De Saksenspiegel in Nederland

Woe ende wanneer men penninge vernyen sal ¹). XXVI. (II. 26.)

Die penninghen sal men vernyen wanneer een niewe heer comt ²). Biedet die munter enen valschen penninc wt also dat hi daermede copen wil, het gaet hem anden hals. Wie sijn recht verwracht heeft mit dieft of mit roof, vindt men onder hem vierdenhalven penninc die valsch sijn, het gaet hem anden hant ³), tensi dat hi des ghewere hebben moghe an denghenen diese hem ghedaen heeft. Wie ooc an sinen rechten volcomen is, vint men onder hem enen scellinc ⁴) valscher penninghen, dat ghelt heeft hi verloren ⁵) ende niet meer. Heeft hi ooc der penninghen meer, so gaet hem an die hant, tensi dat hi der penninghe ghewere hebben moghe ⁶). Valschet die munter den penninc ende holt se niet na hoerre waerden, so en mach hi die wile ghenen man valsches betyen ⁷) daer men hem wandel om doen derf ⁸). Penninghen sal die munter pondich ende effen zwaer maken ende ghelijc wichtich ⁹). Gheen man ¹⁰) en moet marct noch munt verheffen, noch ver-

[p. 99]

tekstkritische noten

hoghen buten des rechters wil ¹), ooc so sal die coninc te rechte sijn hantseden daertoe seynden ²), tot enen teyken ende bewisinghe dattet sijn wil si ³). Gheen man en moet ooc penninghen slaen die ander penninghen ghelijc sijn, si en hebben wat ondersceits ⁴). Wanneer men die penninghen verbiedet, so moet men daer na over XIIII nachten mitten selven penninghen wel scult mede betalen ende panden lossen. Wie ooc daer mede coopt boven den rechte tijt die munter moetse hem wel benemen ende breken se, mer hi salse hem also ghebroken weder gheven ⁵).

Dit is teghen die ghewoente, want men vernyet die penninghen inder mercken ende over al. Ende int bisdom van Meydenberch twie werf binnen den jaer, dat doch onrecht is.
Een penninck hindert den munter meer dan een ander een scellinc, naedien dat hise bet bekende dan een ander. Pondich, dat meent hi inder munten effen zwaer, want V penninghen ende XXVIII sc. sal een brandenborsche marck wesen.
Ghelijck wichtich, dat is biden loden, want het sal weghen bi anderhalven lode.
Want sommighe munteren die werken mit heymelicheit mit keversscher munten, dats mit valscher munten. Daerom so sullen alle lude weten die also penninghen slaen mit heymelicheden, dat op hem coomt die noot der valscheit.

1) verheven buten des rechters willen. G. wylle daer yt ynne leget. L.
2) synen hantschen daer senden. L. sine hant seden. Gr. 2.
3) De woorden: oec so sal die coninc - sijn wil si, ontbreken in G. tot eenre bewysinge dat het syn wille ys. Gr. 2.
4) sunderlick underscheyt. L.
5) wal to breken und sal sye ome aver weder geven L. die munter mot se hem wal benemen ende to breken se mer he sal se hem to broken weder geven. Gr. 2.
6) Van tollen toe ontforen. Gr. 2.
7) We ock brucghen, tollen eder watertollen untfuren den salmen veirvolt gelden we market tolle untforet de sal dertich schillinge geven veir voetgenger geven eynen pennyck De redende man enen halven pennyck. De geladene wagen veir penning weder ende wort. De halve wagen twe pennynge. L.