Roeping. Jaargang 35

[p. 285]

Leo Derksen
De impuls van Krats

Op een morgen, toen Krats ontwaakte, bemerkte hij in zichzelf een vreemde drang tot schrijven. Hij wist niet, wat hij wilde schrijven. Er was zelfs geen enkele gedachte in zijn hoofd, die hij de moeite van het noteren waard vond. Desondanks scheen de kracht van dit verlangen onweerstaanbaar.

Peinzend bleef hij een ogenblik op zijn rug liggen en probeerde de oorzaak van deze ongewone schrijfdrift vast te stellen, maar hij zocht tevergeefs naar een oplossing. Pas na een kwartier besefte hij echter, dat het verlangen voornamelijk in de rechterarm zetelde, en tegelijkertijd bemerkte hij, dat ook de hand trilde van een hevige, maar nog geremde hartstocht.

Vreemd, dacht Krats. Het is dus meer een strikt lichamelijke kwestie en heeft wellicht geen psychische oorsprong.

Krats wentelde zich op zijn rechterzij en trachtte nu, door op zijn arm te gaan liggen, deze beangstigende hunkering te onderdrukken, - maar hij bereikte daarmee slechts, dat nu zijn hele lichaam trilde van een onbegrijpelijke ontroering. Het verlangen werd zelfs heviger. En na enkele ogenblikken bemerkte Krats met schrik, dat zijn rechterhand onder de dekens heftige schrijfbewegingen maakte.

Het zal een reaktie zijn, overwoog Krats. Of wellicht een soort kramp, want hij herinnerde zich, dat hij de laatste dagen meer had geschreven dan zijn gewoonte was.

Nu was het hem echter onmogelijk nog langer weerstand te bieden aan de geheimzinnige drift. Bovendien werd hij op een heimelijke manier nieuwsgierig. En geluidloos, steels blikkend naar zijn nog steeds slapende vrouw, gleed hij onder de dekens uit, tot zijn voeten steun vonden op het koude zeil. Gehaast trok Krats hierna zijn kamerjas aan en liep snel naar beneden. Zijn rechterarm beefde nog steeds, terwijl hij in de huiskamer naar de schrijfmap zocht. En de vingers stonden gebogen, zodat het was, alsof hij alleen maar de pen daartussen behoefde te schuiven om gereed te zijn.

Onmiddellijk schoof nu de hand met lange, nijdige halen over het papier. Verbaasd zag Krats hoe zijn rechterhand en -arm een zelfstandig bestaan begonnen, en helemaal buiten zijn wil en denken om een brief schreven. Hij had aan dit gebeuren geen deel.

Opmerkelijk, dacht Krats, met een lichte ontzetting. Maar hij was een rustig man en besloot, dat er zeker een medische verklaring voor gevonden zou kunnen worden.

[p. 286]

Tenslotte, even plotseling als de pen over het papier was begonnen te glijden, stopte zij ook weer. Nieuwsgierig staarde Krats nu naar de brief, die hij zelf had geschreven en waarbij hij duidelijk zijn evenwichtig handschrift herkende.

‘Lieve Anna,’ las Krats, ‘wanneer je deze regels leest, zal ik er niet meer zijn. Weet echter, dat ik tot de laatste minuut van je heb gehouden en dat mijn laatste gedachte aan jou is geweest’.

Nu werd Krats niet bevangen door angst, noch door ontzetting, maar door een vreemde ontroering, alsof hij door deze ongewilde brief aan zijn vrouw deelgenoot werd in een geheim, dat niet voor hem bestemd was. Door een strikt lichamelijke reflektie wist hij iets, dat hij niet mocht weten en ook niet kon begrijpen.

Krats wilde daarom de brief reeds verscheuren, maar inplaats daarvan vouwde hij hem dicht met een bijna liefdevolle nauwkeurigheid als gold het een belangrijk stuk. Verbaasd over deze reaktie, zat Krats een ogenblik roerloos, hulpeloos starend naar het papier in zijn handen. Toen glimlachte hij. Het verlangen meer te weten voer met grote drift in hem. Dit is het begin van iets, dacht hij, en de rest zal ik wellicht zelf moeten afmaken.

Krats werd nu bezeten van een hartstochtelijke nieuwsgierigheid. Hij begeerde te weten, welk nut dit schrijven had. En hij ging zich speels afvragen, wat er zou gebeuren, wanneer hij dit schrijven werkelijk verzond. Daardoor geraakte hij in een dromerige, overmoedige roes en ervoer dezelfde behaaglijke, door sensatie gevoede angst, die hij nog uit zijn kinderjaren herkende. Waarom niet? - dacht hij; en hij schreef zijn eigen adres onder de naam van zijn vrouw op een enveloppe. Vervolgens plakte hij er een postzegel op en stak de brief in zijn binnenzak.

Toch moet ik dezelfde blijven, besloot Krats. Ik mag het verloop van deze dag op geen enkele wijze door het gebeurde laten beinvloeden, want anders zal de uitslag niet objektief zijn. Ik zal strikt handelen zoals ik dat gisteren en eergisteren, en nu al twintig jaar lang - zolang ik getrouwd ben - heb gedaan.

Krats ontbeet dus, verliet om precies twaalf minuten over half negen zijn huis en bewandelde in het afgemeten, geroutineerde tempo dezelfde weg naar zijn kantoor. De enige afwijking was, dat hij bij het passeren van een brievenbus de rechterarm uitstrekte en de brief in de bus liet glijden. Maar zelfs voor deze handeling bleef hij niet stilstaan.

