De Saksenspiegel in Nederland

[p. 197]

tekstkritische noten

1) An eygene erve ende guede soe ys die rechte lyftuucht der vrouwen ende nicht an. Gr. 2. Yn eghene ys recht lyftuch der vrouwen. L. In eghenen gude so is de rechte lyftucht der vrouwen ende nicht an den leengude want. G.
2) nieman breken mach. L.
3) tot horen lyfstande toe. G.
4) mannes lyve so is het hoer ghedinghet gued ende na synen dode. G. by hoeres mans lyve so is het hoer gedyngede guet ende na. Gr. 2.
5) unde an lene nycht wente yt em manyger wys mach gebroken werden, leen by oeres mannes live ys oer gedynge, na oers mannes dode ys yt oer rechte leen. L.
6) Ende noch man noch wyff. G. Gr. 2.
7) en mogheen leenguet langher. G.L.
8) man aff. G. hoer man aff. Gr. 2.
9) langhe of korte tyd. G. lange offt korte tyt. Gr. 2.
10) oer morgengave, oer gerade unde oer mosdele an alle den gude. L.
11) de vrouwe. G. die wedue. Gr. 2.
12) unghedeelde gued. G. ongedeelde guet. Gr. 2.
13) ende sterfft dan de vrouwe daerna so sal beholden al syns wyves rechte. Gr. 2.
14) have. G. Gr. 2.
15) an den tymmer noch an den gherade. G. ende nicht an den tymmer ende der gerade. Gr. 2.

Van vrouwen lijftucht ende in welken guede dat de rechte liftucht is. LXV. (III. 75.)

An eyghen erve ende goet so is die lijftucht der vrouwen ¹) ende niet aen den leenguede, want in den eyghenen guede so en mach hoer die lijftucht gheen man nemen ²) tot horen live toe ³). Mer anden leenguede so mach men hoer die lijftucht menigherleye wijs of nemen ende die vorwerden te breken, want bi hoors mans lyf so ist hoor ghedingheden goet ⁴), ende na sijnre doot so ist hoor leengoet ⁵). Ende man noch wijf ⁶) en moghen gheen leengoet langer ⁷) hebben dan tot horen live, dat is dattet die man mach erven op sijn leen erfghenamen, ende die vrouwe en mach des niet erven, want stervet eenre vrouwe hoor man of ⁸) ende blijft si mitten kinderen in den goede onghedeelt, lanc of een corte tijt ⁹), ende wanneer si dan sceiden willen, so sal die vrouwe hoor morghengave nemen, hoor bruitscat ende hoor gherade an alden goede ¹⁰) dat daer is, also als si dat nemen soude inder tijt, doe hoor man starf. Heeft ooc die weduwe ¹¹) enen man ghenomen die tot hoor ende tot horen kinderen in dat onghesceide goet ¹²) ghevaren is, ende sterft die vrouwe dan daerna, so sal die man behouden al sijns wijfs rechte ¹³) ander varender haven ¹⁴) ende niet aen dien tymmer ende an der gerade ¹⁵).

[p. 198]

tekstkritische noten

Dat selve dat hier staet dat is valsch, ende dat om dryerleye saken wil: 1^o. want wat eenre vrouwe lijfghedinghe is daer en heeft se gheen recht toe, daer se wel te voren recht toe hadde. Ende al ist datse gheen recht en hadde tot leen, so hebben se daer toch goet recht toe tot horen live; 2^o. so ist valsch aldaer om, dat een vrouwe heeft also weynich rechts totten ghegheven goede, tensi dat die rechter dat recht daer op gheve of dat hoor die heer dat belene; 3^o. aldaer om, dat die man moet sinen vrouwe gheen eyghen goet gheven buten sinen erfghenamen oorlof noch tot horen live toe, mer sijn leengoet mach hi hoor gheven tot horen live buten der erfghen. oorlof, daerom want men dat mit recht lichteliker doen mach, daerom so is dat tbeste recht. Daer heer Eycke dat mede bewisen wil, dat an leengoet gheen rechte lijfghedinghe en is, dat is dattet den vrouwen of gaen mach. Dese bewysinghe is ooc valsch, want dat eyghen goet gaet hem of menicherleye wijs.
Al dese argumenten, die teghens heer Eycken recht gheset sijn, die lose aldus ende segghe, dat bi beer Eyckes tiden doe en was der vrouwen recht niet beter dan als derghenen was die een leen sonder een gewere hadden ende die wile dat doe was doe mocht hem dat goet afgaen menigherleye wijs. Dat hier te voren allegiert is teghens her Eycken, dat dede die keiser Frederik om gunsten wil der vrouwen.
Gedinghe dat hiet also veel als een aenval der vrouwen in den leenrechte, mer hier heet ghedinghe aldaer om, also dattet dinghende medeghift, dat guet daer om ghedinghet wort.

1) eghen eder leen lyftucht eder tynsguet hevet. L. oft lyfghedinghe heft oft tynsgued ende arbeydet he. G. die eygen offt lyffgedinge offt tynsguet hefft ende arbeidet. Gr. 2.
2) seyen unde arbeiden unde meyen. Ende sal den tyns. G. vort vol arbeiden ende seyen ende meyen ende sal den tyns ende plege daeraff geven. Gr. 2.
3) anghestorven is. G. affstervet. Gr. 2.