Roeping. Jaargang 23

[p. 541]

[Nummer 8]

Emile Erens
Uit het leven van Marguerite Marie Alacoque

II

Slechts enkele jaren vóór de komst van Marguerite Marie had reeds, als ware het een voorbereiding, geklonken de stem van den stichter der orde van Eudisten, den door Pius XI heiligverklaarden Jean Eudes, om de liefde tot het H. Hart te verspreiden; zelf had hij al een officie samengesteld, dat ter viering van dit liefdevol mysterie in de H. Kerk kon gebruikt worden en er waren in Frankrijk verscheidene bisschoppen, die hun toestemming gaven, dit officie te gebruiken bij de viering van een feest van het goddelijk Hart. Doch door de groote openbaringen, die Jesus weldra deed kreeg de schoone arbeid van den H. Eudes het karakter van een voorlooper of wegbereider.

*_**

Marguerite-Marie Alacoque werd geboren op 22 Juli 1647 te Lauthecour, een klein gehucht met een landhuis, dat door haar ouders bewoond werd. Dit behoorde tot het dorp Vérosvres, waar het kind drie dagen later gedoopt werd.

Vérosvres ligt in het bisdom Autum en in het graafschap Charollais.

[p. 542]

De familie Alacoque stond in hoog aanzien en bezat vele landerijen en boomgaarden. Haar vader Claude Alacoque, was notaris en tevens rechter in dat district, Philiberte Lamijn, haar moeder, stamde eveneens uit een notarisfamilie. Peter bij den doop was een oom, Antoine Alacoque, pastoor van Verosvres, en meter vrouwe Marguerite de Saint Amour, echtgenoote van M. de Fautrières-Corcheval, die het kasteel van Corcheval dicht bij Vérosvres bewoonde.

Toen zij vier jaar oud was, werd zij door haar petetante uitgenoodigd op haar kasteel Corcheval. Daar toonde zij reeds een voor kinder en geheel bijzondere neiging. Telkens sloop zij ongemerkt naar de stille afgelegen slotkapel en daar vond men haar dan geknield op den steenen vloer, de handjes saamgevouwen en starend naar het altaar, waar men haar gezegd had, dat Jesus, God en Mensch, tegenwoordig was. Volgens haar eigen verklaring voelde zij reeds als klein kind de afschuwelijkheid der zonde en het was voldoende om haar te zeggen, dat iets God beleedigde, om haar plotseling in de wildste uitgelatenheid te stuiten.

Toen zij een weinig ouder was geworden en iets meer zelfbewust, had zij den aandrang te zeggen: ‘Mijn God, ik wijd U toe mijn zuiverheid, ik doe U de belofte van eeuwige kuischheid’. Verwonderd dacht zij daarover na. Maar zij had niet het minste begrip wat het beteekende, die zuiverheid of de belofte van eeuwige kuischheid. Evenmin kon zij begrijpen waarom deze woorden haar telkens te binnen kwamen.

In die vroege kinderjaren bad zij uit een zekeren schroom nooit tot Christus rechtstreeks, maar wel met groote innigheid tot Maria en zij was onvermoeibaar bij het bidden van den rozenkrans.

*_**

In het ouderlijk huis waren twee personen die de kleine Marguerite lezen en schrijven en ook de beginselen van den catechismus leerden.

De eene was ruw en barsch tegen het kind en gaf haar

[p. 543]

strenge straffen, de andere echter was bijzonder zachtmoedig en behandelde haar met liefde en zorgzame goedheid. Nu zag men echter het vreemde verschijnsel, dat het kind altijd de booze en strenge opzocht, terwijl het de liefdevolle en zachte meesteres schuw ontweek. Niemand kon dit raadsel verklaren, maar later bleek dat de zachtzinnige vrouw zedelijk een slecht leven leidde.

