De Saksenspiegel in Nederland

Wo een man sijn eghen erven mach vorgheven buten des etc. ¹⁰) XLV. (I. 34.)

Een man moet sijn eyghen goet wel vergeven buten des rechters oorlof indien dat hi daer van ¹¹) behoude een halve hofstede

[p. 32]

tekstkritische noten

of enen acker also breet daer men een waghen op om mach keren ¹). Ende daer of so sal hi den rechter rechts of pleghen ²) Welc man oec sijn eyghen goet verghift ende dat daer na weder te leen ontfaet, so en helpt die gave den heren niet tensi dat hi dat goet in sijnre were ³) behoude iaer ende dach. Daerna so mach die here dat goet den man sekerliken weder gheven te leen also dat die man anden guede gheen eyghendom noch erve an bespreken noch bewisen en mach ⁴). Weyghert oec een rechter enen man dat hi sijn goet niet vergheven en moet ⁵), wanneer dan die coninc op Sasscher aerden coomt, voor dien so moet hi sijn goet wel vergheven ende op laten, also als hi dat soude doen voor den rechter ⁶), indien dat men des seker tughe hebbe, dat hem die rechter dat met onrecht gheweighert heeft ⁷).

Ende wat behoeft men dat te doen, dat men dat goet op laet, want die gheen die dat goet coopt die behout dat doch, also en laet men dat nummer op. Hier seg aldus toe: dat een goet wort opghelaten voir gherichte, dat is om vierlye saken wil. Die eerste sake is dat die coop daer mede ghevesticht, ende ghestedicht wort in den gueden. Die ander sake is dat men den pleghe die opten guede is niet meer opten vercoper eysschen noch mit rechte op hem beclaghen sal. Die derde sake is dat die vercoper den coop niet versaken en mach. Die vierde sake is ende is aldaar toe goet, dat hi de besittinghe des goets een redelike sake hebbe. Ende dat hi dat goet oplaten sal in des erfghenamen oorlof, dat is dat die erfghenamen des goets verthyen sullen.
Die meninghe des artikels hanghet opten articulo (II 5) des anderen boekes. Daer staet aldus: wie in enes rechten heeft also veel goets eyghen als syn weergelt waerdich is die en derf den rechter gheen borghe setten of men op hem pinlike saken claghet.

1) Buten des rechters orloff moet een man syn eghen wal vorgheven in der erven gheloefften inden dat he des guedes beholde eene halve hoffstede of eenen word daer men eenen waghen op keren mach G.
2) den rechter rechtes plegen Gr. 2.
3) an sinen ledichliken geweren L.
4) he dat denghenen weder to lene gheven de dat vorgheven hadde also dat he daer na noch eghen gued noch erve an spreken noch beraden mach G.
5) Bekuert yt dye rechter myt unrechte dat die man syn eyghen nicht geven mach L.
6) Dwelt of erret een rechter mit unrechte dat een man syn eghen gued nicht vorgheven moet, wanneer dan de koningk op Sascher art kumpt so moet he dat vor hem wal vorgheven als he dat vor den rechter solde hebben ghedaen G.
7) gewert hebbe L.