Roeping. Jaargang 29

[p. *1]

[Nummer 2]

De watersnood van 1953
Nasleep

‘Gedurende de gehele week heb ik in het gebied van de catastrophe gewerkt! Vooral de eerste dagen waren een verschrikking. Toch zag ik er vele ontroerende taferelen. Ik heb geprobeerd hiervan iets vast te leggen. Wat is de fotografie een middel!’

Uit een brief aan een buitenlands collega.

[p. *2]

Het is 't bijzondere van de fotografie dat men in een onderdeel van een seconde een toestand definitief vastlegt. Geldt dit voor de fotografie in het algemeen, voor de reportagefotografie die een ramp als onderwerp heeft, wel zeer speciaal. Er is geen tijd om voorbereidingen te treffen of gelegenheid om proeven te nemen. Automatisch worden camera's ingepakt en de auto gestart. Vanaf dat moment is de fotograaf overgeleverd aan zijn intuitie. Je kunt berekeningen maken en volgens een vast plan te werk gaan, maar wat wéét je, wie geeft je zékerheid?

[p. *3]

Hoe meer men de feiten najaagt des te vaker komt men achter de feiten aan. De fotograaf moet zich rust en tijd gunnen, hij moet willen wachten. Op inspiratie? Inspiratie heeft iedereen zoveel hij wenst indien hij zich openstellen kan en wil voor het leven. Leven is overal en iedere vorm van leven brengt spanning teweeg. Het is de spanning die iedere kunstuiting - ook de fotografische - als uitgangspunt heeft. Spanning is niet altijd duidelijk zichtbaar, vaak is zij alleen maar voelbaar - dus niet mechanisch te registreren?

[p. *4]

Op het eerste gezicht lijkt het een tegenstrijdigheid dat men met een mechanisch apparaat - waarin men zelfs geen instrument zou mogen zien - een afbeelding tot stand kan brengen waarin spanning aanwezig is. Zeer zeker zou het fotografische beeld in deze zin altijd tekort schieten,

[p. *5]

de foto zou slechts feiten kunnen geven en geen dwingende indrukken kunnen vasthouden die een langer leven beschoren zijn dan waarom actualiteit en sensatie vragen, indien de camera zelf medium was.

[p. *6]

De perfectionering van de fotoapparaten is vooral in de laatste kwart eeuw zeer hoog opgevoerd. Zo hoog zelfs dat men het volk met recht kon voorhouden dat fotograferen geen kunst meer was. Letterlijk iedereen kán een plaatje maken. Maar deze perfectionering was niet alleen van betekenis voor de massa. Hoe meer mogelijkheden de camera hood, des te gevoeliger

[p. *7]

werd zij als registratiemiddel in handen van het medium - de mens. De fotograaf behoefde zijn hersens niet meer te pijnigen en zijn gemoed niet meer te bezwaren met allerlei technische problemen, die toch niet meer dan bijkomstigheden waren. Hoe vrijer geest en hart van de fotograaf werden, des te zuiverder kon hij fungeren als medium.

[p. *8]

De fotograaf van vandaag behoeft de gebeurtenissen niet meer mee te maken als fotografisch vakman alleen, hij mag hen voortaan ondergaan als mens, met een zeer bijzondere scholing die de fotografie hem bracht. De camera is niet langer een apparaat dat de fotograaf naar willekeur omhangt of weglegt, zij is een verlengstuk geworden van zijn oog en van zijn oor: van zijn geest. Dus toch een instrument?

Tekst en foto's van MARTIEN COPPENS

Maart 1953