Roeping. Jaargang 1

[p. 400]

‘Als metafoor’....

‘Alles Vergängliche
Ist nur ein Gleichnis.’
Goethe: ‘Faust.’

Wanneer de laatste bloemen zullen verwaaid zijn met den nachtwind naar het verre, donkere land daaronder;

wanneer 't allééne gerucht van den nachtwind in de ijlte, ver en dichtbij, is om je hoofd als het praten van veel scherpe, gedempte stemmen uit een wereld, die je niet erkent, en die je geheel vijandig is;

wanneer de sterren boven je hoofd - waarin je geloofde als symbolen der eeuwigheid - zullen uitgaan; en 'n matte, moeë doodglans den hoogen hemel overtrekken zal;

en wanneer alleen nog de verre, zeer lage sterren boven 't diepe, donkere land daaronder, zullen hangen, stil-rood gloeiend, als verre lampions op 'n avondfeest;

Kom dan!

Ik zal je schreden richten - niet naar het donkere dal - wij gaan dicht-aaneen, mijn arm om je schouder, de hoogte op; de nachtwind omspant onze slapen; scherper worden de gedempte stemmen; van ver lacht Satan heesch door de ijlte.

Wij weten, dat deze opgang den weg is geweest van ontelbaar-velen vóór ons, die dáár verdwenen zijn in den nacht, bij hun moeizaam stijgen naar de sterren omhoog; maar vóór ons verbleekten al de laatste sterren boven de lange kammen der bergen, en doofden uit. - Wij weten, dat dit de weg is geweest, en wij klimmen óók; wij klimmen, zwijgend en gestadig, terwijl de nachtwind met de verre stemmen en de Satanslach zwellen tot 'n warrel van geluiden, die wervelen om onze hoofden.

Wij vreezen te klimmen naar de vergetelheid, waar niets meer is, geen andere troost en geen andere bekroning, dan niet meer te bestaan; en we herinneren ons duidelijk een der stemmen uit den nachtwind, die hiervan sprak; en Satan lachte er toen over heen.

Wij vreezen, maar spreken de vrees niet uit.... Straks zullen onze ineengestrengelde armen verslappen; zij zullen elkander loslaten onwillekeurig; ons bestaan zal verwaaien als de bloemen van de hoogte, ver, ondenkbaar ver, in het duister zonder einde; - en niets, niets zullen we dan meer weten; ons niet meer herinneren te hebben geleefd; zéker niet, elkander te hebben liefgehad....

'n Nieuwe warreling van den nachtwind om onze hoofden; - wij zien elkander aan; wij vòelen elkanders gedachten; onze oogen rusten op elkander als twee sterren op hun spiegelbeeld in 'n onbewogen water. En wij huiveren om de ontzettendheid; wij dringen de gedachten

[p. 401]

weg uit onze geest, en probeeren enkel te denken aan elkander, aan niets anders; maar de nachtwind, scherper en feller dan ooit, herhaalt en herhaalt: dat we stijgen naar de vergetelheid, naar 't niets; dat ons stijgen dus dwaas is....

‘In den nachtwind spreekt de geest der leugen’, zeg jij - en ik knik kort en zwijgend; ik hoorde den huiver in je stem, maar wij wìllen immers - wij wìllen.

Onze angst is zwakte, dat weten we beiden; we herinneren ons zeer mooie woorden, die eens tot ons gesproken werden door 'n zeer eenvoudig priester, op 'n middag dat de zon scheen, in de kerk; we weten, dat het goed is, wat we doen; dat dìt is groot-mensch-zijn. We wisten dit allang; we droegen mooie woorden hierover diep in ons, die we lieten zingen als verre, geweldige koren, als wij dat wìlden; en we sloten de oogen, als we huiverden in diepe genieting, om de grootheid van het mensch-zijn: 'n stuk eeuwigheidstragedie, bewust of onbewust gespeeld.

Nu is alles daad geworden; nu gebeurt; - en onze zielen hebben er onder bewogen als 'n korenzee onder 'n stormwind, wanneer de avond plotseling invalt onder zware wolkendonkerte.

