Roeping. Jaargang 36

[p. 134]

Ben Wolken
Jonathans Mantel

Hij stierf bij de uitgang van fort Salamis. Ja, dat was heel gek, hem daar te ontmoeten, bij de uitgang van fort Salamis, al stervende.

Niet in de neusvleugels van de diktator had zijn doodvonnis gelegen. Toch is de diktator een wreed man, een schurk kan men wel zeggen, mits niet te hard. Voordat hij een van zijn kommando's geeft die bloed zullen kosten, trillen zijn neusvleugels. Het lijkt wel, of hij bevel geeft tot aanval of executie om het trillen te doen ophouden. Jonathan had hem in zijn gezicht willen schieten, maar was niet verder gekomen dan de tweede schildwacht.

- Ook niet in de handen van de notaris had zijn dood gelegen. Toch was de notaris geen onberispelijk man, er was iets van een bedrieger in de te artistiek gekamde grijze haren. Zijn handen waren ook te verzorgd, toen hij zijn handtekening zette onder het kontrakt, waarin Jonathans huis en erf aan een onbekende derde verkocht werden. De notaris was beslist geen betrouwbaar man. Toch heb ik zelf gezien, dat Jonathan uit het fort Salamis kwam, met een bloedplakkaat op zijn borst en klonterend bloed op zijn handen die hij er tegen gedrukt hield.

- Wie was het dan geweest? Was het Jonathan zelf, toen hij besloot zijn bezit te verkopen en weg te reizen met zijn gezin? Was het de tweede schildwacht, die toevallig zijn geweer in de aanslag had op het moment dat zijn makker getroffen werd?

Jonathan moet daar nog veel hebben lopen te denken, voordat hij neerviel. - Niet het kind, dat hem had zitten aan te kijken, als hij in de vroege avonden nadacht over heengaan of verdragen. Toch weet men niet, wat kinderogen eigenlijk bedoelen als zij iemand besluiteloos maken. - Niet de Vrouw, die de revolver pas half ontladen had, toen ze hem haastig in de la moest terugschuiven bij zijn binnentreden. Toch zou de tweede schildwacht misschien gevallen zijn, want beiden hadden ze één keer gemist en toen gaf zijn revolver een droge tik. Het stond voluit in de krant: onze diktator houdt van sensatie.

Jonathan moet verschrikkelijk in de war geweest zijn toen hij uit fort Salamis kwam.

Was het fort Salamis de schuld? Vanuit zijn huis kon men het nauwelijks zien; wat er binnen gebeurde werd alleen bij gerucht verteld. De diktator ver-

[p. 135]

bleef er niet vaak. De mensen van de streek gingen er gebogen voorbij, het stond er hoofdzakelijk als symbool.

- De man dan die de lijsten bij notaris had mogen bekijken? Of die andere man, die driemaal een briefje had geschreven, dat voorlopig geen reizen naar het buitenland geboekt konden worden? Vrij stellig waren zij schurken, al kon men toch nooit begrijpen waarom ze zulke dingen deden. Persoonlijk kenden ze Jonathan niet eens.

De diktator kende hem nog minder. Die zou toch graag veel goede rustige burgers hebben, minder moedig dan hijzelf, o zeker, de diktator was niet bang van gevaren zoals Jonathan. Het schijnt, dat de revolver door een onbekende in zijn huis was achtergelaten, die er later niet meer om durfde vragen. Dat veronderstelde zijn vrouw tenminste, die ik één dag geherbergd heb.

Jonatahan had nooit veel kunnen verdragen. Dat hij eens niet meer verstoppertje zou kunnen spelen met het kind, bijvoorbeeld. De gedachte dat er bloed zou zitten op de borst van dat kind, of op zijn eigen borst. Weggaan zou heel goed geweest zijn.

Ook heeft zijn dood niet gelegen aan het feit dat hij al in het land was, toen de vorige diktator regeerde, en dat hij tegen beiden even beleefd was.

Evenmin aan de koele ogen die hij aantrof achter sommige deuren die hij opendeed, en die hij verwachtte achter alle deuren. Hoevelen zouden dan immers gestorven zijn?

De klok dan misschien, die hem die dag had verteld dat ze geen minuten maar jaren op de vlucht betrapte? Of zijn honger en de onverschilligheid die hij wist, bij anderen? Of de populieren achter zijn huis? Er zaten soms eksters in.

Misschien zag hij alleen die maar, de populieren, bij het aanzwellend geroep achter hem, in de poort van het fort.

Want hij was soms sentimenteel, Jonathan. Ik heb hem niet bizonder goed gekend, ik denk maar zowat over zijn onverwacht einde zoals velen zullen doen die de berichten gelezen durven praten. Zijn huis, dat nu een huurhuis was, vond ik niet bepaald mooi. Misschien zou ik er toch wel van gehouden hebben, als het mijn huis was. Maar het is allemaal te belachelijk. Zijn dood zullen wij nooit begrijpen. De erker, rechts van de voordeur, of de neusvleugels van de diktator, wat is het nu geweest?

We kunnen natuurlijk nog iets anders veronderstellen. Misschien was Jonathan helemaal niet in de war toen hij de pijn in zijn borst eenmaal had vastgesteld. Hij kan geweten hebben dat hij belachelijk was toen hij met de revolver het fort binnendrong. Dan kan er ook iets groots in hem gekomen zijn,

[p. 136]

toen het pleit eenmaal beslist was. Als ik mij goed herinner, stapte hij ook heel rustig voort, alsof zijn bloed een mantel was. Niet dat hij nog iets gezegd heeft bij zijn neervallen, ik week trouwens terug toen de soldaten aanstormden, om zelf niet in moeilijkheden te komen. Maar één ogenblik leek het - alsof hij vrij was, alsof hij het besef had: ik hoor er niet meer bij, ze zijn machteloos tegenover mij. Zo gewoon kijken de mensen niet, hier in 't land, als hij op dat ogenblik. Misschien heeft hij inderdaad gedacht dat hij in een mantel liep, een van purper, een koningsmantel.