Roeping. Jaargang 1

[p. 394]

Aan de boschdreef

X.

Lucht van braadvleesch en van pannekoekgebak lag om 't huis. Moeder dwaalde weer den klinkerweg op; Anneke en Leene keken uit in de dreef. Treeze stond nog in 't kelderkamertje met 'r borduurselschort in de handen. Ineens schoot ze uit in onbedaarlijk gesnik. Ze wierp 't ding neer. Half bewust voelde ze toch ‘dat ze 't gemakt ha um scon te zijn veur hem, veur Fried en nou kon 't 'r ineene niks nie scelle, niks nie. Ze gink zooas ze d'r waar; erst wete waar ze me Fried an toe waar.’

De zon straalde telkens van onder een zware, schitterende wolk met snelle vleugen van glorievol licht, dat aanvloeide vanuit diepe verte; dan zagen ze tot bijna in 't dorp, maar er daagde nog niemand op als een vrouw die uit een zijpaadje kwam en twee spelende kinderen langs de sloot. Er naderde een bakkerswagen waarvoor 't paardje in sjokkenden gang langzaam voortkwam. ‘'t Waar toch den tijd’, had Anneke uitgerekend. ‘Ik zie ons Treeze nerregent. Werum hed-de gij da gezeed?’ fluisterde Anneke. ‘Had-de toch niet motte doen, nou is ze heelegansch overstuur.’

Halt hield het karretje bij de dreef en iemand stapte haastig uit.

‘Onzen Antoon!’ riep moeder met beide handen omhoog. Eèn moment had ze hem aangezien, dan heel even, half bewust, dwaalde haar oog rond als om te zien of niet iemand de glorie en de vreugde van die komst had opgemerkt. Toen breidde zij haar opgeheven armen uit en heel haar wezen ging hem tegemoet.

Met wijde stappen was Rumold over den akker gegaan; hij sprong over een sloot, wrong zich door 't korthout en stond in de dreef. ‘Nou jong, bin de weer op den herd!’ Met 'n hoofdknik zag hij hem diep in 't oog.

Antoon was slank en bleek, hij had 't ovaal gezicht van Anneke, maar zijn haar was donker en sluik. Hij droeg zwarte kleeren: een tot den hals toegeknoopt vest en een hoed, laag en plat van model.

Ha, hij ademde weer de welbekende lucht in: de rook van de Brabantsche hut en die dompe geur van vochtig mos met de kruidig wrange lucht van hars die aanvoer uit de bosschen.

Rumold zag hem op den rug; hij vond dat hij breeder geworden was ‘nie rebuustig moar hij kon 't toch zijn, 't boerenwerk zou hem toch ‘hendig afgoan.’

Van den avond zou Fried hier zijn, overpeinsde Treeze. Wa zou 't toch gève; as nou Antoon hem zag veur den ersten maal. Ze zou

[p. 395]

hem 'n eind teugegoan as ze hem komme zag. Nou en dan foaruit ze liet 'r eige geen rad veur 't oog draaien; klinkt 't nie dan botst 't moar.’¹⁾

Simke kwam binnen gesprongen en dartelde uitgelaten blij om Tontje's beenen.

‘Ach da ie nou onzen Antoon nog kent. Kek nou, kek toch, 't stomme bist!’

Grootvader zat daar onbeweeglijk en stil als 'n stuk meubel; z'n oogen stonden nu troebel en verzonken. Hij schrikte als hij Antoon gewaar werd; er kwam wat leven in de wezenlooze trekken.

‘Ha, Grutvaders daar waar nou de verloren zoon!’ riep ie steeds de hond streelend die niet van hem afliet.

‘Ach!’ keek Annemie naar Rumold, ‘zègen van Onzelieven Heer dat ie geene verlore zon is! Verbildt oe!’

Onontwarbare uitdrukking gleed over grootvaders gezicht; verbazing, wantrouwen, ontsteltenis, vrees.

