Roeping. Jaargang 1

[p. 337]

In s' levens mei!

‘'n Mooie avond, heer graaf’, en de vertrouwelijkheid tusschen hooggeborene en ondergeschikte klonk erin door.

Verstrooid draaide Theo van Eversen even het hoofd naar den ouden tuinman. Dan ritsten z'n vingers opnieuw langs een prunistak - z'n oogen volgden de bloesems, die gelijk rose vlinders langs hem vladderden - juist als de bloeiende wenschen naar grootsche toekomst, die dwarrelden door z'n ziel. En hij vergat een wederwoord.

‘'t Avondrood belooft voor morgen gouden bergen’, vervolgde de oude, zich z'n poëtische uitdrukking onbewust.

Dan.... daar Theo droomerig bleef zwijgen - legde hij de spade weer op z'n schouder en ging met 'n groet door het hek, het smalle laantje in naar huis.

Ook van Eversen liep nu dien kant uit - het hoofd gebogen onder den afmattenden last zijner verlangens.

De neêrhangende, licht groenende larikstwijgen streken over z'n donkere haren als waren het troostend strelende moederhanden. Het losse Meiwindje koosde z'n gepijnigd hoofd als kussen van frissche lippen.

Aan het eind van 't pad - daar waar het wegeltje grensde aan het erf van boer Wielens - bleef hij staan.

Uit de wit-bebloemde doornhaag klonk de weeke slag van den nachtegaal - steeg omhoog in de amberkleurige wolken met den geur van het bloeisel als avondgebed en wierookdampen.

Boven het water in den sloot zoemden de muggen. Eenige bloempjes gleden omlaag - bleven op het water drijven en deden het kringelen als groote kevers.

In den tuin zong eensklaps een mollig-warme stem het ‘Prière d'une Vierge.’ 't Oude altijd schoone lied scheen zóó geheel in dit milieu te passen, dat niet de minste verwondering zich afteekende op Theo's luisterend opgeheven gelaat.

En alles rond hem - de gloeiende luchten - de Meiweelde en de zang - alles smolt saâm met het laaiend zielsverlangen - riep slechts één woord - ‘toekomst!’

Hij trok een dagblad uit z'n binnenzak - las nog eens den oproep om een rechtskundig adviseur, door een der grootste Katholiek-sociale instellingen in den lande.

‘Mijnheer de Droomer!’

Die uitroep, gepaard met een komisch diepe buiging en rinkelenden lach brak het lied af en het hoofd der zangeres gluurde even boven de haag uit.

[p. 338]

‘Koningin onder de bloemen des velds’, groette hij z'n vroegere speelgenoote terug.

‘Vindt je “Roodkapje” niet makkelijker en méér passend?’ en 't onderwijzeresje - Wielens jongste dochter - wees naar 't goud-blonde haar, dat in gloed wedijverde met den koperkleurigen hemel.

Als knaap, in z'n booze buien, had Theo haar steeds ‘rood’ geheeten en guitig herinnerde ze hem daaraan.

‘'k Wou dat ik jou altijd opgeruimd en geestig humeur had’, ontviel 't hem ineens, vol bewondering voor haar zonnigheid. En nerveus greep hij in de bloesems, zoodat de doornen z'n handen openreten.

‘'n Héél gemakkelijk en goedkoop middel ervoor aan de hand doen?’ vroeg 't schuingebogen kopje.

Ze zag z'n ernst tot somberheid verdiepen en: ‘Er is slechts een beetje wilskracht noodig om tevreden, dus.... vroolijk te zijn.’

Haar zoo juist prettig schitterende, intelligente oogen werden nu even diep-peinzend als die van den jongen man. Bemoedigend knikte ze hem toe.

‘Altijd “koekoek”, één zang!’ schamperde hij. Je moest eens in mijn plaats zijn - graag hard willen werken - je gemaakte studies ook anderen tot nut doen zijn. En dan gedoemd tot zóó'n leegloopersleventje, door.... nu ja, laat ons zeggen door conventie,’ aarzelde hij.

