Roeping. Jaargang 34

[p. 534]

Journaal

SMIT - Die Vondel, die Vondel. Ik ben het nieuwe jaar voor de zoveelste maal met zijn ‘Gysbreght’ begonnen. Weer ben ik er met lood in mijn schoenen heengegaan. Wat zit dat stuk toch bar slecht in elkaar. Neem dadelijk het begin: tegen wie steekt Gysbreght eigenlijk zijn lange toespraak met uiteenzetting af? Toch zeker niet tegen de hoplieden in zijn gezelschap, die na een jaar vechten al lang moeten weten wat er aan de hand is. Tegen het publiek dan, om de toeschouwers in te lichten? Dat had op tientallen manieren korter en doeltreffender gekund. En zo is het hele stuk, het is van een zenuwslopende, verbale omslachtigheid. Er brandt een hele stad af, maar er wordt breedvoerig gekletst, zonder ophouden. Er worden laatste bruggen in brand gestoken, maar de alexandrijnen rollen door of er geen vuiltje aan de lucht is. Het laatste bedrijf, dat werkelijk naar een drama toegroeit, mist op het beslissende ogenblik zijn kans, dè grote kans van het stuk. Vondel loopt kennelijk in de situatie vast en haalt gemakshalve Rafaël te voorschijn. Het is een ramp van een stuk, op de keper beschouwd een levensechte, huizenhoge draak.

En toch... Het is ieder jaar hetzelfde en het zal dáárom ook zijn dat ik er, niettegenstaande het lood in mijn schoenen, heenloop. Vijf of zes keer op een avond klopt je hart sneller, hijg je, weet je dat je in de buurt bent van iets waarachtig groots en denk je [later]: ze hebben hem toch niet voor niets de ‘Prins onzer dichters’ genoemd. Hoe en wat er dan precies gebeurt, is niet eenvoudig te zeggen. Iemand staat op het toneel [maar dat is juist het erge: ze staan er allemaal de hele avond te staan] en zegt een paar versregels [maar dat doen ze ook allemaal de hele avond; als je voor je hele leven genoeg wilt hebben van alexandrijnen, kan je hier terecht]. En toch is het niet anders: iemand staat op het toneel en zegt een paar versregels. Deze combinatie laat op een avond voor mij zes keer de bliksem inslaan. Drie keer uit de gewone tekst, drie keer uit een rei. Het duurt iedere keer twee à drie minuten, eigenlijk nog niet eens, één minuut is al veel. Maar het is geweldig, ik heb er de rest van ruim twee uur barokrumoer voor over, ruimschoots.

Wat er dan precies gebeurt, is mijzelf overigens niet helemaal duidelijk. Ik onderga wat ik onderga door alle werkelijk grote kunst: een verhoging van levensintensiteit, verplaatsing in een nieuwe dimensie. Gebeurt dat door het stuk, het drama? Kennelijk niet, want dat vind ik een minuut later weer even belachelijk. Het gebeurt door de poëzie. Maar door de poëzie sec of de poëzie als toneelpoëzie? Ik ben geneigd te zeggen: als toneelpoëzie. Want hoe mooi de reien ook zijn om te lezen, in de schouwburg zijn ze mooier. Ik krijg die schokken dus niet van Vondel's poëzie alleen, maar van Vondel's dramatische poëzie. Dus van Vondel, nee, niet als lirisch dramaturg, want dat is hij niet, maar als dramatisch lyricus. En daar is dan blijkbaar al die onvertaalbare rompslomp voor nodig. Het is een ramp, maar als het niet anders kan, vooruit dan maar.

HARRIET LAUREY - Ook zonder oproep van de Verenigde Vogelvrienden of Dierenbeschermers zou ik wel voor de vogels zorgen, in deze ijzige dagen. Zo ben ik heus wel. Ik hou echt van de vogels, ik kan er uren naar kijken. Hoe ze ineens met tientallen tegelijk nergens vandaan komen en nergens heen verdwijnen; hoe ze omzichtig te werk gaan in een gevaarlijke zone en hoe ze het zachte kruim uit de harde korst pikken. En om dat allemaal rustig te kunnen bekijken hadden we een ingenieus uitbouwseltje gemaakt aan ons balcon in de zon, waar de vogels zich vrij en overvloedig konden voeden. Wij gingen voldaan aan onze eigen dis zitten en wachtten op de eerste vogel. De eerste vogel kwam niet, en de volgende twintig ook niet. Tenminste niet bij ons. Wel bij de bakker, wiens tuintje grenst aan het onze, zaten ze met hele scholen. Daar alleen en bij niemand anders. Ik begon mij teleurgesteld, miskend, en tenslotte ernstig vertoornd te voelen. Kunst voor zo'n bakker! De hemel weet wat ie strooit om de vogels te lokken. Koninginnebrood, overgebleven weihnachtsstollen, misschien pure marasquintaart. Oneerlijke, gewetenloze

[p. 535]

concurrentie. Ik heb mijn schouders opgehaald en natuurlijk niet meer gekeken. Toch jammer, want ik hou zo van vogels!