‘Neeë, neeë’, beefde z'n stem eindelijk en hij tikte met z'n stok op den grond; ‘geen vremd volk op den herd of - of ik goa loopen, heur de.’ Zijn handen trilden en er was onrust in hem.

Anneke schoof achter hem om en legde zachtkens de hand op den schouder ‘kum nou, zet oe grutvader?’ klonk haar weeke stem overredend.

‘En ik hè nou toch zoo wa scons veur oe mee gebracht van uit 't Semenarie!’

‘Nou kek is aan, heur de da!’ riep moeder. Hij is 'r duk heele-gansch af’, fluisterde ze de schouders optrekkend.

‘Joa wa zul de d'r an doen; slijtaasie in de hersens’, verduidelijkte Rumold. ‘Mar toch! ken de ons Tontje nie meer? Kum nou?’ riep Treeske en ze pakte Antoon bij den arm en draaide hem in 't rond.

‘Tontje?.... 't Is 'nen netten, vremden heer’. Allen lachten.

‘En ons Leeneke?’ zoo keerde hij zich. ‘Al in de Derde Orde?’

‘Nou zoo, zoo veer bin 'k nog nie.’

‘Waar ge nog nie bint, kun de nog komme. En 't lache, hè ons Treeze da verleerd?’

‘Da, da zal ze noît nie verleere’, riep Annemie.’

‘Ze ga na 't klôster!’ zei Leeneke.

‘Hèèè? Da 's meer as 'k wel verwachtte.’

‘'t Kloster van Sint Arrejaan!’ kwam vader.

‘Zoo meske, zoo? En wie is dièë gelukkege mins?’

‘Ach, proat toch allegaar nie zoo!’ weerde ze met 'n elleboogduw af en ze hielp Anneke die een stijf hard tafellaken van grof, eigen-

1) klinkt het niet dan botst 't: Stemt het niet dan stuit het.

[p. 396]

gesponnen linnen uitspreidde. Onzacht plaatste ze daarna borden en schotels op tafel.

‘Ons Anne die mot nog wa rooier wangeskes bekommen’, vond Tontje.

‘Joa.... da meske’.. moeder zette de handen in de zij en zag Anneke vol in 't gelaat, ‘da motte gij moar is de biecht afnème.... want ik, ik wèt nie, daar!’

‘'t Gewète nie zuiver? Da ken 'k toch nie geleuve’, kwam Antoon met 'n korten lach.

‘Ik ken d'r me den kop nie bij moare da 'r wa dwers zit, dat wit 'k goed’, knikte moeder met 'n armzwaai.

Met snelle vleug gleed 'n teer rood over haar wangen en slapen. Ze wendde haar hoofd af en zei wat half verstaanbare woorden tot verontschuldiging.

‘Ach heur toch! Nog den eigenste klank!’ zoo stond Antoon 'n oogenblik naar de oude klok toen zes slagen vielen. ‘Den aauw bekende; die houdt z'n eigen goed heur de.’ Er was verteedering in z'n stem.

‘Die zal 't langer moake dan wullie’, lachte Rumold.

‘Ach en d'r goa toch niks nie boven den boerenherd; ik ken 't nie hellepe moar zoo'n vlammenvuurke, da oe teugespeuld, da zie ik toch zoo geer.’

‘Ach! Zie de da doar zoo nie?’ vroeg moeder.

‘Da zulle daar wel allegaar nieuwe spele zijn’, meende Rumold; hij zette zich, nam z'n slappe pet tusschen vingers en duimen om met gebogen hoofd en gesloten oogen een Onzevader te bidden. Een aanlichtende zonnevleug had heel 't vertrek in gloed gezet.

Moeder deelde braadvleesch en schepte aardappelen op; haar ronde oogen tintelden van genot; haar wangen waren rood en verhit. Ze had Antoon nevens zich geplaatst en ze bediende hem telkens van reusachtige porties. ‘Als 't oe nou moar goed smoaken mag.’

