Roeping. Jaargang 32

[p. 459]

Dick Steenkamp
De etalage

Door een toeval heb ik alles meegemaakt. Ik was uit een doos gevallen toen men met deze wereld begon, vandaag zes dagen geleden. Het was leeg en donker waar ik lag, maar plotseling hoorde ik voetstappen en een droge klik: drie zonnen begonnen fel te schijnen boven mij. Vlak daarna kwam een jongeman binnen. Hij had grote velden sneeuw onder zijn arm en legde die voorzichtig naast elkaar neer. Toen de hele wereld wit was, droeg hij stapels rails aan, en legde er lange lijnen van. Later zou men nergens ver van het spoor verwijderd zijn, dacht ik, zo dicht lag het netwerk in de sneeuw. Toch was het een gesloten baan; slechts een enkele lijn liep dood tegen een hoge wand, recht voor mij uit.

Ik herinner me, dat ik mij verbaasd heb over het grote getal spoorlijnen. Ik wist nog niet, wat de jonge man van plan was, maar de trein zou belangrijk zijn in zijn werk.

De eerste wagons waren al klaar gezet. Ze werden behoedzaam aan elkaar gehaakt en zachtjes op de rails gedrukt. Toen haalde de jongeman een schakelaar om, en sindsdien waren de treinen voortdurend in beweging

Ik ben dankbaar, dat ik het begin heb meegemaakt - het overige hebben wij allen beleefd. Toen de trein mij tweemaal was gepasseerd werd ik ontdekt en bij de anderen in de doos gestopt. Gedempt drong het geraas van de trein ook daar tot mij door maar ik zweeg als men mij ernaar vroeg. Even later werden wij midden in de sneeuw geworpen. Het was er niet koud, integendeel de zonnen straalden hitte naar beneden.

Wij voelden ons eenzaam midden in de vlakte. Regelmatig klonk het gedruis van de trein in onze oren, nu eens dichtbij, dan weer veraf. Ik zag, dat er links en rechts hoge bergen waren neergezet; verder was er nog niets veranderd: de wand waar het spoor op dood liep, verhief zich loodrecht uit de vlakte. Maar omdat ik er dichter bij was dan zoëven, kon ik vaag zien, dat hij van grauw linnen was gemaakt. Er stonden kolossale letters op in spiegelschrift - wij konden ze niet lezen. Achter het linnen was voortdurend druisen van voetstappen gaande en geroezemoes van stemmen.

Eenmaal klonk een geweldige mannenstem achter het voorhangsel. We schrokken toen we het hoorden. Een van ons meende aan een der zijkanten van het gordijn, hoog in de hemel, een oog naar beneden te hebben zien gluren. Daarna had een vrouw een zwak antwoord gegeven, maar dat was door niemand verstaan.

Deze gebeurtenis had zo'n indruk gemaakt, dat wij geen woord meer met

[p. 460]

elkaar gewisseld hadden, maar ons alleen in gedachten aan gissingen overgegeven. Van slapen was in onze besneeuwde wereld natuurlijk geen sprake geweest; toen de zonnen trouwens plotseling hun schijnsel gedoofd hadden, zonder schemering, was het koud geworden.

In de morgen van de tweede dag vond de jongeman ons, waar hij ons de vorige avond had achter gelaten. Wij lagen doodmoe tegen elkander geleund, midden tussen de witte bergen. De zonnen boven onze hoofden schenen weer.

In een snel tempo werd het landschap toen door hem gestoffeerd. Bomen werden geplant, huizen in korte tijd gebouwd. Zij werden in rijen langs de spoorlijn neergezet, en midden tussen de huizen verrees in enkele minuten een groot station. Er waren vele perrons en een netwerk van draden werd in korte tijd om het gebouw geweven. De overkappingen waren niet besneeuwd, en juist toen enkelen onzer het met verbazing bemerkten, kwam er een handvol sneeuw uit de hemel dalen, voldoende voor het station.