TEGENBOSCH - Hebben we - God met ons - weer een harde gulden. De hardste munt van het continent, harder dan die van het Wirtschaftswunder West-Duitsland, zo hard als de dollar. De grote dagen van Colijn komen ons weer blinkend voor de geest. Colijn, drager van de Militaire Willemsorde. Was het niet met de Ere-sabel? Het zal zeker de M.W.O. met de Ere-sabel zijn geweest. Minder kwam hem niet toe. Hij hield de gulden hard, de gouden standaard hoog.

Wat het betekent weet ik niet, maar aan Colijn verbind ik werkeloosheid en DUW en het vanzelfsprekende dat je dan N.S.B.-er wordt. Nu wij weer een harde munt hebben, mis je echt de werkeloosheid. En de crisis. We hebben hoogstens wat woningnood, maar geen N.S.B., dus het kan geen kwaad. Of kwaad? Nee goed. Danken wij daaraan immers de hoge vlucht die het makelaarswezen heeft genomen. Vergeleken bij de werkelozen, moet gezegd dat de makelaars weliswaar ook het arbeidzaamste volkje niet zijn, maar het scharrelt zich toch zonder staatshulp de kost. Een beste boterham zit in die branche. Er woont hier in de stad een sinjeur, die vorig jaar nog dagdiefde bij een andere makelaar, en wegens deze te vroeg optredende professionele signatuur werd uitgeworpen, toen een eigen zaak begon en nu een Porsche rijdt.

Dat succes impressioneert velen, die echter afgeschrikt worden door het beginnen van zo'n zaak. Dit nu is veel eenvoudiger dan het schijnt. Voor geïnteresseerden moge hier een richtlijn volgen.

1.	Plaats in een lokaal dagblad een advertentie waarin u een riante villa aanbiedt, voorzien van alle comfort, aan de zoom van een bos en 8 km. van de stad. Prijs f 35.000,-.
2.	Bericht uw eerste reflectant, dat de villa helaas zojuist reeds van de hand is gegaan, wees echter coulant en noteer 's mans adres. Doe evenzo met overige reflectanten. Dit heet de opbouw van uw backing.
3.	Plaats vervolgens een kolommetje van drie advertenties, waarin u respectievelijk een villa, v.a.g.v., twee herenhuizen en een middenstandswoning aanbiedt. Alles vrij te aanvaarden. Zorg voor zeer uiteenlopende prijzen: villa heel duur, herenhuizen hebbelijk, middenstandswoningen bespottelijk goedkoop. Het is immers zaak, dat u een gevariëerde kring van relaties opbouwt. Daarom de prijzen uiteengesmeten.
4.	Zie 2.
5.	Nu komt er een aanbieding: een heer vraagt uw bemiddeling bij de transactie van een volkomen verwaarloosd burgerwoonhuis. Gij inspecteert dit huis. Gij vraagt welke prijs uw cliënt zich voorstelt. Zegt hij elfduizend, corrigeert gij: 13 mille [u moet ogenblikkelijk die malligheid afleren van te spreken over zoveel duizend. Het is mille in het Nederlands. 1 mille, 2 mille, enzovoorts. Mille.]. Dan vertrekt gij, een beschaafde indruk achterlatend. Nu is het voor u zaak dit pand koste wat het kost, het weze tegen de prijs van drie kastanjes, verkocht te krijgen. Het beste is 15 mille te vragen, tot 14 af te dalen en aldus 2 cliënten te plezieren. Voor u zelf betekent deze transactie dan 2 × 1½% courtage, is f 420, -. U kunt daarmee de eerste bedrijfskosten bestrijden.
6.	U hoeft aldus niet lang voort te sukkelen. U begint immers reeds naam te krijgen. Dit is de tijd om u briefpapier en een typiste aan te schaffen.
7.	Nog een maandje genoegen nemen met een winst van 2 mille.
8.	Na deze harde maand is u er boven op. Stap naar een garage en koop u een automobiel.

Deze eenvoudige regels worden des te gereder aan de Roepinglezers gegeven, wijl het een christelijke deugd is, onze naaste te kleden. Wij weten dat. Als christenen.