‘Da beloof ik oe!’ Hij tuurde tusschen 't korthout, dat den akker van de dreef scheidde. Telkens, door wind, bewogen de takken en werden daartusschen de bloemen in 't hofje zichtbaar die nu en dan kleurig opschitterden als ze door zonneglimpen aangetoetst werden. Moeder volgde z'n blikken. Ze glimlachte zoet. ‘Zul de over 'n lutske gewaar wurde hoe scon oe blumkes er bij stoan’, knipoogde ze.

‘Kum grutvoaders; moar ète’, moedigde Rumold aan.

Z'n wantrouwende blikken rustten maar steeds op Antoon.

Rumold lachte. ‘Kum nou, da jong hè zoo duk mee oe gespeuld op d'akkers, witte toch nog goed?’

[p. 397]

‘'k He wà duk errepels uit 'n klain kurfke in 't kuilke geleed. Gij spaaide 't kuilke, ik mocht ze d'r in legge. Eèn veur èèn.’

‘Neeë, da dee Merijke! Gij? Noît niè! Neeë.’

‘Ach, grumoeder zoaliger!’ Waar zijn toch ze'ne gedacht. Anneke bracht een opgetorenden schotel met pannekoeken op tafel.

‘Hè, Meryke gebakke’, fluisterde grootvader.

‘Joa, joa, die hè Meryke gebakken’, knikte Annemie, ‘teugesweurdig is ie altijd aan 't prakkezeere over ze 'nen thuis en ze 'ne Meryke.

‘Joa da ken ze goed, maar hij, dieë bekomt er niks van’, wees ie naar Antoon.

Ze lachten alle.

‘Kum we zulle hem 'r moar enne gève?’ deed moeder gemoedelijk vragend.

‘Zoo'ne kwoai bin de toch nie’, lachte Anneke.

‘Da gun de 'm toch wel waar?’ vroeg Leene.

Opeens was Treeze opgestaan; ze tuurde met donkere blikken naar buiten. ‘Over 'n lutske bin ik trug!’ riep ze en ze stoof naar buiten.

Ze kwamen aangerend op de fiets, Romaan den Bels en Friedje. Romaan keerde en Fried stapte af, leidde z'n fiets aan de hand en ging Treeze tegen. Met luchtigen armzwaai als groet, kwam hij met verhaastte pas nader.

‘Waar kum de gij van daan? Van Pliene uit 't jagershuis bij geval?’ Haar stem klonk heesch, ze beet zich op de lippen en draaide 't schortelint stijf om 'r vingers. Ze hield zich enkele passen van hem verwijderd.

‘Da, ha! da mende ik verdikke al! Wie hè oe da in d'oore geblaoze? He?.... Nou? Da mende ik.’

‘Zoo, men de gij da? Dan zal de d'r ok wel reeje veur hebbe!’

Hij sloeg met z'n hand op 't stuur en ging vlak voor haar staan. ‘Heur is hier meske.’ Zijn handen knepen zich tot vuisten, z'n mond vertrok, de oogen dreigden.

Ze schrikte, want zij had de oogen, die haar nooit anders dan met een lach, of een lonk hadden aangestaard, nooit zien dreigen. Ze ging enkele passen achteruit. O hij moest haar eens van zich stooten en zij kon en wilde hem niet missen, noît nie, flitste 't as 'n weerlicht door haar opgehitste gedachten.

Friedje had zich al wat voorbereid op 'n vermoeden dat bij haar kon ontstaan omdat het voor de hand lag. Dadelijk d'r teugenin, geen vuur d'r op loate uitgoan.

‘Ik vroag oe: Wie hè oe da in d'oore gebloaze?’

‘'t Viel me zoo in de gedacht.’

‘Zoo ineene?’ Z'n stem sloeg over en klonk hoog en valsch. ‘Ik hè oe nou moar een dinger te zegge, da ik, as 'k Pliene gewild ha, ik

[p. 398]

'r moar veur 't vatte ha’, zei ie heel langzaam met nadruk op elk woord.

