Ridderboek

De laatste toebereidselen voor de strijd

Omdat u dit slechte gezelschap moet ontvluchten, wil ik mij haasten u een zadel te geven, zodat u beter te paard zit. Maar behalve een teugel zend ik u geen leidsels en dat doe ik met voorbedachten rade, want als u mede ten strijde trekt, zouden ze u eerder last bezorgen dan van pas komen. Dappere en wijze ridders met veel verstand van oorlog en strijd hebben evenmin versierde leidsels, die slechts dienen voor de pracht en praal maar bij het rijden hinderlijk zijn zonder dat men er enig profijt van heeft.

Figuurlijk bedoel ik met deze versierde leidsels: goede werken en zelfkastijding die men zichzelf in schijn oplegt. Sommige hypocrieten doen dit om een goede indruk te maken op de buitenwereld. En ofschoon zij op deze wijze andere mensen menen te bedriegen, komen zij uiteindelijk zelf bedrogen uit. Goede vriend, neem daarom dit zadel - dat wil zeggen: een

[p. 136]

goede overtuiging, die men om twee redenen wel met een zadel mag vergelijken.

Ten eerste geeft het zadel een zekere steun, die men absoluut nodig heeft om goed te kunnen rijden. Zo verleent uw overtuiging u de zekerheid dat al uw daden verdienstelijk zijn. De tweede gelijkenis is dat een wijs ridder zijn zadel altijd bedekt onder zich heeft. Zo zal een wijs geestelijk ridder zijn zadel - dat wil zeggen: zijn overtuiging - niet voor iedereen openbaar maken. Gregorius schrijft: ook al ziet men alle daden, de overtuiging moet verborgen blijven opdat een ieder zijn hemelse beloning zal ontvangen van Christus, die alle harten kent. Maar de hypocrieten zullen slechts hier op aarde beloond worden.

U moet het niet bezwaarlijk vinden dat ik u zelf uw paard laat opzadelen want dat hoort nu eenmaal zo in onze geestelijke orde. Iedereen die met onze koning ten strijde wil trekken, moet zelf toebereidselen treffen. Want er staat geschreven: een ieder zal beloond worden naar zijn eigen arbeid.

Als uw paard gezadeld is en u zich van al het nodige voorzien hebt, dan bid ik u, mijn goede vriend, dat u de koning getrouw wilt zijn en zonder omzien de koninklijke weg wilt gaan. Sla niet af naar rechts of naar links, want dit schijnen aanvankelijk mooie wegen, die uiteindelijk echter naar het verderf leiden. Salomo zegt: ‘De weg die ik de koninklijke noem, is voortgaan volgens de geboden van God.’ Want zo lang u de geboden houdt, bent u in Gods genade en dan kunnen u geen vijanden deren. Maar als u omziet, bent u in gevaar. De vijand zit u op de hielen. Daarom zegt Bernardus: ‘Niet voortgaan op de weg van Gods gebod is hetzelfde als terugkeren.’

U weet zelf wel dat het moeilijk is om terug te keren als u opgejaagd wordt door de vijand, maar ik zal u uitleggen waarom u ook niet naar rechts of links moet afslaan. Enerzijds moet u zich niet al te zeer verheugen in wereldse of geestelijke voor-

[p. 137]

spoed, geluk en heerlijkheid, want hierin wordt menigeen bedrogen. Dan is men overtuigd aan de zijde van Christus te zijn, terwijl men recht tegenover Hem staat. Anderzijds moet u zich ook niet al te zeer laten terneerslaan door tegenslag of zwaarmoedigheid op momenten dat u vreugde in het geloof ontbeert. Wanneer dit gebeurt, moet u niet wanhopen; vaak is de mens het meest in Gods genade als hij meent daarvan ver verwijderd te zijn.

Deze twee wegen moet u niet kiezen. De rechter weg is grootspraak of al te veel vertrouwen in God; links is wanhoop. Beide wegen zijn bedrieglijk. U moet de koninklijke weg blijven volgen en steeds voortgaan in vrees en liefde. In vrees voor grootspraak en in liefde tegen de wanhoop; wie zich laat leiden door de twee ogen van vrees en liefde, kan nooit verdwalen. Want als wanhoop u naar links trekt, brengt liefde u voor ogen de onmetelijke goedheid die de koning aan de menselijke natuur heeft bewezen. Wanneer lof, grootspraak of te veel vertrouwen in God u van de juiste weg doen afwijken, zal vrees u voor ogen brengen hoe slecht en zwak u bent en dat u de goedheid van de koning te schande maakt. En dan zult u niet langer verwaand zijn.

