Roeping. Jaargang 1

[p. 81]

Schoonheid

II

De geestelike schoonheid - dat volgt uit Gods Natuur - is de eigenlike wezenlike schoonheid, die de enig blijvende is in wezen. De geestelike schoonheid moet, evenals bij God, onze geestelike vermogens voldoen, dus onze geestelike waarnemingsvermogens en ons geestelik begeervermogen; geestelike verheuging door geestelike waarneming, geestelike vreugde door geestelike aanschouwing, overeenkomstig de oneindige schoonheidsvoldoening in de oneindige Godheid.

Onze geestelike waarnemingsvermogens kunnen we samenvatten in et verstand; daarmee nemen we de geestelike, dat is de onstoffelike dingen waar, daarmee ontstoffeliken of vergeesteliken we de zinnelike waarnemingen der dingen, dus ook de zinnelike waarnemingen van stoffelike schoonheid. Wanneer door die verstandelike waarneming of geestelike schouwing ons geestelik begeervermogen, onze wil bevredigd wordt, hebben we de geestelike verheuging, de geestelike vreugde die door de geestelike schouwing z'n voldoening vindt. Ook hier dus waarnemen, zien, schouwen, en door die schouwing de bevrediging van onze geestelike begering, vreugde door schouwing.

Et eigenlike wezen waarvoor ons verstand gemaakt is, dat dan ook alleen onze verstandelike schouwing geheel vervullen kan, is de oneindig volmaakte geest, is God. Et enige wezen voor wiens bezit we geschapen zijn, et enige dus dat door de aanschouwing ons geestelik begeren ten volle bevredigen kan, is de oneindig begeerlike volmaaktheid, is de oneindige volmaaktheid, is God. En zo de enige schoonheid, die de menselike geest z'n volmaakte verheuging geeft door de volmaakte aanschouwing, is de oneindige schoonheid van God.

Hier op aarde ziet onze geestelike schouwing dat Goddelik Wezen niet in volkomenheid, en geniet onze geestelike begering dat Goddelik Wezen niet in volkomenheid; hier op aarde hebben we dus ook niet de volkomen geestelike schoonheid. Maar zal de geestelike schoonheid onze geestelike natuur zo zuiver mogelik bevredigen, dan moeten we toch de oneindige geestelike schoonheid van God zo dicht mogelik geestelik benaderen. Alleen dan is er spraak van werkelik hoge schoonheid, als we in de schoonheidsziening die tevens de schoonheidsvreugde is, iets van God, iets van de oneindige schoonheid geestelik schouwen en genieten mogen. Alle schoonheid waarin God niet is, is schoonheid zeker, maar van lagere orde, en hoe minder van't Goddelike hoe lager in rang. En ook hier weerom volgt, dat enkel zinnelike schoonheid, schoonheid dus, niet met geestelike schoonheid verenigd, schoonheid is,

[p. 82]

maar van de allerlaagste rang, omdat de zinnelike natuur, et zinnelik wezen de laagste rang van waarnemende wezens is.

Let wel, alle schoonheid die de mens waarneemt, ook de zuiver zinnelike neemt hij waar met z'n geestelike vermogens, en heeft er z'n geestelike vreugde in. Want alleen die daden zijn menselik, waarin s'mensen geestelik verstand waarneemt en s'mensen geestelike begering verheuging heeft. Dus ook in louter stoffelike schoonheid, want door ons verstand ontstoffeliken wij onze stoffelike waarneming, en hebben er 'n geestelike waarneming van, en vinden zo 'n geestelike vreugde voor onze geestelike begering. Maar stoffelik blijft de schoonheid in zich, en daardoor van de laagste orde, en eigenlik de hoge geest van de mens niet waardig.