Toen Marguerite acht jaar oud was, stierf haar vader na een korte ziekte en Mevrouw Alacoque bleef achter met vijf kinderen waarvan zij de eenige dochter was. De broers werden naar kostschool gestuurd bij de Benedictijnen van Cluny en Marguerite bleef alleen thuis. Haar moeder echter had zooveel drukte met de wettelijke regelingen van haar vijf minderjarige kinderen, met het afwikkelen van de zaken van haar overleden man, de administratie van familiebezittingen met de agenten en ontvangers der belastingen die deze onervaren vrouw onophoudelijk achtervolgden en moeilijkheden berokkenden, dat zij slechts zeer weinig thuis kon zijn om zich met haar dochter en de huiselijke zaken te bemoeien. Aldus bleef het kind alleen, overgelaten aan dienstboden of gewone dorpelingen. Zij werd dus gedwongen Marguerite op zeer jeugdigen leeftijd bij de zusters Clarissen in Charolles onder te brengen. Het klooster maakte een diepen indruk op het ontvankelijk vrome gemoed van de kleine, een nieuwe wereld ging voor haar open. Zij zag de talrijke nonnen in breed habijt en het gelaat half verborgen onder de groote kappen onhoorbaar bewegen door de lange witte gangen en groote vertrekken, zij woonde met ernstige ingetogenheid al de godsdienstoefeningen bij in de kapel, zij zag hoe de zusters onbeweeglijk in lange meditaties daar knielden voor het heilig Sacrament, zij hoorde spreken van het mentaal gebed en het woord ‘oraison’ had voor haar reeds toen de geheimzinnige bekoring van een geluk dat de ware heiligheid naderde; in haar verbeelding waren al die nonnen reeds heiligen, die ver van het aardsche leefden in een stille sfeer van zuiverheid. Zij ontving daar goed onderwijs en maakte normale vorderingen. Een echte vroomheid kenmerkte haar gedrag, hoezeer haar overigens de vroo-

[p. 544]

lijkheid van het kind niet ontbrak. Toen zij ongeveer negen jaar was, deed zij de eerste heilige Communie. ‘Die Communie, schrijft ze in haar levensverhaal, spreidde zooveel bitterheid over al mijn kleine genoegens en vermaken dat ik van geen enkel meer kon genieten, hoezeer ik ze ook met ijver opzocht. Maar zelfs dan als ik er van wilde genieten met mijn vriendinnetjes, voelde ik altijd iets wat mij wegtrok naar een stil hoekje en mij geen rust liet tot dat ik daaraan toegegeven had. En onder denzelfden drang moest ik dan bidden bijna altijd uitgestrekt, het gezicht ter aarde of op mijn bloote knieën of onder het maken van kniebuigingen’.

Eenigen tijd later kreeg zij een zware ziekte, zij vermagerde tot een geraamte zoodat de beenderen van het tengere kinderlijf overal zichtbaar uitstaken. Zij kon niet meer loopen van zwakte en lag nu - stil en overgegeven - met het bleeke uitgeteerde gezichtje en de diepe donkere oogen op haar bed.

Alle geneesmiddelen bleven zonder uitwerking. Men weet niet welke ziekte zij doormaakte. Zij zelf spreekt slechts van vermagering en dat ze vier jaar lang niet kon loopen. Haar twee medezusters in Paray-le-Monial die haar biografie schreven, geven evenmin naderen uitleg.

Mystieken en heiligen, zelfs in veel latere tijden, vertoonden soms bij hun leven ziekteverschijnselen welke door de medische wetenschap, ook toen deze reeds groote vorderingen gemaakt had, onverklaarbaar waren. Vermoedelijk gebeurde hier hetzelfde, want ook op lateren leeftijd leed zij vaak aan kwalen waarvan haar dokter Billet geen diagnose kon vaststellen.

Marguerite spreekt niet van pijnen of kwellingen die de ziekte haar veroorzaakten en evenmin van bijzondere mystieke gunsten in haar lijden, zoodat men moet aannemen, dat zij in deze ziekte geen buitengewone innerlijke gebeurtenissen beleefde, hoezeer zij toch ook regelmatig bad en waarschijnlijk ook reeds langen tijd besteedde aan een meditatief gebed in de lange uren terwijl ze daar in eenzame stilte nederlag. In de hoop dat een luchtverandering en de moederlijke zorgen haar op den weg der genezing zouden

[p. 545]

brengen, nam Mevrouw Alacoque haar dochter terug in huis. Maar ook dit hielp niet, evenmin als de geneesmiddelen der doktoren. Nog drie volle jaren zou het kind op haar bed moeten doorbrengen. Zij lag op een stil kamertje waar geen geluiden van het rumoerige huis doordrongen, want behalve door Mevrouw Alacoque en haar kinderen werd het huis ook nog bewoond door andere familieleden en kinderen. Omdat er te weinig ruimte was, had men dit kamertje dat eigenlijk behoorde tot de tegen het huis aangebouwde boerderij, bij het woonhuis getrokken door een deur in den scheidsmuur te maken. Onder haar kamer hoorde zij enkel 's avonds de knechten der boerderij, die daar sliepen. In deze afzondering overgegeven aan den goddelijken wil droeg zij zonder klagen haar langdurig lijden. Volgens enkele Fransche biografen zou zij toen reeds lange mentale gebeden gehouden hebben in de verlatenheid van haar ziekbed. Maar zeker is, dat haar vroomheid groeide in de stilte, dat zij zich bezig hield met geestelijke lectuur, dat zij met ontroerende innigheid bad tot de Moedergods en zich zelve kon vergeten in beschouwing over Haar. Eindelijk deed zij met medeweten of op aanraden van haar moeder, de belofte aan Maria een harer dochters te zullen worden indien zij genas; een bepaalde kloosterorde werd daarbij niet genoemd. ‘Nauwelijks had ik deze belofte gedaan, zegt ze, of ik had de genezing’. Hoe deze genezing verliep, wordt niet aangegeven, maar in haar omgeving werd ze beschouwd als een wonder.