Wel voelde ze zich opeens geheel ontwapend en zoò bezien, was het ook als waren die vermoedens ongegrond. Ze zuchtte diep. 't Was haar alsof ze uit 'n ijselijke droom, die haar lang in benauwenis gekneld had gehouden, opgewakkerd was, of ze helder en klaar zag en wist dat het alles in haar verbeelding had bestaan. Haar oogen kregen zachter uitdrukking, haar lippen trilden en als beschaamd liet ze 't hoofd zakken.

‘En dan hè 'k oe nòg veur 't zegge da, as ge nou nog lillek blijft kijke, dan bekom de nie eenskes wa 'k van Bossche merkt hè mee gebracht!’

Ze schreide en ze lachte, ze lachte haar tranen drogend met haar schort.

‘Nou?’

‘Ik ken 't nie.... ken 't nie helpe da 'k janken mot’, schokte 't in 'n kort nasnikken.

‘Nou bin de.... moak oe nou nie heelegansch overstuur. Als ge 'ne zuute maid zijt, en, heur nou.. ..ik hè is heel, heel goei zoake gemakt op Bossche merkt dan bekom de 'ne fiets dar! Goan we d'r getweeë op uit! Hij trok 'r boezelaar van het gezicht toen hij zag dat ze de oogen met de handen weer bedekte, lachte hij haar uit.

‘Ge stek den gek mè mijn, ge zult mijn toch geene fiets geve, ik kan toch nie as 'ne juffer’.... ze lachte weer.

‘Zul de moar zien.’

‘En vaders dan?’

‘Die hè d'r nie op te goan zitte.’

Met d'r schort poetste ze over 't stuur waarop ze 'n vlekje ontdekte. Langzaam liepen ze samen naar huis.

‘Goei middag saam!’ zoo kwam Fried binnen. Met heel korte hoofdknikjes groette hij al de aanwezigen, wreef zich dan de handen en stapte op Antoon af, die even opstond. Z'n stekende oogjes boorden even in Tôntje's blik.

Treeske windend aan haar schorteband volgde, haar oogen nog vochtig van tranen de wangen verhit, de mond in lachplooi.

Antoon had zich juist te koesteren gezet in 't vriendelijk, milde thuis, waar alles hem zoo weldadig aandeed; nu was hij geheel uit de stemming door de komst van die vreemde.

‘Ik kwam moar ok is 'ne keer aangetrapt veur de kennismoaking woar?’

‘Ge hè die raajers¹⁾ toch nie in de stal gezet want de koei hebbe d'r scrik af’, zoo keerde Rumold zich naar Treeze.

1) de raajers: de fiets.

[p. 399]

‘Sta buiten oan 't muurke!’ verzuchtte ze. Ze kon zich nog maar niet met jufferskleeren op een fiets voorstellen.

Anneke keek van Friedje naar Treeze en bepeinsde hun verhouding.

Fried ‘ha nou gelijk zulke plesante dingen in den kop um Antoone te zegge en nou waar ineene alles eweg gescote. Hij ha de gedacht gehad, zoo'ne jonge kwikstert die doar van tusschen de vier muren is 'nen uitvlucht dee, die zal nog is 'ne keer wa leut meebringe, moare hij keek zoo wit en zoo strak. ‘Gij trekt toch niks nie op Treeze, gij.’ Hij was dichter nevens hem gaan zitten en trachtte wat vertrouwelijker toon aan te slaan.

Annemie deelde pannekoeken uit die ze besmeerde met een strooplaag. ‘Geen van ons kijnder trekken opmekoare’, vond ze; ‘in 't wèze nie en in de'ren doen nie.’

‘Nou ge doe 't goed heur de. Zoo'n scon gebak. Doar had de 't altijd zoo op’, lachte Annemie, ‘stroopstruif wit-te wel?’

‘Of ik 't nog weet.’

‘Pofferdikke ze zijn heet; moar smoake goed.’

‘'t Is klaren blom me rôme en eiers waar?’

‘Dan ken 't scon smoake!’

Moeder keerde zich wat af. ‘Hè 't zonneke da blinkt oe in 't oog’, zij ze met blijden lach, toen een snelle vleug goud licht aangleed en haar in 't gezicht scheen.

