Roeping. Jaargang 10

[p. 727]

Kroniek

Het heilig heimwee

Onder de titel ‘Hin-zu-Rom-bewegungen in Deutschlands Protestantismus’ schrijft professor dr. Anton Seitz uit München zeer merkwaardige dingen over het godsdienstig leven in Duitsland. Zijn opstel staat in het uitstekend geredigeerde tijdschrift Schönere Zukunft bl. 741, No. 32, 8 Mei 1932.

Hij verhaalt, hoe de bekende publicist en teoloog Heiler zich op katoliek geldige, maar ongeoorloofde wijze tot bisschop heeft laten wijden. Deze wijding is oorspronkelik afkomstig van een bisschop op 't Indiese eiland Ceylon, die van belijdenis half nestoriaans-jacobiet, half katoliek, geldig geconsacreerd was en zijn macht aan zijn opvolgers heeft overgedragen.

Professor Heiler geeft nu de priesterwijding aan duitse protestanten van katolizerende richting, die dat verlangen.

Onder dezen bevindt zich ook een protestantse kapelaan in Württemberg, die, ofschoon uiterlik niet katoliek, nochtans innerlik volkomen katoliek denkt, en uit nobele zelfverlochening het celibaat onderhoudt. Hij heeft zich niet teruggetrokken uit zijn kerkelike gemeente, omdat hij het, alleen op die wijze, mogelik acht, ze langzaam te brengen tot zijn inzichten. Hij vermijdt voorlopig zorgvuldig, te spreken over ‘rooms-katolieke Kerk’ en gebruikt daarvoor het woord ‘Unie-kerk’: omdat hij aldus het meeste bereikt. Hij wil wezenlik unie, d.i. vereniging met de rooms-katolieke Kerk, in de trant van de ge-unieerde oosterse Kerken: dus ook met behoud van nationale eigenaardigheden zoals een ruimer gebruik van de moedertaal bij de eredienst, het behoud van oude kerkelike liederen - van Luther, Gebhard, enz. - waarin geen ketterse geest wordt waargenomen, maar een innige, hartelike vroomheid zoals in de Navolging van Christus: tevens ook het communiceren onder de twee gedaanten zonder daardoor te willen aantastten het katoliek dogma, dat de broodsgedaante alleen voldoende is. Al deze voorwaarden worden echter aan de beslissing van de Paus volkomen onderworpen.

Uit eerbied voor de heilige Vader, die de uitoefening van de priesterlike wijding buiten de katholieke Kerk, voor ongeoorloofd verklaart, houdt hij zich stipt aan dit verbod: behalve in geval van nood en dan niet voor zijn eigen persoonlik belang, maar in het belang van zijn gemeente. Want als hij - verschillende keren in het jaar - zijn gemeente ten avondmaal voorgaat, voelt hij zich in geweten verplicht hun het waarachtig Lichaam des Heren te geven. Als zijn gemeentenaren van hun plaatsen naar de communiebank gaan, benut hij die tijd, om haastig en stil het heilig misoffer in zijn hoofd-delen - quoad substantiam - te voltrekken.

[p. 728]

Anton Seitz bemerkt hierbij: ‘Hierdoor is een merkwaardige wending gekomen in de naar-Rome-beweging, zuiver overeenkomstig hetgeen er gebeurde bij de eerste afscheiding. Bij de afval in de hervormingstijd probeerden de protestantse geesteliken dikwels het geweten van het katolike volk te bedaren met de onjuiste voorstelling, dat alles bij het oude bleef en dat zelfs het misoffer niet werd afgeschaft. Ongemerkt schaften ze toch het heilig misoffer af door zijn innerlike kern aan te tasten n.l. door het weglaten van de heilige consecratie. En nu bij de terugkeer naar Rome, doen de Unionisten het omgekeerde. In het verborgen maken ze weer de substantie van het heilig misoffer tegenwoordig, zijn hoofddelen krachtens goddelike instelling, en zien voorlopig slechts af van de aanvullende ceremonies krachtens menselik-kerkelik recht, die omlijsting zijn.’

* _* *

Er is nog een ander protestants geestelike werkzaam in Württemberg.