Dit zijn twee staketsels die langs de weg staan als richtingwijzers waarop de ridders van God zich altijd oriënteren om niet te verdwalen. Dit is de rechte weg die de profeet David wilde gaan, toen hij - hier op aarde strijdend - onze Heer aanriep: ‘Heer, leid mij naar de weg van uw geboden.’ Ook de wijze Salomo, Davids zoon, leerde dit aan zijn nakomelingen: ‘Zoon, als je God wilt dienen, moet je in vrees en rechtvaardigheid leven en je hart voorbereiden op bekoringen.’ Dat zijn de geestelijke beletsels en hindernissen die de duivelse prins opwerpt voor de knechten van God opdat hij hen door verdriet en tegenslag kan uitputten.

Maar als u onze Heer getrouw wilt dienen, moet u een voorbeeld nemen aan de wijze koopman die zijn reis niet uitstelt

[p. 138]

vanwege regen en sneeuw, of aan de edele ridder die in toernooi en strijd immer eer wil behalen. Zij wagen hun leven totdat zij de victorie behaald hebben.

Desgelijks, mijn goede vriend, moet u onderweg alle tegenspoed doorstaan en altijd voor ogen houden welke grote beloning, eer en rijkdom in deze strijd te behalen zijn. Houd uw helm vast op het hoofd en het zwaard in de hand, houd de teugel van uw paard strak en beveel u in handen van de koning die veel machtiger is dan de prins. Zoveel vertrouwen als u in God hebt, zoveel macht hebt u over uw vijanden. Op die manier zult u niet verdwalen of bedrogen worden door uw vijanden, die voortdurend waken en erop uit trekken met talloze listen. Zij hebben valstrikken gespannen langs de weg en blijven wachten tot iemand van de weg af dwaalt. Deze zal hun niet ontsnappen; zij trekken hem direct de strik over het hoofd. Om deze valstrikken te ontlopen, moet u altijd eenvoudig en nederig blijven. In een visioen zag de heilige vader Antonius hoe de lucht van de aarde tot de hemel gevuld was met valstrikken. De angst sloeg hem om het hart want het scheen onmogelijk dat iemand hierdoorheen kon komen. Maar hem werd gezegd dat met nederigheid alle valstrikken ontweken konden worden.

Mijn goede vriend, zou uw paard neerstorten uit angst of door toedoen van de vijanden of door uw eigen onvermogen, laat u dan niet bang maken en blijf niet liggen. Tracht zo snel mogelijk weer overeind te komen en roep de koning te hulp. Ongetwijfeld zal Hij u van uw vijanden verlossen, zelfs al hebben zij u gevangen genomen. David zegt: ‘De Heer is allen nabij die Hem aanroepen in waarachtigheid.’ U zult wel moeten beseffen dat de profeet niet alleen zegt ‘die Hem aanroepen’ maar eraan toevoegt ‘in waarachtigheid’. David geeft vervolgens nog meer troost: ‘De Heer zal het gebed verhoren van wie Hem vrezen; Hij zal hen behouden en gezond maken.’

[p. 139]

Geloofd, geëerd en gezegend zij de almachtige koning van alle glorie, onze Heer Jezus Christus, door Wie al het goede is in de hemel en op aarde, Die mij door Zijn grenzeloze barmhartigheid waardig heeft geacht u op te wekken, beminde in onze Heer. Hij heeft mij met de wijsheid die Hij zelf is, geleerd wat ik uit mijzelf niet kon weten. Ik hoop uit oprechte liefde dat u deze kennis wilt ontvangen in dezelfde liefde waarmee Hij u deze leer heeft willen geven door mij, als door Zijn eenvoudig instrument. Trek nu snel met Hem ten strijde. U moet zich gereed maken, want het is tijd en de vijanden zijn in het veld. U moet zich nu snel wapenen en de koning tegemoet rijden want wij kunnen Hem elke dag verwachten. En wij weten niet waar Hij eerst zal komen, maar wij kunnen er zeker van zijn dat Hij ons zal achterlaten als wij niet gereed zijn bij Zijn komst. Dit moet verhoeden de voorzienige almacht van Hem die met de Vader en de Heilige Geest leeft en regeert, een god tot in eeuwigheid, amen.