 Quaem. Andd. Quamer. 44 Andd. Die porren mocht den witten s. 45 Allen Hi s. scier dan d. 46 Andd. aengien sijn h.a. 48 had. Andd. Buyten sinen hove. 50 Staen op die silverijn p. 51 stonde. Andd. ghemaleert. 52 Andd. sabile. 53 Allen spraken dus. 55 Andd. begaerde. 56 uten s. Andd. swaerde. 57 dien. 58 had. 59 Andd. wel ontbr. 61 Andd. Dat hi eens joeste m.s. 62 winnen. Andd. had ghereet. 64 tegen b. Andd. Sloegen tegen tb. 65 maken. 69 Andd. dat casteel. 70 Andd. besach. 72 Ende S. 73 Andd. stonden. 74 Andd. hem bestont. 76 e. vreesliken s. 78 B. die hoert w. 79 uyt. 80 felhede. 81 Apolijn. Andd. Appolijn. 82 Andd. wel ontbr. 84 lech m.g. Andd. Haelt mijn wapen ende mijn ghereyde margenoot+ K.L. 69 a. Hs. f 99 a. [tekstkritische noot]85 hoerden. 87 Sekerlijc. Andd. Een micke (l. mincke) met eenre bule. 88 Andd. Het coemt van. 90 Waric. 91 Mammet. Allen mi weten. 93 sere ontbr. Andd. so lange m. 94 Andd. E. s anderwerf. 95 Ende die had d.h.g. 96 VII. 97 Gheten. 98 wapent. 6300 so vast ontbr. Andd. derft slaen. 1 Endet. 2 hongherde seer. 4 aet. Andd. spise e.d. 5 Andd. met scilt met spere. 6 Andd. voer ics beghere. 8 so ontbr. 9 sijt gherect. Andd. Ende weest op u h. 11 Andd. Is achterghetoghen e.d. 12 int c. 13 harde gheern. 14 Andd. Dat Bonacroy mocht sijn verslagen. 16 hilden si. Andd. Onlanghe so hielden si s. 17 Torssche. 18 den anderen. (H. hadden anderen). 19 seer Andd. E. q. teghen malcanderen s. 20 speer; ghereet ontbr. 22 in twee s. 24 diene w. 27 over ontbr. 28 Hi seide. 29 heb. Andd. Wel moet hi varen d.d.s. Vs. 29 en 30 in de Andd in omgekeerde volgorde. 31 mijn. Andd. casteel waerde. 32 speelen. 34 Andd. T. uut u s. 35 Die vecht corten ende den s. Andd. corten e.d.s. 37. Waerre drie als ghi sijt. 38 Also starc in een crijt. 39 al bestaen. 40 Andd. Ende so vaste slaghen slaen. 41 Allen Of (oft) ic soude. 42 allen. 44 Allen herde ontbr. 46 Andd. ghetoghen. 49 Segh'. 52 rose. 53 tier stonden. 54 seer h. ghewonden. 55 stede.... onsocht. 56 mocht. 57 Andd. Dat sweert d.s. met zijn h. 58 Niet meer.... haenbelt. Andd. Niet te meer dan dan e.a. 60 macht sijn. margenoot+ H. 63 b. K.L. 69 b. Hs. f 99 b. margenoot+ H. 64 a. K.L. 70 a. Hs. f 99 c. [tekstkritische noot]61 en ontbr. 62 Allen Dat sweert m. beiden handen. 65 in II s. 66 Allen lude ontbr. 69 Allen ridder. 70 mocht. 71 D. heb lof e.e. 72 en w.m. 75 Ic sals doen u g. 77 Andd. luttel.... veel. 78 Andd. biste.... speel. Vs. 79 en 80 ontbr. in het Hs. 81 Andd. biste. 82 Andd. heet ghi vrient B. 83 Allen m.g. goede. 84 Andd. S.S. met groten moede. 88 Allen hongher. 89 waen. 90 lc at. Andd. En at binnen v.d. of meer. 91 no dranc w. Andd. B.n.v. noch wijn. 92 Ende tr. 93 I.s.d. tote di g.g. Vs 94 ontbr. in het Hs. 95 aet. Andd. Op mijn spijse e.d. 96 Andd. maectet mi te l. Na vs. 97 nog in de Andd.: Oft laet ons metter spere strijden, Dat dunct my sijn dat alder best. Gaen wi rijden in die vest, Sprac die reeuse tot dien tiden. 98 Die j. die saghen e. sy v. 99 Dat hi den roose verwan. 6 Het d. diere waren g. 7 Andd. VIII man. 10 et Andd. So wat ic al ete, w.g. 12 Andd. En at. 16 Andd. hebbe hi diet u vergonnen. 18 Heer.... gheten. 19 heer. 20 te veel hadde. 24 eer. Andd. huden eer. 25 Also. Andd. G. in mijn g. 26 Here warnt. Andd. Anders en heb ic gheen ghelt. 27 Allen sprac e.l. 28 Allen sulc paeyment. 29 strijt. 30 wijt. 31 onsacht.... tumelen. Andd. Seer onsacht dede my cumen. 32 Andd. O.d. aerde uten sadel tumen. 33 wonden weit v. 35 Andd. I.d. ghi hier binnen b.w. 36 scilt. Andd. waert mijn scilt. margenoot+ K.L. 70 b. H. 64 b. margenoot+ Hs. f 99 d. K.L. 71 a. H. 65 a. [tekstkritische noot]38 Al S.... gheten. 41 Andd. thonen een schoon j. 42 in enich c. Andd. D.g. ye vont op c. 43 is hi. 45 had. 47 mocht ontdoen. 48 Andd. Daer leyden die felle g. 49 Te sijn spere ons H. fijn. 50 Doen seide aldus die Zarrasijn. 51 Andd. her ontbr. 53 soen. 54 Moghedijt porren. 57 Andd. ter s. 59 D. wiese l. scacht. Andd. Dat wijsden die letteren. 60 wacht. 61 Allen doer gheen s. 62 Thooft. Andd. Sijn hooft binnen der tombe stake. 63 ghi sout. 64 Andd. katijf. 65 Andd. ghevallen. 66 Andd. Dat g.s..... alle. 68 H.i. wordic. 69 sijn ontbr. 70 Andd. menighe h. 72 seithi ontbr. Andd. Nu s.h. die scoenhede. 75 so wat sijns g. 76 en quammer b.n. 77 casteel. 78 Gaet herwaert ende siet b. die juweel Andd. binnen ontbr. 79 sien. 80 Andd. stont van verre. 82 Die r. Andd. Die reeuse daer over l. 84 Andd. clinck. 85 Thooft. 88 so goede eat (?) 89 heb. 90 Andd. Ghevanghen. 91 Andd. den heere. 93 Dat hi hem die reden d.v. 94 Ende hem die eer h.g. 95 Dat hi. 67 Andd. Dat is. 6500 Ende hi b.m.h. witten s. 3 die dat v. Andd. wilt verstaen. 4 Andd. die hem quaet gan. 6 Allen hadden si. 7 Andd. bi die sp. 8 Andd. preciose. 10 tote het w.d. 11 Andd. wale. 12 Allen sale. margenoot+ K.L. 71 b. H. 65 b. Hs. f 100 a. K.L. 72 a. margenoot+ H. 66 a. [tekstkritische noot]13 Andd. streeck wech. 14 Als hi quam u.s. Andd. buten der. 15 haer in haer g. Allen ghedocht. 16 heer. Allen mocht. 17 Allen ghinghen si. Andd. capel. 18 Andd. reeuse fel. 19 rees daer. 20 gheern. 21 ghescalle. Andd. Daer wert utermaten g.g. 22 alle. Allen mer ontbr. 23 al ontbr. 24 volghede. 25 niet achtertalen. Andd. gheraken. 26 help. 27 mi niet. 28 Andd. Want al is den ridder dit g. 29 Allen want ontbr. Andd. altoes mede 30 quam hi. Andd. S. quam voer d.s. 32 Andd. lach b. 34 Andd. Daer en was binnen w. no b. 36 Andd dat si maer XX en sijn ghebleven. 37 sijn. 38 Andd. E.s.h. binnen dien d. 40 Als dit sach heer S. Andd. Als dat die here sach S. 42 Andd. doe ontbr. 43 Glorifier Allen hi vergorde. 44 goedertier. Andd. E. sprac a. Glorifier. 45 vrene Andd. ors. 46 ic ne ghi. 48 Andd. laet di. 49 vast. Andd. oec ontbr. 50 doen ontbr. Andd. alsulck quaet. Vs. 51 ontbr. in het Hs. 54 ghehulpich soude. Andd. behulpich. 56 wit. 61 Het waer saghen h.g. Andd. jammer al te g. 62 Andd. dat hy er yemant mede stake doot. 63 Andd. Metter s. 64 Andd. aent cruce sijn eynde dede. 65 Andd. dese droppel bloets. 66 Andd. metter v. 67 heere. 68 dat heilighe speere. Andd. In sijn g. dwitte s 69 mocht. Andd. Dat nyemant b. en mocht. 70 onsocht. 71 Ten yersten joeste. 72 Also tspere. 74 seer. 75 hier. 76 ghereyde. 77 en en slach ontbr. 78 Allen bleven si. 81 Andd. camplijs. 82 gherucht ende p. Andd. gheruft. 83 Allen dan S. margenoot+ K.L. 72 b. Hs. f 100 b. margenoot+ H. 66 b. K.L. 73 a. Hs. f 100 c. [tekstkritische noot]85 Gods ridder. 87 groot. 88 gheent heer. Andd. Hi b. daer grote heeren tonder. 89 Andd. D.s. alle van hem v. 90 Andd. als si moghen sien. 91 haer ende taer. Andd. haer ende daer. 93 groot. 94 Andd. van binnen der s. 95 dat was. 96 Ende sach. 98 Als. 99 pongise. Andd. van dien hi hadt g. 6601 hier. 3 Ons allegader gh. sal sijn. Andd. behulpich. 5 dus. 7 doe hi riep. 8 Talgefeer. 10 11 sraken (sic) si. 12 als r.v. 15 uyt. 17 heb. Andd. hebbe hi die. 18 Wij en tijden alle t.v.w. 19 a. so sprac d.n. 20 uyt. Andd. Si toghen mer en vonden niet staen. 21 had. Andd. want S. 22 der het n. voelt. Andd. niet meer. 23 B. die ridder s. Andd. begonst te s. 24 Andd. nae die j. 26 se en die ontbr. 27 Wart in v.h.g. Andd. Hi was. 30 heer. 31 Andd. ende g. 32 Andd. hi liet d. steken s.b. 33 Onder b. Andd. toech.... swaert. 34 als. Andd. Als dier mede.... begaert. 39 slaghe. 42 peinsede. 43 mocht. 44 sijn g. 45 here. 46 Andd. mast. 47 vast ter v. 48 wel seker b. 50 op den. Andd. Vast op desen r.v. 51 Allen onder die v. 53 hine sijn ghewelt. Andd. hi en is g. 54 Andd. Teerste dat hi dit v. 55 Andd. Ghereiden si die aengien. 56 Andd. voersien. 57 dat ontbr. 58 over tengien. Andd. Dat... aengien s. 59 om. Andd. H.k. sijn ors. 60 Andd. daengien. margenoot+ H. 67 a. K.L. 73 b. margenoot+ Hs. f 100 d. K.L. 74 a. H. 67 b. [tekstkritische noot]61 thooft. 62 opt e. 63 stael. 64 Het viel.... altemael. 66 vast. Andd. hertelijck vlien. 70 Allen hebt ontbr. 74 boem. 75 banier. 76 in e.t. 77 wilde d.d. Andd. Hi woudese roven ende d.d 78 Allen saghen. 79 stat. Andd. u stat ghecomen s. 81 Ende voeren s.u. 83 Allen so ontbr. 84 Andd. camplijs. 85 wonder. Andd. ende grote noot. 88 Ende die cr. w. in alle s. 89 Optien. Andd. Op die.... mede. 90 Andd. pijnlichede. 91 Ende zeer doerwont sijn. 92 stout S. Andd. van Jherusalem S. 93 sine p. 94 darwaert. Andd. Verstormelick reedt hi d. 95 Allen Des hi quam. 96 Andd. die daer o. 97 ende o wi. Andd. o wi, o wi! 98 seide. 6701 daer was. 6 banier. 8 neve. 11 groet. Andd. te grueten eenighe gruet. 12 moet. 13 vast. 14 banier. Andd. vercrighen. 15 groeten. 18 Allen Ende ontbr. 19 Doe.... banier. Andd. Dus liet hi vallen die banier. 20 vele schier. 21 Andd. Nu ontbr. 25 Als. Andd. Doe d.s. daer lach d. 26 Ghinghen si vlien c.e.g. 27 Die soudaen v.P. 28 Allen ende ontbr. 29 te doene ontbr. 32 gheen. 33 daer omme. 34 vercochter. Andd. Die vercopen woude s.v. 35 Andd. verjaecht. 37 keerde hier. margenoot+ Hs. f 101 a. K.L. 74 b. margenoot+ H. 68 a. [tekstkritische noot]43 N.a. heb ic den m. Andd. moet. 44 Ghi heren, dat ic u g. Andd. gruet. 46 oem. 47 wel ontbr. 51 comen. Andd. En haddi niet g. tonser noot. 52 Andd. wijn noch broot. 54 Andd. Gaet n.s. 55 Andd. ghi b. 59 Vraghede. 60 joncfrouwe. 61 toern. Andd. toerne. 64 Dat si alle VII waren o. 67 schien. Andd. van henen schieden ute. 68 Andd. Ende daertoe jonghe scone spruten. 69 Andd. XIIII. Vs. 70-72 ontbr. in de Andd. 70 dat ontbr. 72 mie. 73 W. hebdi so l. ghesien. 75 Babilonien. 76 en ontbr. 78 Andd. Al om ende omme. 80 Andd. Ocharmen S. scoon j. 81 lieve kint. 82 H. of ne w.i.t. 83 W. ghi ghevaen w. 84 W.d. sere v. Andd. Ende w.d. sere v. 85 Andd. Lach aldaer u j.l. 88 Andd. riveel. 89 haer min. 90 Dvoer dien t.e. den d. 94 Andd. vander stede. 96 Andd. Waren doot S. (!). 97 moet. Andd. G. gonne mi.... mach s. 99 mach sien. Andd. sonder mesdaet. 6800 so hoet g. 2 hoep.... sulse s. Andd. I.h. ghi s. noch wel sien. 3 Andd. wilt verb. 5 Andd. Dicwijls. 7 en ontbr. 8 sprac. 9 Het is d.s.d. int hart. 10 J. met g. smert. Andd. Jhesus m.g.s. 11 Was ghesteken. Andd. Was g. ende ontdaen. Allen neder ontbr. 13 Andd. loefde. 15 wael. 16 M. soeter ende m.s.t. margenoot+ K.L. 75 a. Hs. f 101 b. H. 68 b. margenoot+ K.L. 75 b. H. 69 a. Hs. f. 101 c. [tekstkritische noot]17 al doere. 20 Andd. Van den n. den goeden m. 21 Andd. Ende van sijn vijf kinderen m. 23 Andd. a.S. lieve n. 24 eer moet. 25 Andd. L.m. doch u schiltknecht s. 27 D. waren si. Andd. Aldus v.s. onder hem beyden. 28 beiden. Andd. God onse Here moet se gheleyden. 31 Andd. coemt ten fijn. 33 maech ende vrient. Andd. vr. e. maech. 34 Andd. ghetrouste. 35 Allen VII d. 36 foreest. Andd. bosch. 38 had. 41 Andd. flesschen. 44 Ter middewaert. 45 Andd. garsoen. 47 Andd. Doesi dese c. ontmoeten. 48 Andd. Vrieudelijck. 49 Doe vraghede hem die j. 50 Andd. Waerom dat hi so droevich g. 53 -out o herde swaer. Andd. Die heeft. Vs. 55 en 56 in het Hs.: Dat hi niet uyt ne dar riden. Al omme Romen wel VI milen. In de Andd.: Alomme VII milen verre, So dat hij niet uutriden en derre. Vs. 55 uit het Hs., (vs. 56 uit de Andd.) is eene herhaling van vs. 69. Ik heb dus eene lacune aangenomen, die door mij met vs. 56 is aangevuld. 57 Andd. Barbaren. Allen ghelogeert. 58 Andd. sere vervaren. 59 en ontbr. Andd. derf. 60 Andd. waerom. 62 Romonien. Andd. Hi wil h. 63 scoen. 64 Allen troen. 65 noyt scoenre. Andd. So en w. nye s. joncfrou g. 66 heer. 67 den en eer ontbr. 68 verliest. 69 Andd. enen penninck. 71 Daer ligghen voeren s. 72 Andd. Een ende t. 74 Andd. met synre p. 75 groot. 77 wel ontbr. 78 Andd. Daer binnen en is gheen b. 79 Allen leven. 81 soudenier. Andd. soudeniers. 83 onkocht (d.i. ontkocht, afgekocht.) Andd. ghekocht. 85 Ne wilde t.h.s. 86 Romonie. 87 eighen worden. 88 Andd. lieve v. margenoot+ K.L. 76 a. H. 69 b. margenoot+ Hs. f 101 d. K.L. 76 b. [tekstkritische noot]90 groet. 93 A.w. noch m. dant es. Andd. Al waerder noeh so veel alsser is. 94 Des sijt scker ende g. Andd. Vianden d.s.g. 95 Andd. sinte ontbr. 96 Die Barbarien. Andd. Die Barbaren. 98 Andd. waren wi. 99 soudtmen. 6900 D. Barbarien seer v. 1 cnaep. Andd. Lieve h. 2 Uwe w. 6 Bekeren. Andd. mach ic v. 7 Alleen s. wijf c. 8 Bidts. Allen emmer ontbr. 9 haer. 11 Hi s. Ghewaecht vrient m. Andd. Vrient segt mi. 12 Allen vrient ontbr. 13 ende ontbr. 14 Andd. soude 15 Andd. J., here, s.b. 17 Andd. Dat ye man m.o. aensach. 18 Allen Mer hoert 21 Allen ben. 23 Andd. van seghe salich. 24 Andd. hi ontbr. 25 Andd. als die doot. 26 Hieromme heer is hi b. 28 Andd. N. heeft hi sinen sinne g. 29 den ridder d.c. 30 Andd. Ist soe dat hi mach verwinnen. 31 K.L. hem breken. 32 weet dijt. 33 Andd. Die gront.... redene s. 34 Andd. Nu God wouts. 36 wil. 38 int c. 39 vele. 40 ic. Andd. dat icse liet s. 41 Sijn troost. 43 gheern soudic u s. 44 Doe a.m. 46 Andd. ye. 47 E. heer h. heet di. 50 Andd. den rechten n.m. 54 Barbarien. 55 dits w. Andd. onder. 56 W.l.s. es het gheseit. Andd. l. tijt. 57 ponte. Andd. te punte ghebrocht. 58 langh. Andd. lange. 59 Allen Hulp (Andd. Hulpe) ende secoers. Allen her ontbr. 60 Allen alle. 62 van ontbr. Andd. bi u a. 63 Doe sprac die vrome Seghelijn. 64 den name. margenoot+ H. 70 a. Hs. f 102 a. K.L. 77 a. margenoot+ H. 70 b. [tekstkritische noot]65 heet. 66 gave. Andd. niet om. 67 Om te l. Andd. Te l. 70 waeric. Andd. A.G. here waer ic daer. 71 te Romen. 72 Bider. 76 Allen Heer ontbr. Andd. deser s. 77 Andd. weghen. 80 dat is. Andd. groot stick. 81 Allen al ontbr. 82 striken. 83 seer. 84 sullen gaen. Andd. Als ghi paerden moecht doen g. 85 Andd. Doe r. 86 Nu ontbr. 87 Andd. Die ghecomen was i.s.n. 88 had. Andd. Hi en hadde binnen w.n.b. 90 Andd. ten anderen d. 91 dese. 94 ende ontbr. 96 Van dinen wive, het wert di niet q. 97 op dat v. 98 Andd. G.s. vinden u g. 7000 Andd. D. hebste te l. wangelovich g. 1 Marghi.... coemst buten der s. Andd. coemste. 2 Saltu. 3 saltu. 5 dinc. Andd. N.d.v. en mach misschien. 6 M.v. saltu s. 7 Teken want in di b.s. 8 ende ongheval. 9 di ontbr. 10 Andd. Het waren u onghelovichede. 11 harten. Andd. wilt Gode. 14 Allen Altemael Andd. ghetoghen. 15 Ende het wart d.d.m. 16 ponten. Andd. punten. 17 harwaert gheseint. 18 dine t. Andd. den t. 19 ghemeen. Andd. van R. 20 Allen wijf alleen 24 Aleen. 25 v. die s. Andd. cortelick coemt. 26 Barbarien sullen m.m. 28 Allen VII. Andd. sulstu dat s. 29 brincht g.n. ende croen. Andd. g., vat, n., c. 30 Andd Ons heren den scacht w.e.s. 33 Do ruymde. 34 Alleene. Andd. Helena die wel b.w. 36 Sie en mochten n.b.s. 37 ghereyden. 38 voeren u. steden. Andd. voert. 39 een licht op hem c. Andd. inghel ontbr. 40 en was ontbr. margenoot+ K.L. 77 b. Hs. f. 102 b. H. 71 a. margenoot+ K.L. 78 a. Hs. f 102 c. [tekstkritische noot]41 Andd. Tot dat die enghel s. 46 cruys. 47 Allen Te sien op dien t. 49 Allen Dies waren die B. (Hs. Barbarien) g. 50 S.w. also blent. 51 Op dat. 52 O.d. Romein ende si v. 55 O wi ende o wach, waer s.w. 56 Allen ende ontbr. 59 Die Romein. 60 vecht. 61 meer. Andd. T m. ofte meer. 62 So confierden s.d. heere. Andd. So ontbr. 63 Andd. So dat hi s. ghewan e.w. 65 soen. 67 voerede. Andd. voerdense. 68 Andd. deden. 