Roeping. Jaargang 3

[p. 398]

Het eenig noodzakelijke
(uit: Ernest Hello - Le Siècle) Vert. door C. Baerwaldt.

Er zijn omstandigheden waarin de mensch in zichzelf keert; dan ziet hij de utopiën, waarin hij zijn vertrouwen had gesteld, vluchten. Hij voelt de harde werkelijkheid: zij is dáár.

Maar het gezond verstand is zóó verduisterd dat de dingen hun naam verloren hebben. Wát is utopie? Wát is werkelijkheid? wát zijn de dingen van den droom? wát zijn de dingen van het ontwaken?

Zekeren dag bereidde een jonge maagd het middagmaal voor den gast die in haar huis was komen rusten.

- ‘Meester’ zeide ze, ‘m'n zuster helpt mij niet.’

En de gast antwoordt: ‘Eén zaak is noodig.’

Martha begreep, tenminste in zekere mate, de diepe beteekenis van het woord waarmede Jezus-Christus Maria's superioriteit boven haar vaststelde. Martha verstond het: doch de eeuwen, tot wie God spreekt, hebben tot op heden nóg niet verstaan.

De eeuwen hebben tot heden toe gemeend, dat het christendom enkel een apart iets was, het aparte iets van hen die aan een ander leven denken: de specialiteit der mystieken. En de mystiek heeft men beschouwd als een der vormen van den droom, misschien wel respectabel, doch zéker nutteloos.

Het is daarom dat de eeuwen, die reëele, practische, dringende behoeften hadden, hun vertrouwen gesteld hebben in hun eigen kracht en handigheid.

II.

Doch ziet: de volkeren weten het hoofd niet meer te bieden aan de ontelbare moeilijkheden van hun toestand.

En tóch, wát ze wilden, hebben ze gekregen. Zij wilden de stof ondervragen, haar onderzoeken, haar beheerschen: ze hebben het gedaan.

Tegenover de vraagstukken die het leven aan de volkeren stelt,

[p. 399]

zien ze dat de stof die vraagstukken niet oplost, integendeel, die vraagstukken ingewikkelder maakt. De ontdekkingen bevatten geen enkel antwoord, de industrie blijft stom. De wapens verspreiden den dood; geen enkel werktuig schenkt het leven. De volkeren gaan vooruit, werpen, als in beweging zijnde legers het stof, vraagstukken op, en, in de duisternis die zij gemaakt hebben, hebben ze den weg verloren.

Aan de 19e eeuw was het weggelegd den mensch te omringen met de wonderen der industrie, den veroveraar te plaatsen te midden van zijn veroveringen en hem te zeggen: ‘gij hebt uw vertrouwen in de uitvindingen gesteld, te midden van haar zult gij sterven; óp haar en dóór haar sterven.’

In de vorige eeuwen had de menschheid moeite met kleinigheden gehad. Thans heeft ze een universeelen last, ze beweegt zich in een doolhof, zonder in iets orde te kunnen brengen; welke zorg zij er ook aan besteedt, altijd komt zij tot hetzelfde resultaat: zij verstoort.

Tot aan deze eeuw was de mensch gekweld geworden door sommige hartstochten, zooals liefde, haat, afgunst, gierigheid. Nú zijn een maatschappij en een litteratuur geboren die vaststellen dat de onrust de wortels der ziel heeft bereikt en tot zelfs de oude wanorde veranderd heeft. Achter die genoemde en gekende hartstochten zien we dìe passie terugkomen die in de christen eeuwen nóch een naam had, nóch wier bestaan men kende en die door de heidenen genoemd werd: toedium vitae. Welnu, die walging van het leven is anders niets dan een ontzettend God-noodig-hebben.

Terwijl de litteratuur in die nieuwe angsten der menschelijke ziel slechts een middel zag om nieuwe effecten te voorschijn te roepen, getuigde de maatschappij door de realiteit der crisissen, dat het kwaad ernstig was.

Tot nog toe is onze eeuw er eene geweest van aardbevingen.

Alles is onmachtig geworden om zichzelf met eigen verstand te leiden. De wetenschap stort zich in het materialisme, de kunst in het realisme. Dáár aangekomen, beschouwt de kunst wonden als ornamenten en de verovering van een graf als de bemachtiging van een troon.

[p. 400]

De ziekte die de kunst heeft aangetast is dezelfde als die welke de maatschappij aangetast heeft. Het menschdom dacht dat het reëeler werd, omdat het zijn vertrouwen stelde in de stof.

Daar het realisme het menschdom getroffen heeft, is de beschaving vervallen in een onnoozele en verschrikkelijke utopie: het heil door de industrie.

De moderne mensch heeft gemeend, dat de stof, - omdat hij die stof voor nieuwe doeleinden bezigde en zij duizend nieuwe vormen aannam - de gedaante van een verlosser zou aannemen.

Hij heeft hen, die spraken over geloof, hoop, liefde en aanbidding voor droomers versleten.

Hij heeft gemeend, dat Hij, die gezegd had: ‘Zoek eerst het Rijk Gods en zijne gerechtigheid, en al het overige zal U worden toegeworpen’, geen practisch mensch was.

En dáárom is het, dat de moderne mensch óp is.

Hij heeft de prooi losgelaten voor haar schaduw. De ‘positieve’ geleerde weet nog niet dat hij het positieve terrein heeft verlaten. Hij heeft zich van zijn successen bediend om zich in zijn utopie te vrdiepen. Daar zijn slaap steeds dieper en dieper werd, werd zijn droom meer en meer waarschijnlijk. En, zooals de mensch, door de gewoonten van zijn uitwendig leven, de nacht in dag en de dag in nacht heeft willen omzetten, zoo-ook heeft hij door de gewoonten van zijn inwendig leven den droom aangegrepen om te trachten er werkelijkheid aan te geven, en getracht de werkelijkheid in droom te veranderen; maar de natuur der dingen heeft weerstand geboden: de droom is droom, en de werkelijkheid ook werkelijkheid gebleven.

Jezus-Christus is gebleven wat HIJ wás: De Hoeksteen der wereld en der werelden.

HIJ ís gebleven de universeele noodzakelijkheid. Men wil van Hem niet weten, men zegt dat Hij de droom is: doch HIJ is DE Werkelijkheid en niets kan zonder HEM worden beredderd.