‘Zóó!!! Is het in strijd met de conventie in jou kring om als rechtsgeleerde op te treden? Ik - dom ding - ik dacht nog wel dat juist zoo'n loopbaan een poort was naar Kamers en Ministeries. Eerlijk gezegd heb ik me al dikwijls afgevraagd, hoe jij toch hier zoo'n nutteloos leventje kunt leiden. Ik vergeleek je soms bij 'n egel, die z'n winterslaap houdt’, besloot ze vrijuit - hem zoekende wakker te schudden door haar opzettelijken spot.

Een schaamteblos kroop op onder Theo's glanzende haren - en als om zich te rechtvaardigen voor haar, die door noeste vlijt ver was uitgewassen boven haar milieu, berstte hij uit:

‘Je weet drommels goed, dat het m'n moeder is, die me hier op “Everstein” als 't ware gevangen houdt. Dat het háár angst is om ook haar tweeden zoon te zien heengaan, die me in dit nest opsluit. Ongelukkigerwijze deug ik niet voor visschen, jagen en econoompje spelen, of hoe ze dien boerenrommel hier maar believen te noemen.’

Ja - Mien kende maar al te wel de zelfzucht, dwaze trots en conservatieve begrippen der douairière.

Eerst werd Ernst, die verleden jaar voor goed als missionaris was heengegaan - nu Theo door haar van iederen nuttigen werkkring afgehouden. Hun levensgeluk werd geofferd aan haar verouderde idee, dat blauw bloed geen arbeid past.

[p. 339]

't Onderwijzeresje begreep ook Theo - wist z'n arbeidskracht en lust en hoe z'n overdreven liefde tot die moeder hem steeds weer de handen bond.

In de kleine geboorteplaats zelf vooraanstaande in den nog luttelen kring van sociale werkers, besefte ze hoeveel krachten er overal elders nog in de Roomsche gelederen ontbraken, die toch zoo noo gemist konden worden. Juist in hem zag ze één der beste verloren gaan voor de heilige Roomsche zaak.

Even keek ze hem vast in de oogen - dan zeide ze met zachten nadruk: ‘Je bidt toch óók dagelijks - Gods wil geschiede op aarde als in den hemel.’

Z'n verwonderde blik vroeg naderen uitleg.

‘Ik bedoel - we moeten toch op de eerste plaats zien te weten wat God van ons verlangt. En dáárna de menschen - zelfs onze ouders! En voor hetgeen God van ons wil, dáárvoor geeft Hij ons talent en vaak ook lust.’

‘Met andere woorden - God wenscht dat ik in versnelden pas de rechterlijke loopbaan opren, inplaats van moeders ouderdom door m'n hier-zijn te veraangenamen, en....’

‘En eigen beste jaren te verkniezen in dit gehucht, waar geen arbeidsveld is voor jou - je levensgeluk te verkoopen voor afgedankte begrippen - en de schoone Roomsche zaak een eerste klas werkkracht te ontstelen!’

Mien merkte dat haar woorden indrongen in z'n ziel door de wolk op z'n voorhoofd, die bij haar eerste scherpe uitvallen een heftige donderbui voorspelde.

Doch haar laatste argument moest ze uitspreken, wilde ze doel bereiken. Want óók zij had die annonce gelezen - had toen óók aan hem gedacht, die door kunde en stand daarvoor geknipt scheen.

't Was een genoegen voor haar, dat haar krachtige laatste woorden als een heftige voorjaarswind die wolken wegvaagden en alleen slechts 'n groot begeeren in z'n open oogen bleef.

‘Je hebt nogal een hoogen dunk van m'n kunnen, Roodkapje!’

‘Oh! ik zou je wakker willen schudden! Jou niet alleen! Maar allen - allen!’ deed ze ineens heftig verontwaardigd, zoodat de lokken om haar hoofd dansten met de gonzende muggen en den geurenden meidoorn.

‘Als jullie toch eens begreep hoeveel ploegen er nog noodig zijn voor den akker der Katholieke-sociale actie en....’

‘En zeker evenveel ploegers?’

‘Natuurlijk.... en jij zult er één van worden! Lach maar niet om m'n profetie - in je hart weet je dat je moet - dat je er voor geroepen bent. En als je 'n man bent, zal je die stem volgen - ineens

[p. 340]

den knoop doorhakken, die je hier gebonden houdt. Zou je het om minderwaardige redenen niet doen.... ik zou je er om verachten!’