70 leven Andd. Binnen die tenten voer anderhalf jaer. 71 Alleene. Andd. op een d. 72 God wel versach. Andd. oft. 73 Andd. Na dien dat. 74 dient die e.v. Andd. dient. 75 Allen D. machmen hier verstaen w. 77 Barbarien. 78 oec so verre. Andd. so v. vander stat v. 79 difficte. Andd. hadden si. 81 Die o.h. lieden viel al daer. Andd. herde ontbr. 82 Op den. 38 Allen ghemeen. 84 Allen cleen. 85 Andd. maken. 86 liede. Andd. verwonderde. 87 Andd. verweren. 88 teghen theilicdom. 89 Seghelijn g.v.l. Vs. 90 ontbr. in het Hs. Andd. teghen.... daghen v. 92 Allen Weten. 94 E.i. die die b.b. Andd. haer ontbr. 95 waer. Andd. Si seiden. 96 ende croen. 98 In den c. Andd. ghetrijnt. 99 B.S. ende dat soete s. 7100 D. luut het also seere. 1 Andd. coemt hi hier. 3 hert. Andd. joncfrouwen. 4 smert. Andd. Daer haer. 5 O. die God o. Andd. Tontfermen. 6 peinsede tc. d.h..... in hinc. 8 ende ontbr. Andd. want s.l.a.s. 9 Allen goede ontbr. 10 had. 11 Andd. als si sach. 12 Tote opten. 13 haer Andd. danc. 14 ontbeet aet. Andd. Dat si en adt noch en dranc. margenoot+ H. 71 b. K.L. 78 b. margenoot+ Hs. f. 102 d. H. 72 a. K.L. 79 a. [tekstkritische noot]17 Daer cortelike s.s. 19 ende croen. Andd. g. vat n.c. 20 Andd. Ende dat heylighe witte s.s. 22 hert...moest b. Andd. Dat hem sijn herte m.b. 23 Andd. sondaren. 24 Aleene. 25 stal. Andd. Alden l.v.d. stal. 26 Andd. laten. 27 vullijn. Andd. S.e. maecten h. barvoet e. wollijn. 29 C.h. op desen d. Andd. noch h. op desen d. 30 Allen Al ontbr. 31 scoen. 32 I.s. u voert ende het is waer. Andd. voerwaer. 33 Oetmoedelike s. wy uytgaen. Vs. 37 ontbr. in het Hs. 38 W. theil. i.s. groot. 40 sien. 41 vachten. 42 vercoren. Andd. heere. 43 rechten s. Andd. bringt. 44 Hets recht. 45 was ghedaen. Andd. wert g. Vs. 47 en 48 in Allen in omgekeerde volgorde. 48 Andd. letten niet. Hs. beiden langher. 49 Die q.g. 51 sinne ende moet. Andd. hem die ridder goet. 53 paeuwelioen. 54 G. opt velt groen. 57 den ontbr. 58 volghet. Andd. met uwer cracht: 59 Dese honden e.o. 61 Allen Heer wildi. 62 Allen I.s. ons l. in die stat vri. 63 E.w. leiden d.i.w. 64 S. die a.g. 65 Andd. Den l. en moetmen niet vercallen. 66 bedectelike. 67 Die doer d.h.v. 69 God. Andd. dat si hier sijn (!) 70 Andd. ridder fijn. 71 als coene d. Andd. te pas. 73 Ute ontbr. 74 begonste. Andd. spreken s.s. 75 Andd. Met sijnre vanen. 76 Andd. T. neder soe veel alsser s. 78 heer. Andd. Mer ten mocht hem niet ghescien. 79 Andd. S. die volchde hem a. 80 dede. Andd. hem groet l. 84 Zarrasijn. 87 men ontbr. Andd. Daer q. ghescal. 88 alleen. 89 Andd. Die ondaet e. dese vlucht. margenoot+ Hs. f. 103 a. H. 72 b. K.L. 79 b. [tekstkritische noot]91 Andd. mach. 92 Andd. Hi waer veel beter t.l. ghebleven. 95 XXX^m. 96 Volghede. 97 Als S. dat siet. Andd. voersiet. 98 Andd. heiden ontbr. 99 N.h. siet G.c. Andd. Nu helpt G.c. 7200 Andd. Segh. seyde d.w.s. 1 Andd. Moet i.h.d. die n. 2 een scaer; want ontbr. 3 hijt. 4 leiden. 6 Raghede. Andd. Stack over. 9 Andd. O.g. huden koene s. 10 Volghet m.n.i. den s. 11 ghenoech lieden. Andd. g. ridderen. 12 quellen. Andd. Laet sien m.v.g. 13 Allen prisic. 14 Andd. sprac ontbr. 16 Andd. doer die aerde. 17 Andd. Nu laet sien, s.S. 18 Andd. reedt onder d.S. 19 sijn. 21 Andd. ghebreken. 24 XLVIII o. die v. Andd. Ende hi velde o. die v. 25 Andd. Veertich oft meer met ghetelde. 26 Andd. ghewelde. 27 Die gheen diemen vellede. 28 Dat hi die Barbarien quellede. 29 H.s.d. wies wondert. Andd. so wie dat w. 30 XL hondert. 31 vere. 33 Barbarien. 34 Dit....ghesien. Andd. voersien. 36 Andd. Wapen vele met s. 37 voerdese. Andd. Hi salse voeren i.d.s. 38 seide. 40 Horstuut. 41 memstu peerde. Andd. Tfij e. neemstu niet paerden bi hopen. 42 Andd. Du sietste hier s.h.l. 43 Andd. Coppeltse hier aen teenre snesen. 44 Allen moghest doen. Andd. vreesen. 45 Andd. quaemste. 46 Dat Andd. Daer duwer saechste beteren tijt. Vs. 47 en 48 ontbr. in de Andd. 48 D.d. es wert niet een s. 53 Allen metten breidel. 54 Andd. lopen. 55 Andd. salt. 56 Andd. Mer ick en weetse niet te vaen. 58 paerden. 59 Glorifier. 60 scier. 61 die paerde t.h. 62 te groten cope. Andd. D.d.w. goeden coop. 63 B. diese cn. Andd. B. datse knocht. margenoot+ H. 73 a. Hs. f 103 b. K.L. 80 a. margenoot+ K.L. 80 b. H. 73 b. Hs. f 103 c. [tekstkritische noot]64 Andd. Te hope d.S.b. 65 had. 66 Andd. ende tien. 67 sprac B. 69 sach. 70 Allen wel ontbr. 74 meri. 75 Als....paerden. Andd. verroken. 78 Andd. So dat n. naken e.d. 79 die ontbr. 80 Allen Acharmen ontbr. 81 onse. 83 hads. 86 goet. 87 Allen sprac. 88 Andd. I.w. herde g.k. 89 driven. Andd. paerden. 90 si ontbr. 91 Barbarijn. Vs. 91 en 92 in de Andd. in omgekeerde volgorde. Vs. 92 ontbr. in het Hs. Andd. Dat wil nu g.s. 97 Andd. al voren. 98 Andd. die Barbarien. 99 Andd reden achter. 7300 spienden....heidijn l. Andd. pijnden. 1 nietne Andd. niene ontbr. 2 vast henen scaeven. 3 D.r. toten anderen. Andd. D.r. daer o.d.a. 4 sullen wi. Andd. gaedi w. Allen Ende ontbr. 5 Allen lude ontbr. 6 cleen. 7 En ontbr. 8 X^c Andd. veertich (XL). 9 Nochtan. Andd. si niet. 10 Andd. Wat den anderen was ghesciet. 11 Andd. gheruft. 12 gaven die vl. 13 Andd. S.e.d. hielt een w. 16 seer. 17 ende secoers. Andd. ende o. 18 S. van sinne joloes. 19 Andd. tale. 20 Allen dat ontbr. Andd. dweers. 21 diene w.g. Andd. vercrighen. 22 Andd. wilt s. 23 Andd. u bi. 24 Andd. dorsti. 26 hief. Andd. so ontbr. 28 hem ontbr. 29 onder die voet. 30 sprac hi ontbr.; dat es die boet. 32 Allen onderwint. 33 D.h.n. ne bestaet. Andd tonderwinden en bestaet. 34 Andd. cranc loon o. 35 Als. 36 so ontbr. Andd. een vluchte. margenoot+ Hs. f 103 d. K.L. 81 a. margenoot+ K.L. 81 b. [tekstkritische noot]41 ons ontbr. Andd. Wi willen ter stadt waert gaen. 42 Ende ie. Vs. 43 en 44 ontbr. in de Andd. 44 seithi ontbr. 45 waert ontbr. Andd. Een coninc had minen neve ghevaen. 46 Daertoe so heeft hi w.o. 47 dan bin ic t. Andd. dat en doe ic t. 50 keyser ontbr. 51 Allen Quam met m. man u. 52 Wollijn. 53 knielde. 54 dochten. Andd. een wonderlic dinck. 56 groot hoefsede. 59 V.J. recht here. 60 D.b.m. den keere. 61 Theilichdom. 62 Het is r. 64 Andd. heeftet. 68 Andd. Die l. alleen teghen u m. 69 tresoen. Andd. trisoer. 71 moeten sien. 72 Andd. Dat sal u g. 76 mensch. 78 leidmen boven ter s. Andd. op ontbr. 79 wel. Andd. blidelick wert o. 81 scoen. 82 Andd. Dat hise s. hem was t.s. 83 scoen. 84 so. 85 Mat. 86 heldelse. Andd. Datse S. helsde d. 87 scoen....goedertiere. 88 in h. maniere. 89 si en m. 90 scoen. 91 als. 93 wale. 96 Hadde si haer n.g. 97 Die simpel was, hoves e.v. 99 Als. Andd. vallen. 7400 camer. 1 Vel si i.o. weet wael. 2 Als. 6 Andd. Teerste. 9 te b. Andd. Ghesent nu ten b. 10 ne ontbr. 17 stoete. margenoot+ H. 74 b. Hs. f. 104 a. margenoot+ K.L. 82 a. H. 75 a. Hs. f 104 b. [tekstkritische noot]18 E.i.v. hoefsch van moede. 19 qualiken. 21 waen. 22 es best. Andd. is best. 23 Andd. E. ict den ridder o. 24 Andd. den dorst. 25 thert....broeyet. 26 Andd. ghemoeyt. 27 Dat waer m. starfdach. 28 Andd. keeren. 29 Es vroet ende hoefsch v.w. Andd. Is heusch, goet, schoen van w. 31 ten r. gaen. 32 Diemen d.m. groeten eeren. Andd. wel ontbr. 33 Allen beide ontbr. 34 Aleen. Andd. Heleen. 35 Allen wonden. 36 Andd. D.s. Helena m.s. s 38 Heer. 40 tresoen. Andd. trisona. 42 starke. 45 Andd. daer binnen g. 47 soud m. ghescien. 48 Andd. souden si eerst d.k.p. 49 cleen. 50 E.h.s. ons Heren woert. 51 Van sire passie ende pine. 52 Die hi o. om die s. 53 alle k. Andd. al kerstenrijck. 54 dats. Andd. Ghemeerdert sijn in allen wijck. 56 dien outaer. 57 gheoerdineert. 62 Int c. 64 hi ontbr. 65 Andd. P. in die kercke sijn. 66 tresoen. Andd. trisoer. 67 doer ons was. Andd. voer ons was. 68 Het sal. 69 Allen sprac. 70 reden mede. 71 Andd. A.w.g. 72 Andd. Ende sijnder mede te k. ghegaen. 74 Met den h. 75 spere ende c. 76 D.g. vele scoen. 77 vaetkijn. 78 Andd. venijn. In plaats van vs. 79 en 80 hebben de Andd.: Doen hi aent cruce hinck Ende om ons die doot ontfinck Ende betaelde onse schout Al naect aent cruce hout. 80 ons. 81 Andd. opgheheven. 82 Celestijt. 83 Pardoen. 84 A.v. als doern aen d.c. Andd. A. veel doernen als aen d.c. 85 Allen Doerne ontbr. 87 Andd. tacken daer. 89 Andd. die heer. 90 haddijs ontbr. margenoot+ K.L. 82 b. H. 75 b. margenoot+ Hs. f 104 c. K.L. 83 a. [tekstkritische noot]92 Allen Gods ontbr. Vs. 93 en 94 in de Andd. Dat moet ons ghevallen al. Alsmen van henen scheyden sal. 95 Andd. pardoenen. 96 Andd. Waermede dat stercte die wet. 97 van ontbr. 98 Celestus. 99 Andd. D.p. in die die t. 7500 Andd. in ontbr. 1 Allen waren. 4 souder b. af g. Andd. boete. 5 tonghemaec. Andd. die sieck was. 7 blinde, domme. 11 Gods diet s. Andd. die si s. 12 Allen daghen te daghen. 13 Aleen. 15 Was zeer blide u. 16 F. ne wilde n.l. 17 si en. 18 Andd. broeder. 19 binnen der. 22 starcke. 23 zeer. 25 saecht. Vs. 29 en 30 ontbr. in het Hs. 29 Andd. van Gode ontbr. 31 was. Andd. wast. 32 Die Gode t.d.b. 33 Dit is vroet. 34 Andd. Te hove keerden si met feeste. 35 Andd. D.S. dede groet e. 36 Celestus d.h. 37 feest. Na vs. 37 schijnen in allen een paar regels te ontbreken. 42 D.m. docht haer niet lanc. 43 gheern had g. 44 Ende h.z. uyt te broken. Andd. Verholentlijc h. seer ontloken. 45 gheten. Andd. T. als d. ghegheten was. 46 Leiden sy int p. 48 te ontbr. 49 goede m. Andd. So als g. minnaers p. 50 Daer machment aen die joncf. sien. 52 Andd. viel. 54 Andd Doe dat. 55 haer. 56 D. sprac aldus scoen claer. Andd. kaer. 57 Andd. M.d. kont dit g. 58 Allen al ontbr. 59 Alsoe. 60 Heer. 61 Dat ghi n.i. 62 Verstat, d.m. die dorperheiden. 63 Ghevacht dat i.u.m.t. 65 in mi ontbr. 66 E.s.g. mijn v.s. Andd. Datsi v. mijn v.s. 67 ic. margenoot+ H. 76 a. K.L. 83 b. Hs. f 104 d. margenoot+ H. 76 b. K.L. 84 a. [tekstkritische noot]68 starfdach. 70 Andd. verwacht. 77 voer. 79 Andd. sijn d. 87 Nene. Andd. Noch en. 88 G.s. keyser heer. 91 Wat. 92 metten 93 spelden. 96 Het trac den k. 97 dane. Andd. van daer. 98 Andd. D.k. seyde: Ghi sullet b. 99 Andd. D. werp hij en metten knive. 7600 Andd. E.w. vreesliken stive. 2 Allen S. ende sijn dochter te g. 3 hem ende onderspraken. Andd. S. ende spreken. 4 Verstormdelike. 5 Allen N. loech hi w.s. Hs. schier. Andd. schieren. 6 goedertier. 8 arm. 11 ne ontbr. 13 U.s. Andd. U spreken. 14 Andd. Verwandelt. 15 Allen Gallijn. 16 Allen beide te gader. 18 Andd. D.w.i.o.h. vol van nyen. 19 Andd. gheloghen. 23 Stekende so was g. Andd. Steken vast. 24 ende ontbr. 25 verlaet. Andd. daertoe v. 26 soud doen onmaet. Andd. ghi mi n. 27 Andd. Oft mijnre dochter. 31 ic ontbr. 32 wijf wesen sal. 33 H.m.v. langhe tijt s. Andd. Tes m.v. langhe s. 34 Andd. A. S dat wert kont. 36 Here keiser here C. 39 Allen noch ontbr. Andd. moet sijn. 41 Andd. Ende ic bidde u oec dat soe g. 42 Haddijt gheseit mie: 45 En hads. margenoot+ Hs. f 105 a. H. 77 a. K.L. 84 b. margenoot+ Hs. f 105 b. [tekstkritische noot]50 min met harten. 54 E. al d. keiser roemschen rike. 55 S. die wist h.g.d. 56 Daer trouwe de F. Andd. Daer troude hi F. te hant. 57 Allen wel ontbr. 58 Allen vrienden ende (Andd. oft) maghen. Hs. onboet. 60 Nu ontbr. 63 voer d.s. Andd. Ghecatallieert. 64 Als....wist. Andd. vernam. 65 Onboet. 68 wist. Na vs. 68 is vs. 65 in het Hs. herhaald. 69 Lieve ontbr. Andd. Hi sprack aldus N.m. 70 Allen wel ontbr. 71 Doe g.h.w. Seghelijn. 72 E. voere voert u.s. Andd. reed. 73 die....doen. Andd. Coenlick als een ridder fier. 74 Allen H.v. naer T. (Andd. na Talifier). 75 Als. Andd. woude. 76 tors. Andd. dors. 77 vroet. 78 hert. Andd. Int h. had hi d.m.s. 79 Allen hadde ontbr. 80 menighe. Andd. Dat moeste d.m. costen tl. 81 Andd. H.r. al om na s.g. 82 Andd. Op eenen die e.s.d. 83 dat ontbr. 84 Hi viel neder, sijn hert brac. Andd. Doen dat h.s.h.b. Na vs. 84 heeft het Hs. nog: Dat hi doot lach int dal Doe was daer groot ghescal. 85 Die tghestuuf had ghesien. Andd. ghestuyf. 86 Vanden versoerdenen (?) poien. Andd. gheruyf. 87 monden e. vander p. Andd. monden. 89 baet. 91 scaer. 92 liete. 93 H q. vast. Andd. Hi q. schier g.a. 94 Ende ontbr. Andd. kerstijn ontbr. 95 Andd. nyewelinghe. 96 Andd. Seghelijn so sere l. 97 Haer ende taer. 98 Allen ie ontbr. 99 X^m Andd. tien hondert ter doot brocht. 2 Andd. bestaen aldaer. 3 scaer. 4 Andd. mer S. 5 schier. Andd. Hem te hants te hulpe q. 7 Nu ontbr. Andd. Doe r.s. Laet o.v. 9 Andd. den b. raet. 11 had. 14 alle ontbr. 16 V. mi naer suldi. Andd. na. 17 Andd. Ic sal, n.b.S.J. margenoot+ K.L. 85 a. H. 77 b. K.L. 85 b. H. 78 a. margenoot+ K.L. 86 a. Hs. f 105 c. [tekstkritische noot]20 scoen. 21 tinne. 22 Allen wel ontbr. 23 Allen hem die wijch. 24 Allen dat ontbr. 25 Als. Andd. soe nu daer. 26 wel ontbr. 27 Andd. van striden. Andd noch s. 30 ghewaey. Andd. D. deden sijn cleeder waert. 31 Allen God hem. 32 tleven. Andd. benam hi tl. 33 sijn ors had conventuere. 34 mocht....daere. Andd. Daermen n. en m. slaen daer. 35 Allen en ontbr. Andd. Hi bleef. Vs. 36-40 volgen in de Andd. na vs. 7780, terwijl in de plaats dier verzen na vs. 35 volgen de verzen 7781-7785. 36 Andd. binnen deser s. 37 ghere in. 38 moest. 39 Andd. leven. 40 moest breken. 42 Allen was die keyser. 43 sijn ontbr. 46 Andd. W. oec ghevanghen. 47 versach. Andd. heeft versien. 49 derwaert. 50 mocht. 51 Glorifier riep hi. 52 Andd. edel ontbr. 54 had. 56 Daer was ghewont Taelgefeere. Andd. so ontbr. 57 sijn. Andd. alle sijn c. 58 S. die sere vacht. 59 al verdreef. 61 seer. Andd. Hi ontbantse S. 63 S. ic heb m. 64 Ic wils van al i.b.s. Andd. boeten. 66 Ne waer dat wij onder onse viande sijn. 67 uwe. 68 en ontbr. Andd. Mer huden so en neem ic gheen w. 69 Andd. dese. 71 daer ontbr. 72 Andd. sint grote p.d. 73 sult wel. 76 Andd. ende sach. 78 Al tot nader v. Andd. Tot langhe a.v. 79 Allen moede. 80 N. dede dedel m. 81 sach houden. Andd. sach honden. Vs. 81-85 volgen in de Andd. na vs. 7735. 84 stout. 85 darwaert. 86 Andd. Teerste dat men comen s. 87 Andd. N. hout op vast. 88 Andd. H.c. die ridder d.f.g. 89 XXX^m. Andd. van onse p. 91 Die coninc in die scaer helt. Andd. sijn. 92 als 91 van den tekst. 93 Andd. So datti d.s.s. margenoot+ H. 78 b. K.L. 86 b. Hs. f 105 d. margenoot+ H. 79 a. K.L. 87 a. [tekstkritische noot]94 hart. Vs. 95 en 96 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 95 Sine vane werp t.e.m. 96 Andd. in weghen. 98 T. smaecte snel. 99 Ende volghede hem naer e.C. 7800 S. hieven opten s. s 1 So groet noit man moert wrocht. Andd. wrocht. 2 Allen gherocht. 3 h. ghinc doer. 5 Andd. Tien coninghen ter d. 8 Die d. 9 Daer was doe. Andd. daer ontbr. 10 E.S. beghonde vaen. 11 vechten. Andd. Te vechten hadt hi groot hert. 12 smert. 13 Andd. Dus sloech hi doot m.g. 14 Si in m. Andd. Eer hi ye den arm ophelt. 16 Andd. Twintich coninghen ende acht. 17 Dat men niet mocht d.k. 19 Andd. Seiden laet ons keeren S. 21 Andd. Doe sprac Seghelijn hoe mocht ic keeren. 23 als ic siet. 24 N.k.i.n. wats ghesciet. 25 Ic s.h. nu v.n. 27 Andd. Si sullen niet meer haer nest hier m. 28 Andd. V. dese stadt kan ic g. 29 D.s. teghen ons sullen h.s. 42 Mar. Andd. mocht. 34 Andd. die B. 35 Andd. Dat hijse u.l. verdreef. 36 Andd. E. al haer g. dat daer b. 37 pauwelioen. 38 coen. 39 Andd. Altemael. 