En ik geef deze regels zelfs graag, nu enige wakkere Noordbrabantse katholieke makelaars bij het Episcopaat stappen hebben ondernomen om een bond opgericht, een geestelijk adviseur en een hemelse schutspatroon toegewezen te krijgen. De zaak zou reeds lang zijn beslag hebben gekregen, ware het niet, dat de bisschoppen met al hun coadjutors er nog niet in geslaagd zijn, een passende heilige te vinden. Lagere diocesane ordinarii doorlopen momenteel alle delen Bolland, maar geen enkele heldhaftige deugdbeoefening schijnt in

[p. 536]

het verleden met makelaardij gepaard te zijn gegaan. Persoonlijk denk ik wel eens aan de Heilige Blasius. Hoewel deze oorspronkelijk is werkzaam geweest als schuts tegen keelziekten, en men de suggestie moet vermijden als zou ons toekomstig R.K. Makelaarsgenootschap de mensen aan de strot willen nijpen, handhaaf ik toch gaarne zijn candidatuur. Op zijn beeld komt een hond voor die een zweer likt. Ik vind dat zo'n fijn beeld voor de makelaar. Maar, zoals gezegd, eerder geroepenen dan ik bestuderen de zaak nog. Laten wij maar alvast een advertentie plaatsen. En bij de garage kunnen we al eens een foldertje vragen.

SMIT - Ton Lutz, zeker de beste Nederlandse toneelleider van het moment, heeft het jaarlijks spelen van de ‘Grysbreght’ in Amsterdam een ‘slechte gewoonte’ genoemd. Wel Vondel, maar hoogstens eens in de vijf jaar de ‘Gysbreght’, want Vondel kan mooi zijn, maar de ‘Gysbreght’ is vrijwel zijn slechtste stuk. Accoord, maar toch niet met de conclusie. Welk stuk moet de ‘Gysbreght’ vervangen? ‘Lucifer’, ‘Adam in ballingschap’, ‘Joseph in Dothan’? Het zou doodeenvoudig niet lukken, ook al niet vanwege de bruiloft van Kloris en Roosje, de ministers die er met al hun onderscheidingen bijlopen als kerstbomen, het hele dure élite-gedoe dat deze kletsende vtchterij ondergaat met een vreemd soort, trots geduld. Nee, beste Ton, het is werkelijk niet alleen een ‘slechte gewoonte’, het is echt wel een traditie, een typisch-Amsterdamse traditie. Ik geloof, dat je het zo moet laten.

HARRIET LAUREY - In Amsterdam stappen wij in de trein naar Maastricht. Waar wij binnenkomen zitten drie heren, stijf in hun stijve boorden, jassen en vesten, naast elkaar. Zij groeten ons terug, onduidelijk, en hernemen dan hun massief zwijgen. Een beetje drukkend toch wel, maar ik durf al niet meer weg te lopen. En misschien gaan ze er in Utrecht uit. Nee, ze blijven. Wij beuren elkaar mompelend op, dat ze zeker niet verder dan Den Bosch of Eindhoven mee zullen hoeven en dat er dáár natuurlijk wel wat gezelliger gezelschap zal instappen; iets van zuidelijker klimaat, waarbij gewoon hardop gepraat en losweg bewogen kan worden. In Den Bosch blijven ze zitten, de drie. En in Eindhoven ook. Maar als we dáár vertrekken, verschuift er éne op zijn plaats, kijkt naar zijn linker en dan naar zijn rechter buurman en vraagt met nauwelijks ingehouden vreugde: ‘Geitsjte auch nao Mestrich?’ De twee anderen blijken inderdaad uit hetzelfde bronsgroen eikenhout gesneden en bekennen volmondig kleur. Tot aan Maastricht toe hebben wij een gezelliger, jovialer en hartverwarmender gezelschap genoten dan ik in een Nederlandse Spoorwegcoupé ooit voor mogelijk had gehouden.

TEGENBOSCH - De preek handelde over de sacramenten. ‘De kanalen waar de genade doorstroomt’, aldus des pastors vreemde beeldspraak. En het ging over voorwaarden van ontvangen. En over onwaardig ontvangen. En ongeldig ontvangen. En dan nog geldig maar onwaardig bedienen. En ten eerste dus dit. Ten tweede dat. Ten derde weer iets.

- Weet jij waar hij over gepreekt heeft? vroeg ik na afloop.

- Ja, zei ze, over een spelletje met hele moeilijke spelregels, maar ik ben vergeten welk spelletje het was.

HARRIET LAUREY - Over het automatisme in ons geloof. We raken het voorlopig nog niet kwijt, zegt Pater B. T vertelt dat hij tot zijn 12e jaar elke biecht begon met: ‘... mijn laatste biecht is geweest: ik ben nog nooit te biechten geweest’, precies zoals hem geleerd was op de voorbereiding tot zijn eerste biecht. Tot de pastoor het verstond: ‘Maar menneke, zijde gij nog nooit te biechten gewist?’ - ‘O, al zo dikwijls, meneer Pastoor’. ‘En waarom zegde dan: [volgt de formule]’. - En de twaalfjarige: ‘Maar da moét toch?’ En Pater B. kreeg een oud vrouwtje bij zich in de biechtstoel, dat deemoedig bekent: ‘en ik ben ook ongehoorzaam geweest aan vader en moeder’.

Laten we maar lachen om die uitersten, en even niet denken aan wat ertussen ligt...