De Saksenspiegel in Nederland

Wo men ordele vinden sal darmen rechtet buten keysers dwange. LXII. (III. 70.)

Waer men niet en rechtet noch en dinghet onder ¹) coninghes banne, daer so mach een yghelic man ordele vinden over den anderen, die men an sinen rechte niet beropen en mach ²), behalven den Wenden opten Sassen ende die Sassen opten ³) Wenden ⁴). Wort ooc die Sasse mit ⁵) eenre misdaet ghevanghen of mit gherochte voir gherichte ghebracht mitter hantachtigher daet, dan so tughet die Wende opten Sassen ende die Sasse opten Wenden, ende een yghelyc moet des anders ordel liden, die also ghevanghen is ⁷).

Buten coninghes banne, als inder mercken te Brandenburch, te Landesberghen ende te Luziese, want deser lande rechten die sijn summe deel ende draghen entwee mitten anderen,

[p. 194]

tekstkritische noten

als ic voorseide, dat is daerom dat dese merken die sijn sonderlinghe vorstendoem ende daerom so sijnse oec lichter in den broken. Al ist dat men daer ghemeen ordel vindet, doch so en mach daer gheen man sinen onghenoten te campe anspreken noch ordel over hem vinden, dat is die den anderen in den heerscilde onghelijc is. Al ist dat daer een yghelic wel ordel vinden moet den men an sinen rechten nicht bescelden en mach, doch so en moghen rechtelose lude over ghenen man ordel vinden die hoer recht niet verloren en hebben.
Dits aldaer om, datse van outs vijanden hebben gheweest, want wanneer hoorre een aldus ghevanghen wort, so moet hoerre een des anderen ordelen liden.

1) Heeft hi - gheboorte, ontbreekt in G. van geboren ys off he dudesch nycht en kan und syn recht daer to doet. Schuldiget men eme dan an syner sprake so moet he antworden eder syn voirspreke van synenthalven als yt de cleger unde de rychter vernemen. Hevet he aver yn dudesschen geclaget eder ordel gevunden voir gerychte unde mach men dat tugen he moet antworden yn dudessche ane voir deme ryke wente dair heft mallick recht na syner boert. Wort ene vrouwe myt rechte van oren manne gescheyden, se behalt doch oer lyftocht dye hye oer gaff an eghene unde oec gebouwe dat dair uppe staet dat ne moet se nycht upbreken unde van danne voren. Anders ne blyvet oec neen gebouwe noch nycht der morgengave. Oer gerade behelt se doch unde oer moesdeel, men salt oer ock geven unde laten wat se to oren manne brachte eder also vele als oer gelovet was doe sye to samene quemen. L.