44 Andd. Dat hem nyemant tlijf en onthiet. 47 al in sijn l. 49 Andd. wonder ter spoede. 50 corter. Andd. Dicwijl oeck sijn wonden bloede. 51 tonghemaec. Andd. Omdat S.t. was. 52 Andd. Alst quam dat S.g. 53 Nam hi. 55 Andd. Te bruloft. 57 Andd. si te g. 59 Doe groet sine allegader. Andd. groeten. 60 Ende seiden, dat hi waer haer vader. 61 luttelkijn. Andd. thoonden h. letteren ghescreven. 62 Andd. Die hem haer moeders hadden g. 63 toern. Andd. Alle seven die joncfrouwen f. 65 A. h. hem die l.h. ghegheven. margenoot+ Hs. f 106 a. H. 79 b. margenoot+ K.L. 87 b. Hs. f 106 b. [tekstkritische noot]66 N.b. mi van desen. Andd. Berecht mi saen seit hi mettien. 67 cleenste 72 mens. M. Int aensichte. M. allen ontbr. 73 So seinet G.d. ons mint. 74 wens. Andd. Ghemaect na s.w. 75 Andd. lippen ontbr. 76 noesen dat w.s. Andd. nase. M. wintbr. 77 veel Andd. O. ende noch anders niet. 78 Andd. V., w. mont o. 79 al stillekijn. 80 soen. 82 tusscen ontbr. 84 van henen tot dien. 85 Allen roepen. 87 men mach. Andd. Men mach niet s.s. 88 Andd. Op G. roepen. 89 Andd. aldus d. sijn. M. ghehoert. Andd. hoert. 90 Andd. Dat is mijnre opinien tael. 91 Andd. D.d. sprac hi m.s. 92 Andd. Nu ghi berecht mi des. 93 Andd. der redenen. M. redene. 94 hogheste. M. hoechts. 95 ditten. M. Vader. 96 soen. 98 hoechste. M. hoechts. 99 Hs. en Andd. Doe ontbr. M. Doe die sone sat boven den vader. Allen vaders. 7900 meinsch; ic las ontbr. Andd. Is mensche ende aerde a.i.l. M. Mensche ende eerde als hij was. 3 list. Andd. Den vierden sprac h. 4 Hs. en M. Waerom d.G.L. ende s. Andd. Waerbi G.L. 5 wist. 7 Dat ontbr. 8 Andd. sonder sake. M. redene. 9 Hs. en M. L. die die s.s. Andd. D.L. ende die sine m. 10 doghet. Andd. heeft. Na vs. 11 zijn in het Hs. bij vergissing herhaald de vijf eerste regels van f. 105 c, nl. vs. 7697-7701 (behalve naer van vs. 7701). 12 Andd. Dat denghelen die daer sijn ghebleven. M Omdat zij Gode s.o. 14 Andd. Dit vintmen o.w.b. 15 sprac Seghelijn. 16 Andd. Waerom G. doechde v. Vs. 17 ontbr. in het Hs. M. Dor ons allen voer der zonden smetten. 18 Andd. den i.n. 20 Hs. en Andd. oec ontbr. 21 Allen Hadden si. Andd. ghewist. 23 met naturen. 24 D. ne doet den m. niet. Andd. D. en deden d. menscen n. 25 W.L. ende die f. 26 Als M. Hs. Serpens den dommen mens verdriet. Andd. Van den serpent den m. v 27 Andd. L. r. doer sijn b. 28 mensch. 29 menschelicheit. Andd. sterf.... voer. 30 Onse Here God tonsen doen. M. tocusoen. margenoot+ K.L. 88 a. H. 80 a. voetnoot1) Over het in de varr. M. genoemde gedicht, zie de Inleiding. Ik heb alleen de belangrijke afwijkingen van het Hs. in de varr. opgegeven. margenoot+ Hs. f 106 c. K.L. 88 b. H. 80 b. [tekstkritische noot]31 Andd. als ic bevroede. 32 Als M. Hs. Waerom dat G.d. voersiet. Andd. T.d. dit G. al v. 33 Den enen mensche vanden e.g. Andd. D.e. man v. groten g. 34 ende den Andd. heeft. 35 I.s. u here G. hevet b. Andd. ghescreven. 36 Dan hi d.a.v.e. 37 Vriendelijc hevet g. 38 A.d.l. tsoete h. Andd. N.d. leven hemelrijc. 40 S.w.h. dien zeer r. man. Andd. sere ontbr. 41 Die ten a. h. in sijnre noet. 42 dat rijc Gods. Andd. hemelrijc. 43 M. roepen. 46 Andd. D. a. staet d.h.o. M. die hemel. Vs. 47-50 ontbr. in de Andd. 49 Waer hevet oec sulcken scaert. 53 Die recht sake ende claer ende daer. Andd.. Bescheydelick ende claer. 54 alle almachtich. 55 coen. 56 doen. Vs. 56 ontbr. in M. Vs. 57 ontbr. in het Hs. Vs. 59 en 60 ontbr. in de Andd. 59 M. en wilt u n. vergremmen. 60 Reden. 61 Dat es. Andd. Ten eersten mach hi o.n.n. 62 Andd. Den w. die hi ons heeft ghegheven. 63 Ende niet en mach hi doen enighe sonden. 66 Dats hi niewer vonde s.g. M. Hijne vonde nyewerijnc zine g. 67 H.e. G. sonder ghenote. 68 Andd. voleyschen. 70 Dade ic af daer g. Andd. en M. doe g. 71 Andd. en M.N. hi ons. 72 sonden. 73 ghescreven. 74 Allen en M. gheloeft. 75 Andd. Doe antwoerde S. Vs. 76 en 77 in de Andd. in omgekeerde orde. 77 Andd. die reden vroeders. 78 u moeder. Andd. moeders. 79 Heer. Vs. 79 en 80 in de Andd. in omgekeerde orde. 80 Ensde. 81 Doe peinsede. Andd. schone fier. 82 poeytier. Andd. peu tier. 84 mijns arme keytive. 85 I. w. wel dat hi m.m. 86 so het hi d. 90 Andd. S. dit alle die k.s. 91 Andd. Jaet. 93 Andd. Binnen s.n. 94 gheven. 95 Andd. verre te voren. 96 Andd. Die ye van moeder waren gheboren. 98 hem haer behoeft tharen liven. Andd. tot h. liven. 99 starken. Andd. dat recht. margenoot+ Hs. f. 106 d. margenoot+ K.L. 89 a. H. 81 a. voetnoot1) Hier eindigt de vergelijking met het gedicht M. [tekstkritische noot]2 F.s. ende riep: Ay mi. 3 Nu h. ic te l.g. 6 wive. 7 D.s.S. ende seide: Minne. 9 allen. 11 Andd. ghecomen. 13 Allen leets ontbr. 14 Pine, leit, toren, v. 15 D. mi ghegaen hevet te n. Andd. ghedaen. 16 Int prisoen lach ic XV j. 17 Andd. met ontbr. Deze regel is onder aan de vorige bladzijde herhaald. 21 Eest w. 22 Andd. hi o.w. 23 hebben. Vs. 24-27 ontbr. in de Andd. 25 Andd. dede. 30 Andd. dede. 32 Andd. ende hi. 34 P. swaer ende g. 37 die woert. 38 die vermoert. 39 Hinc in des crucen hout. 42 Allen boet. 43 ghetrouwe. 44 Andd. Ende F.d.j. 45 Dat si dit b. was m. Andd. Omdat. 47 ondertrouwen. 48 Andd. Des si verblide. 49 croen. 50 schoen. 51 eer. 53 Andd. Seghelijn die jonghelinck. 54 manier. Andd. nieumaer. 59 Andd. sekerlike. 60 sywy. Andd. Ay mi. 63 nu ontbr. Andd. Want onser heeft hi al v. 64 doch ter feesten. Andd. ter bruloft. 66 Ende daerop. 67 dat was waer. 71 Allen alleen. 72 reen. Andd. F. die suver ende die reen. Vs. 72-75 in de Andd.: Sadt met Seghelijn ten eten. Daer si bi malcander aldus sijn gheseten Daer quamen die joncfrouwen in Die der kinder moeders sijn. 75 Wies. 76 alse. Andd. Doese comen sach S. margenoot+ Hs. f 107 a. K.L. 89 b. margenoot+ H. 81 b. K.L. 90 a. Hs. f 107 b. [tekstkritische noot]77 P. ende dochte. In de Andd.: Dachte hi dus in sinen sin Ende peinsde ende dochte. 78 Andd. houden. 79 VII j. 81 seyti. 82 sit. Andd. Dat hier e.m. hebbe een w. 83 Andd. al v. 85 C. sit hier j. 86 Ghi moet alle w. sijn. 87 u gheern ere wistic u. Andd. wiste ic hoe. 88 Andd. d. hebt toe. 92 en ontbr. Andd. en wiste. 94 soen. 96 Andd Vader dit is. 97 Die ghi. Andd. ymmermeer. 8100 soen. 2 ick. 3 manier. Andd. Doe mercte ic wel. 4 vier. Andd. ghelijc den vier. 6 gheern. Andd. A.d. gaerne hier wilde sijn. 8 Andd. D.m. in is. 9 Andd. sach wel e. wert d.r.v. 10 Andd. minnet daerse stoet. 11 Andd. Vander gonsten al dier ghelike. 12 Andd. sekerlike. 17 Hets veel dat ghevalt. Andd Tis veel dat ghesciet ende ghevalt. 18 hildi. Andd. M. en hebdi h.b. niet v. 20 Andd. dit ontbr. 21 Andd. M. ghinc daer dienen voert. 22 Andd. S.g. die gherechten. 23 ende tie. Andd. A. die a. Alsoe die d. 24 Andd. Alsoe voert alst was van weerde. 25 die ontbr. Andd. achste. 26 Andd. Ende seide. 29 ere. 30 Nu waent in q. niet v. Andd. wiltet i.q. 32 S. dede. 33 list. 34 Andd. Dat. 36 Andd. werden. 37 Van ontbr. Andd. tot haren live. 39 Met ontbr. Na vs. 39 is verkeerdelijk vs. 38 herhaald. 40 Dies ne niet wist. 41 W. haer cont. Andd alle d.s. 42 wel s.s. 43 Allen al ontbr. 45 Docht thert. 47 verdwen. 48 Andd. alle sijn l. 49 Andd. Tote ontbr. 50 B. desen wilen ende t. margenoot+ H. 82 a. K.L. 90 b. margenoot+ Hs. f 107 c. H. 82 b. [tekstkritische noot]51 gheten. Andd. ghegheten 54 Andd. feesten groot. 57 ors. 58 Allen in ontbr. Vgl. vs. 6194. 59 Andd. vijftich. 60 Andd. natuer. 61 mans. Andd. wel vijftich mans. 62 Hoert hi was aldus g: 63 Thooft.... muyl. 64 S.h. was l.e. vul. 65 verternet. Andd. verstarnt. 66 Andd. nase. 67 Allen Eens ontbr. 68 buulen. Andd. bulten. 71 buulen. Andd. buylen. 72 h vele meer. Andd. wonder m. 73 voet. Andd. D.v. sijn a.e.l. 75 manieren 76 calengieren. 77 dit r. 78 Andd. al ghelijc. 79 N. sal hier me niet v. 80 Andd. Wie k. is. 81 Of ghine gheloeft. Andd. Oft en ghelove. 84 Andd. W.e. hi d.v.h. 85 afride. 86 Andd. conincrijcken. 87 In sijn. 90 gheseit. Andd. gheseyt al wel. 93 Andd. Ende sprac aldus heer g. 94 Andd. vanden selven doen. 95 Doe s.C. die Z. 96 wichtkijn. 97 heeft ghewracht. 98 Du scijns n.w. enen toert. Andd. biste. 99 ende van. Andd. cracht. 8200 I d. di m. buder graften. Andd. gracht. 1 Andd. Teghen. 2 Andd. Oft dat. 3 die wet. 4 O. mi M. 5 seker ontbr. 6 Alsoe u G. den keytijf. 7 Was te J. Andd. Te J. ghedaen binnen der s. 8 Allen hoerde. 2 Nu ontbr. Andd. N. hoert hier, hont. 10 Andd. Trect van henen te deser s. 11 Andd. G.s. een d. ende een v. 12 Andd. een pant. 14 doet wale. 16 Uwe h.t. Andd. Uwe tale. 18 rade u wel. Andd. I.r., d.g. hene vl. 21 alhier ontbr.; tierant Andd. heer t. 22 hantscoen dit p. 23 Dan m.g. is beter d.d.d. 25 Allen vloet. margenoot+ K.L. 91 a. Hs. f 107 d. margenoot+ H. 83 a. K.L. 91 b. [tekstkritische noot]28 Ne ontbr. Andd. En c. niet buter d.s. 31 Andd. I.s. hier schier w. 32 Ende u e. al u v.o. 34 Allen wel. 35 Andd. verslagen d. luden m. 38 Allen sal scinen. In plaats van vs. 39-41 in de Andd.: Menighen traen is daer uut comen, Om dat hi die camp had aenghenomen. 41 O.h. camp had g. 42 vromen. 44 Ne.... cleen. 44 Nazareen. 46 Allen wat dede G. 47 verraders. 48 Segh' wapen namen si a. 49 Hebben si g. ende wapencleder. Andd. Hebben si g. ende w. 50 D.S. vele te leder. Andd. Omdat S. te leeder. 51 Allen ghescien. 52 W. den sinen g. 53 Andd. Deden si m. doe ter vee. 54 E. hi. Andd Ende si toghen uut S. schee. 55 Voer Rosenb. Andd. Rosenbrant. 56 II δ. Andd. II penninghen. 57 f. ende putertier. Andd. fel ende p. 58 ors Glorifier. 59 doen convertuer. Andd. Omdat te doen die c. 60 mocht dore. 61 keer. 62 seinde hem. Allen G. onse Heer. 64 W. ghetekent met. Andd. Twas wit m.e.c.r. 65 mochse. 66 Andd. Sint. 67 ofdoen. Vs. 67 en 68 in de Andd.: Nu quam Gallijn die glottoen Om dat cleet af te doen. 69 t.c. fijn. Andd. die covertuer. 70 G.w.h. te stuim. Andd hem stuyer. 71 ghelouden. Andd. ghelancde. 72 had. Andd. Den verr. daer hi was ghestanden. 73 Want het beeten in die s.s. Andd. den scouderen. 74 Allen die verrader G. 75 S. moestu hebben emmermeer. Andd. moetti hebben e. 76 heer. Vs. 77-81 in de Andd.: Du biste fel ende overdadich mede. Du hebste my ghebeten hi sede My dunct du wiltste menschen eten. Die verrader ghinc van hem sleten. 79 I wonde. 81 Het ne liet hem niement c.g. Andd. Ten l.h. nyemant c.g. 82 wel ontbr. 83 hilt o.d.u. Andd. behieltet. 84 O.h. die wit c. Andd. Sijn w.c. 85 Andd. al haddet s.g. 86 Andd. M.h. hem niet afg. 17 Allen gheen ors. Andd. nergent. 88 Andd. Aldus bleeft tot S.n. 89 converture. 90 Andd. ghereede. margenoot+ Hs. f 108 a. K.L. 92 a. H. 83 b. [tekstkritische noot]92 Ende si datten God verwaer van ramp. Andd. Ten si datten God uten ramp. 93 al ontbr. sonder eere. Andd. Wacht hi b. doot al sonder were. 94 Andd. A.w.e.a. ghere. 95 Allen sijn. 98 Andd. hem mocht toe v. 99 alleen. 8300 cleen. Andd. en was. 3 Dat hi swoer. 9 Andd. belegen. 10 en ontbr. Andd. werde versleghen. 11 mocht. Andd. hi en mocht. 12 onsocht. Andd. verderven e.d.s.o. 13 ne ontbr. Andd. H. en weet S. niet. 14 Andd. Nu wouds G. diet wel voersiet. 15 camp tsinen p. 16 Claudes. 17 alleen. Andd. V. legghen alleen. 18 gheween. 20 achter hem bleef. 21 lanc, weet wale. 23 ghebroederen. 24 moederen. Andd. die VII man. 27 Alleene. C. 28 binnen den. 31 die toe b. Vs. 31 ontbr. in de Andd. 32 Als voeren. Andd. Als. 33 seide dus. 34 wiltu. 35 Andd. Di ontbr. 36 Andd. r. goet. 39 eer. 40 seer. 41 was onghehier. Andd. onguer. 42 Sijn o. bornden g.d. vier. Andd. barnde als een vuer. 43 Andd. Hi was. 44 had. 46 Hi seide. 47 met di. Andd. cortelic. 48 moechtu met dinen l. 49 Wiltu. 51 ghevocht. 52 Andd. hebdi r. 56 vreselike. 58 Andd. Ende waer S. niet v. 60 Andd. Hi en m. hem nochtan niet g. 64 Andd. E. den reeuse omme stac. 65 Hi m.s.d. tierant. 66 S.t. uyt. 67 was droeve. 78 D.r. seide 69 Allen mi God. margenoot+ H. 84 a. margenoot+ K.L. 93 a. Hs. f 108 c. H. 84 b. [tekstkritische noot]70 jammerliken. 71 A.d.r. tsweert s. 73 Allen brenght. 76 M. te doen ghevoech. 77 Gode mijn v.d. troen. 78 scoen. Andd. g.u. schoon. 79 Andd. gheslaghen. 80 Andd. ghedraghen. 82 Andd. D.w. moet g.s. 83 yet. 84 tsweert. 85 Hi weerdem u.s. Andd. alsoe seer. 86 E. verdroech troestighe sweert. Andd. Nochtan wert hi so seer vervaert. 87 Andd. Ende verdroech dat roestighe swaert. 90 wael. 92 bracht. 97 Hi dectem onder sinen s. 98 manlike. 99 Andd. A.d. vroem was ende stout. 8400 Andd. soe verout. l so ontbr. 3 n.b. hier doet. 4 Andd. Claudes die reeuse g. 5 Andd. Die g.h.w.n. 9 E. ment niet ne w.v. Andd. niet en vermide. 10 Andd. Liet hi hem van den orsse gliden. ll ors. Andd. Daer beneden in d.g. 12 Andd. grote. 13 Andd. Dien steen greep S. 14 barbarijn. Andd. marbrijn. 15 Andd. hondert. 17 Andd. Dat Seghelijn was in groter noet. 18 Allen hadde. Hs. gheen ontbr. 19 verporret. Allen daer v.d.s. 20 werp. Andd. reeuse fel. 21 sijn. 23 D.b. hi die h. opwaert. Andd. D. boert S. op die handen beide. 24 Oetmoedelijc. 27 Van ons es hadde e.m. 28 eerdscer. 29 eerste. 30 Allen als d.b. 32 Andd. U.k. sal g.s. 33 In een cruys. 34 Ende tie. 36 pine. Andd. V.p. die ghi l. 37 niemaer. Andd. Tweede was doe u n.q. 38 Andd. edel lam. 40 Andd. Daer men doer ons soude slaen. 41 A. het dede. Andd. Alsmen. 42 Andd. M. groten r. so h.r. 43 der ontbr. Allen Fonteine, vrouwe. margenoot+ K.L. 93 b. Hs. f. 108 d. margenoot+ H. 85 a. K.L. 94 a. [tekstkritische noot]46 Saghen. Andd. Vont h. aent c. al n. 47 H. ende v. 48 spere ghescoert. Andd. een. 49 die w.w. 50 Andd. u hert een sweert. 51 Andd. en can. 52 haer. Andd. Waer uwer herte o. was. 53 hem. Andd. Doen u sone d.d.h. 54 Allen vermoert. Andd. na ghinc. 55 Andd. u een p. groot ende s. 58 doe ontbr. Andd. ophievet. 60 een pijn. 61 graft. Andd. Dus leidemen d.i.g. 62 aft. Andd. A.w. sciedi daer af. 63 D.w.u ene p.v. 64 ghewaerlic. 65 was groot was. 71 troen.... seide. 74 seits. Andd. Hoert wat ic di doe verstaen. Men merke op, dat in Allen du en ghi hier door elkander worden gebruikt. 75 swoert. Andd. verswoerste G.e. al sijn cracht. 77 hads. Andd. hebste. 78 in dien armoede. 79 Andd. overmits die pijn. 80 Andd. Diestu v.d.S. 83 Andd. Ende doetse aen du hebbes noot. 84 Dat dise niet hadt, ghi bleeftter d. 86 Andd. Hadden se verwisselt, S. 87 Andd. Ende si deden m.d.n. 88 Andd. gehuwe. 90 u doot ghesleghen. 91 nemen. 92 Andd. Omdat. 93 hebt des ontbr. 95 ne ontbr. Andd. v.h. rouwe. 96 Andd. douwe. 97 Want sine. 98 met desen. 99 die g.a. 8500 Hi v. hem seer o. dese t. 2 Allen lach ontbr. 3 Allen Lach, heeft. 4 Andd. E. sach waer d.c.d. 5 Andd. Hadde ander wapen ander gheweer. 6 N.s. nieuwe sp. Andd. Ander s. ander speer. 7 nieuwe b. Andd. 7-11: Doe sprac aldus die heidijn, Help Mamet ende Appolijn, Hebstu binnen der stat ghewesen? 13 mijn. 14 dat ontbr. Andd. mi verleent. 15 wel helpen. 16 Andd. Claudes dit. 17 droevich. margenoot+ H. 85 b. Hs. f 109 a. K.L. 94 b. margenoot+ H. 86 a. Hs. f 109 b. [tekstkritische noot]19 pleine Andd. emmer ontbr. 20 vileine. 23 scoen. Andd. Hoert wat ic di ghelove. 24 saltu croen. 25 Andd. oec ontbr. 27 hi is. Andd. hi ist. 29 Andd. ghesent tot desen s. 32 Andd. met dese s. 34 Andd. Al ghetoghen. 35 scier. 36 T. vloech.... vier. 37 sloechen verre. 