De Saksenspiegel in Nederland

Off een man enes anderen borghe wort weder in te brengen off he des neet en doet. IX. (III. 9.)

Wie eens mans borghe wort weder voor gherichte te brenghen, ende en mach hi den man niet crighen wanneer hi dien volbrenghen sal ⁶), so moet hi dat beteren daer die ander voor beclaghet is, als hi inder claghen verwonnen wort. Gaet hem die claghe an sijn lijf, so moet hi daer geven ⁷) sijn weerghelt, dat sal werden den clagher, ende den richter sijn broken voor die loghen die hi God ghedaen heeft ⁸). Totter selver wijs so sal men den vrede beteren, die een man voor den

[p. 142]

tekstkritische noten

anderen ghelooft heeft ¹), ende so gatet hem an ²) den hals. Wie ooc self voor gherichte coomt daer een ander voor ghelooft heeft, ende coomt hi buten sinen borghe ende biedet hem daer te rechten ende mach hi dat betughen, so is sijn borghe der loften vri ende los ³). Wie ooc eens ghevanghen mans borghe wort, dat hi weder ter antworde si, dat moet die borghe volbrenghen, dat hi weder ter antworde si als sijn lofte stont, ende niet die ghevanghen man ⁴). Welc man enen anderen man die om een misdaet ⁵) beclaghet is wech voort, wort hi dan mitten misdader ghevanghen, so lidet hi mit hem ghelike pijn. Coomt hi ooc en wech, so vervestet men hem althant ⁶), ist dat hi in der daet mitten gherichte ⁷) beropen is ende dat men dat betughen mach ⁸).

De borghen werden twierleye wijs. Enter si werden in den gherechte of daer en buten. Die buten den gherechte borghen werden, die moghen wel versaken of si willen na Sassen recht, want een yghelic Sasse die laet dat den anderen toe op sinen eedt, wanneer hi niet also goede bewisinghe en heeft. Die borghen binnen den gherechte en moghen mit eden niet vri werden, ende dese borghen die werden sculdich also dat si antworden moeten den gherichte, want si hadden den wil datse dat verstaen wolden. Merc hier wat sonderlinghes, wie ongheloveden vrede breket, die verliest sijn lijf also vast of hi die soen breke, want al die vrede breken die verboeren hoer lijf.

1) Breket aver eyn man den vrede den he voir syck selven lovet yt gaet em an den hals. L. Ende breket ock een man den vrede den he vor hem selven lovede so gheet het hem an den hals. G.
2) ende so een geet het hem an. Gr. 2.
3) vry. We ock. G.
4) vollenbrenghen als syn gheloffte stont ende nicht de vanghene man. G.
5) Welck man de enen vanghenen man de um eene misdaet beclaghet is. G. umme ungerichte. L.
6) men hem al to hant. Gr. 2.
7) gherochte, G.
8) of men eme an der hantaften daet beseen heft unde bescryet myt dem gerochte, wan men dat betugen mach. L. indeen dat men dat. G.
9) Sal een man te bescheidenen daghen. Gr. 2.