|
| |
| |
| |
De groote drijver
4e Perspectief.
Herberg in het Uralgebergte. Eenige gasten waaronder een ambtenaar.
Schrijft je broer wat bijzonders uit Praag.
Hij heeft van een student gehoord, dat een profeet voor een nieuwe groote volksverhuizing is opgestaan.
Ik wil hier wel weg! Ik heb genoeg van honger, wolven, sneeuw en dennenboomen.
Een geweldig plan moet al ontworpen zijn: heel het Westen wordt overzee gejaagd, de Russen dringen naar den Atlantischen-Oceaan. De Aziaten komen hierheen.
Den naam van dien profeet wist mijn broer ook niet te noemen, gezien heeft hij 'm evenmin. Er wordt gefluisterd dat hij een zending des hemels vervult en dat hij dingen voorspelde die nu al uitgekomen zijn. Op 't oogenblik zou hij aan de Zwarte zee wonen.....
| |
4e Tafereel.
Zuid-Russisch landhuis.
| |
1e Tooneel.
(Holset, Darkhine.)
Hou je geheimzinnig, je wint erdoor aan vage grootheid.
Ik geloof in de natuurlijke noodzaak van 'n nieuwe volksverhuizing, die jij het eerst inzag en waarvoor je ons wist te winnen, die jij leiden kunt met je onverzettelijke energie en fijn berekenende tactiek. En toch naar uiterlijk en gebaar ben je te gewoon, en wil je ook niet anders wezen.
Goed, je bent er niet minder om, maar hoed je voor gemeenzaamheid. Laat je zelden zien en hooren, alleen op de beslissende momenten, dan is ook altijd de geest in jou waardig. Laat mij je ideeën hier bemiddelen, vertaald in mijn Russisch-Mongoolsch temperament. Blijf voor allen de geheimzinnige, haast ongenaakbare Groote Drijver!
Wij zijn de profeten der geweldige toekomst.
Je hebt gelijk. Ik wil te vaak een der velen zijn, dat maakt niet genoeg
| |
| |
indruk.... en ik moet ieder middel aanvaarden dat de groote weldaad nader brengen kan, al zal ze de eerste halve eeuw nog wel de weergalooze misdaad genoemd worden.
De Groote Drijver plonst dus weg in visioenen.
| |
2e Tooneel.
Darkhine Profeten.
De profeten der groote daad! Wat zegt het volk in de achterlanden?
Ze willen òòk eens weg uit hun ellende. Ze verlangen de weelde van het Westen te kennen.
Zouden de herders en jagers ook kunnen werken als de blanken in het Westen?
Dat mogen zij voor ons blijven doen. Zij maakten zich gisteren meester van onze schatten, morgen nemen wij ze daarginder terug.
Men vraagt of de Groote Drijver ook een westerling is!
Hij behoort tot alle vier de windstreken en wil gelijke liefde, gelijk recht en gelijk geluk voor alle volken.
God deed hem lang het Westen bewonen om onze volken een goeden geleider daarheen te geven!
Kan de Groote Drijver ons ontvangen?
De visioenen zijn over hem gekomen. Stoort den meester niet; hij ziet nu de wegen die voeren naar de groote daad.
Laat hem dan schouwen. Wij komen later terug.
Zijn de volken der achterlanden nu gewonnen voor den grooten trek? Durven ze den beslissenden aanval ondernemen?
| |
| |
We brachten ze zoover, dat ze hun eigen land haten en stampvoeten voor den grooten storm.
Allen gelooven toch in den Grooten Drijver.
Blindelings! Hij geldt als de levende Buddha in zijn tweede gestalte.
De Heer der Wereld die uit de bergen kwam.
Het is wel. Ik zal den meester de goede berichten overbrengen.
Hebt gij gehoord, dat onze vorsten.....
Permanente presidenten.....
.... permanente presidenten dan.... ook op weg zijn hierheen om met de groote heeren van Moskou te onderhandelen?
De groote heeren van Moskou verlangen te onderhandelen met de vorsten!
We verstaan elkander wel! Steunen die van Moskou de zaak?
Ze valt in hun lijn.... en beteekent hun laatsten kans om zelf aan een onafwendbaar wordend progrom te ontkomen.