39 Quam vallen die vuule g. Andd. ghevallen. 40 A. Rosenbrande. 41 Andd. nie. 43 beghinnet s. Andd. begonnen te s. 44 doeden. 47 S. sprac. Dits waer s. 48 dedi. 51 Dat ne segic nemmermeer. 52 C. had noch s.t. 53 haex b.s. 54 Andd. toech. 57 Andd. G. in een gloeden. 58 Andd. Also clinctet men macht ghevroeden. 60 Andd. Mijn swaert is werden y. 62 E.i. en can daer niet c.i. 63 Dat w. een haenbelt. Andd. dan in een a. 64 Andd. Anderwerf hi met g. 65 Andd. Metten swaerde op Seghelijn sloech. 66 ende ontbr. Andd. brac te stucken. 68 Andd. E. sloech den reeuse in den 69 Sien been a. mettien. Andd. S.e.b. af m.d. 70 den knie. Andd. span. 71 sprac d.h. 72 Andd. dat een been m. 73 Andd. ghebroken. 74 slaghe. 77 H.g. hem e.g. slach. 78 dat sweert b. Andd. Aen t.s. 80 tsijnre haecse. Andd. tot. 81 Andd. E.w. Seghelijn so slaen. 82 Andd. S s. voer hem al s.w. 83 E. gherochte. 84 grote ontbr. 85 sprac. Andd. Ay Deus, seit S. 86 Nou h. dat, here S. 89 Ende oec hier w.d. 90 ghi ontbr. 92 haecse. Andd. sijn aecse. margenoot+ K.L. 95 a. H. 86 b. margenoot+ K.L. 95 b. Hs. f 109 c. [tekstkritische noot]94 Andd. D.s.n. tot opt g. 95 ontween ontbr.. 97 met recht mach 1. 98 Andd. E.s. hem opt beckeneel k. 99 Andd. Ende schoer hem e.c.r. 2 hi hem. 3 Had d. Andd. ghedoot. 5 Andd. E.r. te Rome waert s.f. 6 Allen vant hi. Andd. bosschagien. 7 sijn broeder ontbr. 8 Ghewapen m. volc s. 9 Andd. M.v. beide ende met m. 10 al u. 12 laten ontbr. 13 heer S. 17 minen. 18 Andd. tegen. 19 weeren. 20 soudtics. 21 Andd. Mocht ic. 22 H.t. sweert. Allen metter s. 23 op thoeft. Andd. sloecher eenen. 24 Andd. hijt hem. 25 Andd. Ter aerden dat hi doot vel. 26 Ende ten derden g. wel. Andd. raecte hi so w. 27 herde ontbr. Vs. 27-29 in de Andd. Dien sloech hi biden middel ontweer Sulcken hi en ghenas nemmermeer. Overwaer seg ic u das. 28 in die middel ontwee. 30 Allen daer ontbr. 31 Andd. daertoe ontbr. 32 wilde. 34 Andd. Na hem. 36 Andd. hijt hem. 37 D.r. bi Gallijn a. Andd. Na Galles reedt hi a. 38 Andd. Roepende luyde. Alle l. 49 Allen allegader. 41 Toebrocht. 42 Andd. Waendi mi nu o. 43 ondaen e. voerscroven. Allen So waer ic harde seer verscroven. 44 te scouderen. Andd. hy en op sijn hooft b. 46 voet. Andd. Th. spranck af X voeten v. 47 valschs. Andd. heer dief. 48 Andd. ende ontbr. 50 Andd. ic wrake ontfaen. 51 Andd. te Rome w. 52 Wart dat loepen s.p. 53 wel. 54 Andd. Het is teghen h.o. 57 Andd. Hoert g.h. bi dien mi g. 60 Andd. Doen i.q. inden strijt. 61 Ghevoeldics. Andd. Besuerde ic den e.s. 62 I. trac mijn s.e. waende mi wreken. 63 Andd. Daer toech ic uut e.r.s. 64 Het w. ter noot niet II δ weert. Andd. Ten was. margenoot+ H. 87 a. K.L. 96 a. Hs. f. 109 d. margenoot+ K.L. 96 b. H. 87 b. [tekstkritische noot]65 Andd. bract. 68 Andd. onder den s. 70 onghehartich. 71 Andd. slaghen. 72 waer d. Andd. Viel ic ter aerden was w.d. 73 H. wat ic p. Andd Ende mi l. vellen. 75 dusent. 76 Allen den roese. Andd. Werp Na mijn ghevoech zal, ook blijkens het rijm, wel bedorven zijn. 77 hi vel. Andd. hi viel neder o.d. 78 Had mi n.g.d.n. 79 had. 80 ne ontbr. Andd. verworpen. 81 Aldus die r. binnen d. spacien. Andd. Binnen dien dat ic hadde spacie. 82 Andd. Dede ick tot Gode mijn oracie. 83 Andd. Met naerste te hemelrijc. Vs. 84 ontbr. in de Andd. 85 brocht. In plaats van vs. 86 hebben de Andd. Dat dede een enghel in mijnre noot, Anders waer ick ghebleven doot. 87 I. andres in mijn v. Andd. I.e. hadde niet te mijnre v. 88 Van minen abijt dan m.p. 89 D. verradenisse sijt g. 91 Andd. Boven alle dit so hadden si l. 92 Andd. Ghemaect dat si m.w.p. 93 Op dat i.w. 94 Allen camp. Andd. e.m. weerde. 95 Andd. als ontbr. 96 Here ontbr. 98 al sloech al t.d. In plaats van vs. 8700-2 hebben de Andd. Des moet ghi ghebenedijt sijn. 3 Allen hebben si. 6 thert breken. Andd. van binnen. 7 den VII k. Andd. Soe dedet oec den VII k. 8 oec dien VII j. 9 Si spraken h.a. 10 daer ontbr. 11 N.d.f. Aleen quam ende g. Andd. Daer een grote feeste g. 12 Andd. Helena nam den j. 13 leeden. Andd. Si leyden over e.s. 14 sprac dus m.t.b. 16 Andd. behulpelic. 18 Andd. D. hi ane hinck onse heere J. 19 in die s. Andd brenget. 21 Ghepassijt was doer ons. Andd. G.w.d.o. Jhesus. 22 Andd. S.s. dat heylighe cr. 23 Andd. So ontbr. 24 talen. 25 harwaert. Andd. Ende si ghereyden haer ter v. 26 Andd. Te v. tot Calvarien w. 28 Constantijn. Andd. Constantinen. 29 Andd. D.h. bleve int k. 30 Des S.k. sekerlike. 31 gheern. Andd. Hi seide dat hijt g.d. 32 kinderen. margenoot+ Hs. f 110 a. K.L. 97 a. margenoot+ H. 88 a. Hs. f 110 b. [tekstkritische noot]36 Andd. den ontbr. 37 H. kinder ghedraghen. 38 Andd. Daer en diende g.c. 39 Si ondaden. Andd. S. en toghen o.d.v. 40 Ten varen ten c.w. 41 Te soeken dat ons here d. 42 ndd. Daermen herde onsocht a.s. 43 Andd. Yseren. 44 op sijn scouderen. Andd. op die scouderen droech elck een cruysken. 45 tornoys e.o.; Andd. cruysvaert. 47 vaghevier. Andd. uter hellen. 48 goedertier. Andd. S. ende sijn ghesellen. 59 Aleen. Andd. E.H. die was thooft. 51 die scriftuer. 52 scoen. 53 Si ghebrocht. Andd. Si voer met s.h.m. 54 Toten schepe e.k.d. 56 een p. Andd. die quadertieren. 59 uwe gheleide. Andd. In uwer hoeden. 61 peinsede... ghedocht. 62 mocht. 63 Andd. Ten toern den keyser S. 64 haer pine. 66 onsocht. 68 Dien staek. Andd. Dien stake. 69 Hi hadde wonden. 70 onsocht. Andd. sinen moet. 71 vander j.s. 72 N.o tverdriet. 73 D.h. ghevel ende tseer. Andd. D.h.o dat seer. 74 Diene sach h.n. 76 Si droech l.k. 79 bi siden. 80 bliden. Andd. alle ontbr. 81 Andd. comen. 82 D. wort g. menighen t. 83 O.S. doghen ende sinen smert. 84 hert. Andd. troeste m.v. herte. 85 E. peinsede dus s.s. 86 Andd. sinen neve. 87 Andd. Beide ontbr. 88 tgheslacht. 89 al ontbr.; beiden. 90 Floretten ter s. 91 B.d.s. merken. Allen noen. 92 F. sprac H.h. Allen groen. 93 nu ontbr. 94 V. hets w.g. 95 riden eest a.t.h. 96 beete. Andd. Toter vrouwen dat hi gheet. 97 Andd. hi hiefse v.d.p. 98 H.w. ende fel van aerde. 99 Ende die. 8800 seide. 1 Andd. te vespertijt inde stede. 2 H. ons ghenoech. 3 uyt. Andd. Doe reycte hi s.e.w. 4 Andd. Ende si aten een l. 5 sin. Andd. Mer si dronken vanden wijn. 6 Andd. Een groot deel mer Seghelijn. margenoot+ K.L. 97 b. H. 88 b. margenoot+ Hs. f 110 c. K.L. 98 a. [tekstkritische noot]8 gheten. Andd. ghegheten. 9 al ontbr. Andd. na ontbr. 13 noch hier. 14 spiende. Andd. peysde. 15 Q. fijn. 17 altemael. Andd. allegader. 18 enen k.v. stael. Andd Ende toech sinen k. die verrader. 21 dole. 22 Andd. en mach. 23 Andd. Gaures is tot haer g. 24 Andd. Daer hi voer h. is g. 25 hilt. Andd. Ende heeft al ghereet d.k. 27 Doe lach si in v. so scoen. 28 Andd. Datti seide. 33 ende ontbr. 34 mach vinden. Andd. Mochtic die vrouw vinden in dien. 36 vrie. 38 si was. 39 Sere i.d. daer si lach. 40 sanderdaeghs m. 41 Hare oghen die vrouwe o. 42 Dus sach si dat o. 43 Andd. D. VII j. liggen d. 45 Andd. D.e. verwonderde mi niet. 47 Andd. Verrader h.d.g. 48 om. 49 hoert vrouwen. 50 rouwen. 52 bi envien. 53 ghevoeren. Vs. 53 en 54 ontbr. in de Andd. 54 u wilden. 58 tlijf. Andd. Daerbi heb ic hem ghenomen tlijf. 59 Andd. U vrient so willic w. 60 mettesen. 61 so ontbr. Andd. vrient ontbr. 62 Andd. lieven S. 64 sultdire om o. 68 Doet oft laet. 70 Andd. Ick en sterve mer een doot. 71 haer met desen. 72 cracht. Andd. met c. bi haer. 73 hem ontbr.; aensicht. Andd. aen s.a. 74 sties ute ghedicht. 75 Al G. dit sach. 76 wat hi p. 77 onsoet. 79 ghinc. 83 Andd. Neen ic niet, sprac die v. 85 Binnen dat si hinc. margenoot+ H. 89 a. K.L. 98 b. Hs. f 110 d. margenoot+ H. 89 b. K.L. 99 a. [tekstkritische noot]85 van Glorette Gantier. 87 had. Andd. Vloech hi wech, a.d.h.v. 89 groet carinen. Andd si dreef jammerlike kerme in dien. 90 ende die s. Andd. ende diet sien. 91 Andd. Q. toeslaen m.s. 92 Andd. Daer si der vrouwen stemme horen. 95 opt velt. Andd. Saghen ligghen o.d.v. 96 Andd. Si lieten neder m.g. 97 onknocht. Andd. Die joncfrou si ontknochten. 98 onsocht. Andd. D.d.h.h. onsochten. 2 heer. Andd. op huesscheyde. 3 Ontfarmt u van d.m. Andd. O. u deser m. 6 Allen moert. 7 reet achter. Andd. D.h. Gautier reet a. 9 Andd. T. wreken die m. 11 Andd. den moerdenaer te acht. 16 Wies hoeft was een bl. Andd. was seer bebloet. 17 haer. Andd. Als si b.h.h. 21 Andd. Wist ghi lief hoet stoede. 23 Andd. Ghi souts hebben g.v. Vs. 22 ontbr. in het Hs. 24 Andd. u ontbr. 25 ons ontbr. 28 saten. 29 d.n. sijn. Andd. U.t.s. waen ic ben. 30 mijn ontbr. Andd. so ontbr. 31 zeer. 32 heer. Andd. Verlaet mi des. 34 eer hier te voeren. Andd. ere ontbr. 35 Ghehadt e.o. verdriet. Andd. oec ontbr. 36 Al heb ic nu dit verdriet. 38 wel soe noemen. Andd. noch wel. 40 Andd. Al stillekens. 41 Hoesch. Andd. Heussche r.s.b. 42 Allen Seg ic u. Hs. nu ontbr. 43 Andd. noemen. 44 des ontbr. Andd. Voer ic u sie en ist gheen tijt. 45 G. van Lorette. 46 scoen. 47 Andd. sommier dede hi met haer d. 48 hadder b.a.w. 49 Die daghes w.i.d.h. 52 cortelike. Andd. corts. 53 Gautier. 54 Oergelieus. Andd. hi ontbr. 55 Ende minde Fl. u. seer. Andd. minde hi. 56 Dat hi niet const g. meer. 57 altoes d.s. waren. Andd. ymmer. margenoot+ Hs. f 111 a. H. 90 a. margenoot+ K.L. 99 b. Hs. f 111 b. [tekstkritische noot]59 Andd. hertoech. 60 inghedreghen. Andd. ghedreven. 61 Andd. Des morghens i.d.d. 62 bi s o. 63 vrouwen. 64 Doe verweerde haer d.v.f. 65 sule g. 66 Datment. 67 Andd. doe ontbr. 68 Andd. quam voert. 69 Besien wes d.v.d. Andd. Te sien. 70 Als d. gheen. Andd. diet b. 71 Dat haer te b. dat missequam. 72 Ende als hi d.v. 73 verradere. Andd. verrader. 74 Andd. Scande quaet. 77 hare. Andd. sonder h.d. 79 Andd. Ende deden. 80in l.g. Andd. inne ontbr. 81 Allen VI w. 82 Florette s.e.m. 84 scone j. Andd. Seghelijn ontbr. 86 Wistu nu dit groet seer. 87 Ontfermen. 89 Andd. En was niet cleyn noch ghemaect. 90 si ontbr.; meslaet. Andd. si in was. 91 des sijt g. 92 Anciotes. 94 dese f.m. 95 Toertier. 96 sou. 98 saen sal o.l so seere. Andd. venijnden soe seer. 3 so wie diese a. Andd. E.m. diese ate. 5 Floretten. 7 Andd. E onder hem spraken h.t. 8 weet wale. 11 Andd. Doesi. 12 E.m. ter maeltijt ghinc e. Andd. Datmen. 14 naer. Andd. D.p. viel neder, d.s.n. 16 scoet na hem s. 17 wilse. 18 Joncfrou, seti. 19 hebben ontbr. 20 en ontbr. 22 mi ontbr. 22 wort sel. Andd. der joncfrouwen grief. 23 torens beraden vele. Andd. bereyden dat w.i.w. 24 ghinghen si. Andd. liepen si 25 hier ende taer. Andd. Om die pere h.e.d. 26 Andd. Wiese hebben mocht, d.i.w. 27 Andd. een groot o. 29 wael. 30 sael. margenoot+ K.L. 100 a. margenoot+ Hs. f 111 c. H. 91 a. K.L. 100 b. [tekstkritische noot]34 Allen lette. 41 loep si. Andd. E. hierom liep sy er n. 39 Andd. Hierom ist datse l. 42 Andd. A. snovelde saen. 44 O. die voet. 46 beter in. 47 gheten. Andd. Teersten dat hi ghegeten h. 48 van vresen. 49 Andd. Hi wert swert g.d. aerde. 50 tfenijn. Andd. Also als h.d.v. daerde. 51 op doe stede. 52 Andd. Nye man en mach d.j. 55 dit sach. Andd. dit die h. sach. 56 Makede g.h. 57 O.v.w. 58 Nu ontbr. 60 Andd. meerder p. 61 Morderic f.e.q. Andd. Moerdenaerster. 62 sulke d. Andd. Nye end. 63 Als ghi. 64 saldi. Andd. en moechdi. 65 tlijf tlevsn. Andd. G.s. verliesen hier u leven. 66 Andd. Si en wist. 67 Wach, s.s. o onsalich w. Andd. onghevallich. 68 Andd. Heb ic aldus v. tlijf. 69 dune weets hoe. Andd. peren en weet hoe. 71 Andd. als ick ben doot. 72 Andd. En weet daer af cleen noch groot. 73 onsocht. Andd. Wie dat mi die pere brocht. 74 brocht. Andd. Haer was te moede harde onsocht. 75 Andd. Noch van waen dat si mi q. 77 Andd. Laet u ontfermen. 78 Andd. ondect. 79 Toe heeft brocht e.d. 81 ghestaen. 82 Andd. E. den doot. 83 Andd. Ontsculdich e.o. 84 Andd. Ay hertoghe S. lieve vrient. 85 ofte kende Andd. oft. 86 Andd. ghebracht. 89 Andd. Ic en hebbe maech noch v. 91 deser. 92 Mijn v. C. 93 Aleene d.m.m. Andd. Noch der lieven broeder mijn. 94 Andd. Noch Helena mijn moederkijn. 95 Andd. Die en waen ic scouwen nemmermeer. 96 Andd. U allen beveel ic onsen Heer. 97 Andd. Die hertoghe dede F. vaen. 98 Andd. Ende inden kerker gaen. 99 Andd. Nu hadde s.w. Fortier. 1 Andd. een moerdadich wijf. 3 Altemael h.g. 4 Andd. Hoert die reden het sal c. margenoot+ K.L. 101 a. Hs. f 111 d. margenoot+ H. 91 b. K.L. 101 b. [tekstkritische noot]7 wiet.... wist. Andd. die wistet wel. 8 was moerdadich. 9 Int h. dus hinse d. 11 Allen seven. 12 Allen leven. 17 Die hertoghe dede sinen broeder t.e. 18 E. daerna hi b. 19 Allen die doot fel. 20 op niement el. Andd. Aender v.e.n. el. 21 Andd. jammerhede groot. 22 Sinen ridders dat hi ontboet. 23 hem si. 25 Mocht. 26 Andd. met groten rouwe. 28 saten. Andd. binnen der saten. 29 Allen slaen .... haer h. 30 Andd. vallande. 35 Andd. uwe v. 36 D.e.m. brocht ter p. Andd. Des hertoghen broeder gebrocht in pijn. 37 so het s. 38 Andd. niet eu verdwijnt. 40 Andd. God ontfinck voer my d.d. 41 Andd. ghewaerlijc. 43 Andd. deren. 44 Andd. peren. 45 Noyt wist. 46 Andd. hoe si ons. 50 Ic. 53 scoen. 54 begheert d.a. cnocht. 56 gheern. 58 Andd. al weenende. 59 Andd. Hem allen jammerdes d.s. 60 Ende tie vrouwe m.h.c. Andd. Der v. si alle met h. beclaghen. 61 die felle ontbr. 65 stoken. 66 werde uuttebroken. 68 Andd. nochtan wel v. 71 moerderghe. Andd. moerderster. 72 cleen. 73 mer best t.g. Andd. Hoe men alderbest t. 76 Andd. wijs ende out. 77 LXXX. 78 Heer ontbr. 80 Andd. Wi sullen alle in den t.b. 81 Als is. Andd. vreemt. 82 Andd. waer j. namen wi haer tlijf. margenoot+ K.L. 101 b. H. 92 a. Hs. f 112 a. margenoot+ K.L. 102 a. H. 92 b. Hs. f 112 b. [tekstkritische noot]83 Andd. Dat seg ick u tot deser tijt. 84 Andd. Voer dat u bet die moert is c. 88 ende ontbr. 90 nemen. 91 gheern had. 92 ponte. Andd. punt. 93 wist. Andd. peren. Vs. 94 ontbr. in het Hs. Andd. deren. 96 Andd. onhueschede. 99 Andd. Een l.k.d. 2 had. 3 Allen dorperheit. 4 W. vrouwenlusten die sijn groot. Andd. Vrouwenlust. 6 sparen. Andd. thonen. 11 Andd. quyt. 12 Andd. h. nu ter tijt. 13 Andd. deser glosen. 14 Andd. an der nosen. 15 Haer t. 16 Ghi sult. 21 Andd. V. groeten anxt i.h. ghedocht. 22 T.i.h. lichame v. Andd. Dat kint i.h. buyck vlocht. 23 Dat men sach. 24 Andd. Legghet weder. 26 Andd. moest. 27 Andd. E.w. daer yet teghen s. 28 des hoves. Andd. thoofts. 29 alle ee voren sterven. Vs. 29 en 30 in het Hs. in omgekeerde volgorde. 30 lieden b. 34 Andd. sloech. 35 ne ontbr. Andd. en weet. 36 Foertier. 37 Andd. Ghi heren ontbr. 38 Andd. Ghi heren alle m.w. 44 Allen moert. 41 Andd. salmen. 42 nu ontbr. Andd. Ic seg u waer men sal d. 45 heeft. Andd haer ontbr. 46 dat ontbr. Andd. N.d.d. ghi moert k. 50 uten lichaem. Andd. uut haren buycke. 51 Andd. D. dunct my den besten r. 55 soud. Andd. Uwen raet. 58 Andd. So soudet s. sekerlijc. 59 een ontbr. Andd. Dat waer een wijs ocsoen. margenoot+ K.L. 102 b. H. 93 a. margenoot+ Hs. f 112 c. K.L. 103 a. [tekstkritische noot]61 ende ontbr. Andd. quaet ende ontbr. 62 kent G. onser alre v. 64 wet. 66 die ontbr. Andd. de redenen. 68 Allen Verraders die v.p. 71 Andd. liecht. 72 Oudt. 73 So ontbr. Allen cleen. 74 Allen alleen. 75 Te mi. 76 D.s. sijn sone voert int aplein. Andd. quam voert. 77 sone ontbr. 79 Andd. teghen. 