't Enthousiaste meisje bedacht niet, dat de verachting van 't onderwijzeresje wellicht niets beteekende in de oogen van graaf Van Eversen tot Everstein en nogeens:

‘Ja, werkelijk - ik zou je erom verachten.’

't Ontlokte hem even een glimlach, maar als hij huistoeging, voelde hij meer dan ooit hoe 't werkzaam buurtje hem thans met recht als 'n nietsnutter beschouwde.

Niet alleen vermorste hij eigen sterke jonge krachten - maar ook het goede recht dat anderen op de hem door God geschonken talenten hadden.

En dáártegen wogen al de dwaze argumenten zijner moeder niet op - noch stamboom of vooroordeelen.

◽ ◽ ◽

't Verlangen van den laatsten tijd wies dien nacht krachtig aan tot een vast besluit om zoo gauw mogelijk met dit leven te breken, dat hij voortsleurde als 'n oudmodisch, hem niet passend gewaad.

Een plaats zou hij zich verwerven in de Maatschappij - de plaats waarop hij door kennis en geboorte recht had.

‘Goeden morgen, moeder.’

Mevrouw van Eversen lag op de satijnen kussens in haar wipstoeltje. Loom wierp ze van daar kleine brokjes brood naar de zwanen en eenden op den vijver, waaraan het terras aan deze zijde grensde.

‘Morgen Theo. Toe reik me die broodschaal nog eens even aan.’

Terwijl hij die van de ontbijttafel nam, kwam wéér de vrees van niet te durven zeggen, wat hij zoo vast besloten had. Hoe kon hij den vrede dier kalme, ook met haar zilveren haren nog altijd gracieusschoone moeder zoo wreed verstoren.

Peinzend ging hij aan de balustrade staan toekijken op het spel der her- en derwaarts opvangende dieren.

‘Ja werkelijk.... ik zou je erom verachten.’

Had dezelfde geestdriftige stem van gisteren wéér gesproken? Zóó duidelijk hoorde hij 't ineens, als waren de woorden hem door 'n scheepstrompet over het water toegegalmd.

Energiek - met één ruk keerde hij zich om, zoodat mevrouw opkeek.

‘Jongen, wat zie je bleek - ben je niet wel?’

De immer matte, vermoeid klinkende stem waarin groote teederheid zweefde, pijnigde hem nu ten zeerste. Zou hij niet beter nog wat wachten - eerst uitzien naar zoo'n schitterende positie? Dán zou 't voor haar wellicht minder zwaar te dragen zijn.

En besluiteloos tolde hij op zijn hielen rond als een weerhaan.

[p. 341]

‘Als je 'n man zijt zal je die stem volgen - ineens den knoop doorhakken’. Hij besefte dat 't meisje gelijk had - zóó'n knoop moest terstond, zonder dralen worden doorgesneden.

‘Moedertje, ik heb grootsche plannen en ga morgen op reis.’

‘Toch niet voor lang, hé? Wat moet ik alleen zoo eenzaam? Jij bent m'n eenigste vreugde hier’, dwong ze zacht, met ontstemming merkbaar in haar stem.

‘Ik ga wel voor zaken, doch ga met me mee. We vereenigen dan 't aangename met het nuttige - maken er een uitstapje van.’

‘Zaken? Voor zaken op reis?’ vroeg ze opwippende.

‘Ja. Nu om alles te regelen en wellicht.... spoedig voor goed.’

't Groote woord was eruit - bruusk door zijn opwinding. Een gil was 't eenigste antwoord. Mevrouw lag met open oogen als versteend - en Theo stond verstijfd door haar angstkreet.

‘Zou je het om minderwaardige redenen niet doen....’ Eensklaps zag hij al het egoïsme dier zilver-gelokte vrouw, die vóór alles toch moeder moest zijn - 't beste voor haar kind moest wenschen. ‘Wat moet ik alleen zoo eenzaam?’.... die zin sprak als boekdeelen.

Roodkapje tusschen de witte Meiweelde stond weer voor hem in 't avondgloren. De vraag rees in hem op, of ook zij eens als moeder vol zelfzucht die vraag het eerst zou stellen aan haar kind - het daardoor zou willen dwingen tot haar zin.

