Roeping. Jaargang 26

[p. 237]

Frans van Oldenburg Ermke
De predikant

Voor Pater Carolus Tesser O.F.M.

Tegenover het beschamend zwijgen der onwetendheid staat het indrukwekkend woord der waarheid: de prediking, dat wezenlijk bestanddeel der priesterlijke bediening.

Christus heeft het Evangelie verkondigd, door Zijn daden, Zijn wonderen en Zijn woord. Zijn woord is gebleven, de herinnering aan Zijn daden, de gulden weerglans van Zijn wonderen, in liturgie en kerkelijke kunst, zoals de durende realiteit van Zijn waarheid voortleeft in de onbegrijpelijke, genadevolle barmhartigheid van Zijn sacramenten.

Het woord van de predikant komt uit de realiteit. Hij is geen sprookspreker, die dromen oproept, geen litterator, die met woorden een wereld schept, welke soms bedriegelijk op de onze gelijkt, geen dichter, die extatisch raadt naar de eeuwige dingen achter de schijn van de tijd.

Een goed predikant is meer dan een goed redenaar, die met woorden zijn gehoor, misschien zelfs zichzelf overtuigt. Hij is meer dan een goed litterator, die schrijft over werkelijkheid en wereld. Hij is de overtuigde, de vurig overtuigde van een werkelijkheid boven - niet buiten - de wereld, en spreekt, want lééft vanuit die werkelijkheid, ìn de wereld, niet vàn de wereld, mét de mensen, niet áls de mensen.

Wat heeft een leek over predikanten te schrijven?

Maar zijn het niet de leken, die het eerst en het best tot een oordeel over predikanten bevoegd zijn, daar zij hun gehoor vormen en het klankbord voor hun woord? - Over de ‘stem eens roepende in de woestijn’ kunnen alleen de verre palmen oordelen, de distels en doornen en de sprinkhanen. -

Het oordeel over een predikant, waar kan zich dat anders op baseren als op het voordeel, dat zijn woord ons schenkt, dan op het geestelijk gewin, dat het nalaat in ons hart?

En dit woord is niet het mooie woord, dat bewondering wekt, niet het originele woord, dat sensatie veroorzaakt, niet

[p. 238]

het harde woord, dat onrust sticht en wrok, maar het ware woord, geboren uit de milde en verheven werkelijkheid der Godsliefde, vaderlijk in het vermaan, zacht in de berisping, overtuigend door overtuiging, levenshouding, voorbeeld en gedrag van de predikant, de eerste in zijn hart om Gods vermaan te verdienen, de laatste om zich Zijn barmhartigheid waard te achten.

Het oordeel over een predikant is het voordeel van zijn toehoorders. Blijft dit uit door een zelfzuchtig gezocht succes, gaat zijn woord over ons heen als een donderbui van ijdele superlatieven, als een wolk van voze rhetoriek, welke het hart dorstig laat en leeg, dan is het oordeel over hem een oordeel inderdaad! Dan spreekt de Waarheid, waarover hij spreekt, over hem haar vonnis uit, hem om zijn ijdelheid opnemend in het oordeel over ‘de ijdelheid der ijdelheden’, dat wellicht zèlf de tekst van zijn preek uitmaakte.

Pater Carolus Tesser O.F.M. doctor in de gewijde welsprekendheid en die, als lector, jarenlang vele - en van de beste - jonge predikanten schoolde, zegt in zijn doorwerkt handboek ‘Praedica Verbum’:

‘Met een beroep op eenvoud kunnen we 't “kunstige” niet afwijzen. Juist de eenvoud, maar dan de echte, is grote kunst’.

We zouden het willen omkeren en zeggen: kunst is eenvoud, maar nooit méér dan in ‘de dienst van en aan Gods woord’, dat, zelve eenvoud, in eenvoud gediend wil zijn.

‘Pas als de priester zelf innerlijk, persoonlijk reageert op de grote waarheden, zal hij als mens van deze tijd, in de vorm van deze tijd, die waarheden aan anderen zó kunnen voorhouden, dat ze iets voor het leven van die anderen betekenen’.

En als we ons afvragen, waarom Pater Carolus zelf een predikant van formaat is, die als hoofdredacteur van ‘De Gewijde Rede’ en als gezocht publicist van talloze prekenbundels ook indirect veel bij draagt tot de verheffing van het peil der gewijde welsprekendheid in ons land - we noemen zijn ‘Adventsconferenties’ en ‘Huwelijksconferenties’,

[p. 239]

‘Licht dat straalt over ons’, vele bundels ‘Lijdensmeditaties’ en ‘Zondagspreken’ - dan kan het antwoord slechts zijn: niet zozeer dank zij zijn kunde, zijn kennis van het geheiligd métier. Misschien dan veeleer ondánks die kennis en die kunde?

Voor wie de heilige realiteit kent, waarin de gewijde rede wortelt, bestaat geenszins het anders niet denkbeeldige gevaar, dat hij het essentiële voor het bijkomstige verwaarloost.

De eenvoud van alle goede kunst is het kenmerk ook van het ware, waarachtige woord der waarheid, zoals Pater Carolus dat in zijn preken predikt, in zijn instructies voorstaat.