De Saksenspiegel in Nederland

Van der rechteren dwanck den se over oer ondersaten hebbet. Ende wo dat gheestelike ende dat wertlike recht over een draghen. LV. (III. 63.)

Constantinus die keyser ⁴) gaf den Pawes Silvestro weerlike broken als LX scellinghen ⁵), ende daermede soude hi bedwinghen al die ghene die Gode niet beteren en willen mitten live, datse dat beteren mit goede. Aldus so sal dat gheestelike gherichte ende dat waerlike gherichte over een draghen ⁶), also wat den enen ontsteet ⁷) dat salmen mitten anderen bedwinghen ghehoorsam te wesen ende recht te doen. Die banne scadet der zielen ende en nemet doch niement ⁸) dat lijf noch en krencket ooc niement in sinen lantrechte noch aen leenrechte, tensi dat des keyers achte ⁹) daerna volghe. Die vervestinghe neemt enen man dat lijf ¹⁰), of hi daerin begrepen

[p. 187]

tekstkritische noten

wort, ende niet sijn rechte, ooc hoe langhe dat hi daer in is ¹), tensi dat daer die achte na volghe ²).

Die ban is een oordeel des gheesteliken rechters, dat men ghift om een bewys der sonde over des menschen ziele die de sonde ghedaen heeft. Wie den anderen tonrecht bant die verdoomt hem selven ende niet den anderen.
Dat men eens ygheliken heren banne ontfruchten moet ende sal, also wodstu te onrecht ghebant so saltu oetmoedeliken wt der kerck bliven, behalve in tween saken, 1^o. of dat ordel in dynne beropinghe ghegheven worde ende 2^o. of dat ordel in hem hadde onredeliken onrechte.

1) soe lange dat he daer ynne is. Gr. 2.
2) tensi - volghe ontbreekt in L.
3) Bedet de keyser des rikes hoff mit ordele ende laet dat. G.
4) ende laet den vorsten kundighen myt breven ende myt segelen sess. Gr. 2.
5) sullen se den hoff. G.
6) de konynch des rykes denst eder synen hoff myt ordelen unde liet he ene kundigen mit synen breiven unde syn ingesegele ses weken eer he werden solle, den sollen sye soeken bynnen dudesscher aert waer he ys, eder sye moten dair umme wedden. L.
7) dye wedden deme konynge. L.
8) den keyser hondert pont. Gr. 2.
9) iewelick edelman de gheven to broke ten punt. G.
10) alle ander lude wedden teyn punt dair men umme ungerichte nycht en weddet. Dem hertoghen weddet men ock teyn punt, yewelick egen man der yegenode ys genoch bynne deme hertochdomme dye sunderlyck recht hebben wyllen als Holsten, Sturmen unde Hedelere, van erme rechte noch gewedde en seeghe wy nicht. L.
11) weddet men. L.
12) vogeden L. den vogeden Gr. 2.