80 Andd. Voer m.v.S. Vs. 81 en 82 in de Andd. 83 Andd. Echter sprack d.v. 84 Andd. Ghi ende oeck u vader. 85 Andd. ghi ontbr. 86 soe ontbr. 88 Andd. muten. 89 G.s. dat sal s. 90 Andd. legghen. 91 Andd. liechst. 95 Andd. vianden. Vs. 96 ontbr. in het Hs. Andd. W.g.s. doen int aenschijn. 2 bevaen. 3 Mocht. Andd. Mochten. 4 Andd. tonghemaken. 5 Andd. Alsoet. g.w. en was. 8 So wort. Andd. S.v. dat hier werde g. 9 Andd. Camp v.d. moerdaet. 10 Andd. Ic soude eer metten poerteren de daet. 11 moerderigghen. Andd. moerdenaerster. 13 Andd. S. den h. 14 cleen. Andd. luttel. 19 enen man. 20 wel ontbr. Andd. wilt nemen an. 21 her ontbr. 22 Andd. waer ontbr. 24 moert. Andd. conde. 25 Als es hi. 27 of dat l. 28 Verliesen seker sonder b. 29 willen wi. Andd. E. diet wil h. in ghestaden. 30 cracht. Andd. daden. 31 Andd. niet die wet. 32 Wil die h. Andd. teghen s. 34 Andd. den bitteren d. 35 Andd. hoert 38 Andd. metter e. margenoot+ H. 93 b. K.L. 103 b. Hs. f 112 d. margenoot+ H. 94 a. K.L. 104 a. [tekstkritische noot]41 gheen. 42 ghi sijt niet. 44 Andd. Dat ghi en moecht wreken die s. 46 Andd. Heer hertoghe, sijt hier vroeder. 47 Laet u hier af d. 48 Andd. Van u.b. 49 Andd. Nemmermeer so en h.e. 52 goedertier. 53 rechts laten bruken. Andd. ghebruycken. 54 Andd. buycken. 55 Andd. werden o. 56 Allen die ontbr. 57 casseel. 55 Andd. deel. 59 Smeeten d.v. sijn t. Andd Slaghen. 60 seide. 61 ende verdriet. 62 Andd. ons huden h.h. 65 Andd. ghevaen. 66 langhen. Andd. Ende bi Gode i.s.u doden. 67 Andd. Ghi hebt ghedaen teghen ons gheboden. 68 ridderen. 69 hert. Andd. van herten. 73 quaethede. Andd. lijden der q. 74 lede. Andd. D.h. bewees minen v. ende mi heden. 75 Allen vanden m. 76 Andd. dat hi uutgheeft. 77 alle ontbr.; baroen. 78 Doe spranc op menich coen. 79 stout ontbr. 80 Her ontbr. 82 camp. Andd. Ghehenct h. camp e.g. 84 gheen. 85 Andd. quiten al t.v. 88 Allen heeft. 89 Andd. So heeft. 91 Andd. Hi visierde. 92 en ontbr. Andd. staet. 93 Ende boven dien h.w. verstanden. 94 Andd. Dat hi G.e.S. 95 ghetijt. Andd. Heeft opgheseyt (l. opgheleit) d.m. 96 Andd. Des hi. 99 reeden. 9400 Andd. Dat h.d.g. al af g. 1 Allen Fortier. 2 Allen goedertier. 4 Andd. Doe ghincmen steken ende slaen. 5 Andd. buten der s. 6 Men leede Floretten mede. 7 Andd. rockekijn. 9 crijt f. dormijn. Andd. Tenden den crite. 10 soude die v.f. 11 Verbernt sijt opdat G. 14 recht. Andd. doetet. margenoot+ Hs. f 113 a. H. 94 b. margenoot+ K.L. 104 b. Hs. f 113 b. [tekstkritische noot]15 D. doer ons. Andd. wert g. 16 Andd. G. heeftet diere g. 17 Andd. G. moet hem v.s. quiten. 18 Andd. int midden den cr. 19 Andd campen. 20 Andd. Lijdt d.w. 21 Andd. oft. 22 Andd. en weet. 23 vanden m. 26 Sijn n. die orssche b.w. Andd. dors. 29 Also w. 30 inden s. 31 Germein. 32 Andd. Die den c. 33 Allen lossen. 35 Allen no vernam. 36 Andd. Van waen. 38 Andd. Verraden van den sondaren groot. 39 Andd. Ende soe waerlic als ghi Adam. 40 Andd. Met sijnre scaren ende Abraham. 41 Andd. D.b. inder engelen scare b. 42 Also g. diere h.g. Andd. Doe g. dier h.g. Vs. 43 en 44 in het Hs.: Dies sculdich is sonder ontlopen. God here, laet hem becopen. 45 Allen Met desen. 46 Allen die ontbr. 47 Andd. Ten eersten s.m. sulcker c. 49 Andd. Viel. 51 slaen bi I wijl. Andd. E. waenden slaen ontween. 52 Onbeit dief, laten lien. Vs. 53 en 54 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 54 Allen moert. Andd. is g. 55 salt. Vs. 55 en 56 in de Andd.: Die verrader die glottoen Bequam vanden steke doen. 56 Die verrader, die g. 57 brande. Andd. Ende s.o.e. vinden brant. 58 Als die wilde d. sinen viande. 62 Andd. ors. 63 Andd. na ontbr. 64 doen also. 65 Andd. T.s. dat wil ic dat si. 67 jonghelinc ontbr. 68 toter noene. 69 Als. Andd. van middaghe. 71 waer. Andd. dat was w.d. 72 Allen W. Germein was. Andd. noch ontbr. 74 Ghetruct. Andd Ghetoghen. 77 In dat ghereide sat. 78 Andd. sach dat 79 Dat ontbr. Vs. 83 en 84 ontbr. in het Hs. Andd. Ic nemen op. 85 Andd. h.h. bestaen. margenoot+ H. 95 a. K.L. 105 a. margenoot+ H. 95 b. K.L. 105 b. Hs. f. 113 c. [tekstkritische noot]86 Andd. dunct. 88 moghedire. Andd. Heer God, wat moechdi daer in t. 89 Andd. Doe sprack die koenen G. 90 dien ontbr. Vs. 91-99 ontbr. in het Hs. 93 Andd. quyt. 94 Andd. huden .... crijt. 95 Andd. Van hem. 96 Andd. Tis o. 98 Andd. op dit p. 99 Andd. Van mijns liefs broeders d. 9500 Ne wancomt u Andd. Ic en wangon. 3 Andd. sals. 4 Andd. huden v.d. velden. 6 baroen. Andd. baroenen.... landen. 7 uyt. Andd. monde. 8 Her ontbr. Andd. konde. Vs. 9 en 10 ontbr. in de Andd. 9 trouwe. 10 water. 11 des. 12 hebben ontbr. 14 Andd. ons. 15 Andd. D.v. stellen. 16 Andd. Dedet meerder pine oft r. 17 Andd. Tis al q. dat g.m. 18 verbent. Andd. Dus was. 19 Andd. V.s. baroenen van sinen m. 20 Andd. verbannen. 21 emmermeer. 22 eer. 23 Ende ten s. wert v. Andd. sommier. 24 brocht. 26 Andd. ghescapen. 27 haer c. wael. Andd. haer ghecomen wael. 28 sael. 29 seer. Andd. soe dancte si seer 30 eer. Andd. heusscheit. 31 ghenote. Andd. die heeren. 33 Oec was. Andd. Oeck wert. 36 doen. Andd. t.d. eenighe l. 37 alleen. Andd. Aldus voer si wech a. 38 ween. Andd. Florette die vrouwe reene. 39 Andd. Mer si hadde o.d.v. 40 Andd. sommier. 41 Dus voer si daer uter s. 42 arbeide. Andd. Doe quam haer aen den arbede. 43 Andd. dieren. 44 Andd. goedertieren. 46 so cranc. 47 Andd. Doe doeptet die v.f. 48 een fontein. 49 starf. Andd. corts. Vs. 54 ontbr. in het Hs. 55 Andd. voer uwen tijt. 56 behoeren. Andd. der hellen. 57 bidde. Andd. derf. 59 hulp. margenoot+ K.L. 106 a. H. 96 a. margenoot+ Hs. f 113 d. [tekstkritische noot]60 Andd. teten ontbr. 61 Allen herde ontbr. 64 Andd. scapen. 65 Ende allen die v. hoert. 66 R. sien ende hi q.v. Andd. So riep si hem e.q.v. 67 wel ontbr. 70 is ontbr. 72 Andd. Goet ende keert t.g.s.k. 74 scier. Andd. N. gaet ende keert, l.k. 75 knaep. 76 liep wech. Andd. Hi ghinc daer henen s. 77 Andd broot spise e.w. 78 boeter bloemkijn. 80 D. int wout lach met r. 82 had. 83 rid deren no cnapen. 84 harde, zoo als overal. Andd. herder. 85 so si b. Allen const. 86 hi deedt m.g. Allen jonst. 87 Andd. Nachtan. 88 had. 90 harden. Andd. harder. 92 Andd. harder. 93 Andd. Aen die joncfrouwe. 94 Andd. woudese. 95 ghi si. 99 aet. Andd. eten. 9600 Andd. Bi Gode vrouwe dit is r.l goeder ontbr. 2 Allen Binnen d.t. 3 D.i. hier heb g. 5 so ontbr. 6 groot. 8 Allen Ende ontbr. Andd. cranck b. 9 Andd. slipinc. Hs. hoy. 10 Mer u moet God van v. Andd. vernoy. 11 Houden, ghi 14 scapen. 16 dijn v. 17 Soudens.... oerlof g. 18 moetic. 19 want v. Andd. wilt v. 21 Andd. so seer. 25 Andd. Si is soe g.d. ic aen u v. 26 sinen b. 27 Thert. 28 V. seit waer u g. 30 dienst. 31 dien ontbr. 32 w.u. scape. 34 Andd. Dien ghi soe l. hebt g. 35 Ic salt. Andd. Hi salt wel te v. 36 W goet d. Andd. Goeden d. en b. nye v. 37 Andd. D.s. ende tis oec w. margenoot+ K.L. 106 b. H. 96 b. Hs. f 114 a. margenoot+ K.L. 107 a. H. 97 a. [tekstkritische noot]38 Andd. M.h. een quaet v. 41 hi mi. Andd. wel lonen s. 42 dat hem toehoert al. Andd. Het is. 45 scier. Andd. gaen c. 46 Allen E. achter l. gaen l. 48 Tote d.v.c. Andd. Tot dat ic dus v.c. 49 ten g. Andd. Die vrouwe s. 50 had. 51 Allen mer ontbr. 52 dat du. Andd. Bid ick. 53 wael. Andd. Dienst g. wael. 54 seg d.i.w. tael. Andd. in warer tael. 55 wel loepen. 56 omme ende omme. Andd. Al o. hier e.d. 57 tenighen s. Andd. du soutst tot e.s. 58 Andd. D. vinden d.d. hebst vonden. 59 dienst. Andd. Daerom blijft. 60 cnaep d.i.d. tsienst. 62 Andd. spijse. 63 Andd. E. oeck c.e.s. 64 wiltu. 66 Dune moghes niet comen t.g.g. 67 di ontbr. Andd. W du en doetste gheen p. 68 volghelkijn. Andd. hoerste. 69 Andd. Ende du leetste sonder s. 70 Andd. En belcht di niet van dinen here. 71 Andd. Nemmermeer, dat is m.r. 72 voer q. Andd. M. soudi h.o.q. 73 stade. Andd. met staden. 74 Andd. Danck hebt ghi hebt mi wel gheraden. 75 Andd. ghi prijst mine duecht. 76 Andd. verhuecht. 77 Allen al ontbr. 78 u vrient. 80 in uwe g. Andd. in ontbr. 81 cnaep. 82 somer. Andd. ghinc daer b. 83 Allen sonder beiden. 84 Doe si teenre s. Andd. Vier daghen tot si quam teender s. 85 Casteelen stoeden daer b.h. Andd. stonden. 86 gheloepen. Andd. Daer si uut sach c. 89 Andd. Die brocht. 93 Allen alleen. 94 Allen ween. Andd. M.g.r. met groten w. 3 Dat mi gheeft. 4 nu ontbr. Andd. Die ghi. 5 Andd. Het soude. 7 gheern. 8 M. het is q.d. 10 Die en neder ontbr. 11 Vrouwe Andd. ontfermet, margenoot+ K.L. 107 b. Hs. f. 114 b. H. 97 b. margenoot+ K.L. 108 a. H. 98 a. Hs. f. 114 c. [tekstkritische noot]12 herte. 13 Cnaep. Andd. ic doet. 14 Andd. H.m. god gheve u spoet. 15 mijnre bede. Andd. dese bede. 16 Ghevet. 17 ics. Andd. ic hebs. 18 berst. Andd. Ende ghebrec daertoe g. 19 gheern. 20 stonse u tonberen. Andd. stont hi u. 21 waen .... waer. Andd. Dat waer waen ick p. 22 soude. Andd. corten. 23 Cnaep. Andd. Knapen. 24 so ontbr. Andd. Doe sprac Florette d.e.v. 25 Andd. Heer meyer nu laet dit al w. 26 Andd. Ic en wil gheenen knape d.d. 28 Andd. Dat sal ick edel vrouwe fijn. 29 S. doe die f. dief. 30 Hebte uwen vrouwen. Andd. Hebten nu. 32 ende tfolc m. Andd. Die dief keerde int velt daer m. 33 Andd. D.m. vraechde der vrouwen seer. 34 W.s. waer. 35 saken. Andd. saken ... sijn. 36 mach ontbr. Andd. Dat icse mach b. dy. Vs 37 en 38 ontbr. in het Hs. 38 Andd. Eer ict seyde, ick bleef d. 40 mer ontbr. Andd. Vrouwe, ic doet m.i.d.s. 41 Andd. Reden si, h.i.v. 43 Andd. Tot sijnre herberghen. 44 Andd. Met droeven ghelate die vrouwe sadt. 45 hare. Andd. haer gelaet. 46 Nochtan hadsi den e. staet. Andd. edelre. Na vs. 46 volgt nog in het Hs.: In haren wesen sijt seker das Dat men wel wist dat si edel was. en in de Andd.: Bi haren ghelaten, sijt seker das Dat een edel vrouwe was. 47 nacht dore. Andd des nachts. 48 Andd. Des merghens voer die s.f. 49 si wech. Andd. Op haest si van danen ter v. 50 die hiet. 51 R.s.s. nu sech. Andd. R. knape s.s. sich. 52 Andd. Kenstu. 53 Allen sprac. 54 Andd. Ten is passagie verre noch bi. 55 tien hondert. Andd. Al waert. 56 wel gaen s.g. Andd. Ic en kense wel. 57 Cnaep d.s. gheern s. 58 Roehaert en zoo ook elders. 59 D. sullen wi. Andd. binnen d.d. 60 so ontbr. Andd. V.s. huyse voeren si. 63 Die vrouwe sat o.h.p. Andd. Aldus s. 64 Dien somer. Vs. 65-67 ontbr. in het Hs. 66 Andd heyde. 68 Andd.. sommier. 71 Andd. Hi toech hem. 72 ende hiet. 74 Andd. vrouwe voeren sal. 75 Ende ten raet dan so doen. 76 ghesellen. 77 Andd. sullen hebben. margenoot+ K.L. 108 b. margenoot+ H. 98 b. K.L. 109 a. Hs. f 114 d. [tekstkritische noot]78 Andd. D. somier ende dat g. 79 seer b. Andd. ende was b. 80 seiden vrouwen. 81 Andd. ghespoeden. 82 het E. Andd. eenen g. 83 D. souden wij sijn wel o. Andd souden wij wel. 84 bet ontbr. Andd. bet voert. 85 Andd. ben ic g. 86 Andd. Dats rechts wel e.v. 87 Andd. Want en doet ghi, i.w.d. 88 dats b.g. Andd. valscheit g. 89 peinsede e. docht. 90 Andd. bederven m. 91 ende grief. 92 H.s.m. den dief. Andd. Want men seit. 93 gelghe. 94 Andd. alst wel s. 95 Andd. Bi deser r. 96 Andd. openbaer. 97 Andd. te riden. 98 beraet. Andd. verraet. 99 beide Andd. beyden. 9800 quamen. Andd. Tot dat. 1 Andd. D. si vonden E. 2 Sijn gheselle doe seide ter vaert. 3 Andd. willen wi. 4 Andd. D.v. seit ende met desen. 5 Andd. Quam u.E.w. 6 valsch. 8 Toten v. quam si e. Andd. Erckenbaert ende hi quam e. 9 Andd. Tot F. der vrouwen f. 10 seide Andd. welcoem. 11 des ontbr. Andd. vrient des h.d. 12 siedi. 16 copen ontbr. Andd. omme ontbr. 17 Die beste copen. 18 alenden. Andd. ellenden. 19 Heet v. vander d. Andd. verlost. 23 Andd. soe ontbr. 24 Andd. breng. 25 Andd. sommier. 26 Allen al ontbr. Andd. Die. 27 Andd. die felle ribaut. 28 U.w.h. daer in haer bandoen. Andd. i.h. behout. Vs. 29 en 30 in het Hs in omgekeerde volgorde. 29 nacht. Andd nacht al m.g. 30 silver ende g. 13 vllet m.s.e.h. Andd. Dan vullet weder. 32 Andd. nye. 33 Andd. Tot .... tot. 34 Andd. dese v. 36 Also. Andd. ten w.d. 37 Andd. Dat si. 38 Andd. ghebrocht. 40 late. 41 Allen hi ontbr. 42 En ontbr. Andd. E.d.i. haer dan niet g. 43 gi. 44 Allen merct. 45 Andd herde ontbr. 46 Andd. Die men bereyde m.s. 47 Andd. Men ghinc. 48 had. 51 Allen ghene. margenoot+ K.L. 109 b. H. 99 a. margenoot+ Hs. f 115 a. [tekstkritische noot]52 Andd. herte. 53 Allen so ontbr. 55 als. Andd. alsoe si plaghen. 56 hert. Andd. draghen. 57 te bed dat w. Andd. dat wijf. 60 Andd sommier. 61 cleen. 62 steen. Andd. Wi sullen steken daer in steen. 63 Andd. W. moghen wi bat gelt gh. 64 Andd. D.v.s. wil daer af s. 65 niet een woert. Andd. E.h. af en wilt niet spreken. 66 hem ontbr. 67 al ontbr. 69 mocht.... ode. Andd. M. mocht gher. te ghenen node. 70 Ne l. ic n. omme G. 71 Andd. Ic souden noch merghen h.d. 72 Ende tie quade f. g Andd. Den q.f.g. 73 daertoe ontbr. Andd. Ende ontbr. 74 Andd. Doer die b.v. desen w. 75 togen. Andd. Mer hi moet ymmer thonen s.a. 76 Andd. B.G. wijf. 78 Andd. Die vrou badt hem om G. Vs. 79 en 80 in de Andd.: Datti haer niet en misdede. Wijf eer ic haer dede onheuschede. 81 bi ontbr. Andd. Ic liet mi eer afslaen een l. 83 Ende ontbr. 84 scepen. Andd. Gheerne brenghen tschepe t. 85 Andd. Dan so en m.h.n.m. 86 haer Andd. viel op haer k. 87 doot. Andd. E.s. ic bid u dat ghi s.d. 89 Andd. bi mijnre w. 90 nu ontbr. Andd. weet. 92 ende oec c. 93 Andd. Moet hem ghescien, d.h. sede. 94 Andd. H.w. al quade valschede. 95 Sijn g. ende ghedocht. 96 Andd. bederven mocht. 97 des ontbr. 98 Andd. Tsnachts droemde haer veel o. 99 vrouwe. Andd. D. oyt vrouwe opt bedde d. 9900 Ende waer. Andd. Dat was al teghen h.a. 1 Andd. wilt v. 2 Suchtens so ontspranc saen. Andd. Des merghens o. 3 slaep. 4 cnaep. 6 ghereyt sonder b. 9 Allen die ontbr. 10 Die alle vol was v. 11 te brenghen. Vs. 12-16 in het Hs.: Ende seker sijn al sonder trouwe Van Roehaerde bliven soude Dien somer metten roeden goude Peinsdi te winnen omdat hi mocht. in de Andd.: Si peinsden vast om die ontrouwe Hoe sijt daertoe brenghen mochten Om te winnen dat si dochten. Dat si den sommier mochten behouden Die peysden si met vroecht taenscouwen. margenoot+ H. 99 b. K.L. 110 a. margenoot+ Hs. f 115 b. H. 100 a. [tekstkritische noot]17 Die v. dien voert. Allen brocht. Vs. 18 ontbr. in het Hs. Andd. gherocht. 19 Allen Hi waende. 20 Allen die ontbr. In Allen volgen 19 en 20 na vs. 21 en 22. 22 laten. 23 diese sal bringhen. Andd. Die E. tscepe sal bringhen. 24 Van desen d. Andd. Sijn wijf s. 25 Allen eer ontbr. 26 ghedenct ontbr. 27 Here, doet so, o.r. trouwe. Andd. D.d. op gherechter t. 28 E. s vrient deser vrouwe. 29 Andd. Wijf sprac hi. 30 Andd. Aldus so reden si wech saen. 31 Tote si q. Andd. buten der. 32 Andd. seide dat. 33 Roehaert s. Allen ghedocht. 34 saken n.v. mocht. Andd. en mocht. 35 Roehaerde. 37 Toten scat M. Andd. T. sconen meronnier. 39 tscoenste w. 40 Andd. Die ye van moeder droech l. 42 Andd. Wilt hi. 43 wel gheven. 44 hem ontbr. Andd. Ghi sultse h.l. in corter s. 45 Andd. S.b. ons die sommier. 46 Andd. tis ons v. 48 Andd. mercte dit dus al. 49 scone ontbr. Andd. Si wert droevich d.s. fijn. 50 Andd. Si en verstont niet haer latijn. 53 Andd. Ten Tiber o.e.s. te sien. 54 Andd. Vrient veel eeren m. u g. 55 daer r.h.v. Andd. voert. 56 Andd. verhoert. 