Roeping. Jaargang 38

[p. 111]

Nieuwe Boeken

Verslag van het eerste Colloquium van Hoogleraren en Lectoren in de Neerlandistiek aan buitenlandse Universiteiten, gehouden op 4 en 5 september 1961 in ‘Het Oude Hof’ te 's-Gravenhage, uitgegeven met medewerking van de Stichting voor internationale Samenwerking der Nederlandse Universiteiten en Hogescholen, NUFFIC, Molenstraat 27, Den Haag.

De enorme rijkdommen van de Nederlandse schilderkunst, beeldhouwkunst, bouwkunst en muziek kan de hele wereld zonder veel moeilijkheden rechtstreeks genieten; voor die van de Nederlandse letterkunde is de taal een beletsel. Vertalingen kunnen dat verhelpen voor de meeste romans, maar voor de eindeloze schatten van onze poëzie is dat hulpmiddel vrijwel waardeloos. Dan blijft er maar één ding over: de buitenlanders op grote schaal Nederlands leren.

Ook om andere redenen heeft dat buitenland steeds meer behoefte aan Nederlands: een taalgebied als het onze met z'n 17 miljoen mensen, mag met recht eisen dat z'n taal aanzienlijk beter bekend raakt in de omgevende landen als tot dusver het geval is. De vier Skandinavische taalgebieden omvatten samen nog niet zoveel mensen als het onze alleen en bovendien liggen wij zozeer op een kruispunt van kulturen en van grote handelswegen (helaas ook van militaire bewegingen) dat Europeanen die in beweging zijn meestal vrij vlug kennis met ons maken.

Was Vlaanderen - eenderde van ons kultuurgebied - tot voor een halve eeuw vrijwel ongeëmancipeerd en was het ABN daar toen een vrijwel onverstaanbare taal, op het ogenblik beheersen steeds grotere groepen mensen daar het Nederlands- zelfs Pastoor van Turnhout van de Antwerpse H. Geestkerk! - en versterken ze hun kulturele en politieke macht aanzienlijk, al blijft er vooral in het zakenleven nog een zeer onwelriekende Franskiljonse stal te reinigen. Intussen is het Brusselse Ministerie van Openbaar Onderwijs gelukkig gesplitst en daarmee zijn de omstandigheden wel zeer gunstig geworden om namens ons hele taalgebied een kultuurpolitiek te voeren die de hele wereld omspant.

Het is heel belangrijk als ons Koncertgebouworkest grote rondreizen maakt door Amerika en daarbij mooie Nederlandse muziek speelt; veel minder opvallend maar even belangrijk is het werk van universitaire en andere docenten die over de hele wereld buitenlanders Nederlands leren, vaak onder zeer moeilijke omstandigheden: belachelijk primitieve biblioteekjes, slechte metodes, kleine salarissen zonder goede pensioenregelingen en bovenal - tot voor kort althans - het droevige gevoel dat ze bijna helemaal geen belangstelling ondervonden vanuit het taalgebied dat ze vertegenwoordigden.

In september vorig jaar hebben universitaire docenten Nederlands in het buitenland een eerste kollokwium gehouden in Den Haag om de gezamenlijke moeilijkheden en problemen 's grondig te bespreken en om aandacht te vragen voor hun werk. Het verslag daarvan is verschenen: u kunt het krijgen bij de NUFFIC, Molenstraat 27, Den Haag.

Niet alleen had Minster Cals persoonlijk heel veel belangstelling en grote waardering voor het pionierswerk van deze docenten, maar ook de pers heeft er heel veel aandacht aan besteed. Dat was dringend nodig, want onze kultuurpolitiek moet nog bijna helemaal opgebouwd worden. Jaarlijks moeten we tientallen miljoenen subsidie besteden om het buitenland kennis met ons te laten maken; vraag niet of dit geld - zoals dat heet - z'n rente wel opbrengt. Niet alleen onze kamerleden maar ook alle andere Nederlandstaligen moeten zulke ‘verkwistingen’ een normale zaak gaan vinden.

