De Saksenspiegel in Nederland

[Wettige voogdy des mans en des zwaartmaags over vrouwen] ²) LVI. (I. 45.)

Al is een man sijn wijf niet evenboerdich, hi is doch hoer vormunder ende si is sijn genootinne, ende si tret in sijn recht wanneer si met hem te bedde gaet ³). Wanneer oec die man stervet, so is si vri ende los van ⁴) sinen rechten, ende si behout dat recht na hoerre gheboorten, daer om so moet wel hoer vormunder wesen hoer evenboerdighe swaert maech ⁵) ende niet hoers mans ⁶). Een wijf en mach oec niet buten hoers mans wil hoer goet vergheven noch vercopen, noch si en mach den man hoer lijftucht niet oplaten om des wil dat hi mit hoor inder besittinghe is ⁷) als een vormunder. Magheden ende onghemande wiven die moghen hoor eyghen goet vercopen ⁸) buten hoers voormunders oerlof, ten si dat hi daer erfnaem toe is.

Nu wil hi segghen van vormunderen die ghewilkoert werden, ende dese vormunderen draghen mitten anderen ontwee an vier saken. Die eerste sake is, datse daer voer totten eersten gheen wysheit en dorven doen als die anderen moeten doen. De andere sake is, dat dese vormunderen daervan gheen rekenscap en dorven doen. Die derde sake is, dat men dese niet afsetten en mach. Die vierde sake is, dat dese vormunderen oec niet evenboerdich en dorven wesen.

[p. 41]

tekstkritische noten

Evenboerdich is drierlye. Die eerste evenboerdicheit is van gheslachts weghen, die ander evenb. is van edelheits wille, die derde evenb. is als onder vrien luden ende eyghen luden, want evenboerdich en is anders niet dan eyghen ende vrij. Dese evenboerdicheit noemt hi hier ende is noet, want het waer anders gheen echtscap na keyser rechte.

1) Gr. 2 heeft geen opschrift.
2) mense nicht vertugen en mach wat si. Gr. 2.
3) an yeweliker claghe want men se nicht vortughen en mach dat se spreken offte doet, waer dat tot den vrouwen to eden kumpt de sullen selven doen ende hor vormunder nicht. Se sal ock ghewere loven, lesten offt ontfaen. G.
4) Opschrift uit Gr. 2. Gewere dor de vrouwen loven G.
5) De vormunder sal ock van gherichtes weghen ghewere vor hor loven ende ontfaen ende sal dar na ghenen noet umme liden G.
gewere vor synen mundelyn loven ende oec ontfaen ende sal dar na genen noet daer omme liden. Gr. 2.
6) want syne G
7) ende waret G. ende duert noch en wart nicht langer dan also langhe. Gr. 2.
8) gherichte waret G.
9) dinghe moet de richter G.