Roeping. Jaargang 33

[p. 11]

Paul Haimon
Poezie van vroeger

Toen ik heel jong was schreef ik een verhaal, ongeveer even jong: Het meisje dat in avondrood gekleed liep; daaraan is het al te zien. Dat verhaal kwam nooit helemaal af, het had eigenlijk een gedicht moeten zijn: het werd iets tussen gedicht en sprookje in. [Onee, het werd niets, want het kwam niet af.] Nadien schreef ik echt gedichten; dat die wel afkwamen en nogwel aanvaard werden, begon ik te bemerken aan een paar brieven. Er werd mij zelfs heelweinig-geld aangeboden voor gedichten die ik louter voor mijn genoegen had geschreven. Mensen, hoofden van besturen, wilden mij horen. Ik oefende mijn stem, de ademhaling, ik kocht een duur boek: Spraaklessen schriftelijk, en stak kiezelstenen in de mond om mijn tong soepel te krijgen.

De avond kwam dat ik lezen zou: een zaal vol dames, vooral veel oudere, met lorgnetten, en enkele meisjes die wiebelden met hun benen. Vooraan de dames, opzij de meisjes, het bestuur was in hoofdzaak mannelijk. De zaal had een donkerrode kleur, niets bijzonders. Er werd iets gezegd over een jonge veel-belovende dichter; is er al ooit een ander soort jonge dichter geweest, dacht ik. Nu, ik zou hen niet teleurstellen: de zaal zou dreunen, barsten, scheuren van de beloften. Na drie gedichten begon een dame te geeuwen. Ik zou het niet hebben gezien, had haar mond, naakt en open, er niet bij gezucht. Een meisje bekeek haar, hèèl geërgerd! Dank je, aardig ding, zei ik bij mezelf en ik boog haar richting uit bij het obligate applaus dat na de zucht toch nog volgde. Zij droeg een grote, dunne, rode sjaal over heel naakte schoudertjes, maar niemand deed of die schoudertjes naakt waren [ofschoon het duidelijk, onder het ragge rood, was te zien]. Als ik niet beter had geweten, dat ik het immers heel alleen had ontwrongen aan mijn jonge, weemoedige, op tering zich voorbereidende geest, zou men hebben kunnen denken dat ik voor mijn verhaal - dat niet af was, maar o, schetsen, gij bezit de rijkdom van het onvoltooide! - bij haar de mosterd had gehaald.

Eer ik goed besefte welke uitwerking mijn verhaal in dat gezelschap [met lorgnetten op heftige neuzen, met monden als de put der zuchten] kon hebben, was ik bezig aan het verhaal over Het Meisje Dat enz. In de zaal kwam een stilte als heerst waar droefheid of liefde beginnen: een opgewonden stilte dus. De spraaklessen, de kiezeltjes, de stemoefeningen werkten mee dat ik door geen versprekingen gestoord werd: onder het weldadig applaus dat volgde, trok het meisje haar sjaal vaster om haar schoudertjes. Ik werd bedankt, ontving het heel-weinig-geld [al had ik voor niets willen lezen, om dat bedwelmend genot

[p. 12]

je zelf te horen en onbekenden te zien aan je lippen hangend, tengere bruisende meisjes die aan je lippen hangen, toen ik het in ontvangst nam, wenste ik toch dat het meer was geweest] en werd door de secretaris naar buiten geleid. Hij was in het zwart, droeg een kleine gouden bril, maakte eerwaardige zware stappen. Een deurwaarder, dacht ik en repte niet over het heel weinigje-geld. Maar goed dat ik het niet gedaan had, want hij bleek nog meer verwachtingen aangaande mijn toekomst te hebben dan de voorzitter, in echte redevoeringsstijl [als hij stil sprak begon hij plotseling te stamelen], het publiek met zienersblik had voorspeld.

‘Ze zullen wel niet alles begrepen hebben,’ zei de secretaris. ‘U is uw tijd vooruit.’

‘Dan ben ik dus jonger dan ik ben,’ zei ik. ‘Dat is heel grappig, je een tijdgenoot te weten van je nageslacht.’

‘Precies’, zei hij. En toen ontviel hem een wonderlijk juist woord. ‘U is existentialist’, zei hij; dat in een tijd dat het woord pas aan zijn eerste primitieve betekenis toe was en Sartre nog niet aan zijn eerste roman. Daarna liet de secretaris mij los. In het duister werd zijn gestalte zwarter dan zwart, hij werd nacht, maar zijn geest, die luciede, vooruitziende geest zoals ik nooit meer een ontmoet heb, lichtte erin als een magisch-schijnende lantaarn.

De volgende dag ging ik terug naar de plaats waar ik afscheid van hem had genomen, niet alleen naar de plaats van je misdaad, ook naar die van je geluk keer je terug. In plaats van de secretaris zag ik een meisje. Ze bekeek me zoals ik het de man had gedaan, mijn hoofd, mijn handen, mijn voeten, mijn mond, ik was nooit zo door iemand bekeken. Als ik nu een paard was geweest, of als zij een paard was, had ik er iets van kunnen begrijpen, maar er was, in de verte, nauwelijks een paardestaart. Ze hing plotseling aan mijn lippen en ik herinnerde mij vaag dat ze leek op het meisje met het ragge rood over de naakte schoudertjes. Ze raapt rode kussen van mijn lippen, mijmerde ik, en vond het spijtig dat ik die volzin gister niet bij de hand had. [De meesten vondsten komen bij mij als het net te laat is].