In ontkenning schudde hij krachtig z'n hoofd - 't gaf hem den moed nu door te tasten.

‘Moedertje ik kan niet anders - geloof me, ik zei het u reeds meer. Het leven hier maakt me ziek van verveling en verlangen naar mijn werk - ginds op het open en braakliggende veld, waar de arbeiders uitkijken naar een leider - waar het zaad ligt te wachten op den zaaier - ofwel, waar de handen ontbreken om den oogst in te halen.’

Hij stond naast den wipstoel - geestdrift lichtte op z'n gelaat als de zon op den intens blauwen vijver achter hem.

Mevrouw voelde dat 't nu ernst werd - dat 'n overwinning niet gemakkelijk zou zijn.

Een laatsten troef uitspelende snikte ze eensklaps luid - 'n stout kind gelijk, dat door smartlooze tranen mêelij wekt.

Gelijk sneeuw-water het frissche groen, zóó bekoelde het z'n vervoering. Begrijpend trad hij terug en trok een stoel bij de ontbijttafel.

Door haar tranen heen las zij den onwil in z'n trekken en tusschen de snikken hikte ze:

‘Hoe kunnen mijn kinderen zoo'n dwepers zijn?’

Er kwam geen antwoord van de overzij - storm moet uitrazen, totdat de luchten zuiver worden.

[p. 342]

De huilkrampen bedaarden eindelijk en een tien minuten hoorde men niets dan 't gesnater van eenden en zwanen.

‘Je zal niet op reis gaan - je zal me hier niet alleen laten - je zal geen klerkje gaan spelen - wat je niet noodig hebt - wat je niet past! En als je 't wel deed zou je mij erdoor vermoorden - weet dát wel!’

De schelle dissonanten zwierden weg over z'n hoofd en over 't water als 't krijschen van een stormvogel.

‘IJdelheid der ijdelheden - dit alles was ijdelheid. Alleen God dienen.... ‘en 't was of 't rossig kopje hem van verre bemoedigend tegenlachte - hem de rust hergaf.

‘Moeder, daar mijn vaak geuite wenschen, mijn aldus nutteloos jong leven niet schijnen mee te tellen in uw berekening, zoo vraag ik u tenminste Gods wil in mij niet langer tegen te werken. Ik ben er werkelijk van overtuigd, dat....’

‘Gods wil? Nu nog meer fraais! Ken je Gods gebod nog wel, dat je leert je ouders te gehoorzamen?’

Ze wond zich al meer op - trilde over heel het lichaam, zoodat de stoel met schokken op- en neervloog.

‘God wil éérst zelf gehoorzaamd zijn - óók door de ouders’, en hij reikte haar minzaam een kop thee. Doch zij stiet het woest terug:

‘Dát vraag ik je niet - dát kan 'n bediende me ook geven! Maar kinderlijke liefde en volgzaamheid!’

Haar boezem joeg al sneller en ze woelde in het satijn der kussens, zoodat 't ook hem benauwde.

‘'t Is beter later dit gesprek te hervatten. Als Christin - bij rustig nadenken zal u inzien dat u in dezen ongelijk heeft.’

En waardig groetend ging hij naar binnen.

Conservatieve aristocrate als ze was, zag de oude douairière nooit haar ongelijk in tegenover haar zoon. Tot haar dood bleef ze mokken over zijn heengaan, dat nu spoedig volgde.

◽ ◽ ◽

't Was twee jaar later. Teruggekeerd van een vergadering leunde Theo in z'n bureau-stoel, z'n hoofd reeds weer vol plannen voor den avond en voor morgen.

‘Je schijnt tegenwoordig alle gezelligheid te vluchten. Je hebt 't wel druk, maar één clubavond in de week moet je er heusch van nemen. Een mensch heeft ontspanning noodig.’

‘Ik haat nu eenmaal dat kroeg- en soosgeloop. Doch als 't je convenieert kom ik om zes uur graag bij jullie tafelen. 'n Uurtje bij je aardig vrouwtje thuis vind ik héél wat gezelliger en rustiger.’

‘Je weet dat je immer welkom ben, vrind. Maar je ben toch de

[p. 343]

grootste contradictie die er onder de zon is. Je zoekt altijd en overal degelijke ouderwetsche huiselijkheid, behalve.... in je eigen huis.’