Nog steeds stonden wij in de vlakte. Niemand had zich met ons bemoeid. Achteraf begrijp ik hoe dat komt: wij behoorden na de dieren te komen. En daarom werden wij pas op de derde dag, toen er schapen in de weilanden achter de huizen waren gezet, in de bebouwde kom geplaatst.

Sommigen van ons kregen werk. Eén moest de bergen in, om bij een tunnel een eenzame wachtpost te betrekken, anderen mochten in het dal blijven om bijvoorbeeld een handkar voort te duwen, een paard te mennen hoog op een wagen, of een auto besturen. Maar de meesten moesten naar de perrons. Die waren verreweg het drukst bezet, in vergelijking tot de straten van het dorp waren ze zelfs overvol.

Waarom wij in zulke grote aantallen naar het perron werden gedreven wisten wij niet. Het dorp zag er vriendelijk genoeg uit. Misschien waren er te veel overwegen, wij wisten het niet.

In de morgen van de vierde dag werd het linnen voorhangsel weggenomen. Op het perron staande, zagen wij in de verte boven de vlakte, hoe het zich langzaam oprolde, en er een vreemd licht over onze wereld begon te vallen. Ademloos keken wij toe. De man met de handkar, de koetsiers en de chauffeurs lieten hun rijtuigen staan en hieven het hoofd in de richting van de vlakte, nieuwsgierig en angstig.

Maar er veranderde weinig. Want in de plaats van het voorhangsel was een hoge ruit gekomen, waarin sommigen, die ver in de vlakte waren, het evenbeeld van onze wereld zagen. Wij raakten er aan gewend. Wel namen de geruchten aan de andere kant in sterke mate toe. Ook werden nu vaker stemmen gehoord, vooral van kinderen naar het mij scheen.

De vijfde dag hebben wij wachtende doorgebracht. De treinen snorden

[p. 461]

voorbij in een benauwende regelmaat. Zij stopten niet, waarom zouden ze? Door getekende deuren komt niemand naar binnen.

Wij hebben die dag veel gepraat op het perron. Wat had men met ons voor? Waarop wachtten wij, en wat was de hoge wand, waarachter kinderstemmen klonken?

Ik vertelde van het allereerste begin. Men luisterde aandachtig, maar men werd er niet wijzer van. De mensen waren moe van het staan, ze wilden rusten, zeiden ze.

's Nachts sprak ik met de man, die naast mij op het perron stond. Het was me opgevallen, dat hij zeer nerveus was. Iedere keer, wanneer de trein passeerde, had hij moeite te blijven staan. Het perron trilde sterk onder zijn voeten, zei hij. Ik moet mij ertegen verzetten niet te vallen. Waarom ik nog tegenstribbel weet ik niet, want als ik eens viel, wat dan nog?

Ik zei hem, dat hij moest blijven hopen. Eens zouden wij toch niet meer hoeven wachten? Maar hij staarde voor zich uit naar de hoge spiegelruit. Als we maar wisten wat daarachter was.

Ja, als we dat wisten, zei ik.

Wij zwegen. Ik bemerkte dat de man, naarmate de nacht vorderde, steeds minder in staat was zich te verzetten tegen zijn zwaarmoedigheid. Hij wankelde steeds meer voorover wanneer de trein passeerde, maar ik kon hem niet tegenhouden.

En vanmorgen, toen de drie zonnen opgingen - de zesde dag - en hun fel schijnsel over de sneeuw viel, stond hij aan de rand van het perron, starend in de verte. Toen de trein naderde, viel hij langzaam voorover.

De trein suisde voorbij, maar vlak voor ons zagen wij de wagons een lichte zwenking maken. De trein was op een ander spoor gereden, het dode spoor naar de ruit.

De man was tegen de hefboom van de wissel gevallen.

Even later rinkelde er glas op straat, en wij voelden een frisse morgenwind over het perron.