Ruimte. Jaargang 1

Ludwig Rubiner

Ons bereikt het bericht van de dood van Ludwig Rubiner, de jonge sociaal voelende Duitse dichter en schrijver. Uit zijn bundel ‘Das Himmlische Lichte’ (R. Wolff, Leipzig 1916) halen we een gedicht aan in de vertaling van onze vriend W. de Man. Zo drukken we ook een paar woorden over uit zijn opstel ‘Heinrich Mann und Stefan George’ (Action, 26 Jan. 1918).

We bespreken hier tevens de laatste door Rubiner bezorgde bloemlezing.

Het hemelse licht

Kameraad, gij zit alleen in uw kamer, onder

mensen zwijgt ge stil.

Maar ik weet dat mijn stomme kameraden met

honderdduizend op de wereld zijn, tot wie ik

spreken wil.

Wij waren nog klein, daar hief de aarde naar

ons haar bergachtig smartgezicht op,

In onze tenen beefden verre landschappen, van

storten en kolken om 't licht.

De mensen in slappe geilheid en lui hielden

van de aarde niet meer,

Maar de aarde huilde, wij hoorden ze niet, en

zij donderde tekens neer.

[p. 71]

 

O mijn vriend, geloof niet dat wat ik u zeggen

 

zal nieuw is of interessant.

 

Al wat ik u toeroep weet ge zelf, maar gij hebt

 

dat nooit uit rode mond luid bekend.

 

 

 

Gij hebt het weggedoken. Ik wil u herinneren.

 

Ik wil u oproepen.

 

Want God riep de aarde voor ons allen op.

 

 

 

Zijn stem ademde uit de onderzeese vulkaan,

 

die in de Zuidzee in de lucht vloog.

 

Het kleine kratereiland Krakatao stuwde de

 

brandende adem Gods uit de aarde, niet te

 

vergeten na dertig mensejaren.

 

 

 

Nieuw mensegeslacht, en de eeuw was sinds

 

lang ten einde.

 

Maar uit de Pacific brandde de vuurwind van

 

Krakatao in onze harten.

Es giebt keinen Menschen, der bei seinen Geburt nicht mit einer Aufgabe in die Welt gesetzt wurde. Einer Aufgabe, die nur er allein erfüllen kann. Diese Aufgabe kann nur mit einen einzigen, plumpen, bekannten Wort genannt werden. Sie heisst Gemeinschaft. Gemeinschaft ist hochste Freiheit des Einzelnen und Raum für alle andern. Wo die Gemeinschaft ins Bewusstsein dringt, hat die Macht verloren. Heute gegeben ist aber die Gesellschaft.

Die Gemeinschaft Dokumente der Geistigen Weltwende; herausg. von L. Rubiner. Kiepenheuer, Potsdam; 1920.

Vult Pinthus' Menschheitsdämmerung als overblik en in-zicht aan. Al grijpt het niet alleen in de toekomstwil van heden in, maar ook in die van het verleden terug. De gemeenschap zoals ze ervaren - gedroomd - of gewild wordt, door enkele representative men, Europeërs van nationaliteit; die van het revoluerende west-Europa; die van het gerevolueerde oosten: Sovjet-Europa. Rubiner, meer kunstbeschouwer, kultuurbeschouwer dan scheppend kunstenaar, heeft hier getuigenissen van mensen verzameld die in de verandering der wereld hun levensdoel zagen. Daar zijn vertwijfelden; goedige skeptici; Trondeurs; - dan de oproerenden des geestes, die de bewustzijnstoestand der wereld omdolven; psychiese voorbereiders van de werkelikheidskrisis onzer dagen; de Dichters, Schilders, Musici; de scheppers van nieuwe gevoelsbeelden; - eindelik de sociale Revolutionnairen, de denkers der volksbeweging, gestalters en historici der massenakties: de scheppers der nieuwe socialistiese kultuur.

‘Het gaat om de arbeid, die een wereldgemeenschapszin heeft. En deze geesteskentering van

ontzaglike, etiese aardbolbeslissingvoor komende generaties vond haar eerste uitdrukking door de realiteit in de Novemberdagen van 1917 en 1918 waar de menselike spraak de Ideeën “Sovjet” en “Raden” als nieuwe, machtige vanzelfsprekendheden over de landen wierp.’

Er is verscheidenheid in dit boek: doch immer verwantschap. Een kamer van volksvertegenwoordigers. Enkelen wezen genoemd: Hölderlin; Hugo; Marat; Marx, H. Roland Holst (De leider en de massa); Rousseau; Barbusse; Flaubert, Pol, Guilbeaux, Jouve, Becher, Martinet; Tolstoï; Kaiser; Landauer; Einstein; Busoni; Voltaire, enz.; openbarend verschijnen de denkers der Russiese Sovjet-beschaving: Lunatsjarski; een naamloze. Het manifest der kommunistiese Internationale (1919) werd ook opgenomen. -

K.C.