De Saksenspiegel in Nederland

Van rydderen, wat de to morgengave sullen geven. XXVIII. (I. 20).

Nu suldi verstaen ¹) wat een yghelic man, die van ridders aert is sijn rechte wijf tot een merghengave gheven mach, des merghens als hi ter tafel gaet met sijnre bruyt ²), so mach

[p. 19]

tekstkritische noten

hi hoor gheven een knecht of een maghet die binnen sinen iaer is, tijmmer ende tuninghe, velt ende ganghe ¹). Wanneer die stede der vrouwen niet en is als hoor man sterft so salse binnen ses weken naden dertichsten daghe mitten tijmmer ende mitter tuninghen van der stede rumen also datse gheen aerde en breke ²). Biedet se oec dat tijmmer te lossen ³) van den erfghenamen nader buer wilkoer ende en wil die gheen den die stede toe hoort of die erfghenaem dat tijmmer niet lossen, so moetense dat wel opgraven wt der aerden in dien datse die aerde weder effenen. Blyft se oec mitten kinderen of mit des mans erfghenamen langhe of corte tijt onghedeelt mit horen goede, wanneer si hoor dan sceiden wil van den erfghenamen so mach si nemen al hoor rechte an den goede dat dair is als si dat nemen soude doen haer man sterf. Blyft si oec weduwe na hoors mans doot ende blyft mit horen kinderen ende inder kinder goede, dat hoor niet toe en hoort, ende neemt hoor soon dan een wijf bi horen live ⁴), ende sterft dan die soon so nemet dan sijn wijf te merghengave mit meerre rechte dan sijn moeder ⁵). Ende ist sake dat die moeder dat erve ende goet hoer selven toe hoort ende die soon sterft in des moeders goet, so is die moeder naerre die morghenghave ⁶) te behouden mit tughen dan hoors soons weduwe ⁷). Morghenghave behout dat wijf op ten heylighen sonder tughe, maer ander goet datse in der besittinghe hevet dat behoutse mit tughen ⁸). Also behout se oec haer gerade na hoers mans doot ⁹).

Van ridderschap, hoe verkregen, hoe verloren, haren aard en hare voorrechten, in hoever zonde, in hoever niet.

1) veltgange vee L. velt ende ghenghe G. velt ende gangh Gr. 2.
2) dat se geerde ende gunc G.
3) Buth se ock G. beydet se oec dat tymmer te loesen G 2.
4) bi horen synne G.
5) oers mannes morghengave unde muesdeel an oers mannes gude dan syne moder L.
6) dat de moder dat erve selven oécht ende de sone dan sterft inder moder guede soe ys de moder nare de morghengave G.
7) te behaldene des myt tuge dan oer sone weduwe L. add. hyr ys dy ghenoech worden toe weten G. en besluit daarmede dit artikel.
8) de were aver myt getuge L.
9) add. Aldus behilt ock oer nichtelyn dat gerade na oeren dode of se eer oeren manne stervet billiker dan oers mannes moder, die moeder ys gast in des sones geweren unde die sone an der moder L. In G. is dit met het volgende vereenigd onder het opschrift: Wo een vrouwe hor morghengave byholden mach etc. Morghengave beholt dat wijff op den hillighen sunder tughe. Mer ander ghewere dat ys gued dat sie in besatinghe heft, dat beholt se mit tughe. Also beholt se ock hoer gherade na hores mannes dode. Sterft se ock vor horen manne eer des mannes moder, de moder ys gast in des mannes ghewere ende de sonne in der moder. Alle de van ridders aerd nicht en synt.