57 Den scat maroniere. Andd. d. sconen Merronier. 58 daer ontbr. Andd. E. vercocht Floretten fier. 59 F. daer C pont. Andd. Bi bisanten o.h.p. 60 Andd. Hi leverdese hem. 61 scip ontbr. 62 Andd. D. scipper toech. 63 Ende ontbr. Andd. Dat s. terstont van d.d. 64 Andd. Die sommier. 65 Andd. Si v. wech al s.b. 66 Andd. Florette bleef in droefheiden. 71 Alleenen. 73 Andd. ghemeenlijc. 75 ende wijt. Andd. ende wijt. Andd. ende herde groot. 76 Barbarien. Andd. hadden stoot. 77 ic eer seide. Andd Gheleden. 80 ende pijn. Andd. Sonder strijt. 83 starke. 84 twerke. 85 H.s. al te lanc sijn. Andd. a.t.l.s. veel. 86 Meer sal ic u een deelkijn. margenoot+ K.L. 110 b. Hs. f 115 c. H. 100 b. margenoot+ K.L. 111 a. [tekstkritische noot]87 Ende ontbr. Andd. betoech. 88 LXXX cupitus h. 89 Was die muer boven der eerden 90 E.o. muur s. werke. Andd. E. boven der mueren s.w. 91 toern. Andd. toernen. 92 N. so seg ic u meer. 93 Ende tie ystorie die noyt loech. Andd. nye e.l. 94 D.e. toern b.d. muer h. Andd. D.e. toern b. der m. hoech. 95 W h. cupituse dic ende III lanc. Vs. 96-10001 ontbr. in het Hs. 97 Andd. des ontbr. 10002 Allen E.t.b., dit is die ganc. 3 cupitus. 4 Ende tie muel. Andd. mueren. 5 wichtiene Andd dicke vijftien. 6 N.s.h. tonsiene. Andd. ontsien. 8 cupitus d. segghen d.w. 9 Andd mate. 11 ende die h. 12 Andd. ghetoghen s.s. 13 wies gheslecht. Andd. wiens g. 14 graft. Andd. buten der. 15 Allen wreken. Andd. alle die m. 16 Andd. Y. die stede die v.p. 17 meer dan 1ʓ mile. 18 Andd. E. so breet. 19 ne ontbr. Andd. poerte. 20 Andd. S.J. stonder an. 21 VII mile ende 1 halve na. 22 logierden si. Andd. Aldus soe voeren si daer na. 23 Aleene. 25 Andd. Haddent in onwaerden groot. 26 Ende doe. Andd. Het en doe. 27 Allen Verwinnen can. Andd. Seghelijn. 28 Andd. te lijden. 29 Willen si. Andd. W. si hem wederstaen d.v.b. 34 ende tie Andd. die vrouwe wise. 36 hierme die. 39 Andd. vele daer. 40 Andd. D.s.o. alle in o.s. 41 seide. 43 thoeft hier. 44 bet ontbr. Andd. I.d. worden si ghestoet. 45 Andd. mochten. 46 doe ontbr. 49 Andd. Ende ontbr. 50 Andd. Meerder. 53 Andd. af willen ganghen. 54 Allen haer kindre doen. 57 Nemmer moeten sijs h.d. Andd. E. nemmermeer. 58 Andd. seide dit is. 59 Andd. die ontbr.. margenoot+ H. 101 a. Hs. f. 115 d. K.L. 111 b. margenoot+ H. 101 b. K.L. 112 a. [tekstkritische noot]60 Der groeter heren k.i.p. 62 V. om te h.s. 63 Dertich hondert M. man. 64 beleit. 65 ende domme. Andd. om ende om. 66 poert. Andd. een grote som. 67 So vele ontbr. Andd in die stat was 68 groen. Andd. in dat. 69 der ontbr. Andd. So seyt dhistorie. 70 Bin d s.h. engien. Andd. aengien. 71 Andd. Doen maken. 72 was ontbr. 73 Andd. D.m. soude te s. 74 Andd. Den muer b.e. doerbicken. 75 Allen so ontbr. 77 scaden mocht. 78 tengien wrocht. 79 Allen subtijl. 80 Andd. ghijl. Vs. 82 en 83 ontbr. in het Hs. Andd. tgat. 84 ghenaken mocht. Andd. niemant en. 85 Andd. en wouden niet p. 86 Andd. Wikens noch oec uutwaert sien. 87 sien hadden. 89 te breken. Andd. begonst te ontbreken. 90 Men begonste d.r.v. 91 Andd sinnen. 93 seer. 94 weer. 95 Den muer. Andd. ende bicken. 97 wat bestaen. 99 wisten. Andd. Nyemant en wister teghen r. 10100 Andd. een out man. 1 oerloghe. 2 list. 3 ende tien gheen. Andd. Die mueren ende dit was. 4 Andd. J.M. sone als ic las. 6 u ontbr. Andd. wat ghi d. 7 neem. Andd. Neemt nu. 8 Andd. dit al ghereck. 9 Allen vallen. 10 Andd. el gheen. 11 nutte. Vs. 12 ontbr. in het Hs. 14 Andd. Die daer opter mueren stoten. 16 Andd. dese yseren aengien. 17 stof. Andd. Sal worden met sulfur gloeyen. 18 Die daer b.b.s.h. Andd verbroyen. 19 Andd. Dits dalder beste g. 20 was ontbr. Andd. p. herde saen. 21 Was ghegoten m. Andd. Was te samen ghesoden. 22 Andd Ende ghinghent w. 23 H.g. dan (de rest ontbr.) 25 den aengien. 26 Als die v. b vluchtich sien. 27 een ontbr. 30 Al dit heeft ghesien S. 31 in den stert. margenoot+ Hs. f 116 a. H. 102 a. margenoot+ K.L. 112 b. Hs. f 116 b. [tekstkritische noot]Vs. 32-35 ontbr. in het Hs. Andd. Allegader. 34 Andd. hi b. 35 Andd. inden s. 37 V^M met s.q. Andd. sijn g. 38 Andd. noyt ontbr. 39 Ay wach s.d.r. wert. 40 doen.... sweert. 41 al ontbr. 42 Andd. Binnen der s. 43 Andd. aten 44 Andd. Mer si h.u. 45 Groet b. Andd. Groet ghebrec. 46 daden hem. 50 faute. Andd. vout. 42 Andd. Die doer sal gaen. 53 Dat ic seg u over bi t. Vs. 53-56 ontbr. in de Andd. 54 Andd. feest. 57 Andd. oec nemen. 59 Andd. Daer s.n. inne. 60 Andd. E.d. mannen als ic versinne. 61 Andd. doer dit wout. 62 calveren. 63 born. Andd. water. 64 Andd. Hier teghen en sullen si hem niet w. 65 Andd. Daertoe als si yemant s. 66 Sullen sij gaen ghelijc d. 67 Calveren, s.d.v. Andd. calvers. 68 Andd. handen. 71 in dien g. Andd. die g. 72 waer. Andd. Ghelijc oft elck e.c. waer. 73 beide. Andd. beden. 74 born. Andd. water. 75 scaep. Andd. S.e.c. heb ic verstaen. 76 faute. Andd. Die deden si met hem gaen. 77 Ende d. aldus ene m. Andd. A. duerde dit e.m. 78 Andd. S. die dit niet en waent. Hs. was ontbr. 79 dinghe n. wist 80 list. 81 harde d. had v. Andd. harder. 82 scapen d.t. voeren. 83 Allen ghinc. 85 Allen sijn ontbr. Andd. wonder. 86 sprac. 88 Sprac Segh. ende dede r.d. Andd. riden. 89 manne d.h. brocht. Andd. man d.h. met hem b. 90 M. h v. R. hi docht. Andd. Met hem ontbr. 91 verdullen mocht. Andd. v. soude. 92 Nu hoert. Vóór dit vs. hebben de Andd. nog: Hi micte te doen dat hi woude, en er na: Des merghens alst was schoon dach. 93 Andd Dede hi n. 95 Andd. W. v.v. dit bestaen. 96 Allen tijt es. Andd. soe blaest dan saen. 98 Andd. dorsten. 99 D. hi ons dus hebben g. 10200 Haer d. Andd. Hem wert tavont haren dienst g. 3 Andd. harder. 4 Andd. cc. s. dedi met hem g. margenoot+ K.L. 113 a. H. 102 b. margenoot+ Hs. f 116 c. K.L. 113 b. H. 103 a. [tekstkritische noot]7 ende wacht. 8 S.e.s. knecht. 10 Als. 11 verstaet. 12 Andd. Die was ghenayt i.e.c. vel. 13 al ontbr. 16 Andd. Die beesten sach hi al bi h. 17 Andd. gheval. 18 coemt. Andd Hi riep sinen g. al. 19 S.g.p. hadden wi n. Andd en hadden wi nye. 20 Andd ic nu. 21 Andd. Dier was v. en v. 22 deelde Andd. Ende d. 24 Teen d.g. omme fout. 26 vergaderen. Andd. Die beesten v.b.h. 26 Allen dus op die vaert. (Hs. vaer). 28 dat harde. Andd. herder een horenkijn. 29 uut. 32 Allen ghi ontbr. 34 D.r. si op haer di g. 35 voet. 36 ghemoet. 37 Andd. Ende die sijn. 38 Andd. Die hadden. Vs. 39 en 40 ontbr. in de Andd. Hs. faute. 40 si ontbr. 41 Hare ende taer. Andd. Haer ende daer liepen si opt v. 43 heb niet. Andd. Dit en sach ic noyt noch en const v. 44 op II voet. 45 Allen hier ontbr. 46 die ontbr. 47 Seghelijn ontbr. 49 Allen Si seiden here. 51 ende gheluut. Andd. G. ghevecht. 52 loepen in die huut. Andd. calveren h. 53 Andd. So langhe dat. 54 Andd. Ende S. die deedse a. 55 heer v. Aleene. Andd. Leyden aldaer v.H. 57 wonderlijc. 58 In desen. 59 Allen Hebben si. 60 waen. 61 voet. 62 moet. 65 voet. Andd. mer ontbr. 66 Andd. doen villen. Hs. vlaen ontbr. Vs. 67 en 68 ontbr. in de Andd. 69 D.v. aldus S. Andd. dus ontbr. 70 O.s. wesen wilden k. Andd wesen wilde. 72 Si souden e.s. Andd. W.w. sterven eer die d. 74 altemael verslaen. Andd. vaen. 75 Andd. Ende l. villen. 77 Andd. raden werden. 78 Andd. sere ontbr. 79 Mer ontbr. margenoot+ K.L. 114 a. margenoot+ H. 103 b. Hs. f 116 d. [tekstkritische noot]80 Allen Oec ontbr. 81 Allen daer ontbr. 85 Allen nu ontbr. 86 Andd. wi sullen alle, 87 faute. Andd. in dat wout henen g. 88 Andd. Ende verstoppen den wech s. 89 Allen Beide ontbr. 90 alle g. 91 heide. Vs. 91 en 92 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 92 Altemael. Andd Al van onsen live scheyden. 93 Andd. Sullen ons w. met h.c. 94 si ontbr. Andd. dracht in dracht. 95 die scat. Andd. die faut. 97 V. als si b. Andd Vervolden a.d.b. 10300 Andd. Putten m. herde w. Vs. 1 ontbr. in het Hs. Andd. Noch veertich o.m. 2 Allen kere. 3 ghiere. 4 pit e.s. viere. 5 Een k. 6 S.p. sonder d. 7 daer in. 8 Allen van spise g. 9 Andd. een balck. 11 ontstoppen die faute Andd. foute. 12 desa faude. 13 Want met e. waest b. 16 pille 17 op die b.y. Andd. Ende lach. 18 kersten. Andd. Oft daer trock eenich k. 19 Andd. V. sinen yolcke. 20 cracht. 24 In enen m. 26 al hette. Andd. Op dat v.d.v. die h. 27 I. dien p. moest b. Andd. I.d. put al moest b. 28 Andd. menich Kersten o. Vs. 29 en 30 ontbr. in het Hs. Andd. Altemael van s. doen. 30 Andd. traisoen. 31 Andd. dede hi. 32 Die maet vander h.m. Andd. Omtrent der maten een corte mile. 33 Die faute ligghen altemael s.w. 34 E. oec te mael anders sins uytgaen. Andd. E. teenen anderen gate uutgaen. 35 Dan si wijl daer te voren utenginc Andd. ute ontbr. 36 Of die sake waer dat die dincken. 37 Si quamen dat si vonden b. Andd. D.s. werden b. 38 Ende wouden doer d. faute g. Andd. souden si. 39 Allen bestaen. 40 Andd. Nye man. Andd. van die c. 41 Die daer g. Andd. Die waren ghemaect inden muere. 42 muer. Andd. Si vielen den menighen te suere. 43 faute. Andd. Ende die voute was so wel g. 45 D. sonder dangier. Andd. bi eenich s.m. 46 Int pit m.m. vier. Andd. In die putten 47 G. hetware forneysen. 48 binnen desen. Andd. S.h. doen ghebieden met d. margenoot+ K.L. 114 b. H. 104 a. Hs. f 117 a. margenoot+ H. 104 b. K.L. 115 a. [tekstkritische noot]Allen sijn volc d.r. helft. 50 faute Andd. Doer dat wout met haer g. 52 Taelgeer. 53 dier s. 54 Ende S. Andd. bewaren. 55 Ende bliven opt velt voer die s. 56 A. hi dus h. sonder beiden. 57 Waest schier also gedaen. 58 fauten. Andd. toech ter fonteynen s. 59 volc. Andd. al ghecopt. 60 faute Andd. ghestopt. Vs. 61-68 ontbr. in het Hs. Andd. uut. 63 Andd. So ghinghen si h.w.s. 64 Andd. Steden 65 Andd. nouwe. 66 Andd ghehouwe. 67 Andd. ghecopt. 69 Andd. T. is daer in ghetrect. 70 Ketelen die daer stonden g. Andd. daer stonden. 71 decselen copryn. 72 Andd. Legghende op d.b.y. 74 Allen al ontbr. 74 Tdecsel.... pille. 76 Andd. p. wast al g. 77 Andd. doen ontbr. 78 wi ontbr. 80 Andd. bitterder (K biterder). Vs. 81 en 82 ontbr. in het Hs. 82 Andd. Dit en moet niemant hebben g. 83 Onder die d. Andd. D.d.d.e. sijn c. 84 Andd. Doe toghen ander weder a. 85 wtkeren. Andd. uut te keeren. 86 Doe waren si w. Andd. Mer si w. weder bestaen. 87 Andd. die van b. 88 Dat Taelgefeer e. al dat. Andd. Mer T.e.a.d. 89 M.h. waren daer b. Andd. M.h. w daer beneden. 90 Binder faut d.b. Andd. Bleef versmoert ende versleghen. 91 Andd. rieden. 92 Andd. dander partie quam u.p. 93 doen. 94 was ontbr. Andd. D.w. hi v. voer. 95 S. bestaen ende tie s. Andd. Bestaen S. 96 Dus. Andd. Des si quamen. 97 so ontbr. Allen hem ontbr. 98 Andd. die edel heer. 99 en ontbr. Andd. Nauwe t.h.m.e.b. 10400 Andd. D.s. nye m. en d. 3 Andd. wien dat wondert. 4 meer dan XXc. 5 Eer dat hi d.a.o. Andd. E. hi d.a.o. 6 Andd. D.d. hi al met G. g. 7 begonst. Andd. te moeden. 13 Andd. droevich. Vs. 13-16 in het Hs. aldus: Doe was droeve Seghelijn Nu was beliet vanden heidijn Die roemsche keyser Seghelijn Ende alle die met hem sijn. 15 Andd. Aldus was beleghen Seghelijn. 16 Andd. Die roemsche vanden heydijn. margenoot+ Hs. f 117 b. margenoot+ K.L. 115 b. H. 105 a. [tekstkritische noot]Vs. 17 en 18 ontbr. in de Andd. 19 Andd. Het scheen hi en mochts niet ontgaen. 20 en ontbr. Andd. also ghevanghen. 22 Kniede ghebede lach Aleene. 23 Andd. Die vrouwe met soeten sin. 24 Si seide wert verheven s. 25 Andd. Si s. heylighe vader. 26 Ghi hebt ghemaect algader. 27 daer onder. 28 groot. 30 mensch. Andd. So wat dat d.m. al. 31 so Andd. vaet. 33 en ontbr. Andd. en kan v. 34 Andd. E. gheeftse den voetsel s.v. 35 Dies vissche. Andd. des zees. 37 Voet indie lucht ende in die woestine. 38 S.m. dien minren mine Andd. S.m. mi entie mine. 40 Andd. So ghewaerlijc heer als g. 41 in een cruys. Andd. hingt aent cruce. 42 huys. Andd E. heere v.m.h. 43 tcruys goet. Andd. Ben ghetoghen om dat c.g. 44 D. an s.u b. Andd. Te soecken d.g.a.s.u.b. 45 tonbinden. 46 verleent. Andd. So v. ons c. te v. 47 Tselve cruys, tselve h. Andd. heylige (bis). 49 Die b.d. wilt o. 50 Andd. te hulpe s. 51 Andd. alle. 52 so ontbr. In plaats van 53 en 54 in de Andd.: Dat wijs alle werden gheprijst Ende ghi ons heer soe ghewijst, Dat wi comen daer boven Daer u altoes die enghelen loven. 55 Andd. ghebet. 57 der ontbr. 58 M. ter h. ende ter g.e. Andd. Metter hulpe ende G.c. 59 stonden. Andd. werden si g. 60 int hart w.g. 61 seinde h. te hare noet. Andd. reghende. 62 Allen Manna h.b. 63 als. Andd. als die s. 64 Allen meer. 65 I. sijn ghesijn i.s. ghedocht. 66 rocht. Andd. E. wat elcx herte ghedocht. 97 vlees. Andd. wast. Vs. 68 ontbr. in het Hs. Andd. D. had. 69 Andd. O. wouden si d.c.o.w. 70 hert. Andd. Oft dat. 71 had. Andd. den snaeck. 73 Die G. 76 mensch. Andd. O meusche wilstu b. 77 ghewreke. Andd. G. ghewaerlic. 78 Dien hem dach e.n. Andd. nacht e. dach. 79 doen. 81 sochs. 82 Hoert hoe dat volc was b. 83 dat ontbr. 84 Andd. dat. margenoot+ K.L. 116 a. Hs. f 117 c. H. 105 b. margenoot+ K.L. 116 b. [tekstkritische noot]85 tscinen. 86 Wapende h.d.Z. Andd. Ghinghen aen hem die heydinen. 87 dien k.S. 88 Te doen. 90 Andd. Si waendent. 92 Andd. Nu hoert. 93 Andd. hertelick. 94 hulpe. Andd. met ons ontbr. 95 Andd. hier bescutten. 96 Andd. Al is onse schare cleen ende smal. 97 dienst. 98 sienst. Andd. Daerbi hebben wi tsienst. 10500 al die werelt. 1 Andd. Daer bi is hi ons t. 2 Aldus S. in die t. s 3 daer ontbr. 4 licht. 6 properlike. 8 buyc. 10 M witten s. crucen r. Andd. M. w.s. met c.r. 11 speer. 12 taensicht daeraen. 13 O. liefs h.g. wel. Vs. 14 ontbr. in het Hs. Andd. Twaren Enghelen. 16 ende der vrouwen Aleene. Andd. ende der vrou Heleen. 17 siet. 18 haer. Andd. V.s. ter aerden op haer k. 19 E. lovede. 20 cruce. Andd. D.e.s. met een ghedruys. druys. 21 ende tie. Andd Quam te hulpe tot S. 22 vlien die heidijn. Andd. vlieden. 23 Ende tie i. volghede m. Vs. 25 en 26 ontbr. in het Hs. 28 Metten. Andd. M. engelscher c. 33 Andd. Dats een t. 31 Andd. daer ic af telle. 33 volghede. 35 die stat. 36 Andd. grote moert sien. 37 ontstae. 41 Andd. segheloes. Vs. 42 ontbr. in het Hs. 43 Andd. ghewise. 44 wel ontbr. Andd. H. goet r. 45 Andd. ander. 46 Andd. Want dit was o.H.s. 51 propre. Andd. D.w. een teyken openbaer. 52 Andd. Dattet was der enghelen schaer. 53 Andd. Die g.H. te t. 54 Die h. Andd. D. hieven si op zuyt o. 55 Ondede. Andd. Die lucht o. 56 Andd. Doe en sach men nye blider m. 57 Andd. goet. 58 Andd. Ende Y. die stat s. 59 scoen. 60 Andd. S. ghinc sonder v. margenoot+ H. 106 a. Hs. f. 117 d. K.L. 117 a. margenoot+ H. 106 b. K.L. 117 b. Hs. f 118 a. [tekstkritische noot]61 heidijn. Andd. Jaghen die heyden. 62 Allen quam ontbr. 63 Quamen daer s.v. Andd. Quamen daer, a.i.l. 64 sone. Andd. Si vonden M.s.J. 66 Ende tie. Andd. Ende die v. om dat. 67 Andd. hi doe. 70 aen ontbr. 71 Allen die heilighe propheet (Hs. prophete). 72 verloes. 76 an sijn lijf. Andd. Tis langhe gheleden dat gheschiet. 77 daer ontbr. Andd. daer mede. 78 Andd. D.m. Cristus e.e.v. 79 Andd. H.s. Sonder waen. 80 Andd. Soe salmen u. 82 Daer in. 83 weet. Andd En weets niet, vrou s.J. 84 cruys. Andd. ghegaen. 85 Het is leden. Andd. Tis gheleden alte l. 88 wil. Andd. Ist uwen w. 89 doe ontbr. 91 Of ghine wijst. Andd. Oft ghi wijstet o.t.v 92 ende toech sijn swaert. 