Ruimte. Jaargang 1

Stijn Streuvels Genoveva van Brabant, I
Amsterdam, L.-J. Veen.

Hymne aan de groeiende natuur, als heel het werk van Streuvels. De sleutel tot het gevoel dat tot nog toe het boek draagt, vindt de lezer op blz. 167 van dit eerste deel:

‘- “Hoe lange zult gij kleine, de kindschheid beminnen?” Hij wees haar op den ernst van het leven en dat zij aan de jaren gekomen was waarop zij een besluit diende te nemen voor de toekomst. Doch Genoveva viel de spreuk te binnen van Benignus en zij antwoordde hem oolijk: dat heel het leven de kindsheid behoort, dat God aan de kinderen den hemel heeft beloofd, dat wij bijgevolg ons leven lang de kindschheid in ons moeten trachten te bewaren; dat we ons niet hoeven te storen en leven mogen.... gelijk de vogelen in de lucht en de bloemen op het veld.

....Voor den eersten keer onderging zij het gevoel en werd het haar duidelijk: dat heel Gods schepping haar klooster was, - dat heel die weelderige natuur rondom haar den jubelenden gloriezang aanhief die den Heere een gestadig loflied verkondigt en dat zij zelf daar middenin stond als eene simpele bloem te bloeien en te geuren, met den kelk - haar gelaat - ten hemel geheven, in dankbare verrukking’.

Daarond wordt ongelukkig wat te veel archeologie gestapeld. Na de bewondering, waarmede menige bladzijde uit het dagboek ons vervuld heeft, is dit langverwachte werk een ontgocheling. De schrijver heeft er met geen ware begeestering aan gewerkt. Het is hem immers maar een ‘tijdpassering’ geweest, de tijdpassering van een bezadigd literator. Wat volgens het oorspronkelik en jaren oude plan ‘een volksboekje’ had moeten

[p. 72]

worden, een klein goedkoop ding dat in handen zou komen van de dorpelingen rond het huis van de schrijver, werd twee zware boekdeelên, uit de letter van de dag op dik Engels papier gedrukt en tegen een hoge prijs in Holland in de handel gebracht.

Het verhaal duurt te lang. De lotgevallen blijven maar uit, er komt niets dan geleerdheid. Het heeft natuurlik zijn kwaliteiten: De taalmuziek vooreerst, al heeft die niet de voortdurende innigheid van vroeger werk; door deze en ook door het didaktiese laat het boek denken aan de prozawerken van Gezelle. Dan zijn daar de mooie beelden: De monik Benignus, die nooit uit zijn sel geweest is en op gevorderde leeftijd voor het eerst door de bloeiende landouwen reist; de epiese verschijning van de oude abdes in de aanvang; het meer geestige afbeeldsel van koning Diederik op zijn wagen.

Dit deel zal de schrijver van Minnehandel en De Vlaschaard geen nieuwe roem bijzetten. Het verder levenslot van Genoveva van Brabant spant onze verwachting echter zo hoog - atavisme? - dat we ons niet anders kunnen inbeelden of het twede deel van dit werk zal door een zatter romantiek bewogen zijn. Mocht het zo wezen, dan stond de schrijver met schuldelozer handen tegenover de volkslegende, die hem een prachtig en hem geheel aardend onderwerp heeft bezorgd. Jammer dat hij hier Bernardin de St. Pierre niet als voorbeeld gekozen heeft, liever dan Flaubert.

D.B.