Vormloos doch zuiver herleeft de Al-Russische ziel.
Overigens handelen wij uit zelfverdediging. De Goddeloozen uit het Westen zijn in denken en werken buiten de grenzen der natuur getreden. Ze zijn slaaf geworden van hun meer en meer verfijnd en duivelsch wordende uitvindingen. Willen wij de aarde voor de menschen en voor God behouden, dan moet er op een andere manier worden geleefd in het vervolg. Naar het simpel goede waarvan zij het begrip hebben verloren en dat ook wij dreigen te vergeten wanneer we ons niet sterk toonen, wanneer we daarvoor niet elk offer, ook dat van ons eigen wezen durven brengen. De Joden van Moskou zijn bezig elkander te verdringen: laat ze begaan. We moeten al verder kijken.
We durven weer vrij en vrank spreken.
Stellen we dat nog wat uit.... We komen terstond terug.
| |
| |
(uitgeleide doende):
Ik breng den Meester uw groeten over.
Is het waar dat de Groote Drijver zich op meerdere plaatsen tegelijk kan begeven?
En dat hij niet kan sterven?
De mare gaat ook, dat hij nimmer geboren werd. Zou hij toch uit de bergen zijn gekomen?
St... st... hij wil niet, dat men daarover spreekt.
(profeten af.)
| |
3e Tooneel.
Darkhine, Warja (van andere zijde optredend):
De meester werkt aan het groote plan.
De meester!... Speel die comedie niet voor mij... voor mij is hij alleen....
Een gewoon mannetje... Niets bijzonders zelfs voor jou!
Je bent wel hoffelijk, poëét van de wilde rassen.
Ik kan de vrouw in jou bewonderen, wees gerust... maar ik wilde dat jij den geest in den man kon respecteeren, dat je niet om een gril misschien iemand die de grootste daad der laatste eeuw moet doen geboren worden in jouw sfeer omlaag haalde!
Jij voelt toch ook wel, dat wij op een kantelpunt staan, of we vallen terug in heel de Aziatische ellende of wij kantelen maar het rijke Westen met zijn weelde en genot!
(spottend):
Ben je soms jaloersch?
Vergeef me dat ik ronduit beken: allerminst. Maar ik neem je kwalijk dat je hem vernedert door altijd zijn kleinmenschelijken kant te laten reageeren. Om Godswil!!! heb tenminste geduld...
St... stil!
| |
| |
| |
4e Tooneel.
(Vorigen Holset.)
Wel prinses Warja, hoe vindt gij onzen tijd?
(achteloos):
Kan interessant worden.
Voor het eerst voel ik de sidderingen en trillingen die groote beslissingen vooraf gaan. Want dat geweldige dingen gaan gebeuren, tenminste een oorlog, staat voor mij vast.
Maar 't wordt een vreemde oorlog! Haast zei ik: wat ouderwetsch. Dank zij de pacifisten verminderde het Westen z'n bewapening zóó enorm, dat ze niets meer beteekent.
Ongeloof, intellectualisme, democratie en genotzucht hebben individu en staat daar zoodanig doen verworden, dat bij den eersten sterken stoot de ineenstorting volgen moet.
Ik verwacht wat van onzen achterban! Van de Tartaren en Turkmenen, de Kirgiezen en Mongolen! Zoo begrijp ik de grootheid van den oorlog!
Het oer-instinct der verovering!
Weet je, dat je in twee halve werelddeelen voor profeet wordt gehouden?
De Aziaten zien in jou een soort reincarnatie van Buddha, de orthodoxen houden je voor een herrezen Dimitry Donskoy.
Ik weet beter wat jij bent: je bent katholiek!
Dat heb ik nimmer geloochend.
Het lijkt me bij de aanstaande volksverhuizing van geen bijzonder belang.
Wie worden door jouw losgelaten heidenen straks de zee ingedreven? De katholieke volken van het Westen.
| |
| |
Niet in zee: over de zee.... tenminste wanneer ze ons niet naar Tibet jagen.... waartoe ik ze niet meer in staat acht.
Overigens drijf je een volk nooit radicaal uit.
