De Saksenspiegel in Nederland

[Bewijs van vrijheid en van eigenschap. Hoe men zich eens anderen eigen maakt.] ⁸) XXXII (III. 32 § 2.)

Wie hem vri seit ende een ander seit dat hi sijn eyghen is ⁹) also dat hi hem selven te eyghen ghegheven heeft, des mach hi wel onsculdich werden, tensi dattet voor gherichte

[p. 157]

tekstkritische noten

ghesciet is. Spreket hi ooc dat hi sijn gheboren eyghen si, so behout hi den man opten heylighen mit twee anderen mannen, die ooc sijn eyghen sijn. Ende spreket den eyghenen man enen anderen heren aen ¹), so mach hi den man voor den anderen heren behouden self sevende synre maghen of anderen goeden warachtighen lude ²). Mach ooc die eyghen man sijn vriheit bewisen self sevende die sijn maghe sijn, drie van des side ende drie van der moeder side ³), so behout hi sijn vriheit ende ontgat hem allen hoers tughes ⁴). Wie die ghewere of die besittinghe hevet ⁵) an enen man, die moet hem met meerre rechte vertughen dan diegheen die de were niet en heeft ⁶). Wie hem voor gherichte tot eyghen ghift, sijn erfnamen moghen dat wel ⁷) weder spreken mit recht ende brenghen hem weder in sijn vriheit. Behout hem ooc sijn heer went in den doot, so neemt die here dat erve na des mans doot ⁸) ende sijn kinderen, ofse na hem horen ende die hi nader gave wan. Wie sinen here ontseghet ⁹) ende enen anderen here toeseecht, vordert men hem met recht voor gherichte, ende en coomt sijn here voor denghenen, die hi hem toe gheseit heeft, also dat hi daer voor sta mit recht, diegheen die dan op hem spreket die behout den eyghenen man self derde synre maghen of hise heeft ¹⁰). Ende en heeft hise niet, so vertughet hi hem mit twee synre eyghenre mannen. Ende wanneer hi hem vertughet heeft, so sal die here sijnre onderwinden mit enen halsslaghe ¹¹) of hi wil. Op wie die clagher weerghelt of bothen winnet voir gherichte op ten selven heeft ooc die rechter syn broken of hi wil ¹²)

1) een ander here an. Gr. 2.
2) eder waeraftigher lude. L. offt ander guede waerachtigen luden. Gr. 2.
3) dre van vader unde dre van moder L. die van des vaders siede ende die van der moder syde. Gr. 2.
4) unde verleghet ome aller tuych. L.
5) wye dye gewere hevet. L.
6) dan dyeghene dye der gewere dervet. L.
7) to eygen geefft syn erffgenamen mogen dat wael. Gr. 2.
8) erve na des mannes dode. Gr. 2.
9) synen heren ontseecht. Gr. 2.
10) unde ne komet syn here nycht voir, deme he sick to secht, dat hye eme verstae myt rechte, yene de up eme spreket dye beheldet ome selff derde syner mage off he se heft eder myt tween synen yngebornen egenen mannen. L. ende coempt syn here voer den genen den he hem to geseecht hevet also dat he daer voerstae myt rechte dieghene die dan op hem spreket die beholt den eygenen man selffderde synre maege offt he se heeft. Gr. 2.
11) myt rechte myt enen halsslage. L.
12) syn gewedde of hye yt vorderen wyl. L.

[p. 158]

tekstkritische noten

Dat is aldaer om, dat een eyghen man voor gherichte hem selven niet weren en mach, want hi is in den rechte doet. Hierom sal hi gheweert werden, dat moet sijn here doen. Mer hier so tughet die een eyghen man opten anderen. Dat hi hier den knecht opten hals slaen sal, dat heeft die heer voir sijn bothen. Hoe mach hem die here niet hanghen? Sommighen segghen ja. Want hi verstal hem selven doe hi vloech, mer seg, die heer en mach hem niet hanghen, want om al dusdanighe dieft so en hangtmen ghenen man.
Die rechter mach hem ooc slaen voor sijn bothen.

1) man die hefft sijn. Gr. 2.
2) konynge. L.
3) die arme also wel als die rike ontbreekt in L.
4) voir den konynge. L.
5) na synen rechte L. na synen rechten. Gr. 2.
6) umme besculdiget. L.
7) to campe anspreket. Gr. 2.
8) an de vor en doer he ok nicht. G. an daervoer en derff he oec nicht. Gr. 2.
9) daer dat guet in leecht. Gr. 2.
10) De konnynch. L.
11) nycht na des mannes rechte men na des landes rechte dair yt ynne leghet. L.
12) des konnynges achte thuyt syck yene uyt der achte. L. thut he hem dar weder wt. G. tyet he hem oec der weder wt. Gr. 2.
13) de konnynch L.