Roeping. Jaargang 28

[p. 9]

Paul Haimon
Het landgoed bij het moeras

Nog toen we het beekje-zonder-naam volgden regende het, maar als we een park naderen dat op de kaart van vader als natuurschoon staat aangegeven, trekken we de zakdoeken van ons hoofd, die voor regenmuts hebben gediend. Het is Zaterdagmiddag, we komen nog kinderen tegen die hazelnoten stuk bijten, en kleinere, de mond blauw van de braambessen. ‘Kijk,’ zegt vader, ‘de laan. Nu zal het komen.’ Kristie loopt naast me, ze houdt haar adem in, alsof natuurschoon iets is als muziek dat je met teruggetrokken lippen moet beluisteren. De laan is half door moerasbloemen zonder veel kleur maar met een prikkelende geur overwoekerd, we horen een paard lopen. In een wei staat een kleine populier als een fontein op een groen plein. Opeens drukt vader zijn hoofd tegen een oud hek en luistert eraan alsof hij iets verdachts op het spoor is, dan wijkt hij even terug en geeft er een korte trap tegen.

Trage regendruppels vallen nog op de rand van het park waar we eindelijk aangekomen zijn. Vader lacht een misprijzend grijnsje alsof hij dat natuurschoon reeds eerder niet vertrouwd had, en ik vraag of we naar het dorp zullen gaan als we terug keren. Rond een warme stoof zitten, onze kleren drogen, naar de mensen kijken die met balen zakken over het hoofd, langzaam door de regen gaan. Brood met boerenham eten, en spottend ‘kijk daar!’ zeggen als een voerman zijn paard op hol slaat voor een hond die een ketel aan de staart is gebonden. ‘Je lijkt wel Johannes,’ verwijt Kristie mij en dan zien we vader ineens met nieuwsgierige ogen tot midden in het park staren: zijn gezicht wordt bleek, daarna rood, van een grote spanning doortogen. Hem overweldigt zichtbaar een vreugde, we zien hem als verheerlijkt staan voor dat domein waar de regen nu met trage regels een verhaal schrijft dat hij misschien verstaat. Een zo ongewone glimlach komt op zijn gelaat, dat Kristie en ik elkaar aankijken. Dan ontpopt Kristie die pas dertien is geworden, zich reeds als vrouw, want zij raadt onverbiddelijk zijn gedachten.

‘Ga je het kopen?’ vraagt ze en daarop zegt hij niet ‘neen’. Dan worden we stil en opeens zijn wij twee die vader hebben vergezeld, meer dan zijn kinderen, we zijn z'n makkers.

‘Je hebt in je leven maar een ding vóór alles nodig,’ zegt hij en nu openbaar ik mij als man en zeg Johannes en alle andere mannen na: ‘Geld!’ maar dan kijkt hij mij verwijtend aan en zegt: ‘Neen, Paulus! Daar weten bandieten en mannen in zalmkleurige pakken nog wel aan te komen.’ Zijn blik gaat steeds verder door het hek naar de groene schemering van het park, die door de regen in veerschillende ruimten wordt verdeeld.

Rondom het Goed ligt eenzaam land of weiden met onduidelijke beekjes doorsneden. Kopwilgen met dikke vogels in de kruinen en verder, waar wij niet zien kunnen, een groot moerasland. Opeenmaal slingert vader zichzelf op het hek, het dreigt nu te bezwijken, te breken of om te vallen. Van af die hoogte waar hij even staat te sidderen als een clown op een koord kijkt hij, zijn gezicht bruin van glans en verwachting, nog heftiger naar binnen, en roef, daar zwiert hij zijn stevige benen er reeds overheen en springt met een luide plons in zijn droom. Het hek siddert nog lang na, maar hij loopt reeds in het park waar we hem nu als een vreemde, grote heer zien wandelen en prijken. Misschien is

[p. 10]

hij alleen maar een nette vagebond die in de middag als de politie slaapt, even de koning in zich voelt ontwaken. Wij zien reeds langs alle kanten om of niemand hem daar zal gaan betrappen en dan, zonder ons. mee-voeren door de natte middag. Het park ritselt onstuimig, vele donkere ballen schieten de lucht in, het blijken niets dan een soort houtduiven te zijn. Tussen de bomen achter het domein begint iets te kraken. We staan zelf tegen het heg aan sidderend met onze smalle lichamen. We willen vader terugroepen, onze stemmen zijn bang.