‘Durf je het niet rechtuit zeggen?’ vroeg het meisje.

‘O jawel’, zei ik. ‘Ik durf veel.’

‘Dan kan ik niet met je uit, vanavond’, zei ze en ze bleef staan. Waarom blijft ze staan en gaat ze niet terug, als ze dat gezegd heeft, dacht ik en ik zei dat ik haar ook niet had gevraagd.

‘Maar waarom las je het dan? Over dat meisje in avondrood, terwijl je mij aankeek. Wist je niet dat mijn moeder in de zaal was?’

‘Nee,’ zei ik. ‘Dat wist ik niet. Waar zou ik haar van kennen?’

‘En je bent een dichter’, zei ze.

‘Ik ben.... nee.... het is niets’, zei ik, ik dacht dat ze het woord van de

[p. 13]

secretaris toch niet begrijpen. En waarom een meisje dat reeds mooi is, opeens ook nog dom laten zijn?

‘Dan mag ik zeker niet met je uit’, antwoordde zij luider dan eerst, maar ze ging nog niet weg.

‘Hoezo?’ vroeg ik. ‘Is er dan iets uit te gaan?’

‘Maar ik ben toch gekomen’, zei ze.

‘Maar ik ben toch gekomen’, zei ze. Wou je mij soms een blauwtje laten lopen? Ik heb heel wat moeten slikken om op tijd te zijn. Als je mijn moeder gehoord had, het was gewoon schandalig wat ze tegenwoordig durven, zei ze, ze kleden de meisjes in het publiek uit en dan zegt een man van het bestuur ook nog, dat het de mannen van onze toekomst zijn.’

Het was toch geen striptease wat ik gedaan heb, vond ik, doch toen ik het woord wilde uitspreken dacht ik er juist bijtijds aan, dat ook dat nog niet bestond.

‘Ik zou mijn dochter niet graag met zo iemand laten uitgaan, zei moeder zelfs’. [Waarom zegt ze dat nu, dacht ik] en ik zei:

‘En je doet het toch.’

‘Wil je dan?’ vroeg ze.

‘Maar als je moeder dat gezegd heeft?’

‘O, dat zei ze gister, toen ze meende dat er helemaal geen kans op bestond. Ze is anders heel lief voor me. Ze heeft me zelf naar jouw avond meegesleept.’

‘Ik begrijp het niet,’ zei ik.

‘Dat dacht ik gister ook, toen ik je hoorde,’ zei ze Ze keek met een smachtende blik naar de hemel. Hij was helemaal bewolkt en ik begreep niet waar ze nog op wachtte, doch ook ik ging niet weg.

‘Nu, laten we dan maar gaan’, zei ze. ‘Het zal wel zo erg niet zijn’.

‘Wat zal zo erg niet zijn?’

‘Wat je gevraagd hebt. Je wilt toch niet dat ik alleen in avondrood gekleed aan je arm loop.’

‘In dit weer?’ vroeg ik.

‘Waarom schrijf je dan zoiets. Zeg, je mag me wel, is 't niet?’

Ik knikte, ik wist niet waarom.

‘Ik jou ook’ zei ze. ‘Je durfde het gister alleen niet rechtuit te zeggen, hè! Nu, het kon ook niet, waar mijn moeder bij was. Je had dat heel handig ingekleed, ik had het dadelijk begrepen, dat je mij bedoelde met dat meisje.’

O, dacht ik, [om niet' zei ik,' te moeten schrijven, want dat is afgezaagd] wat is schrijven een beroerd vak. Ze gaan er altijd iets anders achter denken dan er staat.

‘Ik bedoelde alleen iets als een gedicht, maar ik maakte er bij ongeluk een verhaal van, omdat de twee eerste regels die me waren ingevallen, proza waren.’

[p. 14]

Ze draaide zich nu om en ik zag, dat ze op haar lippen beet. Het bloed sprong er uit. Ze likte het weg, maar ik had het gezien en ze begon te huilen.

‘Zo komen we nooit bij elkaar,’ zei ze, en ze huilde en liet zich door mij beschermen en in haar hals en haren blazen, zodat ze tenslotte begon te lachen.

‘Hoe waren die twee regels,’ zei ze.

Eindelijk', zei ik. ‘Nu ga je ook nog luisteren naar wát ik zeg. Ik heb anders gisteren geleerd dat vrouwen eigenlijk alleen naar onze stem luisteren.’

‘Ja’, zei ze. ‘Ik hoorde je en ik kon niet meer luisteren. Moeder heeft me verteld wat je gezegd hebt. Dat het helemaal geen gedicht was, wat die jonge dichter had gelezen, maar een uitnodiging aan een meisje, heel vreemd en eigenlijk zelfs gevaarlijk. Ik mocht er nooit meer naar toe.’

‘Hoe durf je dan nu,’ vroeg ik.

‘Ik durf veel,’ zei ze. En ze wilde met haar bloedende lip mijn mond kussen. Ik liet het doen en zei een dag te laat: ‘Ik pluk rode kussen van je lippen.’

‘Je bent een dichter,’ zei ze.

Toen kuste ik terug. Het was rood en het was avond, en als nieuwe dichters ook beweren dat avondrood een oud en gammel woord is dat geen steek houdt in de werkelijkheid van deze tijd, ze hadden ons bezig moeten zien. Als haar moeder erbij had gestaan, ze had gezegd dat het aanstootgevend was. En dat wil men van dichters toch. Voilà!