De Saksenspiegel in Nederland

Van den de in overspul gevonden wert ⁵). XLVII. (I. 37.)

Wie eens mans wijf verhoert ⁶) ende die een maghe of een wijf nootmundighet ⁷) ende neemtse dan daerna tot echte, hi en mach nimmermeer bi hoor echte kinder winnen, mer kempen ende speellude worden hoor kinderen. Ende al die ghene die in onechte gheboren sijn werden rechteloos ghevonden voir gherichte, want si sijn alles rechtes los also drade ⁸).

Oncuusheit ghesciet drierleye wijs. Ten eerste so ghesciet oncuusheit mit willen ende natuerlic iegens God ende sijn ghebot als tusschen tween ledighen ende vrie personen. Die andere oncuusheid is gheheten een brekenghe ende ghesciet

[p. 34]

tekstkritische noten

mit willen iegens der naturen ende ieghen God ende ieghen sijn ghebot als tusschen denghenen die in overspul leven. Die derde oncuusheit is also ghehieten dat ic se niet nomen en wil, dese sonden ghescien oec ieghen der naturen ende ieghen God ende sijn ghebot.
In desen saken en derf een man niet alleen claghen, mer hi mach hem selver wel rechten of hi een man met sinen wive vint ende hi se anders niet behouden en mach, so moet hi den man wel doden of wonden sonder broeken die hem sijn wijf benemen wil.
Kempen ende speellude dat is also te verstaen dat die gheen die onechte gheboren sijn deses onmachtes also datse echteloos syn, dat is dat se niet tughen en moghen voir gherichte noch gheen rechteren en moghen wesen.

1) Uit Gr. 2, ontbreekt in G.
2) in des rikes G.
3) echteloes ende rechteloes Gr. 2.
4) dye verdelet men rechteloes unde verdelet em oec eghen und leen. Dat leen den heren ledich und dat eghen der koninckliken gewalt L. den deelt men rechteloes ende men wyst hem wt sinen eghenen guede ende wt sinen leenguede. Dat leengued sinen heren ledich ende dat eghene gued in des koninghes welt G. syn eygen guet in des conincs gewelt ende syn leenguet in syns heren gewelt Gr. 2.
5) theen de erven dat gued nicht wt des koninghes welt bynnen jaer ende dach myt hoeren ede so verlesen se dat gued myt denghenen de inder achte ys. tensy dat het ten erve echte noet beneme dat se nicht komen en moghen G.
6) add. Doer dienstman eghen en kan in dye coninclike gewalt nicht komen noch buten oers heren gewalt off se sich verwerket an oren rechte L. Des denstmanne eghene gued en mach in de koninchlike welt nicht komen noch buten hores heren welt al yst dat se dat vorwerken an den gherichte G.