Roeping. Jaargang 10

[p. 251]

Boekbespreking

Stijn Streuvels: De oude wiking - Paul Brand Hilversum. - 1931.

In dit geschrift vindt men de oude Streuvels weer. Zijn vorig boek ‘Alma’ moge om vele àndere redenen interessant zijn, als werk van letterkunde valt het mislukt te achten. Het moest mislukken, omdat het niet regelrecht uit Streuvels' wezenlikheid kon voortkomen. - In ‘De oude Wiking’ horen we weer Streuvels' stem, onmiddellik met de inzet: ‘'t Geen hier verteld wordt is gebeurd in de landstreek waar de winden waaien over een eeuwigen nacht vol duisternis’. Een lofzang op de sterke moedige held, de strijder, en op de boer.

Van stijl niet specifiek modern; eer oudgermaans, van mentaliteit stoer, is De oude Wiking een voorlopige revanche op ‘Alma’.

Josef Cantré versierde het fraai uitgegeven geschrift met verschillende houtsneden in de stijl van het werk, waaronder enkele zeer fraaie.

GERARD KNUVELDER.

Anton Worlitscheck: Soziales christentum - Josef Kösel & Friedrich Pustet, München - 1931,

Dit boek is eigenlijk een preekboek. Het is wel niet zoo bedoeld, maar het maakt bijna van het begin tot het eind dien indruk. Men zal begrijpen, wat ik daarmee bedoel. Ik bedoel het in den minder gunstigen zin van het woord, zooals men ook wel eens van een lezing hoort zeggen: dat was een echte preek. Wanneer dit boek als een samenbundeling van sociale preeken was uitgegeven, dan zou ik er niet alleen vrede mee nemen, maar er niets dan lof voor hebben. Voor een preek of een moraliseerende lezing leent zich dit boek uitstekend en wie dàt zoekt, moet het zich aanschaffen.

Maar om ‘krachtvol in te grijpen in den strijd der meeningen’, - zooals de omslag in roode letters zegt, dat het doet, moest het boek twee eigenschappen hebben, die het mist.

Het moest ten eerste minder generaliseerend, minder vaag en algemeen, meer op den man af of liever: meer op onze tegenwoordige, feitelijk-bestaande volkshuishouding af wezen. Felle verwijten tegen den mammonistischen geest hebben we meer gehoord, maar we willen eindelijk eens hooren, of die mammonistische geest in onze tegenwoordige volkshuishouding vleesch en bloed is geworden, ja dan neen. Overal fulmineert de schrijver heftig en heel oprecht tegen sociale onrechtvaardigheid en sociale misstanden, maar we komen eigenlijk nergens onder den sterken indruk, dat het onze eigen, feitelijk-bestaande volkshuishouding is, die aan al die sociale wonden op sterven ligt. Het is als met een algemeen

[p. 252]

gehouden preek tegen het kwaadspreken, waarvan iedereen denkt, althans zich suggereert, dat het voor z'n buurman bedoeld is.

Ten tweede mis ik in dit boek de overtuiging, dat verbetering der zeden alleen geen algeheele oplossing van het sociale vraagstuk brengt. In zijn Quadragesimo Anno eîscht Pius XI naast verbetering der zeden hervorming der instellingen, dat beteekent, zooals uitdrukkelijk gezegd wordt: een nieuwe en andere juridische en sociale ordening. Over dit laatste spreekt de schrijver met geen woord, en daarom ben ik een beetje bang, dat een niet bizonder welwillende lezer na lezing van dit boek de neiging gevoelt om met den Direktor uit de Faüst te verzuchten:

Der Worte sind genug gewechselt
Lasst mich aüch endlich Thaten sehn!

Die daden kan een boek niet stellen, maar het kan er toch naar heenwijzen en het kan er de aandacht op vestigen en het kan er toe aanzetten en het kan concrete voorstellen doen.

Dr. G. VRIJMOED O, F.M.