De Saksenspiegel in Nederland

Wo een man sijns heren welt wal wederstaen mach. LXIX. (III. 78 § 6.)

Wondet een man sinen heer of slaet hi hem doot inder nootwere of die heer sinen man ¹), he en doet teghens sijn trouwe niet, indien dat die noot mit recht op hem ghebracht wort ²). Een man sal sinen rechtverdighen ghesellen ende sinen weerden ³) ende sinen gasten ende oec alle denghenen die tot ⁴) sijnre ghenaden in sijnre ghewelt comen, helpen ⁵) teghens alre malck, also dat hi hem verwere onrechter vlucht dats voor al onrecht ⁶) dat hem toecomen mach, ende hi en doet daer an teghens sijn trouwe niet ⁷). Socht ⁸) die heer sinen man of die man sinen heren onverclaghet voor sinen manne na rechte, hi en doet daer an teghens sijn trouwe niet. Coomt hi ooc op sinen scaden niet ende ghesciet hem scade ⁹) van hem selven of van den die om sinen wil daer ghecomen sijn, of dat hi een helper daer toe is onwetende ¹⁰), den scaden sal hi beteren op rechte ende het en is teghens sijn trouwe niet. Waer ooc een man is op eenre reyse ende gheen hooftman en is ¹¹), riden dan luden an hem ende an die sine ¹²) ende doense horen heren scaden of horen mannen of wie dattet si in horen ¹³) rade ende hulpe, ende ver-

[p. 203]

tekstkritische noten

weret hem ¹) dat opten heylighen, so blijft hi des sonder scaden ende wandele ²).

Onrecht so doet men enen man mit onrechten oordelen of mit onrechten gherichten, also dat hi gheen recht becomen en mach, mer ghewelt dat is dat men so weldeliken doet dat diegheen die men dat doet sijn lijf of sijn goet daer an verliesen moet, eer hi rechts becomen mach.
Het is ooc beter dat een man sijn lijf verwere of sijn gesontheit dan dat hi daerna om claghen soude.
Dit self moechstu oec doen of dyn heer of een ander man dyn door wouden opbreken, of dat hij in dyn huus of in dyn hof stormen of werpen woude, want een yghelic man sal in den huse vrede hebben. - Indien dat die noot. Dit moet men bewisen mit VII mannen of mit den campe. Wert die noot of ghewelt ooc niet bewijst, so verliest die misdader sijn eer ende ooc sijn lijf ende daertoe sijn leengoet, dat hi van den heer hadde. - Socht die heer. Hier hebstu nu dat die heer sinen man niet beclaghen en sal dan voor sijn mannen om leengoet, mer om ander saken sal men dat den lantrechter claghen.
Woe als hi hem witteliken beclaegt heeft, mach hi hem dan wel soken te huus ende te hove? Sommighen segghen ja, want dat recht en verbiedet es niet. Segghe du, die man en verwerve dat mitter claghe niet dat hi mitten heren oorloghen mochte, mer hi bewaert daermede sijn trouwe dat hi den scaden beteren sal op rechte dat is nader weddinghe, die dat verloes, tensi dat mynre mit sinen rechte.

1) verweert he dat op den hiligen. G.
2) synnen heren, synen maghe, synen manne eder wenne yt sy aene synen raet unde daet unde geweret dat uppe de hylligen he blyft ys aene gelt unde ane wandel unde ane laster. L.
3) Waer die buten een nye dorp besitten van. Gr. 2. Waer de buer een nye dorpe besitten van, G.
4) gheven tynsrecht an den gude, G. gheven erme tynsrecht an den gude. L.
5) dat totten guede nicht. Gr. 2.