Met de zakdoek veegde Fried z'n vette mond af; dan kwam ie met z'n sigaren te voorschijn. ‘Dieë mot-te vatte’, zoo hield ie ze Antoon voor. ‘Gij mot nou is gaauwkes bij mijn komme buurte; ge wit wel doar an den kerkedraai d'r hè ik mijn magazijn.’

Rumold keek wat smalend. Magazijn; 't lag er vol ineengerolde snoeren, allegaar draaiummekes, krullekes en slangskes en 't rook er benaauwd, zuut na hennep en naar pek en tar.¹⁾

‘En dan motte is mee na Bossche merkt goan. Wa ge doar ziet en heurt.... O wit-te gullie da nog nie eenskes! De huzaren komme trug. Joa, inkwartier reken moar!’ knikte hij Rumold en Annemie toe.

Een schok van vreugde doorging Anneke, op die zoo los weggeworpen woorden. Haar teere bleekheid werd zacht overbloosd. Door intuïtie, of een diep instinkt als 't ware verbonden met haar argeloosheid en jeugd, had ze toch in 't vertrouwen geleefd dat hij eens zou weerkeeren, zooals hij gezegd had. Alles jubelde en juichte in haar, ze voelde zich als ontslagen, ze wist zich vrij van het smacht-verlangen dat haar in uiterste spanning had gehouden. 't Oneindig zoet gevoelen van bevrediging en milde rust doorsuisde haar. 't Was of ze de wekstem al van uit verre wijdte hoorde. Zij sloeg de handen voor

1) tar: teer.

[p. 400]

de oogen om zijn beeld op te roepen voor haar geest en vreugd voor den toekomst doorstroomde haar. Ze was zich maar even bewust van 'tgeen er om haar heen voorviel. Ze voelde dat ze alleen was gebleven met grootvader. Hij zat hoofdschuddend en onrustig voor zich uit te staren. Van ver hoorde ze hun stemmen achter in den hof. De lach bleef haar op de lippen, de oogen staarden in verrukking, de blijdschap scheen heel haar wezen te verheerlijken.

In nachtrust lagen de zusters in het kleine vertrek. Treeze' ademhaling ging snel, haar speurende gedachten joegen weer onrustig; ze vond ondanks Fried zijn betuiging telkens weer andere vermoedens omtrent hem: ‘Of 't toch nog meugelijk waar da ie haar beloog, da ie 'n rad veur de'ren uitkijk draaide? Ze kon 't nie hellepe, moar 't waar 'r toch duk of ie wa te verduike ha. Neeë ze gink te merrege noa oome Driek, zou ze 't is hendig me ne gek te sproak bringe, die zou wel uit den trubbel hoale, want da da hield ze nie uit, 't brandde d'r op 't hart, daar! Neeë, ze wist beters: Bidde zou ze, bidde um veurlichtings. Ze zou, joa ze gink 'ne beevaart doen.... veur.... veur 'ne zekere intensie.’ Zoo vond ze eindelijk wat troost, die kalmte verleende aan haar gemoed.

Anneke lag stil, adem ingehouden, onbewegelijk; 't was haar alsof Treeze, daar zoo vlak aan haar zij, de jubbel zou kunnen hooren die haar uit het hart opsteeg, of ze de zoete verlangens zou kunnen vermoeden, die ze koesterde en kweekte. Dit alles stond niet met helderheid in haar geest, als uitgesproken; maar in vage, en in minder tastbare vorm lag dat toch in haar besef.

Ze lagen daar in stilte, de drie zusters; nu en dan werd een verzuchting van Treeze hoorbaar, regelmatig kwam de moeilijke, piepende ademhaling van Leeneke van uit den hoek. Ze lagen daar in duister waar maneschijn inviel door 't hartje in 't buitenblind. Tegen den wand was dat scherp afgeteekend: een groot blank hart waarop 't lichtje van 't Antoniusbeeld fijne stralen van goudlicht deed schitteren.

MARIE GIJSEN