De Saksenspiegel in Nederland

Van des conincs kore. CLXXXI. (III. 52.)

Die duutssche sellen den coninc dor recht kiesen. So wanneer die coninc ghecoren wert van dien die daer toe gheset syn ende op den stoel tot Aken ¹⁰) coemt, so heeft hi coninclike name. So wanneer hem oec die paeuwes wiet so hevet hi des rikes ghewout ende keyserliken name. Den coninc kieset men te rechten over eygen ende lene iewelikes mannes.¹¹) Die keyser ne mach oec in steden ¹²) niet syn ende al ongherechte

[p. 103]

tekstkritische noten

niet rechten tot alre tyt. Daer omme liet ¹) hi den vorsten graefscap ende den graven scultetendom. ²) Aen den vierden hant ne sal ne gheen gherechte comen dat over hals of hant moghe syn, dan scultetdoem allene in der greefscap dor dat ne gheen rechtere rechte dinc hebben en mach ³) sonder sculteten, want claghet men over den rechter hi sal antworden voer den sculteten, want die scultete is synre scult scultete ⁴), also is die palensgreve over den keysere ende borchgreve over den mercgreve. ⁵) Iewelic duutssche lant hevet sinen palensgreve, Sassen, Beyeren, Swaven ende Vrancken. ⁶) Dit waren alle conincrike. Seder wandelde men hem die namen ende hietse hertochdoem⁷), sint se die romeren bedwonghen, doch behelden si die vorsten te mannen ende den vanen leen onder dien namen. ⁸) Sint hebben hem die keysere beide vorsten leen ende man leen of ghebroken. ⁹)

1) daerom liet W. leent O.C.
2) ende dien gheven voert scoutendoem C.
3) mogen si dan scultedoem allene in der graeffscap doer dat en geen richter rechte dinck hebben en mach O. hals of an hovet gaet dan alleen in scultendom in een graefscap omdat die rechter gheen eentachtich ghedinghe hebben een dan des sculteten C. dor dan ne gheen rechtere A.
4) hi salt antworden scultete is synre scout scultete O.
5) also is die palens greve over den ende over den die keiser O.
6) Sassen, Beyeren, Vranken O.
7) Daer waert hoer naem ghewandelt ende men hietse hartochdomen sunt dat sy van den romanen worden bedwonghen C doe si die romere bedwinghen O.
8) behilden si die vorste te mannen ende hieten sie hertoghe ende die vanen leen onder die namen O. ende van leen onder die namen.
9) die keiseren hem beyden vaen leen ende vorsten leen of ghedwanghen C.
10) neemt binnen syn gerechte ghewedde C.
11) des niet en is, men en moit oic O. dat doch niet en is. men C.
12) gheen gherecht deelen noch dient gheleent is die een moetes oec niet voert lenen also dattet gestade blive ende dattet die lantlude liden sullen of sys keren willen C. die landlude dorven biden O.