We blijven als aan de grond gespijkerd als we een ongure gedaante achter ons bemerken. In het park horen we vader hollen, springen, rennen. In grote passen moet hij nu door het Goed ijlen, en daarbinnen kunnen valse honden komen, voetangels en klemmen die wij nooit gezien hebben zijn op zulke domeinen, wolvenvallen zelfs. Wij zien vader niet meer, maar omkijkend staren wij in een gezicht als uit een oud prentenboek. Een man lacht over ons zonder een woord te spreken, hij heeft een rood gebrand gezicht, en tanden met blauwe randen. Dan kijkt ook hij het park in, eindelijk zegt hij een woord. ‘Misschien’, zegt hij alsof hij er zijn leven lang over gedacht heeft om dat te vinden. Daarop gaat hij een bosje binnen en opeens zijn we blij dat we vader straks iets kunnen vertellen. Het park heeft nu reeds zijn duistere wildernis verloren, het ruist of er fonteinen en kleine watervallen tussen zijn, die vader heeft aangezet. Er zijn dreven waar het groene licht in purper overgaat. ‘Zouden er fonteinen van alleen groen licht en andere van alleen purper licht in zo'n park zijn?’ vraagt Kristie. Zij staat, haar neus door het hek gedrukt, en bijna ook haar oren, nog te rillen, en dat is van begeerte om ook daar binnen te komen. Onverwachts komt vader nu voor het hek en werpt gekleurde bladeren en bossen oude rozen en rietpluimen door de spijlen. Hij doet het in een enthousiaste haast of hij heel het park nog leeg moet halen.

‘Ruik, jongens. We zijn op een oud mooi goed gestoten. Hier is de plek waar we nog zouden kunnen leven.’ Wij denken aan het vreemde, zwijgende gezicht van de man die zo juist voorbij ging. Een zonderling. Vader trekt nog eens aan het hek, rukt aan het slot, en keert zich dan weer om. Nu wordt hij bekoord zo hevig en door diepe ontroeringen, dat wij het zien kunnen. ‘Het staat geheel leeg!’ roept hij. ‘Het is van hieruit niet eens te vermoeden, hoe mooi en hoe eenzaam het daarachter is.’ ‘Je moet het maar doen,’ zegt Kristie en daarop draait hij zich verliefd om, alsof hij naar zijn geliefde kijkt. Hij knikt lachend ‘neen’, doch dat neen geldt alleen zijn dwaasheid waaraan hij weer toe zal geven, omdat een vrouw hem heeft verleid. Ik neem de rietpluimen op en Kristie de bladeren en de rozen, het is een kleurige rijkdom in onze armen. Vader lacht nog eens, hij loopt weer terug zover dat hij het huis kan zien liggen.

‘Het moet een gelig huis zijn,’ denken wij, dan komt hij, met het visioen nog aan alle kanten op zijn ogen, terug. Bij het overklimmen van het hek scheurt hij zijn pantalon aan de hiel, maar dat deert de deftige vagebond niet. ‘Nu zal ze het eerder geloven’ zegt hij aan Kristie.

Als we weg gaan, draait hij zich nog een paar keer om. Hij taxeert de omtrek en ontdekt een hoeve, welks landerijen en weiden het verloren paradijs belenden. ‘Daar zal onze tegenstrever zetelen,’ zegt hij kalm.

Wij moeten om de goede weg naar huis te bereiken nog langs het dorp. Voorbij hoge zonnebloemen, reeds de gouden oogharen luikend, naderen we eindelijk een grote vijver. Dat blijkt de dorpskom te zijn. Vader haalt de handen van zijn rug en klapt ze ineen als om zich zelf geluk te wensen. Op een terp naast de vijver verheft zich de dorpskerk. ‘In iedere andere plaats, met een geleerde burge-

[p. 11]

meester en een vrouwelijk raadslid zou men zo'n water lang als onhygiënisch hebben gedempt,’ zegt hij en zijn stem horen we aan de andere kant nog eens klinken. ‘Dsjing, dsjing’ gaat het daar. Een smidshamer en een donkerrood vuur dat over het water zachtjes verder danst. Twee hoeven met rieten dak aan de overzij. En dan klokkenklank. Een oude religieuze klank wijdt het water. ‘Alsof God er over gaat lopen,’ zegt Kristie zacht. Zij is een poëtische natuur.

‘Het water ligt hier voor de klokken, jongens. Het moet prachtig zijn als je hier gaat trouwen,’ zegt vader terwijl we er wachten op de bus.

‘Misschien is hier een begrafenis nog mooi,’ zegt de vrouw van dertien. ‘De boerenpaarden om de vijver en de vrouwen in het zwart aan de andere kant.’

‘Je moet nog eerst gaan leven’, roept vader, vol belofte. Het is of het vandaag lente is geworden in zijn hart. Het gerinkink van de voorhamer uit de smidse flitst over het water als het dsjing, dsjing, 's avonds van een eenzaam schaatsenrijder over een lang meer.

Het dorp, waarvan alleen de kerk tot ons gesproken heeft met een oude stem van ontroering en vrede, heeft onze bekoring voltooid.

(Fragment van een Roman)

Vignet Charles Eyck