‘Voor zoo'n heerlijk ouderwetsch tehuis zijn er volgens mijn meening minstens twee noodig en ik ben maar alleen’, lachte Van Eversen weemoedig.

‘'t Is toch minstens je eigen schuld als je je zoo eenzaam gevoelt’, zei z'n vriend wrevelig, want honderden wenken in die richting hadden niet gebaat.

‘Zeg dat niet te gauw! Ik heb de vrouwen leeren kennen. Wie harer zou zich gelukkig gevoelen met 'n man, wiens tijd altijd in beslag wordt genomen door vergaderingen, reizen en ander sociaal werk, zoodat er voor haar maar 'n enkel uurtje overbleef.’

Z'n stem was schor van 't lang ingehouden verlangen naar het - volgens zijn meening - hem voor altijd ontzegde huiselijke geluk.

‘Dwaas die je bent! Met jou positie kun je aan iederen arm meer brave meisjes krijgen dan er boeken staan in gindsche kast. En er is er slechts één noodig voor je geluk!’

‘Eén zou zich geheel moeten geven voor mij. - Doch je vergeet - als vele mannen - dat die dan ook kon vergen, dat ik me wederkeerig geheel voor haar geef. Dát is mij 'n onmogelijkheid! En zeg, dat 't eerst goed ging - dat ze tevreden was met m'n vrije oogenblikken - zou één onzer kennisjes op den duur altijd blijmoedig kunnen geven, zonder meer dan dat terug te verlangen? Ken jij zoo iemand in onzen kring - noem ze eens?’ daagde hij uit.

‘Ja, er zullen er wel zijn - maar om ze te vinden onder al die weeldepopjes om ons heen, trok z'n vriend terug. Enfin, ik zal 't vrouwke eens vragen, die zal je vanavond beter kunnen inlichten.’

Doch ook ‘vrouwke’ wist er geen raad op. Want al stelde Van Eversen geen hooge eischen wat stamboom, schoonheid of rijkdom betrof - er waren werkelijk zoo weinig jonge dames te vinden in hun kring, die beantwoordden aan den wensch van degelijkheid en vroomheid en ontwikkeling - en die tevens zóó sociaal voelden, dat ze den noesten Roomschen werker konden begrijpen - hem zouden steunen.

◽ ◽ ◽

't Was weer een zonnige Meimorgen als Theo na de heilige Mis van acht door een der buitenwijken rende om nog op tijd aanwezig te zijn op een gewichtige bestuursvergadering. Hij holde voorbij een schoolgebouw - zag even terzijde de speelplaats op en bemerkte een heel bekende gestalte in lichten stofmantel, die af en aan liep tusschen de stoeiende, spelende meisjes.

Als aan den grond genageld bleef hij staan.

[p. 344]

‘Sla den bal Jeanne!’ hoorde hij en wist nu dat hij zich niet vergiste.

Besluiteloos draalde hij even. Kijk dat haar - net 'n glinsterende goud-gepoederde pruik. Zou ze hem niet zien?

De oude torenklok kaatste de zware volle negen weg - de oude galmgaten uit. Als mokerslagen overdreunden ze de joelende kinderstemmen.

IJlings spoedde Theo zich verder - 't hoofd vol vreemde gewaarwording, die hem heel den morgen niet meer verliet - hem verstrooid deed zijn op 't gewichtigste moment.

Was het door dit weerzien? Was het wellicht verlangen naar een herinnering aan den geboortegrond, dat hem voortdreef - hem snel de bijeenkomst deed schorsen?

Den terugweg nam hij weer door diezelfde straat - stil nu zonder al die kindervreugde.

Hij wandelde voor het schoolgebouw en 't bevreemde hem daarbinnen geen stemgegons te hooren. Zou ze reeds naar huis zijn?

Dan belde hij en eenige oogenblikken later kwam Mien Wielen hem op den breeden gang tegemoet.

‘Graaf Van Eversen?’ deed ze licht verwonderd - z'n kaartje nog in de hand - als vroeg ze wat hem hier tot haar voerde.