Wij stijgen, stijgen. En denken aan allen, die vóór ons gingen; wij luisteren, en zien naar hen uit; maar niets, niets dan de nachtwind en de ijlte, waarin het donker zweeft. Weer dringt in ons op het idee: ‘vergetelheid’, ‘niets’, en ‘vergeefs’; maar wij zien elkander aan als plotseling geschrokken; bang, dat we 't weer van elkander mochten bemerkt hebben; en wij willen stijgen; wij wìllen het willen - geweldig.

Plotseling, vóór we weten dat we zóó hoog zijn - de sterren zagen we al lang niet meer - staan we op den kam der bergen. Hier vallen alle geluiden plotseling achter ons weg; 't wordt stilte, vlak en roerloos....

Drie kruisen staan zwart op den bergkam, twee terzijde en één in 't midden; de twee terzijde zijn leeg - aan 't middelste hangt, hoog en stil-lichtend, in évenbleek-paarsige glans, n' doornenkroon om 't doode hoofd, 'n prachtig Mensch.

‘Christus....’ fluisteren onze stemmen tegelijk. Wij knielen.... vlak vóór ons op den harden rotsgrond liggen twee doornenkronen en nieuwe nagels.... Wij rijzen op: Ons Golgotha.... Wij zien elkander aan; onze oogen rusten op elkander het onnoemlijke innigte; onze monden kussen elkaar; dan laten we elkander zwijgend los - wij zijn bereid, wij aanvaarden....

Maar vóór ons, aan den anderen kant der bergen, is langzaam de zon gestegen uit het purper en de paarlemoeren bleekte van de lage horizon; - Christus' hoofd is omstraald van rooden schijn. En ineens begrijpend,

[p. 402]

zonder te spreken, dalen we hand-aan-hand de helling af, naar den kant van de opgaande zon.

Achter ons ligt Calvarië; de twee leege kruisen zijn weg; er hangt alléén nog Christus, gróót en alléén. In onze oogen zijn tranen; wij gáán, omdat wij weten, dat ook dit weer zoo moet; wij hebben onze roeping volbracht - wij hebben geleefd door onze wil. Ons bestaan was sterk; wij hebben 't Golgotha niet geweigerd.

En terwijl vóór ons de zon rijst, en àchter ons de Christus hangt gekruisigd, die onze stille neergang zegenen blijft onder de heffing van zijn uitgespreide doode armen, dalen we langzaam, zeer langzaam. Onze voeten treden in geurige bloemdauw; en de wassende ontroering in onze zielen, die we nog nooit zóó ondergingen, zegt ons, dat we nu beiden ingaan tot 'n nieuw bestaan....

Dit is 'n verhaal, mijn liefke, wat ik nog om onze liefde dacht; het is géén mooie sproke, maar bedoeld als 'n stil handgebaar naar 'n verre wezenlijkheid in 't leven aller menschen; en met de herhaling erbij van iets uit 'n zeer oud en zeer bekend verhaal.

Als wij eens ons Calvarië zullen moeten beklimmen, en dat is voor ons onontwijkbaar - dat God ons dan zeer nabij mag blijven, liefke, want de dwaalstemmen in den nachtwind zijn zeer bedrieglijk, en wij zijn zeer zwak.

Dit is 'n goed weten, mijn liefke, dat we niet gansch op elkander bouwen kunnen, in weerwil van onze liefde; - maar we mogen de liefde toch wel haar taal laten spreken, en haar schatten als iets zeer, zeer groots: zij licht ons vóór bij onze opgang naar de hoogten, en behoedt ons voor de daling naar het donkere dal; zij maakt ons groot, al reikt haar willen wel 'ns naar onbereikbare verten.

En als dit verhaal dan voor jou en enkele broeders en zusters werkelijk kan zijn als 'n stil handgebaar, dat de oogen richt naar die zeer zekere wezenlijkheid: het Golgotha in aller menschen leven; als het de herinnering eraan kan versterken; - als dit dan loon verdient, dat God het ons ten goede houde, voor als wij ons Golgotha eenmaal wezenlijk zullen beklimmen.

13 Juli 1923.

JOS. VERJANS