93 Andd. woude. 95 Andd. salder. 96 G.m. mi wel g. 97 beide. Andd. beden. 99 Andd. D. Jhesus Cristus wert v. 10600 Andd. wilt mi v. 3 E. II d. hier ter stede. 4 Oec ghinghen met hem mede. 5 Andd. veel van waerden. 6 eerde. Andd. Begraven hier in d. aerden. 7 u ontbr. 8 sullet. Andd. Doet hier g. so moechdijt v. 9 Andd. Graeft dan ghi. 10 dat ontbr. Andd. Ghi wetet badt dan alle dier sijn. 11 J. groef ende v. 13 ghedaen. 17 Andd. op die dode. 19 dit s.c. Andd. Oft d.i. tselve c. 20 in hinc. Andd. D. aen sterf ons here J. 22 voet. 23 dats waerhede. Vs. 24 ontbr. in het Hs. 25 Andd. Ten dede altemael niet. 27 Andd. uwe c. 30 an. Andd. D.g. aen wout storten u bloet. 31 Andd. ende maectet vry. Hs. ons vrien. 32 Andd. compangy. 33 sine. Andd. sijn. 34 gheern. Andd. gaern. 35 Andd. Helena sprack seer h. margenoot+ H. 107 a. K.L. 118 a. margenoot+ Hs. f 118 b. [tekstkritische noot]38 Andd. Een cruys daer ghi u lijf aen v. 39 men. Vs. 41 en 42 in de Andd.: Teghen alder duvelen ghewelt Alsoe ons die scriftuer telt. 41 warts scermscilt. 42 J. den duvel ende s. ghewelt. 43 verloren. 44 en ontbr. Andd. onteert, hi is v. 45 Andd. waerst. 46 Andd. M. hielt die altoes o.p. 47 Allen wel ontbr. 48 Na datter in s.J. 49 Andd. verlost. 50 M.s.b. te sijnre troest. 52 gheern s.d. scouwen. 53 Andd. besien. 54 duvel q. ghelopen. Andd. duvel quam. Vs. 55-58 ontbr. in het Hs. Andd. maecte. 56 Andd. aerden. 58 Andd. duvels. 59 dedel. 60 S. vonden sijn die G.h. Andd. hielt. 61 I. sine h. als hi. 63 deden. 64 Op den v.s.s. waer cloef. Andd. doe sachmen dat c. 65 Die ende ondede schiere. 66 die. Andd. Tot dier stont. 67 tcruys. 68 selven.... so wil deren. Andd. Helena ontdectet als diet wil e. 69 Andd. namt op met haesten g. 72 Oft cruce es die m.m. Andd. c. des sceppers mijn. 73 starf. Andd. Daer hi aen hinck e.v. 74 moet...... verdaerf. Andd. dier aen bederf. 75 moete. Andd. verleenen ons sijn gracie soet. 76 Andd. So dat d.d.l. moet. 77 seide. Andd. stont op. 78 tcruys. Andd. daer hi sijn l. 79 aen ontbr. Andd. sceppers. 80 I.l. nu het is schijnt. Andd. Ick ghelove. 81 ghedaen ontbr. 82 Ghedaen daer in starf J. 83 duvel ghingen. Andd. duvels. 84 A. tcruys waenden s. Andd. ghevonden. 86 gheenre r. Andd. Aldus soe i. hi wel verwaert. 90 die saken. 91 soen. 93 Andd. keerde hem. 94 D.G. omme int cruys was g. Andd. om aent c. 95 Here. 96 Allen voert. 98 Andd. Ende te Rome met u k. 99 Andd. seide. 10700 enighen. Andd. naerderen w.l van dat wij q. Andd. dan wi hier q. 5 Andd. die passe of die r. De woorden den pas zullen wel corrupt zijn. margenoot+ K.L. 118 b. H. 107 b. margenoot+ Hs. f 118 c. K.L. 119 a. H. 108 b. [tekstkritische noot]9 Voren achter h.h. die b. 10 S.m. is ghelijc den mule. Andd ghelijc. 11 hi oec. 12 E.w. noit r. Andd. Ten w. nye r. soe g 13 Dat hi en v. mocht Andd. Die den reeuse v. mocht. 14 Die rocht. Andd die gherocht. 15 Andd. Aldaer te riden 16 ter vaert. 17 ende teasteel. 19 waerheide. Andd. balsem. 20 D J. Cristus sine l. Andd. D.J. sine soete l. 21 ghesmeert. 22 voete Andd. Als ontbr. 23 Allen int graft was. 25 N. hi v. tranke I.t. Andd. N. yemant des drancs e.t. 26 wonde ontbr Andd. twintich wonden. Vs. 27-30 ontbr in het Hs. 30 Andd. wil. 31 Andd. den wech. 32 Andd. sijn d. 35 dat waer r. Andd. Den wech en laetic om gheen verkies. 36 hoep. 37 Te hebben veel meer eren. Andd. Dat ic die balsem ons liefs heren. 38 Andd. Vercrighen sal ende veel eren. 39 Andd Daertoe winnen oft bliven d. 40 mensch. Andd. Want si den m.u.n. 41 al ontbr. 42 lietse ic. 43 Andd. toghen. 44 pas. Andd. den pas tot G. 45 Andd. Die hiel hi t a m.v. 46 Ende ontbr. 47 saghen Andd. des casteels 48 Soe d v. Aleenen w. 49 was ontbr. 50 In was g.J. Andd. D.o. ghehanghen w. ons Heer J. 51 Andd. den raet dedemen van S. 52 an. Andd. Hi dede aen die wapen fijn. 53 Andd. Al wit. 54 soet. 56 docht. 57 en ontbr. 58 Glorifier bescreet h.m. Andd. Sijn goede ors b.h m. 59 alleen. Andd. Ter rivagien voer hi a. 60 Als die o. gheen. 61 Allen iet soude. 62 heeften. 63 Hi q.n. Vs. 64-71 ontbr. in het Hs. 65 Andd. wel ontbr. 66 Andd. teghen en s. 57 Andd. gherocht. 68 Andd. vorderde m s. ghedocht. 69 Andd. een man. 70 Andd. schoon v.g.r. 71 Bracht hi met hem d.S. 72 II. Andd. twee. 73 seer ontbr. Andd. den dranc. 74 Andd. den lichaem. 75 Heer Jhesus w. besmeert m. margenoot+ K.L. 119 b. H. 108 b. Hs. f 118 d. [tekstkritische noot]76 Vam (sic) boven tote beneden. Andd. Handen ende voete ende al sijn lede. 77 Allen int graft was g 79 Allen haer m. tolle. 80 Andd. wapen volle. 81 Dant. Andd. knielt. 82 Andd. Om te soeken mijn oetmoet. 83 en ontbr. 84 Andd. Beydi langher soe sidi een katijf. 85 Van der m. 86 puttiere. 87 Andd. Du bist al dul. 88 heisen. Andd. tollen wilst eyschen mi. Vs. 89-96 ontbr. in het Hs. 94 Andd. moghen si di. 95 Andd. D. tollen nu eyschest mi. 96 Andd. om en omme. 97 Ende hier sal bliven s.f. 98 Hine g.u.n. ene maelge. 99 Andd. Onwaert bistu b.a.v. 10801 Ja en sidi, d.m.l. Andd. sprac d. reeuse. 2 so ontbr. Andd. soe swaren grief. 3 heden. Andd. huden. 4 groet Andd. ondaet. 8 Ghi s.s. ghi n.n.k. Vs. 10 ontbr. in het Hs. 11 Van al. 12 Van dat g. hebt misdaen. Andd. int lant hebt. 13 Andd. van mi nu k. 14 dat ontbr. 16 Allen heeft. 17 Andd. die aexe stalijn. 19 nicte hi i. ghereide. Andd. opt ghereyde. 20 ontstoet die sceide. Andd. wederstont den v. 24 Hi vel metten bloede al w. 26 Andd. G. had hi die slincker h. 27 Andd. aen. Allen coen. 28 pusoen. Andd. pisoen. 29 Andd. Datter h.i.d.b. 30 Andd. ghenas terstont. ende was al heel. 31 Andd. Doe v.d.h. 33 mach icker wel toe c. 34 was. Andd. meestarie. 35 Wert saen ghedaen. Vs. 35 en 36 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 36 opten. Andd. Elc ginc echter opten a.s. 38 gysern bruun s. Andd. aexen b.s. 39 mochten doerslaen. Andd. Ten conste. 40 die c.d. 41 Andd. slaghen. 43 VIII wonden. 46 te pusoen. Andd. pisoene. 45 Andd. wert hi v. 46 sach doe. Andd. sweech s. margenoot+ K.L. 120 a. H. 109 a. Hs. f 119 a. margenoot+ K.L. 120 b. H. 109 b. [tekstkritische noot]52 Andd. vorder laten riden. 43 tol. Andd. d. nyemant en l. 55 heer fel Z. 56 Andd. ondaden. 57 here ontbr. Andd. Verghelden heer g. 58 dat diere p. Andd. doen winnen dit pisoen. 61 Andd. E. bi Mamet minen G. 62 u ontbr. Andd. Ic sal u nochtans m.d. 64 Ende die c.... wacht. 66 Andd. V. u, heer ridder, weet dat vry. 67 Bedu mach w. sijn c. Andd. Want u. 69 wel schiere. 70 pusoen.... dier. Andd. pisoene preciose. 71 was. 75 vul. Andd. ghehenct. 76 diere. 78 Ende ghi. Andd. E. ghi nochtan daer boven s.l. Vs. 79 en 80 in Allen in omgekeerde volgorde. 84 Doe wert daer weder s. Andd. eene strijt. 85 Elc pijnde m. 87 winnen d. diere p. Andd. winnen die diere p. 88 Andd. sloech e.s.d.b. 89 bruin. 92 die heidijn. Andd. Des den reeuse wert h. v 93 orsche. 94 Andd. E. greep snellick naden dranc. 96 doe ontbr. 97 heb dat diere. 10900 toe ontbr. 1 Andd. Ende nam den heer S. 2 Andd. In beyde die arme s 3 eerde. 4 quam wel weerde. Andd. quam met vaerden. 5 Het nam.... keele. 6 E. het s. van s.s. 7 hetten so. Allen felliken. 8 Dat sijn k. te s. spleet. 9 pauternie. Andd. puterticr. 13 Andd. dijnre. 14 recht bin ic hout. 15 talre s. Andd. Du bist. 17 Ende het lecte omtrent d. Andd. lecte. 19 Andd. Ende S. dancte G. seer 20 gracie ende ter e. Andd. ende vander eer. 21 God had. Andd. God hadde. 22 so ontbr. Andd. O.s.o. sadt hi doe s. 24 Allen so ontbr. Andd. die vrou Heleen. margenoot+ Hs. f. 119 b. K.L. 121 a. H. 110 a. margenoot+ K.L. 121 b. [tekstkritische noot]26 Allen beide. 28 brocht ontbr. 29 diere. Vs. 30 ontbr. in het Hs. 31 Als die w. in roesen p. Vs. 32 en 33 in het Hs.: Ghinghen hem wapenen ende waren verbolgen. 34 seide. 35 had. Andd. haren reeuse h. ghedoet. 26 Andd. daer en ende ontbr. Vs. 37-40 ontbr. in het Hs. 41 Het is. 42 Dat wij b.b.v. Andd. binnen der v. Vs. 43-46 ontbr. in het Hs. Andd. dat p 44 Andd. ride. 46 Andd. ons allen. 47 Hi sal wederkeeren schier. 48 Andd. riden langs die r. 49 Andd. Volchdi hem, h.s. di rouwen. 50 scouwen. Andd. Ic segt ghi sulten s.a. Vs. 51 en 52 ontbr. in het Hs. 51 Andd. is vroem. 52 Andd. Dat hebben wi allegader besocht wel. 53 Allen so ontbr. 55 Andd. Hi s. noch wel worden mat. 56 is sere ghehaet. Andd. W. ghi hem allegader hadt. 57 Andd. ondaden. 58 Andd. si. 59 bedroech. Andd. ghedreech. 60 u ontbr. Andd. en creech. 61 Andd. Sulck s e.v. 62 had. 63 Andd. goet ende. 64 God hoe b.w. vrouwe Aleene. 66 Andd. root guldijn. 67 goede. Andd. die diere p. 68 sone. 69 Heer Seghelijn. 70 D. eerste p. dat weertse j. Andd. dat beste j. 71 Andd. D. nu in die w. es. 73 Allen doe ontbr. 74 danc ic den orsche. Vs. 75-82 ontbr. in het Hs. 75 Andd. in stucken. 77 Andd. had g sijn c. 78 Andd. teghen den reeuse. 79 Andd. begaerde. 80 Andd. aerde. 84 Andd. onsochte. Vs. 85 en 86 in de Andd in omgekeerde volgorde. 86 Andd. Dat hem sijn k. ontwee b. 87 scudden. Andd. Het schudde den reeuse, sprac S 88 Of.... had g. Andd. een vischooft. 89 haer ende taer 90 Andd. vender v. 91 logen. 94 E.d. an sine wapijn. 95 passaghen. Andd. passagien. 96 Andd. rivagien. 97 Andd. Eene felle stoet. margenoot+ Hs. f 119 c. H. 110 b. K.L. 122 a. margenoot+ H. 111 a. [tekstkritische noot]99 D.s. noch veel glottoenen. 11000 Andd. versie. 1 Andd E. oft h. yemant is g. 2 Andd. Die c. tot my in corter stont. 3 pusoen. 4 Andd. Doe q.t.h. si viere. 5 zeer. 6 Allen saen ontbr. 7 Andd. dranck hi e.m.n. 9 Andd. E. hielten in e.p. 10 Allen seit. 11 daer ontbr. 13 Firabraes Bolants k. Andd. Baalams. 14 ende die c. 15 Andd. dier ghelijc. 16 Ende tie. Andd. entelijc. 17 Felgierde. Andd. Destueerde. 19 croen. 20 scoen. 23 ende tie. 24 Andd. den pas al s.s. 26 had. Andd. N. had S. maer. 27 sine p. Andd. sijn. 28 Andd. hem ontbr. 29 Andd. reden s.n. 30 Doe sprac die Zarrasijn Brioet. 31 r. ten w. Andd. wilt u wapenen. 32 Andd. Nu ist t.d.w.o. weeren. 34 Elc daer ten wapenen s. Andd. tsijnre wapenen. 35 scier. Andd. seer. 36 Wapenen ende orsce v. Andd. Haer w a. haer o. v 37 Allen wiges. 38 voersine. 40 Dors dat hi met s.s. 41 Andd. doer sijn herte. 42 moest. Andd. Dat hi doot ter aerden storte. 43 Andd. moest bliven daer. 44 Andd. vloden. 45 Andd. W. b. hier alle d. 46 Andd. nu. 48 Andd. G. wout h. volghen huyden a. 49 Andd. dunct hadden wy hem. 50 Andd. Het had ons eer q.v. 51 langhet. Andd. den ontbr. 53 Allen hebben wi. 54 vlien. Andd. vlien eert is tijt. 55 En ontbr. Andd. niet een grote s. 57 recht. Andd. met recht. 58 Van desen onsaghe k. Andd. onghevallighe. 59 Andd. dese. 60 al ontbr. 61 op sijn h. Andd. den Brioot. 62 hem ontbr. 65 groot v. 66 kerstijn. 67 heidijn. 69 vroet. 70 Binnen den c. 71 Ghedoen s. Andd. Haestelijc toe doen sluten. margenoot+ K L. 122 b. Hs. f. 119 d. H. 111 b. margenoot+ K.L. 123 a. Hs. f 120 a. [tekstkritische noot]76 Andd. Die outste b. seide: Wilt s. 77 stranghe. Andd. Corte s.e.s. 78 D.m.o. niet ne vange. 79 Lieten wy ons v, wij dwaren d. 80 seiden. Andd. seyden: Wi en sijn niet bloot. 81 Andd Noch vervaert v die h. 82 Andd. Elc sal den anderen trouwe s. 83 Andd. Als. 85 Ons staet n. sine b. Andd. te sijn Vs. 86-89 ontbr. in het Hs. 88 Andd. vaders. 90 alle. 91 bloet s. vermaent. 93 Allen wesen. 94 tieren. Andd. E. laet ons tieren. 95 Onsen v., daer wi. 96 Andd. Broeders. 98 Ons ende tie r.v. Andd. ons die r. 99 Wi h. wille c.t. sijn. Andd. W. h wel koen te sijn. 11101 op broederen VII. 2 wilde. 4 Die VII broeders. Andd. Die seven haddens. h.k. 5 heidijn. 8 hadden si thert 12 met desen. Andd. uut met desen. Vs. 13 ontbr. in het Hs. 14 sine h.w. 15 lude ontbr. Andd Lieve vader. 16 Andd. allegader. 17 Doer hier b w. 18 met desen Andd. S. antwoerde na desen. 19 Andd. ander ontbr. 21 Andd. bi minen l. 22 noch yement. Andd. Of h.y. is ghebleven. 24 cat. 30 Hi keerde inwaert sonder waen. 31 sijn. 32 carijn. Andd. doghet pijn. 33 Thert. 34 Allen so ontbr. Andd. H. en waent ons nemmermeer s 35 si ontbr. Andd. Laet ons gaen 36 Andd. Aldus keerden si weder s. 38 hert. Andd Den r. 39 schier. Andd Die was te hant al v. 40 Andd. te weten. 41 Allen iet. 43 willen. Andd. Want wi en wouden n.v. 44 Andd. Doe a. wederom m. margenoot+ H. 112 a. K.L. 123 b. margenoot+ H. 112 b. Hs. f 120 b. K.L. 124 a. [tekstkritische noot]47 sijt comen. Andd. Ghi saecht van wien g.c.s. 48 ave ontbr. Andd. af 52 Andd. visschen. 53 Andd. Aldus toghen si. 54 Andd te voren leden w. 55 ende in meer. Andd. Binnen.... meer. 56 in die seer. 57 Die heidijn. 58 in. Andd toghen daer in al s.b. 59 Si hadden s.g. 61 te Romen wesen saen. Andd. wesen te R. 64 Andd dat schone wijf. 65 Die en groot ontbr. 66 herde ontbr. Andd. Felle s. e oec suer. 68 Hadden metten scod maronier. Andd. schonen merronier 69 Allen Gheweest. 70 Allen meer. 71 Ende emmer. Andd. Altijt woude hi. 72 si en wilt g. Andd. si en wouts niet hingen. 76 groot bitter t. 77 Andd. Dicwijl. 78 Allen O wach ontbr. 80 M. allen recht. 82 bin ghenomen. 83 Die b. ende ten s.m. 84 Andd. ie quam. 85 N. ncmmermeer no doet. 86 G d. voer mi gaf sijn bloet. 87 Die gheefs mi c. einde. Andd. verleen m.c. een goet e. 88 Andd. alleynde. 89 Andd. D. ic langhe in h.g. 90 Andd. Ay mi, sprac si S. 91 Mijn en mijn ontbr. Andd. ende soete a 92 Andd. S.w.d. henen sijs. 93 Andd. wil b. 94 met u. 95 Andd. wijf ghi sijt m.m. 96 S. doer u daer leit an. Andd Al ben ic doot d.e.l.n.a. 97 Andd. die ghene. 98 Andd. brenghen. 99 Int dit x. in d.z. 11200 en sie. Andd. ic en. 1 Andd. seer groot. 2 mijn. 3 U ontbr. 4 gaef ic; die ontbr. Andd. So waer vergheten alle mijn p. 5 Andd. D. ic gheleden hebben sonder keer. 6 nemmermeer. Andd. ic en sie u.n. 7 Andd. Ay mi en waen u uiet meer scouwen. 8 dat ontbr. 9 is. 10 die scod maronier. Andd. die schone meronier. 11 het is. Andd. hi is. 12 thert. 13 naturlike. 15 Andd. E.i. u liet ghehenghen dies. 16 Andd. Ic hadde liever d.l.v. 17 nu ontbr. Andd. Ende sterven doot o.d.d. margenoot+ H. 113 a. margenoot+ K.L. 124 b. Hs. f 120 c. [tekstkritische noot]19 D.g. hi haer enen s. Andd. sloech. 19 aensicht. 20 beghan. Andd. Teghen haer b. hi te v. 21 vast.... haer. Andd. Altoes. 12 verloren minne. Andd. Ende hi dede haer grote pijn. Vs. 21 en 22 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 24 Tvicht. Andd. Tghevecht. 25 der n. Andd. Dat haer. 26 Doe gaf d. berc. Andd. Daer gaf. 27 E.s. in den middel o. Andd. Int midden dat si spleet ontween. 28 Doen vacht die scot nemmee. Andd. rocht. Vs. 29 en 30 in de Andd. in omgekeerde volgorde. 29 Andd. Ende wert vervaert om sijn lijf. 30 ndd. Hi liet ligghen dat schone wijf. 31 Andd. Bi na v. hi in sijn bloet. 32 sterkelike. Andd. quammer s. in d.v. 33 Andd. Binnen der bercken dat hi sloech. 34 So teen s. Andd. E. elck v.d. a vloech. 35 Andd. over een p. 36 scoen. Andd. Fl. die s. was seer cranck. 37 haer ende daer in d.m. Andd. hier ende daer o.d. marijn. 38 Andd. Die scone meronnier was in p. 39 H.v. verscieden si. 40 Andd. sijn. 41 Andd. joncfrou. 42 Andd rou. 44 Van roepen al ontbr. 45 Andd. troest. 46 Andd. mijn lief S. 47 Andd. Dat ick u toehoren m. 48 in die vl. 52 Bi den F. in den wene. 54 Allen pennen. Andd. nye c.m. penne en screef. 