◽ ◽ ◽

God heeft de oneindige schouwing van Zijn oneindige volmaaktheid, en door die oneindige schouwing Zijn oneindige vreugde; schoonheidsschouwing en schoonheidsvreugde. Maar in Gods wezen is ook volstrekt noodzakelik, dat Gods schouwingsvermogen geheel en volkomen vervuld is door de schouwing; oneindig volmaakte schouwing van oneindig volmaakt wezen. En even volstrekt noodzakelik, dat Gods begeringsvermogen geheel en volkomen bevredigd wordt door die oneindige schouwing; oneindig volmaakte vreugde door oneindig volmaakte schouwing; oneindig volkomen schoonheidsziening en oneindig volkomen schoonheidsvreugde. In 'n enkel woord, Gods hele wezen moet volkomen schouwen, en Gods hele wezen moet volkomen vreugde hebben.

De mens altijd beeld en gelijkenis van God, moet dus in de schoonheidsziening en schoonheidsvreugde ook waarnemen, schouwen met heel z'n wezen. Heel zijn waarnemingsvermogen, geestelik en zinnelik, moet volkomen vervuld worden door die waarneming, en evenzo heel zijn begeervermogen, geestelik en zinnelik, moet volkomen bevredigd worden door de volkomen waarneming; volledige schoonheidsziening, volledige schoonheidsvreugde.

Dit moet alweer zo wezen in de hier op aarde menselik volmaakte schoonheid; die wordt hier niet bereikt, maar moet dan voor de hoogste schoonheid zo dicht mogelik benaderd worden. Alles natuurlik in de gewone orde van natuur en bovennatuur. Alleen is weer de gehele geestelike ziening en de gehele geestelike vreugde et eigenlike, wezenlike, en de gehele zinnelike ziening en de gehele zinnelike vreugde et bijkomstige; maar hier op aarde toch altijd noodzakelik.

Waarom is dit laatste noodzakelik, daar toch de schoonheid in diepste wezen zuiver geestelik is?

[p. 83]

In al onze menselike werken, is hier de medewerking van onze stoffelike vermogens noodzakelik, en nu is't weerom 'n grote heerlikheid van God in de schepping, de immers gedeeltelik stoffelike schepping, dat ook et bezielde lichaam deelt in de schoonheid. Dat kan ook niet anders. Zuiver of bijna zuiver geestelike waarneming is te vermoeiend voor ons, ja zelfs onmogelik, omdat we onze lichamelike vermogens niet kunnen uitschakelen, omdat ook zij hun rust, dat is hun bevrediging eisen. Maar ook ons bezielde lichaam heeft God gemaakt tot 'n gelijkenis van Zijn oneindig wezen; ook ons levende lichaam heeft dus waarnemingsvermogens en begeervermogens, en is dus vatbaar voor schoonheid. Niet 'n afzonderlike schoonheid voor 't stoffelike deel alleen bestemd. Neen juist, omdat dit stoffelike lichaam bezield wordt door 'n geestelike ziel, dus met en door de ziel één geestelikstoffelik wezen uitmaakt, heeft et zijn aandeel in de menselike schoonheidsziening, in de menselike schoonheidsvreugde. Er is geen afzonderlike volstrekt stoffelike schoonheid mogelik voor de mens, omdat in de beseft-menselike werkingen, geen afzonderlike volstrekt stoffelike waarneming en vreugde mogelik zijn.

◽ ◽ ◽

Alles wat hier op aarde in de gewone orde, als volkomen schoonheid tot ons komt, moet om wezenlik schoonheid te zijn, volkomen bevredigen onze geestelike vermogens en tegelijk onze stoffelike vermogens, en zo aan de gehele mens door heel zijn schouwingsvermogen in heel zijn begerend vermogen vreugde geven.

Maar in welke verhouding?

Et gehele menselik wezen, evenals et gehele Goddelik wezen, moet zijn voldoening vinden in de schoonheid, zal dit wezenlik volkomen schoonheid zijn. Die volkomen schoonheidsvoldoening kan alleen volkomen zijn, als de schouwing, de algehele vervulling van de waarnemingsvermogens, en de vreugde, de algehele voldoening van de begeervermogens, geschiedt in de zuiverste overeenstemming van die vermogens, geestelike en stoffelike, zoals God ze in Zijn schepping in onderlinge verhouding bedoeld en gemaakt heeft. Dat wil dus zeggen, de zinnelike vermogens alleen als dienaars, en volkomen onderworpen aan de geestelike vermogens.