En de enkelen die toch hardnekkig willen blijven denken in termen van ‘nuttig rendement’ moeten

[p. 112]

dan maar 's overwegen dat de last van de meertaligheid billijker verdeeld zal worden over ons taalgebied en de omringende. Als 17 miljoen mensen Nederlands spreken en 50 miljoen Frans, dan volgt daar voor demokratische mensen uit dat er op elke drie Nederlandstaligen die Frans spreken één Franstalige moet zijn die Nederlands kent. Naarmate het buitenland meer geld uitgeeft voor onderwijs in het Nederlands hoeven wij minder te besteden aan onderwijs in vreemde talen.

Biezonder interessant is in het kollokwiumverslag het uitvoerige rapport-Jalink over het onderwijs in het Nederlands aan Westduitse Lagere, Middelbare en Hogescholen. Er is ook in Duitsland een sterk toenemende belangstelling voor studie van het Nederlands. Het wordt er aan 16 universiteiten gedoceerd, maar dringend nodig is de benoeming van minstens twee gewone hoogleraren Nederlands aan Duitse universiteiten.

Een andere dringende behoefte is die aan een speciaal opleidingsinstituut voor docenten Nederlands in het buitenland. In Frankrijk bestaat al sinds lang een soortgelijke opleiding. We kunnen in het algemeen trouwens heel veel leren van de Franse kultuurpolitiek.

Een werkkommissie van hoogleraren en lektoren in de Neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten - ontstaan uit dit eerste kollokwium - komt op geregelde tijden bijeen om de gerezen problemen te bestuderen. Ik hoop dat die pers, radio en tv zó geestdriftig voor dit prachtige werk zal weten te maken dat onze kultuurpolitiek weldra in aktiviteit de Franse evenaart!

dr. P.C. Paardekooper

Lode De Visscher, Kruispunten, N.V. Standaardboekhandel, Antwerpen/Amsterdam.

In de afgelopen jaargang nr. 7 is een boek van Demedts aan de orde geweest waarover niet veel goeds te vertellen viel. Kruispunten is er precies zo een. Voor elk der betrokkenen in het verhaal is er een hoofdstuk waarin hij zelf aan het woord mag. Ook De Visscher heeft zich niet gerealiseerd dat dit een bijzondere plooibaarheid vergt van zijn taal. Volmaakte willekeur is zijn oplossing voor het probleem welke aangelegenheden nu door wie moeten worden aangesneden. Hij schrijft intussen nog wat vlotter dan Demedts, stileert gemakkelijk en heeft er kennelijk veel plezier in, zonder zich het hoofd erover te breken wat het wel voor zin heeft, voor hem zelf en voor zijn lezers. Erg oppervlakkig plezier, waar men gauw genoeg van krijgt als men beters te doen heeft. Wat ons wordt toevertrouwd, en het is nogal wat, heeft weinig spanning en weinig niveau. Wel wordt men voor zijn kostbare tijd beloond door de zekerheid dat alles redelijk bevredigend afloopt en de bevinding dat men er goed op slaapt. Georg Hermanofski - wie hem niet kent attendeer ik op zijn haarsträubende onthullingen in Dietsche Warande en Belfort nr. 5 1962: Die Katholiken in der Niederländischen Literatur - moet het maar gauw in het Duits vertalen. Veel moeite kan het hem niet kosten en zijn opgetogenheid bewijst wel dat men in Duitsland geen middel te gering acht om kwade gewetens te sussen. Het is bemoedigend. Volledigheidshalve relayeer ik hier de mededeling van zijn uitgever, dat De Visscher reeds enkele romans op zijn naam heeft staan die door de kritiek gunstig onthaald werden. Ik heb er nooit iets van gezien.

Fons Sarneel

Ontvangen boeken

Göran Schildt, Met de Daphne in zestien landen, uit het Zweeds vertaald door Nini Scholtz en G. Baars-Jelgersma, uitg. N. Kluwer, Deventer en Contact, Amsterdam.

M. Verdaasdonk, Niemand weet waarom, uitg. G.A. van Oorschot, Amsterdam, 1962.

Anton van Duinkerken, Verzamelde Geschriften I Vertelling en Vertoog, (inhoud: verdediging van Carnaval, De mensen hebben hun gebreken, Twee vierkante meter, Sint Augustinus over het gelukkig leven, Bernardus van Clairvaux, Verscheurde christenheid, Begrip van Rome, Geschiedenis van Sinterklaas, Dante), uitg. Het Spectrum n.v., Utrecht/Antwerpen, 1962.