Roeping. Jaargang 24

[p. 321]

Victor de Jonge
De vrouw uit het Mala-dal

Het is mij nog steeds of ik zoet en herfstig droom als ik denk aan de vrouw uit het Mala-dal. Zij heette Eugenia en die naam was haar voor haar ziel gegeven, die welgeboren was uit Gods hand, meer dan voor haar lichaam, dat te vaak aan wereld en kruis de nabije pijn der onvoldaanheid voelde.

Ik weet niet meer waar ik haar het eerst ontmoette. Het is zo lang geleden. De woorden, die zij tot mij sprak waren te weemoedig en als uit een verte waar rozen wiegen, gesproken. Het moet wel een kwade droom geweest zijn, die voor mij die band met de werkelijkheid verbrak. Toen ik op een morgen opstond om in mijn tuin naar het glanzen der anjelieren te kijken, wist ik niet meer of zij tot mijn ziel had gesproken terwijl ik in vervoering was, of dat ik haar dicht bij de beek onder aan de Goud-heuvel had gezien. Ik dacht lang na en tuurde daarbij naar het diepe blauw boven het bos, dat tussen mijn verlangen en het ijle verschiet van een wegvlietende aarde inlag. Toen het middag werd stond ik er nog met een bloem in mijn hand, die plots zo hevig geurde, dat ik haar terug naar de tuin moest dragen om niet bedwelmd te worden. In de avond, toen er gezongen werd op de beemd, waar dotterbloemen langs het slootje staan, - misschien waren het kinderen, die zich in een weide-dans vermeiden -, wist ik weer duidelijk, hoe haar ogen stonden toen zij mij zeide, dat het hart voor alles moet zingen om niet te sterven. Ook wist ik weer de volle kleur van haar naam, als een topaas waarin God het paradijs bewaart. Het moet in mijn jeugd zijn geweest en het Mala-dal bloeide toen weelderiger dan nu in de hoogzomer wanneer op het kasteel de palmen worden buitengezet. Of ik in verzen schreef als ik mijn vriend antwoordde, die in Guyana woonde, kan ik mij niet meer herinneren. Toch heb ik een vage gedachte aan een vroege morgen met twee of drie wolkenpluimen boven het dal en de volle fluittoon van een merel, die over de heuvels een laatste ster nazingt. Het scheen dat ik langs de beek liep, want ik zag de hemel aan

[p. 322]

mijn voeten en een scherp licht vlak naast het pad waar ik voortging. De bedding lag droog aan de flanken en hier en daar bloeiden lissen dicht bij het water. Langs het berkenbosje aan de tweesprong van Wegge en Daphne vond ik een kleine doorlichte ruimte, aan drie zijden met veel kleuren door beuk en meidoorn en hazelaar ingesloten. Daar ontmoette ik haar voor het eerst. De open zijde zag uit op de bijna zilver-witte top van de Sagen-berg, die aan de ingang van het dal stond. Op dit schone schouwspel van golvend land in de zondoorklaarde mist rustten haar glanzende ogen, die blauw waren als ochtendvijvers. Ik bleef naar haar kijken omdat haar gedaante een bloem geleek, die pralend bloeit in een verborgen tuin. Toen ze mij zag, sprak ze van haar leven en van de betekenis van haar naam. Eugenia, zeide ik, hoe kunnen uw ogen zo dromerig staan alsof zij weten van een oud verdriet? Zij vertelde haar geschiedenis, die honderd jaar oud was. Baron van Schouwen de Buizerd, de grootvader van den kasteelheer, had haar verstoten omdat zij alleen maar leefde voor de glans der dalen en de roepstem van God in de avond-hemel. Hem was slechts de opbrengst der akkers van waarde en de brede stammen der gerooide bomen. Ik dacht lang na en hervond de zwarte dagen van het kasteel uit het geschiedboek van het dal. Deze geweldenaar der van Schouwens had zijn vrouw vermoord, het was honderd jaren terug, wijl hij haar haatte om haar schoonheidslust. Haar lichaam was nimmer gevonden, wel dat van heer Jan Arthur, die zich een dag en een nacht in de toren verweerde voor zijn knechten hem vermeesterden om hem uit te leveren aan de dienaren van het gerecht.

Eugenia was dichterbij gekomen. Ik herkende haar nu beter uit de beschrijvingen mijner grootouders. Toch bedriegen uw zinnen u, zeide zij. Ik ben het wel, maar gij ziet mij niet, gij kunt mij niet zien. Ik heb de schoonheid van dit dal te zeer liefgehad. Mijn liefde was te groot en ook mijn verlangen naar romige hemels boven een aarde, die bloeit.

Toen zag ik, dat het ijle rose van haar gelaat en het bijna doorzichtig blauw van haar kleed zich oplosten in het glinsterend wit van een prille berkenstam. Ik wist nu alles. Zij

[p. 323]

had zo menigmaal de roem der dal-bomen bezongen, dat deze haar tot zich hadden genomen. Zo leefde zij nu reeds honderd jaar.

Ik bleef lang nadenken over deze vreemde geschiedenis. En na een nacht van felle donderslagen en flitsend licht, dat uren aan de toppen der heuvels brandde, doolde ik een dag lang door het dal en zong mijn hart een nieuw en overmoedig lied. De landman, dien ik aan de rand van een akker ontmoette, keek mij verwonderd aan, want ook mijn lippen zongen dit lied. Hij begreep mijn woorden niet en het scheen dat honderd jaar lang niemand in het dal zulke woorden begrepen had. Was ik de eerste, die in de gerste-aar een wonder Gods aanbad en in de eendagsbloem een beeld van zijn goedheid? De man lachte mij uit en schudde zijn hoofd als een onwillig paard, dat niet verder wil.

In de avond stond ik aan de wegrand bij een heel jonge eik, juist op de plaats waar Wegge en Daphne samen stromen. Uit de nevel, die als een doorzichtige melk over de beek lag, kwam zij mij een laatste keer tegemoet. Zij zong, scheen het, een dichteres, die verheugd is om een klein vers, dat op haar lippen bloeit. Nu ben ik verlost, zong zij, en daarbij straalde zulk een licht uit haar ogen en heel haar gestalte, dat de plaats waar ik stond helder werd als onder een morgenzon. Zo lang heb ik moeten wachten tot in dit dal een mens om schoonheid leed en opzong naar de hemel van de pijn van zijn verlangen. Zó lang. Doch nu kan ik gaan, gij zult in mijn plaats staan en zij zullen u trachten te verdelgen zoals zij het mij gedaan hebben.

Er steeg een elf op uit de kelk van een waterlelie en door de onzichtbare slag van haar vleugels vloeide de nevel snel in wasige slierten door de dalkom.

Zij was verdwenen. Op de plaats waar ik stond, daalde de avond.

Toen ik bij de berk kwam, die uitzag op het matte zilver van de Sagenberg, zag ik dat deze in de stormnacht was omgewaaid. Zijn wortels staken als duizend dreigende vingers ten hemel.