Marguerite was nu dertien jaar, een groote levenslust bruiste in haar op, zij wilde naar buiten, door velden en bosschen en als andere meisjes, genieten van alle pretjes der jeugd, zij wilde vriendinnen bezoeken en ontvangen en mooie jurken dragen evenals de anderen. Door moeder en broers werd zij met nieuwe teederheid overladen en niets werd haar geweigerd. Onderwijl bleef haar godsdienstig gevoel ongerept. Als een kleine heilige op een oud schilderij zat zij onbeweeglijk in de kerk en haar gebedsoefeningen bleven onveranderd. Maar dit zonnige onbezorgde leven was van korten duur. Een nieuw kruis, erger dan haar ziekbed, was reeds naderende.

[p. 546]

De woning der Alacoque's te Lauthcour was een eenvoudig maar zeer groot landhuis waarbij aangebouwd, een boerderij met schuren en stallen, omringd door uitgestrekte landerijen en weilanden. Dit alles vormde een waardevolle bezitting die onverdeeld eigendom was van de familie Alacoque en Delaroche sinds het huwelijk van den grootvader der heilige, Claude Alacoque met Jeanne Delaroche. Toen die grootvader trouwde, was hij bij de schoonouders gaan inwonen en daar altijd gebleven; ook de vader van Marguerite bleef na zijn huwelijk in het ouderlijk huis. In de jeugd der heilige was dit dan ook zeer bevolkt. Er woonden: de grootmoeder Alacoque-Delaroche, haar schoonzuster Delarochede Meulun, Toussaint Delaroche met zijn vrouw Benoite Alacoque (tante van Marguerite) en hun vier kinderen, ten slotte Mevrouw Alacoque met Marguerite en haar vier broers, als zij niet op studie waren. De Delaroche's waren gewone boeren, onwetend en wier hoofdlevensdoel was geld verdienen; de Alacoque's echter bezaten een fijne beschaving, zij waren geestelijk zeer ontwikkeld en hadden vrienden en kennissen onder de voornaamste families van die streek. Noodzakelijk moesten er conflicten ontstaan tusschen deze twee groepen van menschen in één huis, die daarbij nog de groote bezitting in onverdeeldheid bezaten. Wel had de notaris Alacoque een akte laten maken waarbij ieders recht op de inkomsten was vastgesteld, doch kort na zijn dood reeds werden de bepalingen daarvan niet meer door de Delaroche's nagekomen. De grootmoeder, ook een Delaroche, trok de kinderen van Toussaint in alles voor bij de kinderen Alacoque en had zelfs een poging gedaan de kinderen Alacoque te onterven, doch dit testament werd gerechtelijk ongeldig verklaard. Na den dood van haar man bleek Mevrouw Alacoque haar plaats tegenover Toussaint Delaroche niet te kunnen handhaven. Zij had de zwakheid het beheer van haar vermogen en inkomen over te dragen aan den ruwen Toussaint Delaroche. Zij verloor zelfs haar gezag in huis, want de drie vrouwen behandelden haar als een ondergeschikte. Dat waren de oude grootmoeder Jeanne Delaroche, Benoite Alacoque, vrouw van Toussaint Delaroche tevens

[p. 547]

tante van Marguerite en haar oudtante Benoite de Meulun, weduwe van Simon Delaroche en moeder van Toussaint. Die vrouwen hadden de sleutels van alle kasten in haar bezit, zoodat Mevrouw Alacoque de kleinste dingen moest vragen. Moeder en dochter durfden niets doen zonder toestemming dezer drie. Toen Marguerite wat grooter was geworden, moest zij meewerken met de dienstboden. Na de maaltijden, als deze het vaatwerk van tafel haalden, moest Marguerite met ze mee naar de keuken voor de afwasch, terwijl de drie vrouwen haar met spot triomphantelijk nakeken.

Wanneer de heilige over al deze dingen spreekt in haar levensverhaal, noemt zij om wille van de naastenliefde geen namen, ook niet den familienaam Delaroche; zij vindt het zelfs niet verkeerd wat die menschen deden, omdat ze in haar oogen slechts de werktuigen waren van God om zijn wil ten uitvoer te brengen.