Om precies twee minuten voor negen schoof Krats neer achter zijn bureau. Hij rangschikte zijn papieren, wachtte tot de klok van de grote kerk negen uur sloeg en begon te arbeiden. Hij vermeed daarbij zorgvuldig aan het gebeurde te denken. En gezien het feit, dat Krats een rustig, beheerst man was

[p. 287]

- die zich slechts door deze ene, onbegrijpelijke opwelling had laten leiden - gelukte hem dit uitstekend. Pas in het middaguur, toen hij zijn twaalfuurtje op een papieren-servetje uitstalde, herinnerde hij zich, dat er nog steeds niets was gebeurd. En om half zes wandelde Krats weer naar huis, nauwlettend toeziend, dat hij geen stap méér zette en geen beweging méér maakte dan gewoonlijk. Zodra ik mij nerveus ga gedragen, overwoog hij, zou ik gemakkelijk een slachtoffer van het verkeer kunnen worden. In dat geval zou ik zelf de voorspelling, die in de brief verborgen lag, hebben waar gemaakt en dat is onjuist.

Thuis gekomen, bekeek Krats zijn vrouw met een lichte ontroering en tegelijk met enige nieuwsgierigheid. Er was een vreemde onrust in hem, maar toch zorgde hij ervoor, dat zijn gedrag niet afweek van dat op andere dagen. Wel bespeurde hij, terwijl hij 's-avonds de krant las, een knagend gevoel van verwachten in zichzelf, - een heimelijk besef, dat er nu ook iets moest gebeuren. Krats wist daarom zelf niet of hij nu blij of teleurgesteld moest zijn toen er zelfs bij het naar bed gaan nog steeds niets onrustbarends bleek te zijn geschied.

Hij zoende zijn vrouw welterusten, plooide met wulpse behaaglijkheid de dekens om zich heen en vroeg zich hierna af of hij het nu moest betreuren, dat hij in een dwaze, bijna kinderlijke opwelling, de brief had verzonden. Hij besloot van niet. Het vertrouwen in zijn mediamieke daad liet hem niet helemáál in de steek.

Hierna veegde Krats elke gedachte aan de brief uit zijn denken weg - zoals hij ook zijn hele leven lang elke emotie uit zichzelf had weggestreken - en verzonk in een diepe, rustige slaap, waaruit hij de andere dag met grote verbazing ontwaakte. Met een onbegrijpelijke droefheid in zijn denken schoof hij uit bed en begon zich te kleden. Het moet een vergissing zijn geweest, peinsde hij. Ik geloof in niets, hoe heb ik hierin dan ooit kunnen geloven. Ik ben een kalm, alom gerespecteerd man.

Geladen met een ondoorgrondelijke angst gluurde hij daarbij naar zijn vrouw, die in haar peignoir voor de spiegel zat. Zodadelijk komt de brief en dan blijkt er niets te zijn gebeurd, overwoog Krats. Anna zal hem lezen en mij daarna verbaasd aanzien. Peinzend daalde hij de trappen af, zichzelf martelend met de vraag hoe hij haar het gebeurde zou kunnen verklaren, maar zelfs tijdens het ontbijt, wist hij dit nog steeds niet.

Zij zal geloven, dat ik zelfmoord heb willen plegen, dacht hij, en dat ik op het laatste moment de moed niet bezat. Daarna zal hij zich afvragen ‘waarom’ en denken, dat ik niet gelukkig ben met haar. Als ik uitleg, dat het slechts een mysterieuze opwelling is geweest, zal ze mij niet geloven, want ik ben een evenwichtig en doordenkend man, die zich nog nooit door ongekontroleerde

[p. 288]

emoties heeft laten leiden.

Krats verslikte zich bijna in zijn brood en blikte angstig naar zijn vrouw, wachtend op het nijdige getik van de brievenbus. Hij overwoog, dat hij natuurlijk ook zelf naar de gang kon gaan om de brief dan onopgemerkt in zijn zak te laten glijden, maar dat zou dan voor het eerst zijn sinds jaren.

Geen afwijkingen, besloot Krats met een beginnende ontreddering. Ik zou kunnen uitglijden over het deurmatje... ik kan struikelen over de drempel... Nee, ik zàl struikelen over de drempel. En ik zal in mijn angst om nog iets te redden alles verliezen.

Hij bleef roerloos zitten. Toen zijn vrouw na het noodsein van de brievenbus opstond, overviel Krats echter een hevige teleurstelling. Het is voor niets geweest, besloot hij. Er is niets gebeurd.

Ontzet zag hij zijn vrouw terugkomen met de brief. Met grote, verdwaasde ogen aanschouwde hij, hoe zij de enveloppe opensneed met een ontbijtmes en de brief eruit nam. Een peilloos verdriet voer in hem, terwijl hij naar haar keek en zag, hoe zij met snelle, flitsende blikken het schrijven doorlas. Zij is lief, dacht hij. Hij glimlachte met een mond vol pijn. Maar nu werd zijn vrouw bevangen door een hevige ontzetting. Snel blikte zij naar Krats, die haar nog steeds met grote, dwaze ogen aanstaarde.

‘Steffen!’ gilde zij. ‘Steffen!’

Maar dàt hoorde Krats al niet meer.