Hoe zal je 't vinden wanneer jullie Paus naar Amerika moet vluchten!
De Paus heeft in Avignon gezeteld, waarom ook niet eens in New-York of Buenos Ayres?
Je hebt veel met Jezuieten omgegaan, jij.
Af en toe; ze hebben me altijd mijn eigen inzicht gelaten.
| |
5e Tooneel.
(Vorigen Kolzoff.)
De wilde vorsten zijn gearriveerd, of juister de permanente voorzitters der achter-Russische bondsrepublieken. Straks valt de beslissing: oorlog of vrede.... Voel je je rustig?
Waarom niet? Oorlog met de randstaten kwam er toch, dien heb ik niet veroorzaakt. Een verder doorstooten naar het Westen kan door mijn propaganda zijn beinvloed. Omdat ik vreemde was, kon ik hier de nu al wat legendarische Groote Drijver worden.
Toch voel ik me meer rangschikker en promotor van gebeurtenissen die toch onvermijdelijk waren. Bovendien wordt in mijn naam veel verkondigd, waarvan ik in den grond niets weten wil.
Voel je de verantwoordelijkheid van het moment?
Maar vaag... Zoodra en zoolang ik handelen moet, heb ik van overgevoeligheden weinig last. Alleen de zichtbare, hoorbare en tastbare dingen kunnen me hinderen.
Voor een gewelddadige doorvoering van je ideeën schrik je dus niet terug.
Ieder middel lijkt me beter dan de kwaal.
| |
| |
Niets dan rust en bevrijding.
Raak je niet in tegenspraak met je zelf?
Neen, nu lijd ik de onrust om het verleden.
Tegenover heden en toekomst sta ik kalm. Hoe monsterachtig men mijn werk nu en in de eerste tijden ook noemen zal: in den grond handel ik uit liefde.
De liefde van den hartelooze.
Ik heb allen lief en verlang niets voor mezelf, tenminste niets heel bijzonders. Maar ik moet anders lijken, omdat één het moet durven en kunnen. Ik heb de innerlijke rust om de toekomst te bepalen. Meer en meer moet ik gaan gelooven, dat ik inderdaad een zending vervul, dat Gods wil door mij tot uitvoering komt.... dat wellicht ook zijn toorn door mij zal woeden.
De Aziaten!.... Voorzichtig: op dit moment verstaat de Oosterling alleen maar de stem van den veroveraar. Later misschien die van droomer of wijsgeer, nu niet. Acteer en durf te liegen!
't Gaat ook wel zonder leugens.... Zij zullen enkel den Grooten Drijver zien.
| |
6e Tooneel.
(Vorigen Vorsten.)
Namens de achter-Russische en centraal-Aziatische republieken breng ik U de eerbiedige groeten.
Ik groet de durvenden in groote dagen.
Ik kom U de verzekering brengen, dat wij besloten hebben, mocht de stoot tegen de randstaten gelukken, de Westersche volken weg te drijven.
Het geweldige moment breekt aan. In schrikkelijke en schoone visioenen heb ik de komende tijden gezien. Een groote stem, moge het Gods stem zijn geweest, heeft geroepen in mijn ziel: geen vrede zult gij brengen, maar het zwaard! Doch wie kan in het bedorven en verwijfde Westen het zwaard nog zwaaien. Daartoe bleek geen dier volken meer in staat. Toen zag ik naar het
| |
| |
nieuwe Rusland en het oude Azie, waar de volken jong bleven, waar ze moed en kracht behielden om werelden te winnen.
De groote Dchengis Kahn kon zijn werk niet volbrengen. Straks vallen wij aan waar het noodlot hem deinzen deed. Laten wij de goede, krachtige volken die de arme vlakten van Rusland, Siberie, Mongolie en Turkestan bewonen, eindelijk voeren naar de weelde en den rijkdom, naar de zoete natuur van het milde diepe Westen.
Wat ons weerstaat vertrappen wij.
De Frankische vrouwen worden onze slavinnen.
Gij zult de meesters zijn en doen wat gij verkiest.
Wanneer uw glorie daarginder aan Rijn, Maas, Seine, Tiber en Loire stralen zal....
Zult gij de groote Heer wezen!