Hij zou niets liever dan zo gauw mogelik katoliek worden: maar hij kan het niet, omdat hij zijn gezin moet onderhouden. ‘Zoals ik, verzekert hij, denken er reeds honderden. Als de beweging der unie-Kerk beter bekend gemaakt en verbreid werd, zou geheel de streek tussen de steden er aan deelnemen.’

De gemeente van deze geestelike is in de reformatie-tijd onder dwang luthers geworden: maar nog altijd viert ze Maria-Boodschap en de apostelfeesten als Zondag met verbod van slafelike arbeid. Op de Zondagen, waarop het avondmaal gehouden wordt, gaat niemand naar het café. Vrijdags te voren geeft de geestelike in de kerk een voorbereidende preek met gewetensonderzoek: en wie in geestelike moeilikheden raad nodig heeft, kan bij hem terecht.

Door de positief christelike elementen in Luthers kleine catechismus is deze Pfarrer tot het inzicht gekomen, dat alleen de katolieke Kerk op Petrus' steenrots is gebouwd. Hij is diep doordrongen van het katoliek dogma en brengt de katolieke levensopvatting zoveel mogelik in practijk. In de vacanties woont hij op katolieke plaatsen het heilig misoffer bij en gebruikt daarbij het missaal: ook kocht hij een rozenkrans, en bidt dit gebed elke dag en bezoekt op pelgrimstochten Maria's heiligdommen.

* _* *

In de toekomst zullen zich meer van zulke gevallen voordoen. Daarom - zo zegt de schrijver - wordt het hoogst actueel, wanneer een beslissing van Rome wordt gevraagd, waardoor het aan gehuwde protestantse geesteliken, die na hun bekering 't celibaat onderhouden, gemakkeliker wordt om het katolieke priesterschap te ontvangen. ‘Wanneer in de ruteense geunieerde Kerk toegestaan is, dat gehuwde priester-candidaten, na het ontvangen der heilige Wijding hun huweliksleven mogen doorzetten: dan kan het veel makkeliker worden toegestaan, dat katoliek

[p. 729]

geworden protestantse geesteliken de priesterwijding ontvangen en een parochie krijgen, nadat man en vrouw onder ede verklaard hebben van nu af aan het celibaat te zullen onderhouden.’

Het spant er in Duitschland, ook op godsdienstig gebied en een gebed om de bevrediging van het heilig heimwee van zovelen naar de Moederkerk, is waarlik actueel.

M.M.

Vergelijking
(naar aanleiding van het in 1932 verschenen Sociaal-nummer der Vox Carolina).

In een sociaal geschrift is onlangs de vraag opgeworpen en door den toon tegelijk beantwoord, wie méér voor de arbeiders gedaan had, de graaf de Saint Simon (1820) of Mgr. Nolens (1920). Wij zouden die vraag met een wedervraag willen beantwoorden. Iemand met een groot hart en veel naastenliefde wordt diep bewogen door den ellendigen gezondheidstoestand van een volk. Hij richt daarom onhygiënische barakken in, maar nu zijn de zieken toch al onder dak. Hij doktert zelf en begaat menigen blunder, want nooit studeerde hij medicijnen. Van zijn systeem deugt gewoonweg niets, maar het gevolg is, dat de vakkundigen, die tot dan toe de zieken lieten krepeeren uit hun tenten gelokt worden en naar verloop van tijd er een pracht-paviljoen ziekenhuis staat. Wie heeft nu de meeste verdiensten: de pruldokter, die - het valt niet te ontkennen - de zieken wel eens nog zieker maakte, of de geneesheer-directeur-chirurg, die nu al zijn 25 jarig jubileum gevierd heeft?

Voor de knappe vakkundigen al ons respect. Maar met hen solliciteerden nog 17 andere jonge dokters naar de betrekking van directeur en er waren er nog wel 'n paar honderd, die het met dezelfde talenten en dezelfde ijver en plichtsbetrachting nagenoeg even goed hadden gedaan. De maatschappij heeft zeer veel verdienstelijke mannen.

Maar een man, die een open oog en een warm hart had voor de nooden van zijn volk, vóór dat daar één haan naar gekraaid had, vóór dat daar encyclieken over geschreven waren, vóór dat iedereen over dien nood den mond vol had,...... zoo'n mensch wordt er maar eens geboren op de vijftig jaar, en zoo'n man kun je niet met anderen vergelijken.

T.