De schouwing en de vreugde moet dus zijn in de door God gewilde en geschapen harmonie, evenwichtig, volgens et wezen van God zelf. Dus de eigenlike, diepste, wezenlike schouwing, geestelik, en de zinnelike schouwing de beginnende, de aanbrengende, de geleidende schouwing. Ook de vreugde. De eigenlike, diepste, wezenlike vreugde, geestelik, en de zinnelike vreugde, de beginnende, de aanbrengende,

[p. 84]

de geleidende vreugde. En zo één samenstemmende onverstoorde schouwing, één samenstemmende onverstoorde vreugde. Zo is de mens in de geheelheid van zijn wezen et beeld en de gelijkenis van God, en ook in zijn schoonheidsziening en zijn schoonheidsvreugde et beeld en de gelijkenis van Gods schoonheidsziening en Gods schoonheidsvreugde. In zuivere samenstemming in zich zelf, en daardoor in God, volkomen, zoveel als schepsellik mogelik is.

Deze volkomen waarneming en deze volkomen begering, in hun onderlinge zuiverste samenstemming heeft de mens alleen gehad in't aardse paradijs. Toen er werkelik de zuivere samenstemming was van al zijn vermogens, zonder onrechtmatige vooruitdringing van een der groepen vóór de andere. En juist door die zuivere ongebroken samenstemming was er ook volmenselike schoonheid, omdat uit de zuivere volmenselike waarneming, de zuivere volmenselike vreugde geboren werd. Dwaling was niet mogelik; de zuivere schoonheid werd zuiver en onbevlekt waargenomen en genoten. Maar nu door de zonde de menselike vermogens niet meer gaaf zijn in hun zelf, en niet meer gaaf in hun verhouding onderling, is de samenstemming gebroken, is de waarneming meermalen bedriegelik, is de vreugde meermalen vals of onzuiver, komt de schoonheid niet of niet zuiver voor de mens. Over de gevolgen hiervan voor de menselike openbaringen van de schoonheid, later.

◽ ◽ ◽

Iets is schoon, omdat et aan de mensen vreugde geeft door de schouwing. En de schoonheid geeft aan de mensen die vreugde door die schouwing, omdat God ons zo gemaakt heeft. De bepaalde schoonheidsopenbaring vervult onze waarneming, en voldoet onze begering, geeft ons dus vreugde door de waarneming, omdat God onze waarnemingsvermogens zo gemaakt heeft, dat ze vervuld worden door die waarneming; omdat God onze begeervermogens zo gemaakt heeft, dat ze bevredigd worden door die waarneming. En God kan onze vermogens in wezen niet anders maken, omdat God zelf zo waarnemingsvermogen, omdat God zelf zo begeervermogen heeft. Onze vermogens moeten 'n gelijkenis zijn van Gods vermogens. En zo kunnen we dus volkomen juist zeggen, iets is schoon, omdat God schoon is; alle schoonheid is God zelf, of 'n afstraling van God, dat is, 'n geschapen openbaringsvorm van Gods schoonheid. Wat aan God geen vreugde kan geven door de schouwing, kan ook aan de mens geen wezenlike volmenselike vreugde geven door de schouwing. Wat voor God niet schoon is, kan ook voor de mens niet schoon zijn. Wat voor God de eigenlike, de enige schoonheid is, moet

[p. 85]

ook voor de mens de eigenlike, de enige schoonheid zijn, Gods Wezen zelf.

Schoon is, wat aan Gods schouwing vreugde geeft; schoon is dus noodzakelik ook, wat aan de geschapen geestelike wezens vreugde geeft; in lagere graad, in eindeloos lagere graad, maar in wezen overeenkomstig, in wezen gelijkend op de Schoonheid die God is.

H.W.E. MOLLER.

Voordag van Allerheiligen, 31 Oktober 1922.