.... zult gij mij niet meer zien. De stem van den grooten Geest die in mijn ziel spreekt, heeft mij dit toegefluisterd.
Ik voer u naar het beloofde land, daarmee is mijn zending vervuld.
Waar gaat gij dan heen....
De macht die mij langs zoo wonderbare wegen tot u geleidde voert mij heen waar zij mij begeert.... Ik dien alleen....
De groote heeren uit Moskou hebben mij onlangs gevraagd, of ik het communisme over de wereld wil brengen. Ik heb geantwoord: U allen breng ik waar gij wezen moet, ik verspreid uw krachten over de aarde.
De ongeloovigen in Moskou wantrouwen u.
En ze vreezen ons... Maar gij zult ons geven wat eenmaal het geluk ons onthield. Wij volgen u....
Mijn vriend Darkhine, de groote heldenzanger in dezen grooten nieuwen
| |
| |
heldentijd zal u nu begeleiden naar het slot van vorst Sergof; gij zult wel vermoeid zijn van de lange reis. Wij zien elkaar spoedig weer.
Heil den Grooten Drijver!
(Darkhine, Kolzoff en vorsten af.)
| |
7e Tooneel.
(Holset Warja.)
Ik word groot ondanks mezelf.... of trots een deel van mezelf.
Dchengis Kahn werd wereldkeizer door zijn zwaard... Jij door je boeken, je plannen, je redeneeringen, je tactiek en je weergalooze onverzettelijkheid.
Praat me niet meer van den geest. Ik ben vriendin geweest van Rasputin in mijn eerste jeugd. Ik deed aan spiritisme en was van een vrouwelijke loge van Rozenkruisers. Ik heb aan aanvallen van mystieke vervoering geleden, lach niet... het is waar.
Tot ik ontdekte, dat geest en zinnen één waren, dat was voor mij een verlies en een bevrijding. Een illusie verzwond, maar de werkelijkheid werd dieper.
Praat me van den geest dus niet meer.
Ik zal 't laten. Dat is voor jou een vreemde taal.
Je weet niet wat de geest is. Maar je zult ondervinden en voelen dat de geest regeert.
(hartstochtelijk):
Totdat ook de geest gehoorzamen moet!
Ondervond je nooit, dat iets je machteloos kon maken... dat je je schaamt voor je geest? Dat je het leven alleen maar vòèlt?
| |
| |
(na een korte poos):
En leid ons niet in bekoring....
| |
8e Tooneel.
(Vorigen, Bediende die een brief aanreikt en zich daarna verwijdert.)
Aha... Lotte is op weg hierheen.
Wie is Lotte?... Die typiste?....
Mijn vertrouwde secretaresse.
(scherp lachende):
Dus die is het? Die heb je lief?
Toch niet. Ik zie ze graag.
(hevig):
Iemand die ik liefheb, zie ik niet graag meer! Onthoud dit; dat is een van die vervloekte Westersche gevoelsgespletenheden. En weet je wat ik het meest veracht in de vrouw:.... de vrouw.
(plots begrijpend):
Waarom branden je oogen van haat als je mij bekijkt?
(verward en heftig):
Omdat.... omdat ik je niet meer zien mag! Lotte is een van die vrouwen die ik in mijn omgeving lijden mag en waaraan ik mij hechten kan... omdat ik niets voor haar voel! Ik mag een beest worden van wreedheid, hoogmoed, leugen en trouweloosheid, ik wil geen beest worden als een beest.
(verontrust):
Zóó had ik me jou niet gedroomd!
Ik zei je: de trilling der groote komende dingen vaart door mijn ziel... en jij bent een gevaar voor mij.... voor mijn idee, voor jouw volk en voor jezelf.... Vermijd me.... om Godswil.... tot de zware tijd is geleden.... Misschien kan ik later meer zeggen....
| |
| |
| |
9e Tooneel.
(Vorigen Darkhine Kolzoff.)
(opgewonden binnenstormend):
Oorlog met Polen en Roemenie.
(als bevrijd):
Goddank.... nu kan ik tot rust komen.
Het onafwendbare valt over ons.
Mijn zending raakt het begin van het einde. Ik word nu heelemaal mezelf.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd