Roeping. Jaargang 37

[p. 475]

Anton van Duinkerken
Carmina Matrimonialia

Uit het archief van Pierre Kemp kwamen twee brieven te voorschijn, die ik hem gestuurd heb: de eerste op 27 juli 1927 in mijn toenmalige functie van redacteur aan Roeping, de tweede op 28 juni 1928, blijkbaar als antwoord op een verzoek om inlichting, mij door de dichter toegezonden in die zelfde maand. Nu vraagt de redactie mij, deze vergeelde documenten van enig commentaar te voorzien. Dit zou ik met genoegen doen, als ik mij iets herinnerde van de feiten. Maar het geval is anders! Bij lezing van de brieven, die ik vijfendertig jaar geleden zelf geschreven heb - hier is geen twijfel aan! - stond ik even verbaasd als mijn jongere vrienden over het feit, dat ik op de naamgeving van een van de vroegste bundels uit het werk van Pierre Kemp invloed moet hebben uitgeoefend door een gevraagd advies te geven. De tegenwoordige lezer van Roeping moet mij maar niet te kwalijk nemen, dat ik op vierentwintigjarige leeftijd zijn voorganger voor zeer ergdenkend aanzag. Die opvatting zal mij wel ingegeven zijn door ondervindingen uit de tijd zelf. Wij mochten toen weinig! Wij mochten geen boeken gelezen hebben, die pater Gielen voorbehouden had ‘aan volwassenen met rijper levenservaring’. Wij mochten geen namen van schrijvers, waarvan werk op de index was geplaatst, uitspreken in gunstig verband. Wij mochten over Kant niet reppen en nog minder over ledikant. Maar Lady Kant kwam op mij af om aanspraak te maken op mijn oordeelskracht! Pierre Kemp zond aan de redactie van Roeping een handschrift van minstens honderd en vijf bladzijden poëzie. Elk gedicht hierin droeg een titel, maar de bundel was nog niet van een titel voorzien. Hij vroeg mij blijkbaar, of wij een deel van deze verzameling in het maandblad konden opnemen. Er was weinig plaatsruimte; ik maakte een keuze. Tevens beantwoordde ik zijn verzoek om voor het geheel een verzamelnaam te bedenken. Ziehier wat ik schreef:

Geachte Heer Pierre Kemp,

Uw gedichten kunnen we onmogelijk allemaal plaatsen. Een losse bloemlezing eruit is gevaarlik. Want ze zijn zo, dat de moralisties-waakzame Roeping-lezer er kans in zal zien of zoeken geërgerd te zijn, een gelegenheid, die hij niet graag laat voorbijgaan. Daarom heb ik een bemiddelings-voorstel. We zouden n.l. zes van de opgezonden gedichten kunnen opnemen in een volgorde, die de matrimoniale verhouding weliswaar speels maar toch niet ‘oneerbiedig’ voorstelt, aldus:

[p. 476]

I	Het heilig Uur (p. 88 van uw manuskript)
II	Als Bloemen (p. 105)
III	Begraven mond (p. 12)
IV	Teleurstelling (p. 39)
V	Bleu de France (p. 2)
VI	Lampen (p. 30)

Een verzameltitel moet deze verzen tot een soort dramatiese eenheid met een verzoenend slot maken. De beste naam leek mij ‘Bleu de France’, maar mogelijk heeft u een of andere voorkeur, laat ons zeggen ‘Carmen Matrimoniale’ of iets in deze fraaie trant. Dat wordt aan u overgelaten, maar de volgorde is een dringende eis der Redaksie, buiten deze durven wij met uw gedichten niet in zee.

Mag ik per omgaande vernemen wat u zelf erover denkt het zo te regelen? Het geheel, dat op deze wijze ontstaan zal, is waarlijk sjarmant. De gekozen verzen immers zijn wel de beste der verzameling.

Plaatsing kan echter pas geschieden in de volgende jaargang, die met oktober begint. Er is een steeds wassende overvloed goede kopie.

Hartelik groetend

namens de Roeping-Redaksie

Anton van Duinkerken

Lieve Vrouwestraat 20

Bergen op Zoom

P.S. Over uw honorarium zal G. Knuvelder u nader berichten. De niet aangenomen gedichten gaan bijgaand retour.

Met potlood noteerde Pierre Kemp op de brief, dat hij hem 28/7.27 per post ontvangen had en ‘Bleu de France’, de titel waaraan hij dus toen de voorkeur zal hebben gegeven. Bijna een jaar nadien moet hij van inzicht veranderd zijn, want toen kwam hij terug op mijn idee om de bundel uit te geven onder de voorgestelde latijnse titel. Echter: hij vertrouwde mijn latijn niet te best, hetgeen ik wraakte in de volgende verdedigingsbrief:

Geachte Heer Pierre Kemp,

Wees gerust: Carmen Matrimoniale (m.v.: carmina matrimonialia) is volmaakt, edoch misschien geen ‘klassiek’, latijn. De klassieke schrijver gebruikte het graecisme ‘epithalamion’, dat echter een enigszins engere zin van ‘bruiloftslied, jubel om het huwelik’ heeft dan de meer algemene term ‘c.m.’, die letterlik ‘een lied, het huwelik betreffende’ betekent en deze zin behield in ‘huwelikslied’ tegenover ‘bruiloftslied’.

[p. 477]

Echter, ik had u niet voorgesteld dit woord in het meervoud te plaatsen en raad u dit alsnog af, omdat uw gedichten-selectie een merkbare eenheid vormt van liefde en kleine onenigheden en m.i. als één lied beschouwd moet worden. Isoleert u de gedeelten als ‘Bleu de France’ etc., dan wordt de indruk anders. Natuurlik is dat overigens uw zaak. Heel gaarne zal ik bij eventuele verschijning uw bundel ter bespreking ontvangen. De liederen die tot mijn spijt nooit in Roeping verschenen zijn, bevielen mij bizonder goed.

Hartelik groetend

Anton van Duinkerken

Onder mijn naam noteerde Pierre Kemp een adres, waar ik nooit heb gewoond: Sint Maartenslaan 37, maar streepte dit later met dunner inkt weer door. Overigens spreekt mijn antwoord voor zichzelf. De bundel heb ik werkelijk ter bespreking ontvangen, maar voorzover ik nog kan nagaan nooit besproken. Mijn oudste artikel over Pierre Kemp verscheen in 1934 onder de rubriek ‘Het Boek van de Week’ in het dagblad De Tijd en handelde over zijn bundel ‘Stabielen en Passanten’.

Zo weinig werkelijkheid is er in de mens, oordeelde Chateaubriand, dat hij het verlies van zijn herinneringen slecht verdraagt. Hier staat dan tegenover, dat de terugvinding van souvenirs iemand genoegen moet doen. In dit genoegen wil ik een bejaarde dichter, die mij dikwijls in verrukking bracht, een ogenblik laten delen.

Ook ik aanbid de zon en door het gaan
van mijn benen langs de zing-zang van het graan
breng ik haar mijn hulde.

uit: Au pays du tendre Mosan