55 Andd Scoender a. ende die w. 56 die scepe. Andd. Fl. sach die scepen d. 57 So ontbr. 58 joloers. 59 Hi seilen dede d.a. Andd. H.e.d. daer seilen an. 60 dat had ghesijn I m. 61 Hare c 62 Andd. God. 63 Andd. doer onse. 65 S. verboet g. ende c. 66 In te trecken sonder vrouwe Aleene. Andd. Binnen d.s. dan die vrou Heleen. 67 Andd. vier. 68 trecken. Andd. haelden in die goedertier. 69 scoen. 71 als verwint. Vs. 71-74 in het Hs.: Dattet Florette was haer kint. Si wert ververwet ende verblint. Si sprac Florette, sidijt niet. Ja ic moeder, my wel besiet. 74 Seidi d. 75 Andd. hier. 76 Andd. schier. 77 E.s. tswoert vel volbrocht. 78 docht. Andd. als h.d. 79 name ontbr. Andd. Fl. noemen int scip aldaer. 80 Andd. ghinc bet n. 81 Allen Floretten sach. 82 we. Andd. Doe wert sijn l. vol van h. 83 sijn. 85 mocht voert. Andd. een woert. margenoot+ H. 113 b. K.L. 125 a. margenoot+ Hs. f 120 d. H. 114 a. K.L. 125 b. [tekstkritische noot]86 die ontbr. Andd. F. wert soe v. 87 blijscappen. Andd. Vander blijscap d.s.v. 89 hare. Andd. tot haerre n. 91 blijscappen niet v.r. Andd. Bi bl. 92 Alreerst. Andd. Eerst. 93 Andd. Ende seyde. 94 mach dit t.s. Andd. Hoe mach dit ghecomen s. 95 Andd. dese. 96 Andd. Met recht so w.l.G. 97 nu ontbr. 98 quam. 99 Andd. na dien stoot. 11300 inder vloet. Andd. D.s.v. wert uter noot. 1 had. 2 Hi custe dat s.w. 4 liepen te dale n. 5 carijn. Andd. karijn. 6 D. seid si den keyser S. Andd. E. seyde den keyser S. 7 Gauries. Andd. dat haer. 9 Omme daer w. Aleene d.v. 12 Gaurijs. 13 moederen. Andd. haer moederen. 14 Doe sw. die VII ghebroederen. Andd. Dat swoeren die VII g. Vs. 15 is in het Hs. weggesneden. 16 mocht. 17 jammer. Andd. soe doet sijn. Vs 18 ontbr. in het Hs. 19 Ende gaf F. der joncfrouwen fijn. Vs. 20. ontbr. in het Hs Andd. vergheten. 21 den dieren. 22 Andd. Want si hads w.t.d. 23 Hare l.w. ghescofiert. Andd. gheforsiert. 24 V. scod v. Andd. V. peutier meronnier. 25 Alsoe toghen hare v.d. cater. Andd. So hise gheslaghen had die c. 26 had dat see water. Andd. joncfrou had. 27 Andd. lichaem dat. 28 Andd. pisoen. 29 wenende. 30 had verstaen. 31 Van sinen wive F. Andd sijn vrou. 33 Andd. segghen voert. 34 Hoe si ute quamen d.m. Andd. Hoe nu uut sal comen d.m. 35 aventuerlijc v. 36 Dat der. 38 Dit salmen i.d.r. vulconen. (sic). Andd. Dat sal my ter redenen comen. Na vs. 38 heeft het Hs. nog.: Dit sullen si alle moghen horen, Die leveren sy ende hoeren. 39 Andd. Aldus s.s. ter vaert. 40 Andd. G. al thuyswaert. 41 scod. Andd. meronier. 44 aen I bleef. Andd. Daer hem. 45 Sderde. 46 had niet een. Andd. een vingher niet. 47 water. 48 scod dese o. cater. Andd. peutier. 49 Andd. aldaer. 50 groten. Andd. allenden. 53 Seghelijn. margenoot+ Hs. f 121 a. K.L. 126 a. margenoot+ H. 114 b. [tekstkritische noot]54 fijn. 55 hare. 56 al sonder l. 57 al ontbr. Andd. beyden. 58 ter s. Andd. der steden. 59 III dachvaert na dit is w. Andd. dachvaerden. 60 Andd. Begonden d.c. te l.d. 61 helpen. Andd. hulpe. 62 Niement const g. Andd. ghestulpen. 63 list. Andd. gheweren. 64 Dat was t. tcruce o.H. 66 Andd. schier g. 67 orisoen. 68 Het w. sere wel te doen. 69 Allen soude wonder. 70 besien ontbr. 71 niemaer. Vs. 72 in het Hs. weggesneden. 73 Andd wert vernomen. 75 Andd. tcruys brochten. 76 in liet. 77 Andd. P. ende p. ter d. 79 wist. Andd. in stadt. 80 selven. 81 Man, wijf e.k. 83 Uut te trecken. 84 vullijn. Andd. Beide ontbr. 85 weerde. Andd. Teghen tcruce d. waerde j. 86 in hinc. 87 N.w. dat wi verloren souden sijn. 88 Andd. voer. 89 Men droech.... ende tie. Andd. naghelen. 90 scoen. Vs. 91-93 ontbr. in het Hs. 94 Ende die.... troen. Andd. God ontbr. 95 ons ontbr.; allen. Andd. ghegeeselt. 96 gallen. Andd. Tvat d.h.u.d.g. 97 onsocht. 98 Int s. c d.d. brocht. 11400 knielden. 1 al ontbr. 2 met ontbr. 3 Andd. binnen der k. 6 Andd. d.p. te verblien. 7 E. seide; alle ontbr. Andd. alle ghi h. 8 Romen. 10 Andd. God is onse advocaet. 11 Noemde. Vs. 11 en 12 ontbr. in de Andd. 12 man k. 13 Andd. want. 14 Andd. overste. 15 in es. 16 Andd. opgeheven. 17 Romen. 18 Andd. Dat overste e. 19 tresoene. Andd. Ende s. wel. 22 Andd. Ghegeesselt. 23 oec ontbr. 25 hi ontbr. Andd. tcruce. 26 E. voer ons stoerte. Andd. v.o. allen s. 27 Andd. naghelen. margenoot+ K.L. 126 b. H. 115 a. Hs. f 121 b. margenoot+ K.L. 127 a. H. 115 b. [tekstkritische noot]28 Was ghesleghen. 29 Longius. 30 Thert s. spliten d. Andd. Dat herte Jhesu spliten d. 31 vaetkijn. Andd. dat selve vaetkijn. 32 Allen venijn. Hs. uut. Andd. D. Jhesus woude uut drinken a. 33 sine. Andd. Doe. 34 Andd. Ick der u wel veel meer o. 36 E.s. scarpe v strecken. 37 Andd. So sal. 38 stoet. Andd. Ghelijc hi aenden c.s. 39 Andd. dorren. 40 Andd. Sijn w s. alle l. 41 al beveven. 43 binnen haren t. 44 Andd. Daer hi. 45 sal ontbr. 46 dese ghewaden. Andd. thonen. 48 Goeds. Andd. Gheesel vat ende dat pisoen. 49 Andd. scerper sijn. 53 tresoen. 51 D. ende e. 52 Andd. werden. 53 thert. 54 Andd. ontfermelike teyken fijn. 55 Andd. daertoe ontbr. 56 tlijf. 60 precioes. 61 Heren. 62 W. ghesmeert. Andd. ghestreken. 63 Andd. crepel ende stomme. 64 doe liepen si al o.A. 65 niemaren. Allen allen. 66 Nu h., ic doe u hier verstaen. 69 ontsienlike. 74 Daer si niet mochten g. 71 Andd. Van deser maren. 72 al. 75 zeer. 76 heer. 79 provensieren. 80 Andd. Si wisten v.m. 82 si ontbr. Na vs. 82 heeft het Hs. nog: Si hoerden haer biecht voerwaer, Doe quamen allen die sieke daer. 84 D.v. quaet ende o. 85 Andd. der kinder m. hadde g. 86 Die w. 87 Ende tie. 88 Andd. drossaert. 90 E.d. scod daer of seide. Andd. Ende meronier. 91 Gaures ontbr. 92 Andd. Wiens. Vs. 33 in het Hs. half afgesneden. Andd. haddi 94 waer. 95 tesen. 96 bate. Andd. ontfanghen. 97 Gaurijs.... waer v. Andd. G.p. Men sal mi hanghen. 98 Spreke ic mine z.o. margenoot+ Hs. f 121 c. K.L. 127 b. margenoot+ H. 116 a. Hs. f 121 d. K.L. 128 a. [tekstkritische noot]11502 dedi die quaetheit v. 3 Alle die had hi in sijn l. Andd. hadde. 4 Andd. Fl. dat scone w. 5 Doet.... Weet du i.m. Andd. niet meer. 6 Gaures sprac Nenic l.h. 7 Allen hi ghenas. 11 Ay wach. 12 bereit. Andd. Waerdi d.b. den grief. 13 in die noot. Andd. inder n. 14 brocht ter doot. 15 Andd. Ende vermoert a.s. 16 Andd. Hoe mochten wi u v.l. 17 moerdenaer. Andd. Helpen valsch moerdenaer. 18 Allen haer. 19 pantanier. Andd. die quade peutier. 21 openbaer. Andd. weet openbaer. 22 Allen haer. Andd. hanghen. 25 Andd. venijnder p. 26 Andd. Dus. 28 daer lach. Andd. Dier lach onder den w. 29 ende ontbr. 32 had. Andd. Doe wert so wee die katijf. Na vs. 32 is bij vergissing vs. 42 herhaald (selver). 33 So ontbr.; dit reden. 34 Andd. Hier. Vs. 35-38 ontbr. in de Andd. 39 Andd. Ende van my sekerlic heeft o. 40 Andd. R. sprack herde s. 42 Andd. Hoe hi die vrouwe, d.s.w. 43 Andd. Ghemoete. 44 aleenen ghereeden. 45 Andd. D.m. hem s. hebben gehangen. 46 Doe dede mi die o. 48 Andd. Pijndic. 49 hebben. Vs. 50 in het Hs. bijna geheel weggesneden; van Godsat zijn nog sporen overig. Andd. E s. en de om dat. 51 ende tie. Andd. Mach ic. d.w. ende d. 52 Andd. Lachteren, dat ick u ye sach. 53 uwer r. helpic. Andd. heb ic die v. 54 Andd. Ghebrocht aldoen in g r. 55 haer ontbr. In plaats van vs. 55-58 hebben de Andd.: Totten wilden meronnier ende dat Om dat wi hebben souden te bat. 56 D.w. scod M. 58 die wi. 59 Die Die vrouwe. 60 Die scod bevet. 61 Het eerste woord in het Hs. verdwenen. moest. Andd. Ende vreesde, dat hi. 62 Andd. Wat hy er toe had g. 63 datte teviel d. Andd. Waertoe dat h.d.e.d. 64 Andd. wert e. so cranck. 65 H. niet ghelijt d.q. Andd. Men vant nye zijns ghelijc van q. 66 dus. 67 dat ontbr. Andd. cocht. 68 sijn g. Andd. ghedocht. 69 moet. Andd. Dat ic niet ghebruycken en mocht. 70 zeer. Andd. Ic sloechse ende stacse seer onsocht. 71 wat ontbr. Andd. haer. 72 Allen meer. 73 mocht Andd. nye g. en mocht. 74 Andd. Noch. 75 sprac tscip o. Andd. lesten brac mijn s.o. 76 bliven. 77 enen. 79 Andd. En weet. 80 dat sal mi. Andd. Ende i.b.h., nu salt mi. 81 wel ontbr. 82 Den v.s. die e. Andd. doe ontbr. 83 Die was. 87 Andd. inden. 89 den scod. Andd. ende merot. 90 sleipen weet G. 91 sijnre. Andd. harer. 92 Sanderdaeghs. 93 Allen Fortier. 94 voet. Andd. Hem waren d. voeten beyde te gader. 95 smout. 96 Daer aen was h.g.l. 97 ghesleghen. Andd. ghevilt a.e. rint. 98 Andd. ghesoden. 99 M. die verrader ontfaen. 11600 ghedaen. Andd. wert hi. 1 D.n. sinen einde. 2 Dese pine ende torment. 3 veel meer. 5 al ghemeen. 6 levenen. 7 Gaurise doen derven. Vs. 9 in het Hs. gedeeltelijk weggesneden. Andd. doden. 10 Sullen wij wrake van onsen moederen. 11 Rechtelike oec hebben o. Andd. Ende wrake daer af o. 13 best. Andd. versien. 14 Andd. seven ontbr. 15 Dan. 16 Dat let tormenten. Vs. 19 en 20 ontbr. in het Hs. 23 Andd. Ic kiese voerst. d.r.h. 24 Andd. den brant. 25 M sloech. 26 Daer hi m.m. mede nam tlijf. 27 Allen die ontbr. 28 Andd. die ander den voet. 29 Andd. Vercoes metten rechteren been. 30 Andd. vercoes. 31 al ontbr. Andd. D. slincker b. a m. voet. 32 Andd. vercoes bi sinen moet. 33 vleesschen. Andd. Dat veysch ende die r. dye. 34 D.s. sprac behoert in mie. Andd te ontbr. 36 ne ontbr. 37 Andd. Hi sprac ic kies th. m. lichacm. 38 Andd. Dat is my seer bequaem. 39 I.s. oec m. w. me d. Vs. 39 en 40 ontbr. in de Andd. 40 u bi. 41 Andd. Die voren coes dat is s. r. 42 hine v. t. Andd. voerst doe den t. margenoot+ H. 116 b. margenoot+ K.L. 128 b. Hs. f 122 a. H. 117 a. margenoot+ K.L. 129 a. margenoot+ Hs. f 122 b. H. 117 b. [tekstkritische noot]43 moerdenaer. 44 Dat hi ghevoelde. 45 D.s. jonghe vigant. Andd. koene. 46 coes den arm. 48 Dit was teerste onghemac. 49 Hi de slaen s. beide. Andd. villen s.b. 51 Andd. Daer soude hyer sout op stroyen. 52 Andd. Des hi (l. Tes hem) sijn pine soude vernoyen. 53 dedi. Andd. Daer na dede hi. 54 Andd. E.v. ontween slaen. 55 sloechmen af. Andd. ontween. 56 arm die vigant. Andd. Ende den arm d. koene w. 57 stroyder. Andd. sout ontbr. 58 coperwilen. Andd. sout ghemenct. 59 Andd. Herde lelike hi doe g. 61 D.v. sonder beiden. 62 Ende ten arm. Andd. Ende den a. tot d.s. 63 Andd. der anderen daecht. 64 Die derde b. die stillekine. 65 Andd. waecte. 66 hi ontbr. 67 mocht. 68 Andd. sijn moeder. 69 trechter been al vlaen. Andd. afslaen. 70 E. in dien s.o.s. Andd. Ende den arm in sieden oly s. 71 haddi. Andd. Des ghewan hi groter a. 72 merch. 73 Andd. hy en uut ende lieten c. 74 Doe hi smert. 75 Oec ontbr. 76 saut. Andd. ghemenct. 77 Andd. seer bitter leyt. 78 af saf saghan. Andd. ghereet ontbr.; afslaen. 79 al ontbr. Andd. Elken teen bi sonderlinghen. 81 Andd. Tot drien slaghen dede hi a. 83 Die wrake van s.m. 84 Doe quam Andd. Des IIII daghes quamen die IIII broeders. 85 Allen ofslaen (afslaen). 86 daer ontbr. 87 Andd. Dat was g. overeen. 88 men ontbr. Andd. D. sette hi d. slincke b. 90 Ay arme; groot ontbr. 91 Allen V.i.w., arm k. 92 ende ontbr. 94 Andd. elck teen. 95 Andd. Ghereedelike s.g. 96 Andd. vile. 97 al ontbr. 98 afslaen. 99 Ende ontbr. Andd. elck morghens. 11701 Andd. te vorderen. 2 Andd. Des vijfsten daechs des versint. 3 Andd. Quam die vijfste broeder vrye. 4 dat r.d. Andd. Die gaern had die r. dye. 6 ende ontbr. Andd. scerpe. 7 doen. 8 de. Andd. Scicte hi hem op dat morseel. 9 Andd. D.d. vleysch stack hi in een. 10 Andd. Des h.s.d. bloot b. 11 heet sulfer. Andd. sulfur heet. 12 heet ontbr. Andd. Al siende heet. margenoot+ K.L. 129 b. H. 118 a. Hs. f 122 c. margenoot+ K.L. 130 a. H. 118 b. margenoot+ 13 daermede al ontbr. Andd. Dat b. al metten m. 14 moechti .... doen toghen. Andd. doen te terge. 15 Andd. D.h.h. doe dede daer. 16 saghet; hem ontbr. Andd. Si saechden hem af. a. w h.s. 17 Andd. in vier stucken doen. 18 Andd. So d.h.v. dier pisoen. 19 Andd. behielt. 21 Q. d.b. tslinker die. Andd. de s. dye. 22 Andd. vercoren nu h. na mye. 23 had. Andd. D. yseren dede hi gloeyen. 24 Daert vl. mede afbr. Andd. Daer dede hi dat vleysch an broeyen. 26 Anad. Ghesmolten. 28 Andd. des. 29 Hadde; swaer ontbr. 30 Andd. Eene gloeyende priem n. h. d 31 binnen den maghe. Andd. Ende stac daer binnen sinen m. 32 benen. Andd. Den moerdenaer tot groten t. 33 Andd. dat grief. 35 H. u tijt te b. 36 broeder. Andd. ons moederen. 37 torment. Andd. So en haddi dese torment niet. 38 is. 39 Andd. pisoen. 41 Andd. Dede. 42 Andd. Gaures hanghen bi sijnre haren. 44 die darm hem. Andd. Hi dede hem sijn darmen opwinden. 45 engien. Andd. Met aengien. 46 Andd. Hi dede hem af e. dede h. meer. 47 dien. 48 langhede hem. Andd. Dede hy en aflenghen sijn lijf. 49 dedi. Andd. D.d. h. villen af s. v. 50 besmerdine. Andd. bestreecment. 51 Andd honich. 52 Andd. Hi leyde een platte y. 53 Andd. Ghebroeyt op hem, hi moestet doghen. 54 Andd. Den doot sach hi voer sijn oghen. 55 voerdemen b. s. Andd. verdedemen hem. 56 daer ontbr. Andd. E. setten hem. 57 Andd. D. a. die byen ende die vlieghen. 58 so ontbr. Andd. Daer sterf hi, en wil niet lieghen. 59 Andd. Want hi wast. 61 Andd. verradenis. 62 no sonden. Andd Die G. noch die sonden o. 63 al ontbr. Andd. wroken. 64 Andd. harer m. 65 ene ontbr. Andd. die alder f. w. 66 ic ontbr. Andd. ye. 67 Andd. In eenighen duytsche daer ic l. 69 Andd. Die oude sterf cortelike. 71 liefs ontbr. 72 Andd verheven. 73 haelden. 74 Daerin. Andd. ons heer J. 77 op. margenoot+ Hs. f 122 d. K.L. 130 b. margenoot+ H. 119 a. voetnoot1) Hier eindigt L., althans het gedrukte gedeelte; het overige is met eene zeer nette hand tot aan het einde toe bijgeschreven. [tekstkritische noot]78 Andd. Nu hoert. 79 doer.... ben.82 gheen. Andd. Datse niemant. 83 Andd. En herberchde, dat hise b. 88 v.d. hemel. 90 Dat hi hem soude g.d.d. 96 Die hadde. 11805 mocht. 6 ghedocht. 15 beyde. 20 ghingen. 21 binnen der steden. 23 noen. 28 so ontbr. 32 toe. 33 Doe lieten si. 35 al ontbr. 37 seer wel. 38 Nu laet. 42 minnen. 43 Blensefluer, die vrouwe f. 43 gheen. 48 N. gheh. en soude s. 50 waerheden. 58 met desen. 60 doetes. 61 doetet bi reden allegader. margenoot+ K.L. 131 a. H. 119 b. voetnoot1) Hier begeeft ons het Hs.; het laatste blad ontbreekt. margenoot+ K. 131 b. L. 131 b. H. 120 a. [tekstkritische noot]64 doe onthr. 66 drossaten. 72 liep hi wech. 73 Teghen S. buten der s. 77 twas huesschede. 87 Te wreken begheer ic mijn wijf. 89 met deser. 91 Ende gorde hem. 92 haer a. 93 haer camer. 94 verwandelde s. vijf s. 95 te hoven m. 97 sijnder camer. 11901 Tot sijnder camer. 3 uut ontbr. 7 beyde te gader. 10 Met desen. 11 schoon. 16 ghedoot. 17 saghest. L. dattu sagest. 18 quaemste. L. quamen lopen. 24 sprak. 26 die ontbr. 31 ghedoot 39 ghedoot. 43 beyden. 44 ghereyden. 50 H.b. u soe gheheelentlijc. margenoot+ K. 132 a. L. 132 a. margenoot+ H.120 b. K. 132 b. [tekstkritische noot]54 Dat. 56 ende die. 58 E. ghine h. sitten u.l. 59 merkt e. neem. 62 doe ghewan. 64 Wien. 67 wast. 70 tlijf soude. 71 Seghelijn. 72 die woestijn. 73 K.H. dat was a. 76 Dat seide die eerste B.Na vs. 76 volgen nog de regels: Dit was die eerste, die ye was Benedictus gheheeten, weet das. 83 Loylate waert. margenoot+ H. 121 a. K.L. 133 a.

Vorige Volgende

Seghelijn van Jherusalem

Dye hystorie van Seghelijn van Jherusalem.

Over het gehele werk

landen

Over dit hoofdstuk/artikel

titels