‘Wat ben je complimenteus geworden, Mien. Ik had nooit kunnen denken, dat de stadslucht zóó'n invloed op m'n vroeger buurtje kon hebben. Ik wist trouwens niet dat je hier was - 'k dacht je nog altijd goed geborgen in 't ouderlijk huis.’

‘Alsof ik hier niet veilig ben’, lachte Mien nu ongedwongen.

Hij wist opeens dat hij 'n stommiteit gezegd had - dat zóó'n meisje overal goed en veilig was - dat ze zelfs geheel paste midden in het Katholieke leven der hoofdstad.

‘Je hebt nu zeker les, doch wanneer kunnen we eens praten over Everstein en 't mooie Drenthe?’ en z'n oogen gloeiden verlangensvol.

‘'s Avonds kan jij zeker niet - ik weet hoe je tijd nu in beslag genomen is Theo. Bepaal dus zelf wanneer.’

Hij hoorde haar waardeering - wist nu dat ze hem gevolgd was in z'n carrière. En eensklaps droomde hij haar terug boven de witbloemige haag in Wielens tuin.

‘Denk je nog wel eens aan je voorspelling? Heb ik aan je verwachting beantwoord, zoodat je mij niet meer hoeft te verachten?’

‘Complimentjesvisscher!’ dreigde ze. ‘Zeg liever wanneer 't je convenieert. Ik zal me dan in 's hemelsnaam wel moeten schikken, want ik heb óók 'n heele boel te beredderen.’

Den volgenden Woensdagmiddag wandelden beiden langs het IJ. De krijschstemmen der schippers, noch het af- en aanrollen van karren

[p. 345]

en rijtuigen stoorden hen niet. Ze leefden weer op de heiden en venen rond Everstein, waar ook nu weer de veldbloemen met hun bonte kleedjes pronkten als onbedorven kinderen.

Alle vrije uren waren voortaan voor elkaar. Ze gingen op in elkaars welbesteed arbeidzaam leven - elkaar aanmoedigend en troostend in 't vaak zóó moeilijke vooruitstreven van jonge, vurige krachten.

Op een Woensdag wachtte Theo echter tevergeefs op z'n vriendin. Op 't kantoor terug vond hij haar briefje - kort, maar duidelijk:

Beste Theo,

Er wordt gesproken over - en verkeerde uitleg gegeven aan ons veelvuldig samenzijn. Vooral voor jou zou zulks tenzeerste hinderlijk worden. Laat ons daarom een offertje brengen en onze gezamentlijke wandelingen staken. Met vele groeten

Mien Wielink.

Er steeg nog meer bewondering voor 't edelmoedig kind in hem op. Ze telde zichzelf nooit mee - lette ook hier slechts op de gevolgen die de laster voor hem kon hebben.

Hij voelde wat haar fijn zieltje door zóó'n vunse aantijging moest lijden en opeens werd hij zich ten volle bewust wat hij zou missen als hij aan haar brief gehoor gaf.

Zij was de eenigste vrouw, die met hem den steilen weg zou kunnen gaan in algeheele offering voor de goede zaak - zonder morren en zelfzuchtig bekibbelen van zijn tijd.

Wat woog verder stamboom en standsverschil - een voor hem beter passende gravin Eversen zou hij nergens vinden.

M'n dapper, onbaatzuchtig Meiske,

Ja zóó wil ik je noemen, altijd! Totdat het spoedig in ‘Vrouwke’ zal veranderen, want ik twijfel niet of ook jij zal 't aldus wenschen. Bewijs me dát, door morgenmiddag op 't zelfde uur naar ons rustig plekje te komen - ik zal dan één uurtje voor jou uitbreken.

Daarna zal al het roet van den laster mijn reinste niet meer kunnen schaden en al het nijdig gekef van futlooze jufferhondjes zal niet meer ons geluk kunnen verhinderen.

Je Theo

't Was een vreed gestileerd huwelijksaanzoek. Het tikje eigendunk deed Mien lachen - doch ze mocht hem graag zóó.

En ze kwam - verlegen, schuchter onderwijzeresje, als ééns - dien eersten morgen voor de klas.

Maar haar aangeboren tact en gratie waarborgde hem, dat ze weldra met eere de plaats zou vervullen, die zijn titel en vlijt haar verschafte.

MARIE KOOPMANS