De Saksenspiegel in Nederland

[p. 101]

tekstkritische noten

1) de arboribus furtivis etc. Gr. 2.
2) oder gras snidet. L. oft gras meyet. G. offt coern meyget. Gr. 2.
3) vyschet. G.
4) an wylder wage. L. in wilder wagen sent. Gr. 2.
5) den scaden geldet hye up gerecht. L. up recht vusket. G. ende op richten visschet. Gr. 2.
6) in dyken de gegraven synt. L.
7) oft barende bomen G. eder barende boeme of L.
8) breket he ovet eder houwet he maelbome eder greft he stene up dye toe marcke stenen gesat synt. L. ovet bome op de tot eenen tekene ghezet zynt hyer vor so moet he dertich schillinghe gheven. G. offt ander bomen offt to breket he over boemen offt houwet he noetbomen op ende staen die tot enen merke offt tot enen teyken geset sint hyr vor moet he. Gr. 2.
9) men hem. G. Gr. 2.
10) panden eder uphalden. L.
11) ghemeyet gras stelet. G.
12) holt eder gras stelet dat sal men richten myt der wedden. Stelet he yt aver des dages yt geyt hem to huyt und to haren. L.
13) to vysken ende to varen, G.
14) De vysker. G.
15) eertrike nuttighen ende bruken. G.
16) als he eyns schriden mach uyt synen schepe van den rechten stade. L. als h stryden mach G.

Van den de des anderen holt howet ofte gras weyet ofte visschet in des anderen water ¹). XXVIII. (II. 28.)

Wie hout houwet of gras of coorn mayt ²) of in eens anders mans water visschet ³) in wilder waghen ⁴), sijn wandel is daer voor III sc., ende die scade sal hi beteren ende op rechten ⁵). Vischt hi oec in diken of in wieren die ghegraven sijn ⁶), of houwet hi hout dat gheset is of ander bomen ⁷), of breect hi ooft bomen, of houwet hi nootbomen op ende sinen die tot enen merken of tot enen teyken gheset sijn ⁸), hier voor so moet hi XXX sc. gheven. Vint men hem inder daet so moet men ⁹) wel daer voor peijnden of op houwen ¹⁰) buten des rechters oorlof. Wie des nachtes ghehouwet hout of ghemayt coorn of gras ¹¹) stelen dien salmen hanghen mitter weden ¹²). Welk water dat stromes vliettet, dat is ghemeen in visschen ende in varen ¹³). Die visscher ¹⁴) moet ooc wel dat aertrijc bruken ende nuttighen ¹⁵) also veer als hi eens scriden mach wt der rechter stede ¹⁶).

So saltu weten, dat du om alle scaden peijnden moechste die di opten velde ghescien, daer du niet pinliken om claghen en moechste, dat is aldaer om dattet alre vakest ghesciet van wechvaerdighen luden, die men anders niet te recht en mach brenghen. In wilder waghen, dit verstaet aldus, daer gheen stroom en is die visschen wt ende in draghen ende daer der visschen ganc niet vri en is. Water dat hem waghet van den winde ende anders nerghent van.

[p. 102]

tekstkritische noten

In wiken dat is besloten wieren of graven, daer des menschen arbeit toeghedaen is.
Oec saltu weten datter meer luden dan een an enen boom houwenden, daer soude hoerre yghelijc allike veel ende aldus veel voor gheven ende doen als voirsc. is.
Breket hi oefbomen. Dese oeftboemen die men aldus breket dat is die oeftboom die buten eenes mans hof of buten den doorpalen staet. Mer die enen boom houwet die daer en binnen staet ende riep die man dat gherochte die den boom toehoorde, het ghinghe den ander an sinen hals.

1) Van guede to te vlyeten yn water. Gr. 2.
2) to vletet. G. to vlietet. Gr. 2.
3) kore. Vorseket. G.
4) dat gued. G. Gr. 2.
5) myt ghene. G.
6) Wenne ock eynes anderen have to vluyt in water de sal he yenen weder geven des hee syck daerto thee alse recht is unde he sal eme syne kost gelden na guder lude kore he sal ock de have up beden und holden se unverdaen ses weken, vraghet yenich man daerna hee sal des bekennen. Versaket hee des als men daerna vraget soe ys yt duve off men yt synt under em vynt soe moet hee yt myt gewedde unde boeten weder geven wente he yt duyfliken geholden hevet. Nene duve heft hye aver daeran gedaen de eme an lyf an ere eder an syne gesunt gae wente hee dye have unduyfliken unde unroefliken uyt yenes mannez gewere gebracht hevet. L. mach gaen mer dat he dat dieffliken ende roeffliken wt des anderen mannes were brochte. Gr. 2.
De volgende artikelen XXX en XXXI ontbreken in het handschrift van Pieter van Scouwen, door het te loor gaan van een blad. Zij zijn hier ingevoegd uit het Leidsche handschrift.